| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Ali ÇÖLDEMLİ |
| Baskı Tarihi | 2022/06 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 360 |
Sözleşmeden doğan borçlarda, sözleşmeden doğan borcun ifa edilmemesi, sözleşmeye kusurlu aykırılık oluşturur ve borçlunun sorumluluğunu doğurur. Alacaklı bu durumda borçludan tazminat isteyebileceği gibi bazı hallerde sözleşmeden dönme hakkına da sahiptir.
Borcun ifa edilmemesi, sözleşmenin kurulmasından sonra ortaya çıkan sürekli ve kusursuz imkânsızlığa dayanıyorsa, borçlu borcundan kurtulur ve sözleşme kendiliğinden sona erer. Ancak sözleşmenin kurulmasından sonra ortaya çıkan geçici imkânsızlık durumunda sözleşme sona ermez, hukuk dünyasında varlığını devam ettirmekle birlikte askıya alınır. Borçlar Hukuku sözleşmesi olarak iş sözleşmesinin askıya alınmasının temelinde de bu hukuki durum yatar. Ancak iş hukukunun yapısı ve amacı nedeniyle, iş hukukunda iş sözleşmesinin askıya alınması farklı şekillerde farklı hukuki sonuçlarla karşımıza çıkar.
İş sözleşmesi, sürekli edimli, kişisel ilişkiye dayanan ve karşılıklı borç doğuran bir özel hukuk sözleşmesidir. İş sözleşmelerinde işçinin iş görme, özen, sadakat, dürüstlük, rekabet etmeme, sır saklama gibi borçlarının karşısında, işverenin de ücret ödeme, işçiyi gözetme, eşit davranma gibi borçları vardır.
İş sözleşmeleri niteliği gereği sürekli borç ilişkisi doğuran sözleşmeler olduğu için taraflar herhangi bir engelde sözleşmeyi hemen ortadan kaldırmayı değil kural olarak sürdürmeyi amaçlarlar. Sözleşmenin devamı sırasında ortaya çıkabilecek, bazen işçiden veya işverenden kaynaklanan sebeplerle, bazen toplumsal yahut ekonomik olaylar nedeniyle iş sözleşmesi dayanıksızlaşabilir. Örneğin, hastalık, analık, deprem, sel, salgın hastalık, zorlayıcı nedenler gibi hallerde, geçici ve kusursuz sebeplerle işçinin iş görme borcunu yerine getirmesi veya işverenin iş görme borcunu kabulü imkânsızlaşır. Bu durumlarda iş sözleşmesini sona erdirmek, işçiyi koruma amacına, iş güvencesi amacına aykırı olur. Bu nedenle de iş akdi sona erdirilmeyip askıya alınır. Engelin ortadan kalkmasıyla iş sözleşmesi hüküm ve sonuçlarını doğurmaya devam eder.
Askı durumunda iş sözleşmesi hukuken varlığını devam ettirmekle birlikte temel borçlar askıya alınır; işçi iş görme borcunu yerine getirmez, işveren de kural olarak ücret ödeme borcunu yerine getirmez.
İş sözleşmesinin askıya alınması sonucu doğuran nedenlerin bir kısmı mevzuatımızda düzenlenmiştir. Ancak mevzuatta düzenlenmeyen askı halleri de mevcuttur. Zira askı hali şartların oluşması ile kendiliğinden ortaya çıkabilen bir hukuki durumdur.
2019 yılının sonlarında Çin’de ortaya çıkan ve 2020 yılı mart ayı itibariyle Türkiye’de de görülen ve hızla yayılan, tüm dünyada da etkisini gösteren Covid-19 pandemisi de başta iş yaşamında olmak üzere birçok hukuk dalında çeşitli hukuki sorunlara yol açmıştır. Çalışma hayatı, toplumsal ve ekonomik değişimlerden çok fazla etkilendiği için İş Hukuku açısından pandeminin etkisi daha çok olmuştur. Çünkü Türkiye de toplumun büyük bir bölümü hizmet sektöründe işçiişveren ilişkisi kapsamında çalışmaktadır.
Ortaya çıkan sorunların çoğu, iş sözleşmesinin askıya alınması, iş sözleşmesinin askıya alınmasının sonuçları ve bu çerçevede çözüm yolları noktasında karşımıza çıkmıştır.
İstihdam sürekliliğinin, işçilerin yaşam koşullarının ve işverenlerin işletmelerinin geleceğini korunması için sadece Türkiye’de değil, Dünya ülkelerinde çeşitli yasal değişiklikler yapılmıştır. “7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” hızlı bir şekilde yasalaşmıştır. Yasal değişiklikler, toplumun acil ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hızlı bir şekilde yapıldığı için birçok hukuki tartışmaları da beraberinde getirmiştir.
Biz de bu çalışmamızda öncelikle askıya alınma kavramını, askıya alınmanın amacını ve koşullarını, Borçlar Hukuku genel hükümleri açısından sözleşmenin askıya alınmasını, Türkiye’de iş sözleşmesinin askıya alınma hallerini inceleyeceğiz.
İkinci bölümde iş sözleşmesinin askıya alınmasının hukuki sonuçlarını ve etkilerini yasal düzenlemeler ve yargı kararları açısından ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.
Son olarak üçüncü bölümde ise iş sözleşmesinin askıya alınması sonucu doğuran (iş sözleşmesinin askıya alınma hali olarak hukuk sistemimizde yerini alan) ve tüm Dünyada öncelikle çalışma yaşamına, özellikle iş sözleşmelerine etki eden Covid-19 pandemisinin Türkiye’de İş Hukukuna etkilerini, yapılan yasal değişiklikleri ve bu değişikliklerin hukuki sonuçlarını ve değişikliklerdeki eksiklikleri ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.
Bu incelemeleri yaparken zaman zaman yabancı hukuk sistemlerindeki benzer düzenlemelere de değineceğiz.
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR ..................................................................................................................... 7
İÇİNDEKİLER.................................................................................................................. 9
KISALTMALAR ............................................................................................................. 15
GİRİŞ ...................................................................................................................17
BİRİNCİ BÖLÜM
İŞ SÖZLEŞMESİNİN ASKIYA ALINMASI KAVRAMI,
ASKIYA ALINMANIN GENEL TEORİSİ ve ASKI HALLERİ
A. GENEL OLARAK.................................................................................................... 21
B. BORÇLAR HUKUKU GENEL HÜKÜMLERİNE GÖRE SÖZLEŞMENİN ASKIYA
ALINMASI ............................................................................................................ 29
C. ASKIYA ALINMANIN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ, AMACI VE HUKUKİ DAYANAĞI... 36
1. İş Sözleşmesinin Askıya Alınması Kavramı .................................................... 36
2. İş Sözleşmesinin Askıya Alınmasının Amacı ve Önemi .................................. 39
3. İş Sözleşmesinin Askıya Alınmasının Hukuki Dayanağı.................................. 41
D. İŞ AKDİNİN ASKIYA ALINMASININ KOŞULLARI VE ASKIYA ALINMANIN
SONA ERMESİ...................................................................................................... 42
1. İş Sözleşmesinin Askıya Alınmasının Koşulları............................................... 42
a. İfa imkânsızlığı ........................................................................................ 43
aa. İşçinin İş Görme Edimini İfa İmkânsızlığı......................................... 43
aaa. Maddi ifa imkânsızlığı............................................................ 44
bbb. Manevi ifa imkânsızlığı .......................................................... 44
bb. İşverenin ifayı kabul imkânsızlığı .................................................... 48
10 İçindekiler
b. İfa etmemenin geçici olması ...................................................................50
c. İfa etmemenin isnat edilemez olması .....................................................54
d İfa zamanının esaslı olmaması ................................................................57
2. İş Sözleşmesinin Askıya Alınmasının Sona Ermesi .........................................59
E. İŞ SÖZLEŞMESİNİN ASKIYA ALINMA HALLERİ......................................................60
1. Genel Olarak ..................................................................................................60
2. Ücretsiz İzin (Sözleşme ile Askıya Alınma) .....................................................62
a. Yazılı Rıza ve Yazılı Rıza Gerekmeyen Durumlardan Birisinin Mevcut
Olması .....................................................................................................63
aa. Yazılı rızanın alınması ......................................................................63
bb. Yazılı rıza gerekmeyen durumlar.....................................................67
b. Sürenin ve sebebin belirli olması ............................................................69
c. Fesih niteliğinde olmaması .....................................................................72
3. Geçici Askerlik veya Yasal Ödev Nedeniyle Askıya Alınma ............................73
4. Bedelli Askerlik Hizmeti Nedeniyle Askıya Alınma.........................................81
a. 7146 sayılı Kanun açısından iş sözleşmesinin askıya alınması.................82
b. 7179 sayılı Asker Alma Kanunu açısından kalıcı bedelli askerlik
düzenlemesi çerçevesinde iş sözleşmesinin askıya alınması ..................84
5. Zorlayıcı Nedenlerle Askıya Alınma................................................................85
a. İşçiye ilişkin zorlayıcı nedenler................................................................86
b. İşyerine ilişkin zorlayıcı nedenler ............................................................89
c. Hem işçi de hem işveren bünyesinde meydana gelen
zorlayıcı nedenler....................................................................................93
6. Kısa Çalışma Nedeniyle İş Sözleşmesinin Askıya Alınması .............................94
a. Kısa çalışma kavramı ...............................................................................97
b. Kısa çalışma koşulları ..............................................................................99
aa. Ekonomik krizin veya zorlayıcı nedenin varlığı................................99
bb. Çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin durdurulması..........102
cc. Türkiye İş Kurumunun onayı .........................................................103
c. Kısa çalışma ödeneği .............................................................................106
7. Gözaltı veya Tutukluluk Nedeniyle Askıya Alınma .......................................109
8. Sağlık (Hastalık) Nedeniyle Askıya Alınma ...................................................114
İçindekiler 11
9. Ailevi Nedenlerle Askıya Alınma ve Ücretli İzinler ...................................... 120
10. İşçi Kuruluşu Yöneticiliği Halinde Askıya Alınma ......................................... 132
11. Grev ve Lokavt Halinde Askıya Alınma........................................................ 136
12. Toplu Eylem Hakkı ve İş Sözleşmesinin Askıya Alınması ............................. 140
13. Mevsimlik İş Sözleşmesi Nedeniyle Askıya Alınma ..................................... 142
14. Çalışmaktan Kaçınma Hakkının Kullanılması Sonucu İş Sözleşmesinin
Askıya Alınması ........................................................................................... 147
a. Çalışmaktan kaçınma hakkının hukuki niteliği...................................... 147
b. Ücretin ödenmemesi nedeniyle çalışmaktan kaçınma hakkı sonucu
iş sözleşmesinin askıya alınması........................................................... 148
c. İş sağlığı ve güvenliği hükümleri çerçevesinde çalışmaktan kaçınma
hakkı sonucu iş sözleşmesinin askıya alınması..................................... 152
15. Covid-19 Pandemisi Sonucu Tek Taraflı Ücretsiz İzin Çerçevesinde
Askıya Alınma.............................................................................................. 157
16. Birden Fazla Askı Nedeninin Bir Araya Gelmesi .......................................... 158
İKİNCİ BÖLÜM
İŞ SÖZLEŞMESİNİN ASKIYA ALINMASININ
HUKUKİ SONUÇLARI
A. GENEL OLARAK.................................................................................................. 163
B. DENEME SÜRESİNE ETKİSİ................................................................................. 164
C. İŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN BORÇLARA ETKİSİ.............................................. 168
1. İş Görme ve Ücret Borçlarına Etkisi............................................................. 168
2. İşçiye Sağlanan Sosyal Yardımlara Etkisi ..................................................... 178
3. İşverenin Yönetim Hakkına ve İşçinin İtaat Borcuna Etkisi.......................... 180
4. İşverenin İşçiyi Gözetme Borcu ile İşçinin Sadakat Borcuna Etkisi.............. 181
D. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİNE ETKİSİ ................................................................................ 183
E. BELİRLİ SÜRELİ SÖZLEŞMELERDE SÖZLEŞMENİN SÜRESİNE ETKİSİ.................. 185
F. KIDEM VE İHBAR TAZMİNATINA ESAS KIDEM SÜRESİNE ETKİSİ...................... 187
1. Kıdem ve İhbar Tazminatına Esas Kıdem Süresinin Hesaplanması.............. 187
2. Askı Halinin Kıdem ve İhbar Tazminatına Esas Kıdem Süresine Etkisi......... 189
12 İçindekiler
G. YILLIK İZNE ESAS KIDEM SÜRESİNE ETKİSİ.........................................................206
1. Yıllık İzne Esas Kıdem Süresinin Hesaplanması ............................................206
2. Askı Halinin Yıllık İzne Esas Kıdem Süresine Etkisi........................................208
H. İŞ GÜVENCESİ İÇİN GEREKLİ OLAN ALTI AYLIK KIDEM SÜRESİNE ETKİSİ ..........215
I. İŞ AKDİNİN SONA ERMESİNE ETKİSİ ..................................................................219
1. Bildirimli Feshe Etkisi ...................................................................................220
2. Haklı Nedenle Feshe Etkisi...........................................................................224
J. SENDİKA ÜYELİĞİNE VE SENDİKA YETKİ TESPİTİNE ETKİSİ................................226
K. SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU BAKIMINDAN ETKİSİ ...........................................228
1. Sosyal Sigorta İlişkisine Etkisi.......................................................................228
2. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine Etkisi (Eksik Gün Bildirimi) .......231
3. Prime Esas Kazanca Etkisi ............................................................................234
4. Borçlanma Hakkına Etkisi.............................................................................236
5. Hizmet Tespiti Davası Açısından 5 Yıllık Hak Düşürücü Süreye Etkisi ..........239
6. Sosyal Sigorta Yardımlarından Faydalanmaya Etkisi....................................240
a. Kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin yardımlara etkisi .............................240
b. Uzun vadeli sigorta kollarına ilişkin yardımlara etkisi ...........................247
c. Genel sağlık sigortası yardımlarına etkisi..............................................248
d. İşsizlik sigortasına etkisi ........................................................................251
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İŞ SÖZLEŞMESİNİN
ASKIYA ALINMASI SONUCU DOĞURAN
COVİD-19 PANDEMİSİNE İLİŞKİN
YASAL DÜZENLEMELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
A. GENEL OLARAK...................................................................................................253
B. ZORLAYICI NEDEN AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ .......................................259
1. İşçiye İlişkin Zorlayıcı Neden ........................................................................261
2. İşyerine İlişkin Zorlayıcı Neden ....................................................................262
3. Hem İşçi Hem İşveren Bünyesinde Meydana Gelen Zorlayıcı Neden ..........263
İçindekiler 13
C. ÜCRETSİZ İZİN DÜZENLEMESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ.................................. 264
1. İşverenin Tek Taraflı Ücretsiz Hakkı ............................................................ 264
2. İşverenin Tek Taraflı Ücretsiz Hakkının Denetimi ve Hakkın Kötüye
Kullanılması................................................................................................. 268
D. NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ İLİŞKİN DÜZENLEMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ........... 271
E. KISA ÇALIŞMAYA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ................. 279
F. İŞ GÜVENCESİ HÜKÜMLERİNDEN FAYDALANMAYA İLİŞKİN ALTI AYLIK KIDEM
SÜRESİNE ETKİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ ......................................... 284
G. KIDEM TAZMİNATI VE İHBAR TAZMİNATINA ESAS KIDEM SÜRESİNE ETKİSİ
AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ ..................................................................... 286
H. YILLIK İZNE ESAS HİZMET SÜRESİNE ETKİSİ AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ......................................................................................... 289
I. DENEME SÜRESİNE ETKİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ.......................... 291
İ. İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ............................ 293
1. İşverenlere Getirilen Geçici Fesih Yasağının (Fesih Sınırlamasının)
Değerlendirilmesi........................................................................................ 293
a. Genel olarak ......................................................................................... 293
b. Geçici fesih yasağının kapsamı ............................................................. 295
c. Geçici fesih yasağına aykırılığın yaptırımı............................................. 302
2. İşçinin İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Feshi Açısından Covid-19’un
Değerlendirilmesi........................................................................................ 306
J. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI İLE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİ
AÇISINDAN DEĞERLDİRİLMESİ.......................................................................... 310
1. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Açısından Covid-19........................................ 310
2. İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri Açısından Covid-19.................................. 315
SONUÇ...................................................................................................................... 323
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 339
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
