İş Kazası ve Meslek Hastalığı Tespiti Davaları

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ............................................................................................. 7

BİRİNCİ BÖLÜM

İŞ KAZASI KAVRAMI VE TESİPİTİ DAVALARI

I. GENEL OLARAK .................................................................. 15

II. İŞ KAZASI İLE İLGİLİ HUKUKİ DÜZENLEMELER................................................................. 18

III. İŞ KAZASI KAVRAMI ......................................................... 20

IV. İŞ KAZASI UYGULAMASINA TABİ OLAN SİGORTA KOLLARI ............................................................. 23

A. 5510 SAYILI KANUN ÖNCESİ DÖNEM ...................... 23

B. 5510 SAYILI KANUN DÖNEMİ .................................... 24

V. İŞ KAZASININ UNSURLARI ............................................... 25

A. SİGORTALI OLMA ........................................................ 25

1. 5510 sayılı Kanun m. 4/1-a Kapsamında Hizmet Akdi ile Çalıştırılanlar .......................................... 25

2. 5510 sayılı Kanun m. 4/1-b Kapsamında Köy ve Mahalle Muhtarları ile Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışan Sigortalılar ............................ 28

3. 5510 sayılı Kanun Ek Madde 5 Kapsamında Tarım ve Orman İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Olarak Çalışan Sigortalılar ................................. 30

4. 5510 sayılı Kanun m. 4/1-c Kapsamındaki Sigortalılar ....................................................................... 31

5. Sigortalı Sayılmayanlar .................................................... 32

10

6. Kısa vadeli sigorta kollarında dikkate alınmayan süreler ............................................................. 33

B. KAZAYA UĞRAMA ...................................................... 33

C. RUHSAL VE BEDENSEL ZARAR ................................ 41

D. İLLİYET BAĞI ............................................................... 44

1. Sigortalının Gördüğü İşle Kaza Olayı Arasında İlliyet Bağı ....................................................................... 44

2. Kaza Olayı ile Uğranılan Zarar Arasında İlliyet Bağı ................................................................................. 46

VI. KANUNDA İŞ KAZASI SAYILAN HALLER ...................... 47

A. HİZMET AKDİ İLE ÇALIŞANLAR YÖNÜNDEN İŞ KAZASI ............................................... 47

1. Sigortalının İşyerinde Bulunduğu Sırada Kaza Geçirmesi ......................................................................... 47

2. Sigortalının İşveren Tarafından Yürütülmekte Olan İş Nedeniyle Kaza Geçirmesi ................................... 49

3. Sigortalının, İşveren Tarafından Görevli Olarak İşyeri Dışında Başka Bir Yere Gönderilmesi Nedeniyle Asıl İşini Yapmaksızın Geçen Zamanlarda Kaza Geçirmesi ............................................. 53

4. Emziren Kadın Sigortalının, Çocuğuna Süt Vermek İçin Ayrılan Zamanlarda Kaza Geçirmesi ......................................................................... 55

5. Sigortalının İşverence Sağlanan Bir Taşıtla İşin Yapıldığı Yere Gidiş Gelişi Sırasında Kaza Geçirmesi ......................................................................... 56

B. KENDİ ADINA VE HESABINA ÇALIŞANLAR YÖNÜNDEN İŞ KAZASI ...................... 61

C. YURT DIŞINDA MEYDANA GELEN KAZALARIN İŞ KAZASI SAYILMASI ......................... 63

11

VII. İŞ KAZASININ BİLDİRİLMESİ ........................................... 69

A. 4/1-a SİGORTALILARI YÖNÜNDEN İŞ KAZASININ BİLDİRİMİ ................................................ 69

1. İşverenlerin İş Kazasını Bildirim Yükümlülüğü ................ 69

2. Diğer Kişilerin İş Kazasını Bildirim Yükümlülüğü ................................................................... 73

B. 4/1-b SİGORTALILARI YÖNÜNDEN İŞ KAZASININ BİLDİRİMİ ................................................ 73

C. İŞ KAZASININ BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRILIĞIN YAPTIRIMI ..................................................................... 74

VIII. İŞ KAZASININ SORUŞTURULMASI VE TESPİTİ ................................................................................. 76

A. İŞ KAZASININ İDARİ YOLDAN SORUŞTURULMASI VE TESPİTİ ................................. 76

B. İŞ KAZASININ DAVA YOLU İLE TESPİTİ .................. 78

1. Genel Olarak .................................................................... 78

2. İş Kazası Tespiti Davasında Hukuki Yarar Şartı ............... 79

3. İş Kazası Tespiti Davasının Tarafları ................................ 81

4. İş Kazası Tespiti Davasında Dava Açma Süresi ve Hakların Düşmesi ........................................................ 83

5. İş Kazası Tespiti Davasında Kuruma Müracaat Dava Şartı ........................................................................ 85

6. İş Kazası Tespiti Davasında Araştırılacak Hususlar ve Mahkemece Verilecek Kararlar ..................... 86

IX. İŞ KAZASININ TESPİTİ İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI İŞ KAZASININ UNSURLARI ........................ 88

HİZMET AKDİ İLE ÇALIŞANLAR YÖNÜNDEN İŞ KAZASI SAYILAN HALLER ......................................... 110

12

İŞ KAZASININ YURT DIŞINDA MEYDANA GELMESİ ............................................................................. 128

KENDİ NAM VE HESABINA ÇALIŞANLARIN İŞ KAZASI ........................................................................... 154

İŞ KAZASININ BİLDİRİLMESİ ......................................... 163

İŞ KAZASININ TESPİTİNDE USUL HÜKÜMLERİ ...................................................................... 167

İKİNCİ BÖLÜM

MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI VE TESPİTİ DAVALARI

I. GENEL OLARAK ................................................................ 183

II. MESLEK HASTALIĞI İLE İLGİLİ HUKUKİ DÜZENLEMELER............................................................... 188

III. MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI ..................................... 191

IV. MESLEK HASTALIĞI UYGULAMASINA TABİ SİGORTA KOLLARI ........................................................... 195

A. 5510 SAYILI KANUN ÖNCESİ DÖNEM .................... 195

B. 5510 SAYILI KANUN DÖNEMİ .................................. 196

V. MESLEK HASTALIĞININ UNSURLARI ........................... 197

A. SİGORTALI OLMA ...................................................... 197

1. 5510 sayılı Kanun m. 4/1-a Kapsamında Hizmet Akdi ile Çalıştırılanlar ........................................ 197

2. 5510 sayılı Kanun m. 4/1-b Kapsamında Köy ve Mahalle Muhtarları ile Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışan Sigortalılar .......................... 201

3. 5510 sayılı Kanun Ek Madde 5 Kapsamında Tarım ve Orman İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Olarak Çalışan Sigortalılar ............................... 203

13

4. 5510 sayılı Kanun m. 4/1-c Kapsamındaki Sigortalılar ..................................................................... 204

5. Sigortalı Sayılmayanlar .................................................. 205

6. Kısa vadeli sigorta kollarında dikkate alınmayan süreler ........................................................... 206

B. HASTALIĞIN ORTAYA ÇIKMASI-ZARAR UNSURU ....................................................................... 206

C. HASTALIK İLE YAPILAN İŞ ARASINDA İLLİYET BAĞI ............................................................. 209

VI. MESLEK HASTALIĞININ BİLDİRİLMESİ ....................... 211

A. 4/1-a SİGORTALILARI YÖNÜNDEN BİLDİRİM ..................................................................... 211

1. İşverenlerin Bildirim Yükümlülüğü ................................ 211

2. Sigortalı ve Diğer Kişilerin Bildirim Yükümlülüğü ................................................................. 216

B. 4/1-b SİGORTALILARI YÖNÜNDEN BİLDİRİM ..................................................................... 217

C. BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRILIĞIN YAPTIRIMI .......................................... 217

VII. MESLEK HASTALIĞININ SORUŞTURULMASI VE TESPİTİ ......................................................................... 219

A. MESLEK HASTALIĞNIN İDARİ YOLDAN SORUŞTURULMASI VE TESPİTİ ............................... 219

1. Meslek Hastalığının Kurumca Soruşturulması ................ 219

2. Meslek Hastalığının Kurum Sağlık Kurulu Tarafından Saptanması ................................................... 221

3. Hastalığın, Yönetmelikle Belirlenen Meslek Hastalıkları Listesinde Yer Alma Zorunluluğu ................ 226

4. Meslek Hastalığının Listede Belirtilen Sürede Ortaya Çıkması / Yükümlülük Süresi ............................. 235

14

B. DAVA YOLU İLE TESPİTİ .......................................... 242

1. Genel Olarak .................................................................. 242

2. Davadan Önce İdari Aşamada Yapılacaklar .................... 242

3. Görevli ve Yetkili Mahkeme .......................................... 244

4. Hukuki Yarar Şartı ......................................................... 244

5. Tespit Davasının Tarafları .............................................. 246

6. Dava Açma Süresi ve Hakların Düşmesi ........................ 248

7. Kuruma Müracaat Dava Şartı ......................................... 250

8. Mahkemece Araştırılacak Hususlar ve Verilecek Kararlar .......................................................... 251

VIII. SONUÇ ................................................................................ 254

IX. MESLEK HASTALIĞININ TESPİTİ İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI .................................................. 255

KAYNAKÇA ................................................................................ 325