Meşru Savunma

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ............................................................................................................................. VII

İÇİNDEKİLER ......................................................................................................................IX

GİRİŞ...................................................................................................................................1

BİRİNCİ BÖLÜM

SUÇ HUKUKA AYKIRILIK UNSURU HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ

I- GENEL OLARAK ....................................................................................................9

II- DAVRANIŞ NORMLARI, HAKSIZLIK, CEZA HUKUKUNUN FONKSİYONU VE

AMACI.................................................................................................................9

III- SUÇUN TANIMI VE UNSURLARI........................................................................... 11

A- Genel Olarak...................................................................................................... 11

B- Hukuka Aykırılığın Suçun Bağımsız Bir Unsuru Olup Olmadığı Meselesi ........... 12

B- Kusurluluğun Suçun Bir Unsuru Olup Olmadığı Meselesi.................................. 13

IV- HUKUKA AYKIRILIK UNSURU .............................................................................. 15

A- Genel Olarak...................................................................................................... 15

B- Hukuka Aykırılık Değerlendirmesi Tüm Hukuk Düzeni Esas Alınarak Yapılır ..... 15

C- Hukuka Aykırılık – Haksızlık Kavramları Arasındaki İlişki ................................... 15

D- Hukuka Aykırılık – Ahlaka Aykırılık İlişkisi .......................................................... 16

E- Hukuka Aykırılığın Derecelendirilmesi Meselesi................................................ 16

F- Hukuka Aykırılığın Suç Tipinde Ayrıca Belirtildiği Düzenlemeler ....................... 16

G- Tipiklik Unsuru İle Hukuka Aykırılık Unsuru Arasındaki İlişki ............................. 17

H- Hukuka Aykırılık Unsuru İle Kusurluluk Arasındaki İlişki .................................... 18

I- Maddi Hukuka Aykırılık – Şekli Hukuka Aykırılık................................................ 18

J- Bir Fiilin Hukuka Aykırı Olarak Nitelendirilmesinin Objektif Bir

Değerlendirmeyle mi Yoksa Subjektif Bir Değerlendirmeyle mi Yapılacağı

Meselesi............................................................................................................. 20

1- Subjektif Hukuka Aykırılık Anlayışı / Nedenler Teorisi (Reasons

Theory)........................................................................................................ 20

2- Objektif Hukuka Aykırılık Anlayışı ............................................................... 23

3- Değerlendirme............................................................................................ 24

V- HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ................................................................................ 24

A- Genel Olarak...................................................................................................... 24

B- Karşılaştırmalı Hukukta Suç, Savunmalar (Defences) ve Bu İkisi Arasındaki

İlişki.................................................................................................................... 25

1- Genel Olarak ............................................................................................... 25

X İçindekiler

2- Suçlar ve Savunmalar Arasında Kavramsal Bir Ayrımın Olup Olmadığı .......27

a- Genel Olarak.........................................................................................27

b- Sonuçları...............................................................................................28

aa- Savunmaların Kanunilik İlkesine Tabi Olup Olmamasına Etkisi......28

cc- Sanığın Hatasından İstifade Edebilmesi İçin Bu Hatanın Makul

Olmasının Aranıp Aranmayacağına Etkisi ......................................29

C- Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Hukuki Esası ....................................................30

D- Bir Hukuka Uygunluk Sebebinden Yararlanmak İçin Bu Sebebin Varlığının

Bilinciyle Hareket Etmenin Gerekli Olup Olmaması Meselesi............................30

1- Türk Hukuku ................................................................................................31

2- Karşılaştırmalı Hukuk...................................................................................32

a- Karşılaştırmalı Hukukta Öğretinin Yaklaşımı.........................................32

aa- Eylemler Teorisi (Deeds Theory)....................................................32

b- Karşılaştırmalı Hukukta Uygulamanın Yaklaşımı...................................36

3- Değerlendirme ............................................................................................37

E- Bir Hukuka Uygunluk Sebebinin Varlığının Bilinciyle Hareket Etmeyen

Failin Sorumluluğunun Ne Olacağı Meselesi......................................................37

F- Bir Hukuka Uygunluk Nedeni Çerçevesinde Hareket Ettiğini Bilen Failin

Bundan Yararlanabilmesi İçin Söz Konusu Nedenin Amacına Yönelik

Olarak da Hareket Etmesinin Gerekip Gerekmediği Meselesi ...........................39

1- Karşılaştırmalı Hukuk...................................................................................39

a- Karşılaştırmalı Hukuk Öğretisinde İleri Sürülen Görüşler .....................39

b- Karşılaştırmalı Hukuktaki Bu Hususa İlişkin Düzenlemeler...................40

2- Türk Hukuku ................................................................................................40

G- Hukuka Uygun Hareket Ettiğini Düşünen Failin Yasalarda Bu Tür Bir

Hukuka Uygunluk Nedeninin Öngörülmüş Olduğunu Bilmemesi Meselesi .......40

H- Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Yarışması .........................................................41

I- Her İki Tarafın da Hukuka Uygunluk Nedenleri Çerçevesinde Hareket Edip

Edemeyeceği Meselesi.......................................................................................41

J- Hukuka Uygunluk Nedenleri İle Kusurluluğu Etkileyen Sebepler Arasındaki

İlişki ....................................................................................................................41

1- Genel Olarak................................................................................................41

2- Farkları ........................................................................................................42

3- Hukuka Uygunluk Nedenleri İle Kusurluluğu Etkileyen

Sebepler/Mazeret Sebepleri Arasında Bir Ayrım Yapılmasının Gerekli

Olup Olmadığı Meselesi ...............................................................................43

4- Hukuka Uygunluk Nedenleri İle Kusurluluğu Etkileyen Sebeplere

İlişkin Olarak 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Yapılan Tasnif...................44

5- Hukuka Uygunluk Nedenleri İle Mazeret Sebeplerine İlişkin Olarak

Karşılaştırmalı Hukukta Yapılan Tasnif ........................................................45

İçindekiler XI

6- Hukuka Uygunluk Nedenleri İle Kusurluluğu Etkileyen

Sebepler/Mazeret Sebepleri Arasında Ayrım Yapılmasının Sonuçları ........ 46

7- Kusurluluğu Etkileyen Bir Sebep İçerisinde Hareket Eden Faile Karşı

Hukuka Uygunluk Nedeni İçerisinde Hareket Etmenin Mümkün Olup

Olmadığı Meselesi ...................................................................................... 47

İKİNCİ BÖLÜM

MEŞRU SAVUNMA: BAŞLANGIÇ KONULARI

I- TERİM ............................................................................................................... 49

A- Türk Hukuku ...................................................................................................... 49

B- Karşılaştırmalı Hukuk......................................................................................... 51

II- TANIM............................................................................................................... 52

III- GENEL HÜKÜM NİTELİĞİ VE ÖZEL KANUNLARDA (ÖZELLİKLE KOLLUK

GÜÇLERİNİN GÖREV VE YETKİLERİNE İLİŞKİN KANUNLARDA) YER ALAN

MEŞRU SAVUNMAYA İLİŞKİN DÜZENLEMELER.................................................... 52

A- Zor Kullanma Yetkisine Sahip Olan Kişilere İlişkin Düzenlemeler ...................... 53

B- 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu m. 119’da Yer Alan Düzenleme ....................... 69

C- TCK m. 306/6’da Yer Alan Düzenleme............................................................... 71

IV- HUKUKİ NİTELİĞİ ............................................................................................... 71

A- Karşılaştırmalı Hukuk......................................................................................... 72

B- Türk Hukuku ...................................................................................................... 73

C- Meşru Savunmanın Hukuki Niteliğinin Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak

Kabul Edilmesinin Gerekçesi.............................................................................. 73

D- 5237 Sayılı TCK’nın Yaklaşımı ve Bu Tercihin Uygulamada Doğurduğu

Sonuçlar............................................................................................................. 74

V- MEŞRU SAVUNMANIN DEVLETİN GÜÇ KULLANMA TEKELİNİN İSTİSNASI

NİTELİĞİNDE OLMASI VE DOĞAL HAK NİTELİĞİ.................................................... 81

VI- NORM NİTELİĞİ ................................................................................................. 82

VII- MEŞRU SAVUNMANIN MEVCUDİYETİNİN SUÇUN VARLIĞINA ETKİSİ ................... 83

VIII- MEŞRU SAVUNMANIN MEVCUDİYETİNİN İŞTİRAK HALİNDE İŞLENEN

FİİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİNE ETKİSİ ............................................................ 83

IX- MEŞRU SAVUNMANIN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI..................... 88

A- Yetkili Merciin Emrini İfa – Meşru Savunma...................................................... 88

B- Kanun Hükmünü İcra - Meşru Savunma............................................................ 88

C- Cebir ve Şiddet veya Korkutma ve Tehdit - Meşru Savunma ............................ 89

D- Hakkın Kullanılması ve İlgilinin Rızası - Meşru Savunma ................................... 90

E- Zorunluluk Hali - Meşru Savunma ..................................................................... 90

F- Haksız Tahrik – Meşru Savunma........................................................................ 93

1- Haksız Tahrik Kurumunun Türk, Amerikan ve İngiliz Hukuklarındaki

Düzenlenişi.................................................................................................. 93

XII İçindekiler

2- Haksız Tahrik İle Meşru Savunma Arasındaki Farklar..................................99

3- Meşru Savunma İle Haksız Tahrik Kurumunun Aynı Olayda Birlikte

Uygulanmasının Mümkün Olup Olmaması................................................102

X- MEŞRU SAVUNMANIN TARİHÇESİ ....................................................................105

A- Giriş ..................................................................................................................105

B- İngiliz ve Amerikan Hukukunda Meşru Savunmanın Tarihçesi ........................106

C- Türk Hukukunda Meşru Savunmanın Tarihçesi................................................108

1- Genel Olarak..............................................................................................108

2- Osmanlı İmparatorluğu Dönemi................................................................109

a- Osmanlı Hukukunun Esas Kaynağı Niteliğinde Olan İslam

Hukukunda Meşru Savunma ..............................................................109

b- Osmanlı İmparatorluğu Zamanında Çıkarılan Padişah

Kanunnamelerinde Meşru Savunma ..................................................113

c- Osmanlı İmparatorluğu Zamanında Çıkarılan Kanunlarda Meşru

Savunma .............................................................................................114

3- Cumhuriyet Döneminde Çıkarılan Kanunlarda Meşru Savunma...............115

a- 765 sayılı Türk Ceza Kanunu Dönemi..................................................115

b- Tasarılar Dönemi ................................................................................116

XII- 1982 ANAYASASI VE MEŞRU SAVUNMA............................................................119

XIII- AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ, AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ

KARARLARI VE MEŞRU SAVUNMA ....................................................................120

A- Düzenleme .......................................................................................................120

B- Saldırının Haksız Olması Unsuru.......................................................................121

C- Savunmada Zorunluluk Bulunması Unsuru......................................................121

D- Orantılılık Unsuru.............................................................................................121

E- Değerlendirme .................................................................................................123

XIV-DİĞER BAZI ÜLKELERDEKİ MEŞRU SAVUNMAYA İLİŞKİN YASAL

DÜZENLEMELER...............................................................................................124

A- Alman Federal Ceza Kanunu ............................................................................124

B- Arnavutluk Ceza Kanunu..................................................................................124

C- Azerbaycan Ceza Kanunu.................................................................................125

D- Belçika Ceza Kanunu ........................................................................................125

E- Danimarka Ceza Kanunu ..................................................................................126

F- Finlandiya Ceza Kanunu ...................................................................................126

G- Fransız Ceza Kanunu ........................................................................................126

H- Güney Kore Ceza Kanunu.................................................................................127

I- Hırvatistan Ceza Kanunu ..................................................................................127

J- Hollanda Ceza Kanunu .....................................................................................127

İçindekiler XIII

K- İspanya Ceza Kanunu....................................................................................... 127

L- İsveç Ceza Kanunu ........................................................................................... 128

M- İsviçre Ceza Kanunu......................................................................................... 128

N- İtalyan Ceza Kanunu ........................................................................................ 128

O- Japon Ceza Kanunu.......................................................................................... 129

P- Kanada Ceza Kanunu ....................................................................................... 129

R- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası........................................................ 130

S- Liechtenstein Ceza Kanunu.............................................................................. 131

T- Lüksemburg Ceza Kanunu ............................................................................... 131

U- Norveç Ceza Kanunu........................................................................................ 131

Ü- Polonya Ceza Kanunu ...................................................................................... 132

V- Rusya Ceza Kanunu.......................................................................................... 132

Y- Slovenya Ceza Kanunu..................................................................................... 133

Z- Yunanistan Ceza Kanunu ................................................................................. 133

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MEŞRU SAVUNMANIN HUKUKİ ESASI

I- GENEL OLARAK ................................................................................................ 135

II- KARŞILAŞTIRMALI HUKUK ÖĞRETİSİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER.................. 136

A- Çifte Etki Doktrini (Doctrine of Double Effect) ................................................ 136

B- Saldırganın Rızası ............................................................................................. 137

C- Saldırganın Cezalandırılması............................................................................ 137

D- Şahsını Tercih Etme Yaklaşımı (Personel Partiality Approach) ........................ 138

E- Şahsi ve Sınırlı Haklılık (Personal and Limited Justification) ............................ 139

F- Tesadüfi Şans (Random Chance) ..................................................................... 140

G- Cezalandırmanın Amacına Aykırı Olması......................................................... 140

H- Saldırıya Uğrayan Kişinin -Devlete Karşı- Saldırıya Direnme Hakkı.................. 141

I- Saldırganın Kusurluluğu (Culpability)............................................................... 142

J- Saldırıya Uğrayanın Özerkliği (Otonomisi)....................................................... 145

K- Toplumsal Düzenin Korunması (Protection of Social-Legal Order) ................. 149

L- Menfaatlerin Dengelenmesi ve Daha Az Kötünün Seçilmesi (Balancing

Interests and Choice of the ‘Lesser Evil’)......................................................... 151

M- Saldırının Varlığı............................................................................................... 155

N- Kendini Koruma İçgüdüsü Teorisi .................................................................... 158

O- Hukuk İçin Mücadele Teorisi ........................................................................... 158

P- Toplumsal Zararın Yokluğu Teorisi .................................................................. 159

XIV İçindekiler

III- TÜRK ÖĞRETİSİNDE MEŞRU SAVUNMANIN HUKUKİ ESASINA İLİŞKİN İLERİ

SÜRÜLEN GÖRÜŞLER........................................................................................159

IV- GÖRÜŞÜMÜZ...................................................................................................161

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İNGİLİZ VE AMERİKAN HUKUKUNDA MEŞRU SAVUNMA

(ÖZET)MEŞRU SAVUNMANIN UNSURLARI VE İNCELEME SİSTEMATİĞİ

I- GENEL OLARAK ................................................................................................167

II- İNGİLİZ VE AMERİKAN HUKUKUNDA MEŞRU SAVUNMA (ÖZET).........................167

A- İngiliz Hukuku...................................................................................................167

1- Genel Olarak..............................................................................................167

2- Unsurları....................................................................................................171

a- Tetikleyici: Güç Kullanımının Gerekliliği (Trigger: The Necessity of

Force)..................................................................................................171

b- Karşılık/Yanıt (Respond): Kullanılan Gücün Makullüğü (A

Reasonable Degree of Force) .............................................................172

3- Sınırın Aşılması ..........................................................................................173

4- Saldırı Yakın ya da Mevcut Değilken Güç Kullanılması ..............................174

5- Üçüncü Kişinin Savunulması......................................................................174

6- Malvarlığının Savunulması ........................................................................175

7- İlk Haksız Hareketin Savunandan Gelmesi ................................................175

8- İspat Yükü..................................................................................................175

B- Amerikan Hukuku ............................................................................................175

1- Genel Olarak..............................................................................................175

2- Kendini Savunma (Self-defence) ...............................................................176

a- Genel Olarak.......................................................................................176

b- Unsurları .............................................................................................176

aa- Haksız Bir Saldırının Varlığına İlişkin Makul Bir İnanç ..................176

bb- Saldırının Mevcut ya da Yakın Olması (Imminence of Attack) .....177

cc- Kullanılan Gücün Makul Olması...................................................177

aaa- Orantılılık ...........................................................................177

bbb- Zorunluluk..........................................................................178

c- Hatanın Makul Olmaması ...................................................................179

d- İlk Haksız Hareketin Savunandan Gelmesi..........................................180

e- Hukuka Aykırı Bir Yakalamaya Karşı Direnme.....................................180

f- Sapma.................................................................................................181

g- İspat yükü ...........................................................................................181

İçindekiler XV

3- Üçüncü Kişinin Savunulması (Defense of Another) .................................. 181

4- Malvarlığının Savunulması (Defense of Property) .................................... 182

a- Taşınırlar ve Konut Niteliğini Haiz Olmayan Taşınmazlar

Bakımından ........................................................................................ 182

b- Konutlar Bakımından.......................................................................... 183

c- Mekanik Cihazların Kullanılması (Offendicula)................................... 183

d- Malvarlığının Yeniden Ele Geçirilmesi................................................ 184

e- Üçüncü Kişilerin Malvarlığının Korunması.......................................... 184

f- Kullanılan Güçte Sınırın Aşılması........................................................ 185

III- MEŞRU SAVUNMANIN UNSURLARI VE İNCELEME SİSTEMATİĞİ......................... 185

A- Meşru Savunmanın Unsurları.......................................................................... 185

B- İnceleme Sistematiği ....................................................................................... 187

BEŞİNCİ BÖLÜM

MEŞRU SAVUNMANIN İLK UNSURU: SALDIRI

I- GENEL OLARAK ................................................................................................ 207

II- SALDIRI KAVRAMI............................................................................................ 207

C- Bir Fiilin Saldırı Olarak Nitelendirilebilmesi İçin İnsan Kaynaklı Olmasının

Gerekip Gerekmediği....................................................................................... 210

D- Bir Fiilin Saldırı Olarak Nitelenebilmesi İçin Belirli Bir Ağırlığa Ulaşmasının

Gerekip Gerekmediği / Haksızlık İçeriğinin Azlığı ............................................ 212

E- Bir Fiilin Saldırı Olarak Nitelenebilmesi İçin Cebri Nitelikte Olmasının

Gerekip Gerekmediği....................................................................................... 213

F- Bir Fiilin Saldırı Olarak Nitelenebilmesi İçin Maddi Bir Nitelik Arz Etmesinin

Gerekip Gerekmediği (Hakaret, Tehdit, Cinsel Taciz ile Huzur ve Sükunu

Bozma Fiilleri Meşru Savunma Kapsamında Saldırı mıdır?)................................. 213

G- İradi Olmayan Bir Hareketin Saldırı Olarak Nitelendirilip

Nitelendirilmeyeceği ....................................................................................... 220

H- Pasif Saldırgan Meselesi .................................................................................. 221

IV- SALDIRININ “HAKSIZ” NİTELİĞİ......................................................................... 223

A- Genel Olarak.................................................................................................... 223

B- Bir Saldırının Haksız Olarak Nitelendirilmesi İçin “Suç” Teşkil Etmesinin

Gerekip Gerekmediği....................................................................................... 224

C- Kabahat Teşkil Eden Bir Fiile Karşı Meşru Savunma Mümkün müdür? ........... 224

D- Taksirli Bir Fiile Karşı Meşru Savunma Mümkün müdür?................................ 225

E- Savunanın Verdiği Karşılığın “Haksız” Görülmemesinin Gerekçesi.................. 226

F- Hangi Hallerin Mevcudiyeti Bir Kişinin Menfaatlerini İhlale Yönelik Fiilin

Haksız Olarak Nitelendirilmesini Engeller?...................................................... 227

1- Kanunun Hükmünü İcra ............................................................................ 227

XVI İçindekiler

2- İlgilinin Rızası .............................................................................................228

3- Hakkın İcrası ..............................................................................................232

4- Meşru Savunma ........................................................................................234

G- Hangi Hallerin Mevcudiyeti Bir Kişinin Menfaatlerini İhlale Yönelik Fiilin

Haksız Olarak Nitelendirilmesini Engellemez? .................................................236

1- Genel Olarak..............................................................................................236

2- Saldırganın Kusurluluğu Etkileyen Bir Sebebin Altında Hareket Etmesi....236

a- Karşılaştırmalı Hukuk..........................................................................236

b- Türk Hukuku .......................................................................................239

c- Değerlendirme....................................................................................242

3- Saldırganın Şaka Saikiyle Hareket Etmesi..................................................244

4- Objektif Cezalandırma Şartının Gerçekleşmemiş Olması ..........................244

5- Şahsi Cezasızlık Sebebinin Bulunması........................................................245

6- Muhakeme Engelinin Bulunması...............................................................245

V- MEŞRU SAVUNMANIN BİR UNSURU OLARAK: HAKSIZ SALDIRININ VARLIĞI .......246

A- Genel Olarak ....................................................................................................246

B- Türk Hukuku.....................................................................................................246

C- İngiliz Hukuku...................................................................................................258

D- Amerikan Hukuku ............................................................................................267

1- Kendini Savunma (Self-defence) ...............................................................267

2- Başkasının Savunulması (Defence of another)..........................................271

3- Malvarlığının Savunulması (Defence of property).....................................274

VI- BİR KİŞİNİN KENDİ HAKSIZ DAVRANIŞI İLE SALDIRIYA SEBEBİYET VERMİŞ

OLMASI ...........................................................................................................275

A- Genel Olarak ....................................................................................................275

B- Kendi Haksız Davranışı ile Saldırıya Sebebiyet Vermiş Olan Kişinin

Savunmaya Matuf Fiilinin Hangi Kapsamda Değerlendirileceğine İlişkin

Görüşler ...........................................................................................................276

C- Kendisine Saldırılmasına Haksız Davranışı İle Sebebiyet Veren Bir Kişinin Hangi

Koşullar Altında Meşru Savunma Hakkından Yararlanabileceği ...........................282

1- Yapmış Olduğu Hareket Karşı Tarafı Savunma Pozisyonuna Sokmamışsa...283

2- Yapmış Olduğu Hareket Karşı Tarafı Savunma Pozisyonuna Sokmuşsa ....289

a- İlk Haksız Saldırıyı Başlatanın Orantılı Bir Tepkiyle Karşılaşması.........289

b- Orantısız Bir Tepkiyle Karşılaşması/Sınırın Aşılması/Savunma

Dengesinin İlk Saldırgan Lehine Değişmesi Durumu...........................291

c- Saldırının Sonlandırılmış Olması .........................................................294

d- Kendisine Saldırılmasına Haksız Davranışı İle Sebebiyet Vermiş

Olan Kişinin Geri Çekilme Yükümlülüğü..............................................299

e- Sırf Karşı Tarafa Zarar Vermek İçin Bilinçli Olarak Kendini

Savunma Durumuna Sokma ...............................................................300

İçindekiler XVII

VII- KAVGA HALİ .................................................................................................... 304

A- Genel Olarak.................................................................................................... 304

B- Kavga Hali – Meşru Savunma Hali Ayrımı........................................................ 304

C- Kavgaya Davet ve Bu Davete İcabet Durumu/Düello ...................................... 317

D- Bir Tarafın Diğer Tarafı Kendisine Zarar Vermesi İçin Kışkırtması Durumu ..... 319

E- Kavga Halinde Meşru Savunmanın Söz Konusu Olabileceği Haller.................. 320

1- Önceden Anlaşılan Kapsamın Dışına Çıkılması.......................................... 321

2- Taraflardan Birinin Kavgayı Sonlandırdığını Deklare Etmesi..................... 323

F- Kendisini Savunma Konumuna Sokacak Bir Yere Gitme ya da Orada

Bulunmaya Devam Etme ................................................................................. 324

G- Kavgaya Sonradan Dahil Olma Durumu .......................................................... 326

H- Kavga Halinin Tespiti Halinde Yargıtay’ın Haksız Tahrike İlişkin Uygulaması... 327

VIII- SALDIRININ HAKKA YÖNELMİŞ OLMASI ............................................................ 330

A- Genel Olarak.................................................................................................... 330

B- Hak Kavramı..................................................................................................... 330

C- Meşru Savunma Kapsamında Korunabilecek Haklar Bakımından Bir

Sınırlama Yapılmalı mıdır? ............................................................................... 331

1- Görüşler .................................................................................................... 331

2- Mülga 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun Kabul Ettiği Yaklaşım................. 332

3- 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun Kabul Ettiği Yaklaşım.......................... 335

4- İngiliz Hukukunda Kabul Edilen Yaklaşım.................................................. 346

5- Amerikan Hukukunda Kabul Edilen Yaklaşım ........................................... 348

ALTINCI BÖLÜM

MEŞRU SAVUNMANIN İKİNCİ UNSURU: YAKINLIK

I- GENEL OLARAK ................................................................................................ 349

II- SAVUNMANIN ZORUNLULUĞU UNSURU İLE ARASINDAKİ İLİŞKİ ........................ 352

III- UNSURUN GEREKLİLİĞİ .................................................................................... 353

IV- SALDIRININ MEVCUT YA DA YAKIN OLMASI ...................................................... 362

A- Saldırının Henüz Başlamamış Olması............................................................... 362

B- Saldırının Gerçekleşmesinin Muhakkak Olması............................................... 364

C- Saldırının Mevcut/Gerçekleşmekte Olması ..................................................... 374

D- Saldırının Tekrarının Muhakkak Olması........................................................... 377

E- Saldırının Bitmiş Olması................................................................................... 386

V- İNGİLİZ HUKUKU.............................................................................................. 394

VI- AMERİKAN HUKUKU........................................................................................ 396

XVIII İçindekiler

YEDİNCİ BÖLÜM

MEŞRU SAVUNMANIN ÜÇÜNCÜ UNSURU: ZORUNLULUK

I- GENEL OLARAK ................................................................................................401

II- SAVUNMAYA MATUF BİR FİİLİN VARLIĞI ..........................................................401

A- Savunmanın Anlamı .........................................................................................402

B- Savunma Bilinci ................................................................................................402

C- Haksızlık İçeriğinin Bulunmaması-Haksızlık İçeriğinin Azlığı.............................402

D- Teşebbüs Aşamasında Kalması ........................................................................403

E- Saldırgana Yöneltilmiş Olması..........................................................................403

F- Mağdurunun Toplumda Yaşayan Her Birey Olduğu Bir Suçun Meşru

Savunma Kapsamında İşlenip İşlenemeyeceği.................................................403

G- Saldırganların İştirak Halinde Hareket Etmesi..................................................405

H- Cebri Bir Nitelik Arz Etmesinin Gerekip Gerekmediği ......................................406

I- Taksirli Fiillerin Meşru Savunma Kapsamında Değerlendirilip

Değerlendirilemeyeceği ...................................................................................408

J- İhmali Fiillerin Meşru Savunma Kapsamında Değerlendirilip

Değerlendirilemeyeceği ...................................................................................414

K- Tehlike Doğuran Fiillerin Meşru Savunma Kapsamında Değerlendirilip

Değerlendirilemeyeceği ...................................................................................415

L- Kabahat Nev’inden Fiillerin Meşru Savunma Kapsamında Değerlendirilip

Değerlendirilemeyeceği ...................................................................................415

M- Meşru Savunmanın Bir Hukuka Uygunluk Nedeni Olabileceği Suç Tipleri .......417

1- Kasten Öldürme (TCK m. 81, 83) ...............................................................417

2- Kasten Yaralama (TCK m. 86, 88) ..............................................................420

3- Tehdit (TCK m. 106)...................................................................................421

4- Mala Zarar Verme (TCK m. 151) ................................................................429

5- Konut Dokunulmazlığını İhlal (TCK m. 116) ...............................................430

6- Sair Suç Tipleri ...........................................................................................431

N- Meşru Savunmanın Bir Hukuka Uygunluk Nedeni Olamayacağı Suç Tipleri ....438

1- Görevi Yaptırmamak İçin Direnme (TCK m. 265) / Haksız Yakalamaya

Karşı Direnme............................................................................................438

a- Polis, İşlemi Hukuka Uygun İcra Etmiş ve İşlemin Muhatabı da

Bunun Bilincindeyse ...........................................................................438

b- İşlem Haksız Olmakla Birlikte Usulünce Alınmış Bir Merci

Kararının İcrası Söz Konusuysa ...........................................................439

c- İşlemin Uygulanmasının Yasal Koşulları Mevcut Olmakla Birlikte

İşlemin İcrasında Aşırı Güç Kullanılmış Yani Ölçüsüz Bir Şekilde

Hareket Edilmişse ...............................................................................439

d- Kolluk Görevlisi Bilinçli Olarak ya da Hataya Düşerek Haksız Bir

İşlemi İcra Etmekteyse........................................................................440

e- İşlemin Uygulanmasının Yasal Koşulları Mevcut Olmakla Birlikte

Kişi, Masum Olduğunu Düşünüyorsa..................................................448

İçindekiler XIX

f- İşlem Hukuka Uygun Olduğu Halde Kişi, Bu İşlemin Hukuka Aykırı

Olduğu Hususunda Hataya Düşmüşse ............................................... 450

g- İşlemi Yapan Kişinin Polis Olduğu Hususunda Hataya Düşülmüşse ... 451

h- İşlem Hukuka Aykırı Olduğu Halde Kişi Bunu Bilmeksizin İşleme

Karşı Direnmişse................................................................................. 451

ı- İşlem Hukuka Aykırı Olmakla Birlikte, Amirin Emri Üzerine İcra

Edilmişse ............................................................................................ 452

j- Polis, İşlemin Uygulanacağı Kişi Bakımından Hataya Düşmüşse ........ 452

2- İşkence, Eziyet (TCK m. 94, m. TCK 96) ..................................................... 452

3- Hakaret (TCK m. 125)................................................................................ 454

4- Genel Güvenliğin Kasten Tehlikeye Sokulması (TCK m. 170/1-c) ............. 455

5- 6136 Sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun

m. 13......................................................................................................... 458

6- Sair Suç Tipleri........................................................................................... 465

III- SAVUNMADA ZORUNLULUK BULUNMASI......................................................... 469

A- Genel Olarak.................................................................................................... 469

B- Anlamı ............................................................................................................. 470

C- Asli Unsur Niteliği, Kapsamı............................................................................. 470

1- “Savunmada Zorunluluk Bulunması” Başlığı Altında, “Orantılılık” ve

“Savunmada Zorunluluk Bulunması” Unsurlarının İncelenmesi ............... 471

2- “Savunmada Zorunluluk Bulunması” Unsurunun, “Saldırının Mevcut

ya da Yakın Olması” Unsuru ile İlişkilendirilerek İncelenmesi .................. 471

3- “Savunmada Zorunluluk Bulunması” Unsurunun Bağımsız Bir Unsur

Olarak İncelenmesi ................................................................................... 474

4- Karşılaştırmalı Hukuktaki Durum .............................................................. 474

5- Değerlendirme.......................................................................................... 475

D- AİHS, 1982 Anayasası, TCK Açısından Dayanağı .............................................. 479

E- Hukuki Esası..................................................................................................... 482

F- Kural ve Savunmaya Alternatif Seçenekler...................................................... 484

1- Genel Olarak ............................................................................................. 484

2- Kural ............................................................................................................ 484

3- Ölçüt ......................................................................................................... 484

4- Alternatif Seçenekler ................................................................................ 485

a- İkaz Etme............................................................................................ 485

b- Çevrede Bulunanlardan Yardım İsteme ............................................. 487

c- Devlet Kuvvetlerinden Yardım İsteme ............................................... 488

d- Mahkemeye Başvurma İmkanı........................................................... 493

e- Geri Çekilme/Kaçma........................................................................... 493

aa- Genel Olarak................................................................................ 493

bb- Geri Çekilme Yükümlülüğüne İlişkin Görüşler ............................. 494

XX İçindekiler

aaa- Mutlak Geri Çekilme Yükümlülüğü ....................................495

bbb- Güçlü Bir Geri Çekilme Yükümlülüğü.................................495

ccc- Zayıf Bir Geri Çekilme Yükümlülüğü...................................496

ddd- Geri Çekilme Yükümlülüğünün Bulunmaması ...................498

cc- İngiliz, Amerikan ve Türk Hukukundaki Yaklaşım.........................500

aaa- İngiliz Hukukundaki Yaklaşım.............................................500

bbb- Amerikan Hukukundaki Yaklaşım ........................................503

ccc- Türk Hukukundaki Yaklaşım...............................................507

dd- Görüşümüz ..................................................................................517

ee- Geri Çekilme Yükümlülüğü Kapsamındaki Hareket Şekilleri ........523

aaa- Tehlikenin Gerçekleşebileceği Bir Yerde Bulunmama .......523

bbb- Olay Yerinden Uzaklaşma/Kaçma......................................525

ccc- Gizlenme............................................................................525

ddd- Talebi Kabul Etme..............................................................525

ff- Geri Çekilme Yükümlülüğüne İlişkin Özel Durumlar ....................526

aaa- Genel Olarak ......................................................................526

bbb- Geri Çekilme Yükümlülüğü Mevcut Olsa da Şu Hallerde

Savunan Geri Çekilme Zorunda Değildir ............................526

aaaa- Savunanın Kolluk Görevlisi Olması........................526

bbbb- Üçüncü Kişilerin Savunulması ...............................527

cccc- Konut ....................................................................528

ccc- Geri Çekilme Yükümlülüğü Mevcut Olmasa da Şu

Hallerde Savunan Geri Çekilmek Zorundadır.....................532

aaaa- Saldırganın Kusurluluğunu Etkileyen Bir Sebep

Altında Hareket Etmesi......................................... 533

bbbb- Saldırıya Kendi Haksız Davranışıyla Sebebiyet

Vermesi.................................................................534

G- Hata..................................................................................................................536

SEKİZİNCİ BÖLÜM

MEŞRU SAVUNMANIN DÖRDÜNCÜ UNSURU: ORANTILILIK

I- GENEL OLARAK ................................................................................................539

II- HUKUKİ ESASI ..................................................................................................541

III- BAĞIMSIZ NİTELİĞİ ..........................................................................................541

IV- AİHS, 1982 ANAYASASI, TCK AÇISINDAN DAYANAĞI..........................................542

V- SAVUNMANIN ORANTILI OLMASI NE ANLAMA GELİR? .....................................548

A- Genel Olarak ....................................................................................................548

B- Ölçütler ............................................................................................................549

1- Araçlar Arasında Oran Bulunması Ölçütü..................................................549

2- Yararlar Arasında Oran Bulunması Ölçütü.................................................550

İçindekiler XXI

3- Saldırıyı Defetmeye Yetecek Miktarda Güç Kullanma Ölçütü................... 553

4- Türk Öğretisinin Yaklaşımı ........................................................................ 553

5- Ölçütlere İlişkin Görüşümüz...................................................................... 555

C- TCK M. 25/1’deki ve AİHS m. 2’deki Düzenlemeler Birlikte

Değerlendirildiğinde Türk Hukuku Bakımından “Orantılılıktan” Neyin

Anlaşılması Gerektiği ....................................................................................... 560

1- Orantılılığa İlişkin TCK m. 25/1’de Kabul Edilen Yaklaşım......................... 560

2- Orantılılığa İlişkin AİHS m. 2 ve AİHM’nin Yaklaşımı ................................. 562

3- TCK M. 25/1’deki ve AİHS m. 2’deki Düzenlemeler Birlikte

Değerlendirildiğinde Türk Hukuku Bakımından “Orantılılıktan” Neyin

Anlaşılması Gerektiği ................................................................................ 563

D- Yargıtay’ın Yaklaşımı........................................................................................ 567

E- Korunan Hakkın Değerinin Oldukça Az Olması Halinde de Aynı Kriterin

Esas Alınıp Alınmayacağı ................................................................................. 573

VI- SAVUNMANIN ORANTILI OLUP OLMADIĞININ İNCELENMESİ ............................ 577

A- Genel Olarak.................................................................................................... 577

B- Orantılılığın Tespitinde Göz Önünde Bulundurulacak “O Anın Hal ve

Koşulları” ......................................................................................................... 577

1- Saldırganın ve Savunanın Sahip Olduğu Araçlar ....................................... 578

2- Saldırganın Israrı ....................................................................................... 583

3- Saldırı İmkanının Ortadan Kalkması.......................................................... 584

4- Saldırganların Çokluğu .............................................................................. 586

5- Saldırının Gerçekleştiği Yer ve Zaman....................................................... 592

6- Saldırganın Olayın Öncesindeki Davranışları ............................................ 599

7- Hedef Seçme İmkanı ................................................................................. 603

8- Tarafların Özellikleri.................................................................................. 606

9- Tehlike Altındaki Değerin Niteliği ve Niceliği ............................................ 609

10- Savunanın İçinde Bulunduğu Ruh Hali ...................................................... 611

C- Saldırının Boyutunun Belirlenmesi .................................................................. 614

D- Savunmanın Ölçülülüğünün Tespiti................................................................. 616

E- Amerikan Hukukunda Orantılılık ..................................................................... 647

1- Genel Olarak ............................................................................................. 647

2- Maruz Kalınan Tehlikenin Boyutunun Belirlenmesi.................................. 647

3- Kullanılan Gücün Ölçülülüğünün Tespiti................................................... 648

4- Hata .......................................................................................................... 656

F- İngiliz Hukukunda Orantılılık............................................................................ 657

1- Genel Olarak ............................................................................................. 657

1- Maruz Kalınan Tehlikenin Boyutunun Belirlenmesi.................................. 657

2- Kullanılan Gücün Ölçülülüğünün Tespiti................................................... 662

XXII İçindekiler

DOKUZUNCU BÖLÜM

SINIRIN AŞILMASI

I- GENEL OLARAK ................................................................................................671

II- HUKUKİ ESASI ..................................................................................................672

III- 765 SAYILI TCK’DAKİ DÜZENLENİŞİ....................................................................673

IV- 5237 SAYILI TCK’DAKİ DÜZENLENİŞİ..................................................................681

V- HUKUKİ NİTELİĞİ..............................................................................................686

VI- SINIRIN AŞILMASININ KAPSAMI VE ZAMAN BAKIMINDAN AŞMA ......................690

VII- İNCELEME ŞEKLİ ...............................................................................................697

VIII- SINIRIN AŞILMASINA İLİŞKİN OLASILIKLAR ........................................................700

A- Sınırın Farkında Olarak Aşılması.......................................................................700

B- Sınırın Farkında Olmaksızın Aşılması................................................................713

1- Sınırın Mazur Görülecek Şekilde Aşılması (TCK m. 27/2) ..........................713

a- Anlamı.................................................................................................713

b- Koşulları..............................................................................................716

c- Değerlendirme Şekli ...........................................................................723

2- Sınırın Mazur Görülmeyecek Şekilde Aşılması (TCK m. 27/1) ...................730

a- Anlamı.................................................................................................730

b- Koşulları..............................................................................................730

c- Değerlendirme Şekli ...........................................................................732

IX- SAPMA VE SINIRIN AŞILMASI............................................................................735

X- GERİ ÇEKİLME YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE SINIRIN AŞILMASI ........................................735

XI- SALDIRIYA KENDİ HAKSIZ DAVRANIŞIYLA SEBEBİYET VERME .........................................736

XII- ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN SAVUNULMASI...................................................................736

XIII- SINIRIN AŞILMASI VE HATA ..............................................................................737

XIV-SAVUNANIN GAYRİMEŞRU ZEMİNE GEÇMESİ VE TAZMİNAT..............................745

XV- SAVUNANIN SALDIRGANA YARDIM ETME YÜKÜMLÜLÜĞÜ ...............................746

XVI- YARGITAY’INSINIRINAŞILMASINA İLİŞKİNKARARLARINA İKİ YÖNDEN

ELEŞTİRİ: “SINIRINAŞILDIĞININKABUL EDİLDİĞİ HALLERDEHANGİ HAREKETİN

YAPILMA İMKANININBULUNDUĞUNUNGEREKÇELENDİRİLMEMESİ” VE

“ARACINBİRDENFAZLA KULLANILMASIHALİNDE YARGITAY’IN MÜSTAKAR TCK

M. 27/2UYGULAMASI”.....................................................................................747

XVII-AMERİKAN HUKUKUNDA SINIRIN AŞILMASI .....................................................760

XVIII-İNGİLİZ HUKUKUNDA SINIRIN AŞILMASI...........................................................761

İçindekiler XXIII

ONUNCU BÖLÜM

BAŞKASININ SAVUNULMASI

I- GENEL OLARAK ................................................................................................ 765

II- TANIM............................................................................................................. 765

III- HUKUKİ ESASI.................................................................................................. 765

IV- BAŞKASININ SAVUNULMASINA İLİŞKİN ÖZEL DÜZENLEMELER MEVCUT

MUDUR? ......................................................................................................... 767

A- Türk Hukuku .................................................................................................... 767

B- İngiliz Hukuku .................................................................................................. 770

C- Amerikan Hukuku ............................................................................................ 774

1- Başkasının Savunulması (Defence of Another) ......................................... 774

2- Başkasının Malvarlığının Savunulması (Defence of Another’s Property).. 779

V- SUÇ İŞLENMESİNİN ÖNLENMESİ BAŞKASININ SAVUNULMASI KAPSAMINDA

DEĞERLENDİRİLEBİLİR Mİ? ............................................................................... 781

VI- BAŞKASININ SAVUNULMAMASI DURUMDA SORUMLULUK............................... 787

VII- BAŞKASININ SAVUNULMASI VE GERİ ÇEKİLME YÜKÜMLÜLÜĞÜ ........................ 789

VIII- BAŞKASININ SAVUNULMASI VE SAVUNULANIN RIZASI..................................... 790

IX- BAŞKASININ SAVUNULMASI VE CENİNİN KORUNMASI ..................................... 792

X- BAŞKASININ SAVUNULMASI VE BİR KORUMA TEDBİRİ OLAN YAKALAMA

İŞLEMİ VE İMDAT ÇAĞRISI ÜZERİNE YAPILAN ARAMA İŞLEMİ ............................ 794

XI- BAŞKASININ SAVUNULMASI VE O KİŞİNİN BİZZAT KENDİSİNE KARŞI

KORUNMASI.................................................................................................... 797

XII- BAŞKASININ SAVUNULMASI VE SINIRIN AŞILMASI ............................................ 800

ONBİRİNCİ BÖLÜM

MALVARLIĞININ SAVUNULMASI

I- GENEL OLARAK ................................................................................................ 801

II- TANIM............................................................................................................. 801

III- MALVARLIĞI MEŞRU SAVUNMA KAPSAMINDA KORUNMALI MIDIR? ................ 802

IV- MALVARLIĞININ SAVUNULMASINA İLİŞKİN DÜZENLEMELER............................. 804

A- Türk Hukuku .................................................................................................... 804

1- 2005 Öncesi Dönem.................................................................................. 804

2- 2005 Sonrası Dönem................................................................................. 809

3- Özel Hukuktaki Düzenlemeler ve TCK m. 25/1’deki Düzenleme İle

İlişkisi ........................................................................................................ 812

B- İngiliz Hukuku .................................................................................................. 817

C- Amerikan Hukuku ............................................................................................ 823

1- Genel Olarak ............................................................................................. 823

XXIV İçindekiler

2- Konutlar Bakımından.................................................................................828

3- Offendicula................................................................................................835

4- Malvarlığının Yeniden Ele Geçirilmesi .......................................................836

5- Başkasının Malvarlığının Savunulması.......................................................838

6- Hatanın Makul Olmaması..........................................................................839

7- Sınırın Aşılması ..........................................................................................840

V- MALVARLIĞININ SAVUNULMASINA İLİŞKİN ÖZELLİK ARZ EDEN BAZI

HUSUSLAR.......................................................................................................841

A- Malvarlığına Yönelik Saldırının Engellenmesi ya da Yeniden Elde Edilmesi

Bakımından Saldırının Mevcut ya da Yakın Olması Koşulu...............................841

B- Malı Haksız Yere Elinde Bulunduranın (Hırsızın, Gâsıbın vb.) Savunma

Hakkı ................................................................................................................851

C- Fer’i Zilyedin Savunma Hakkı ...........................................................................852

D- Zilyet Yardımcısının Savunma Hakkı.................................................................853

E- Bulundurulması Başlı Başına Suç Teşkil Eden Bir Eşyanın Savunulması ...........853

F- Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler ve Savunma Hakkı ..........................................854

G- Ağır ve Acil Bir İhtiyacın Bulunması ve Savunma Hakkı....................................854

H- Saldırının Ekonomik Zarar Doğurmaması ve Savunma Hakkı...........................855

I- Malvarlığının Savunulmasında Güç Kullanmaya Alternatif Seçenekler............855

J- Malvarlığının Savunulması İçin Kullanılacak Güce Yönelik Bir Sınırlama Var

mıdır?...............................................................................................................857

1- Genel Olarak..............................................................................................857

2- Malvarlığının Savunulması İçin Ölümcül Güç Kullanılmasının Lehindeki

ve Aleyhindeki Görüşler ............................................................................858

3- Karşılaştırmalı Hukuktaki Düzenlemeler ...................................................862

4- TCK m. 25/1’deki Yaklaşım ........................................................................863

5- AİHS m. 2 ve AİHM’nin Yaklaşımı ..............................................................864

6- TCK m. 25/1’deki ve AİHS m. 2’deki Düzenlemeler Birlikte

Değerlendirildiğinde Türk Hukuku Bakımından Malvarlığının

Savunulması İçin Kullanılacak Güce Yönelik Bir Sınırlamanın Söz

Konusu Olup Olmadığı...............................................................................865

7- Yargıtay’ın Yaklaşımı..................................................................................871

K- Malın Değerinin Az Olması...............................................................................873

L- Offendicula................................................................................................877

M- Üçüncü Kişilerin Malvarlığının Korunması .......................................................881

N- Konutun Savunulması ......................................................................................882

O- Sınırın Aşılması .................................................................................................887

İçindekiler XXV

ONİKİNCİ BÖLÜM

SAPMA

I- GENEL OLARAK ................................................................................................ 891

II- Görüşler........................................................................................................... 891

A- Meşru Savunma Kapsamında Değerlendirilmesi............................................. 891

B- Sapma Sonucu Meydana Gelen Neticeden Sorumlu Tutulması ...................... 900

C- Zorunluluk Hali Kapsamında Değerlendirilmeli ............................................... 902

III- SAPMAYA İLİŞKİN SAİR HUSUSLAR ................................................................... 903

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SÜREKLİ OLARAK KÖTÜ MUAMELEDE BULUNAN KİŞİYE YAKIN BİR SALDIRI

MEVCUT DEĞİLKEN ZARAR VERME

I- GENEL OLARAK ................................................................................................ 907

II- KAPSAM ............................................................................................................ 911

A- Bu Bölümün Kapsamına Girmeyen Olaylar...................................................... 911

B- Bu Bölümün Kapsamına Giren Olaylar ............................................................ 920

III- TARAFLARIN ÖZELLİKLERİ VE TARAFLARA YÖNELİK BAKIŞ AÇISI......................... 929

IV- ŞİDDETE UĞRAMIŞ KADIN/ÇOCUK/KİŞİ SENDROMU VE BU SENDROMUN

İŞLEVİ .............................................................................................................. 930

V- FAİLİN SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER ........................................... 933

A- Hukuka Uygunluk Sebepleri............................................................................. 933

1- Meşru Savunma Kapsamında Görülmelidir .............................................. 934

a- Genel Olarak ...................................................................................... 934

b- Haksız Bir Saldırının Varlığı................................................................. 934

c- Saldırının Mevcut ya da Yakın Olması ................................................ 934

d- Savunmanın Zorunluluğu ................................................................... 949

e- Orantılılık............................................................................................ 964

f- Değerlendirme ................................................................................... 966

2- Sair Bir Hukuka Uygunluk Sebebi Kapsamında Görülmelidir .................... 968

B- Kusurluluğu Etkileyen Sebepler....................................................................... 968

1- Genel Olarak ............................................................................................. 968

2- Cebir.......................................................................................................... 969

3- Kısmi Akıl Hastalığı.................................................................................... 969

4- Haksız Tahrik............................................................................................. 971

5- Sınırın Zaman Bakımından Aşılması .......................................................... 984

6- Meşru Savunmanın Koşullarının Gerçekleştiği Hususunda Hataya

Düşülmesi ................................................................................................. 985

7- Değerlendirme.......................................................................................... 986

VI- SONUÇ VE ÖNERİ ............................................................................................. 989

XXVI İçindekiler

ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM

MUHAKEMEYE İLİŞKİN HUSUSLAR

I- GENEL OLARAK ................................................................................................997

II- SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA ŞARTLARININ GERÇEKLEŞMEMESİ .................997

III- CUMHURİYET SAVCISININ FİİLİN MEŞRU SAVUNMA KAPSAMINDA

İŞLENDİĞİNE İLİŞKİN TAKDİR YETKİSİ ................................................................998

IV- İDDİANAMENİN İADESİ .................................................................................. 1005

V- SERİ MUHAKEME USULÜ VE BASİT MUHAKEME USULÜ................................... 1005

VI- ÖNCELİKLE FİİLİN SANIK TARAFINDAN İŞLENDİĞİNİN TESPİT EDİLMESİ ............ 1005

VII- İSPAT YÜKÜ ................................................................................................... 1007

VIII- İLK HAKSIZ SALDIRIYI BAŞLATANIN BELİRLENEMEMESİ DURUMU.................... 1011

IX- EKSİK İNCELEME............................................................................................. 1017

X- BİLİRKİŞİ RAPORU .......................................................................................... 1021

XI- YEREL MAHKEMENİN MEŞRU SAVUNMAYA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME

EKSİKLİĞİ ....................................................................................................... 1022

XII- EK SAVUNMA HAKKI ...................................................................................... 1028

XIII- GEREKÇELİ KARAR HAKKI ............................................................................... 1028

XIV-OLAYA İLİŞKİN KABULÜN VE HÜKMÜN TUTARLI OLMASI ................................. 1041

XV- HÜKÜM ......................................................................................................... 1043

XVI- SALDIRGANIN İHBAR EDİLMESİ...................................................................... 1055

XVII- VEKALET ÜCRETİ VE SAİR YARGILAMA GİDERLERİ ......................................... 1055

XVIII- MÜSADERE ................................................................................................. 1056

XIX- KANUN YOLUNA MÜRACAAT İÇİN HUKUKİ YARAR BULUNMASI ŞARTI ............ 1058

XX- İSTİNAF VE TEMYİZ DENETİMİNİN KAPSAMI.................................................... 1059

XXI- KANUN YARARINA BOZMA............................................................................ 1065

XXII- KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE TAZMİNAT ................................................ 1068

XXIII- TAZMİNAT .................................................................................................. 1070

XXIV- MEŞRU SAVUNMA HÜKMÜNÜN TATBİKİNE YÖNELİK “İSTEKSİZLİK”.............. 1076

SONUÇ......................................................................................................................... 1081

KAYNAKÇA ................................................................................................................... 1135