| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Adem ÖZER |
| Baskı Tarihi | 2022/05 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 439 |
Gündelik meşgaleler insanın çevresine olan farkındalığını sıradanlaştırmaktadır. Her şeyin sıradan hale gelmesi insanı tekdüze kılmakta ve kendi kabuğu içerisinde varlığını devam ettirmesine neden olmaktadır. Tekdüzeliğin, yeknesaklığın ve ataletin ortan kalktığı bir ortamın ve tartışmanın ürünü olan “Silahlandırılmış Yapay Zekâ: Otonom Silah Sistemleri ve Uluslararası Hukuk” adlı bu çalışma “Uluslararası İnsancıl Hukuk (Jus in Bello) Açısından Otonom silah Sistemleri” adlı doktora tezinden istifade edilerek ortaya çıkmıştır. Çalışma konusu başlangıçta düşünce dünyamı tarumar etse de aynı zamanda bende ilgi ve merak unsuru haline geldi. Başlangıçta böyle bir silah sisteminin insanın hiçbir denetim ve kontrolü olmadan kendi başına hareket edebileceğine ihtimal vermesem de teknolojinin kümülatif ve üstel gelişimi ister istemez olabileceğine dair düşünceyi bende mümkün kıldı.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ .............................................................................................................................5
İÇİNDEKİLER .....................................................................................................................7
TABLOLARIN LİSTESİ ......................................................................................................13
ŞEKİLLERİN LİSTESİ .........................................................................................................14
KISALTMALAR ................................................................................................................15
GİRİŞ ..............................................................................................................................17
BİRİNCİ BÖLÜM
YAPAY ZEKÂ İLE DONATILMIŞ SİSTEMLER:
OTONOM SİLAH SİSTEMLERİ KAVRAMSAL VE TEORİK ÇERÇEVE
A. Yapay Zekâ: Dünü, Bugünü ve Yarını................................................................ 39
1. İnterdisipliner Bir Alan Olarak Yapay Zekâ.......................................................40
2. Yapay Zekâ ve Doğal Zekâ Ayrımı.....................................................................42
3 . Yapay Zekânın Amaçları ve Hedefleri...............................................................42
4. Yapay Zekânın Felsefik-Düşünsel ve Tarihsel Gelişimi .....................................43
a. Felsefik-düşünsel gelişimi..........................................................................43
b. Soyut geçeklikten somut gerçekliğe: yapay zekânın tarihsel gelişimi .......52
5. Yapay Zekâ: Küresel Bir Tehdit mi yoksa Fırsat mı? .........................................57
6. Ütopyadan Distopyaya: Teknolojik Tekillik (Singularity) ve Yapay Zekâ ..........59
7. Yapay Zekâ ile Donatılmış Modern Silahlar Otonom Silah Sistemler ...............60
B. Otonom Silah Sistemleri Kavramsal Tartışmalar, Tanım, Kategorisazyon
ve Kritik .......................................................................................................... 61
1. Kavramsal Analiz ve Tartışmalar ......................................................................62
2. İnsansız: Sistem-Platform.................................................................................63
3. Uzaktan Kontrol: Uzaktan Pilotlu Uçak-Sistem ................................................64
4. Robotik ve Robot: Endüstriyel-Hizmet Robotları .............................................65
5. Otomatik: Otomatik-Otomatikleştirilmiş Sistemler .........................................67
6. Otonomik: İrade Dışı Refleksif Olan .................................................................69
7. Sistem: Askeri Donanım-Platform-Bileşenler...................................................69
8. Otonom, Otonomi ve Otonom Sistemler.........................................................71
9. Kavramsal Tartışmalar: Bulanık Farklılıklar ......................................................73
C. Otonomi Seviyeleri ve Ölçekleri: Silahlarda Otonomi Nasıl Kullanılır?............... 74
1. Kategorik Doğrusal Ölçekler (Categorical Linear Scales)..................................75
a. Mica R. Endsley and David B. Kaber: otomasyon seviyelerinde
hiyerarşi.....................................................................................................75
8 İçindekiler
b. Bruce T. Clough: otonom kontrol seviyesi ................................................76
c. Thomas Sheradin: karar ve eylem seçim otomasyon düzeyleri ................77
d. John Boyd: gözlem, yönlendirme, karar verme ve eylem döngüsü
(observe, orient, decide and act-OODA)...................................................79
e. ABD Donanması Deniz Araştırmaları Ofisi ve Birleşik Krallık Otonom
Sistemler Savunma Teknolojileri Sistem Mühendisliği Merkezi
otonomi seviyeleri.....................................................................................80
f. NATO Endüstri Danışma Grubu (NATO Industrial Advisory Group
–NIAG-) .....................................................................................................81
2. Bağlamsal Ölçekler (Contextual Scales) ...........................................................82
a. Amerika Savunma Bakanlığı Savunma Bilim Kurulu Görev Gücü..............82
b. Hui-Min Huang ve arkadaşları: insansız sistemler için otonomi
seviyeleri ...................................................................................................84
3. Çok-Boyutlu Ölçekler (Multi-Dimensional Scales) ...........................................86
a. Ryan W. Proud ve arkadaşlarının otonomi değerlendirme ölçeği ............86
4. Otonomi Ölçeklerinin Değerlendirilmesi: Avantajlar ve Dezavantajlar ...........88
D. Otonom Silah Sistemleri: Evrensel Bir Tanım ve Kategorizasyon Mümkün mü? ......89
1. Otonom Silah Sistemleri: Tanım Sorunu ve Mevcut Tanımların Tasnifi...........89
a. İnsan-makine komuta kontrol ilişkisinin doğası etrafında ifade
edilen tanımlar..........................................................................................90
b. Yetenek parametrelerine dayanan tanımlar.............................................90
c. Yasal çerçevede yapılandırılan ve sistem tarafından gerçekleştirilen
görevlerin niteliğine vurgu yapan tanımlar...............................................91
d. Karmaşık parametreleri ele alan tanımlar.................................................92
2. Literatürde Yaygın Kabul Gören Sınıflandırmalar ve Kritiği..............................94
a. Yarı otonom silah sistemleri (semi-autonomous weapon systems) .........95
b. İnsan tarafından denetlenen otonom sistemler (human supervised
autonomous systems)...............................................................................96
c. Otonom silah sistemleri (autonomous weapon systems).........................97
E. Değerlendirme: Dördüncü Bir Kategori Mümkün mü? ......................................99
İKİNCİ BÖLÜM
YENİ SİLAHLAR (OTONOM SİLAH SİSTEMLERİ) VE
YENİ TEKNOLOJİLER KARŞISINDA ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK
A. Yapay Zekâyla Silahlandırılmış Modern Silahlar: Otonom Silah Sistemleri
ve Yükselişi....................................................................................................103
1. İnsanlık İçin Bir “Tehdit” Olarak Otonom Silah Sistemleri .............................103
a. Hükümet dışı sivil toplum kuruluşu olarak “Katil Robotları
Durdurma Kampanyası”..........................................................................105
2. İnsanlık İçin Bir “Fırsat” Olarak Otonom Silah Sistemleri...............................114
İçindekiler 9
B. 1949 Cenevre Sözleşmelerine Ek 1 Nolu Protokol: Madde 36 ve Yeni
Silahlar.......................................................................................................... 115
1. Yeni Silahları Hukuki Değerlendirme Yükümlülüğü Olarak “Uluslararası
Teamül Hukuku”.............................................................................................118
2. Yeni Silahları Yasal Değerlendirme Yükümlülüğü Olarak “Uluslararası
Anlaşma Hukuku”...........................................................................................122
3. Yeni Bir Silahın Hukuksal Değerlendirilme Aşamaları ....................................127
a. Birinci aşama: sınırlandırıcı ve yasaklayıcı anlaşmalar.............................128
b. İkinci aşama: uluslararası hukukta hukukun genel ilkeleri ......................131
(1) Doğal çevreye zarar veren savaş araç ve yöntemleri........................132
(2) Ayrım gözetmeksizin yapılan saldırılar ve ayrım gözetmeyen
silahlar ..............................................................................................134
(3) Gereksiz acı ve ıstıraba neden olan savaş araç ve yöntemleri..........136
c. Üçüncü aşama: insanlık için bir güvenlik ağı olarak martens kaydı.........137
(1) Martens kaydının otonom silah sistemleri bağlamında
spekülatif yorumu.............................................................................141
d. Dördüncü aşama: tamamlayıcı ve geçerli ilke olarak insan hakları
hukuku.....................................................................................................144
(1) Silahların “yaşam hakkı” üzerindeki etkisi ........................................145
(2) Silahların “sağlık hakkı” üzerindeki etkisi .........................................147
(3) Silahların “işkence ve kötü muamele” üzerindeki etkisi...................148
C. Silahların İncelemeleri Hangi Aşamada Yapılmalıdır? ..................................... 150
D. Silahların İncelenmesindeki Zorluklar ............................................................ 151
E. Bölüm Değerlendirmesi ................................................................................. 153
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK (JUS IN BELLO) VE
OTONOM SİLAH SİSTEMLERİ
A. Savaşların İnsancıllaştırılması: Uluslararası İnsancıl Hukuk (Jus in Bello)......... 158
B. Kavramsal Tartışmalar: Savaş Hukuku, Uluslararası Silahlı Çatışmalar
Hukuku ve Uluslararası İnsancıl Hukuk (Jus in Bello) ...................................... 160
C. Uluslararası Kamu Hukukunun Bir Dalı Olarak Uluslararası İnsancıl Hukuk
(Jus in Bello) ve Kuvvet Kullanma Hukuku (Jus ad Bellum).............................. 162
D. Uluslararası İnsancıl Hukukun (jus in bello) Temel İlkeleri ve Otonom Silah
Sistemleri...................................................................................................... 166
1. Askeri Gereklilik İlkesi (Principle of Military Necessity) .................................167
a. Askeri gereklilik ilkesi ve otonom silah sistemleri ...................................174
2. Orantılılık İlkesi (Principle of Proportionality)................................................178
a. Orantılılık ilkesi ve otonom silah sistemleri.............................................185
10 İçindekiler
3. Ayrım Gözetme İlkesi (Principle of Discrimination) .......................................195
a. Ayrım gözetme ilkesi ve otonom silah sistemleri....................................204
4. Saldırılarda Önlem Alma İlkesi .......................................................................211
a. Önlem alma ilkesi ve otonom silah sistemleri.........................................218
E. Bölüm Değerlendirmesi .................................................................................226
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK İLE ULUSLARARASI
İNSAN HAKLARI HUKUKU ARASINDAKİ ETKİLEŞİM VE
OTONOM SİLAH SİSTEMLERİ
A. İnsancıl Hukuk ve İnsan Haklar Hukuku Arasındaki Etkileşim: Üç Teorik
Model ...........................................................................................................231
1. Ayrılma Teorisi (Theory of Separation)..........................................................231
2. Birleşme Teorisi (Theory of Fusion) ...............................................................234
3. Tamamlayıcı ve Yakınsamacı/Birleştirici Teori (Theories of
Complementarity and Convergence).............................................................236
B. Silahlı Çatışma ve Kolluk Faaliyetlerinde Otonom Silah Sistemlerinin
Kullanılması ve Uluslararası İnsan Haklarına Etkisi..........................................242
C. İnsan Haklarına Potansiyel Bir Tehdit Olarak Otonom Silah Sistemleri ............248
1. İnsan Onuru ve Otonom Silah Sistemleri .......................................................248
a. Değer ve hak olarak insan onuru ............................................................249
b. İnsan onuru için bir tehdit: otonom silah sistemleri ...............................252
c. Otonom silah sistemlerini yasaklayıcı bir (doğrudan ya da dolaylı)
argüman olarak insan onuru ...................................................................257
2. Yaşam Hakkı ve Otonom Silah Sistemleri.......................................................260
a. Jus cogens bir norm olarak yaşam hakkı.................................................260
b. Silahlı çatışmalarda yaşam hakkı ve otonom silah sistemleri..................262
c. Kolluk uygulamalarında yaşam hakkı ve otonom silah sistemleri...........264
d. Kolluk kuvvetleri tarafından kuvvet kullanımına ilişkin yönlendirici
ilkeler ve otonom silah sistemleri ...........................................................265
(1) Yasallık (Legality) ..............................................................................265
(2) Gereklilik (Necessity)........................................................................266
(3) Orantılılık (Proportionality) ..............................................................268
(4) Ayrımcılık yapmama (Non-Discrimination) ......................................269
(5) Önlem alma (Precaution) .................................................................270
(6) Hesapverebilirlik (Accountability) ....................................................271
e. Algoritmik karar verme: yaşam hakkının ihlali midir?.............................272
3. İnsan Hakları Hukukunun Ülke Dışı Kullanımı ve Otonom Silah
Sistemleri .......................................................................................................277
İçindekiler 11
4. Haklarla İlgili Kısıtlamalar ve İspat Yükümlülüğü: Otonom Silah
Sistemler ........................................................................................................286
5. Özel Hayatın Gizliliği ve Otonom Silah Sistemleri: Gözetim ve Veri
Toplama .........................................................................................................288
6. Adil Yargılanma Hakkı ve Otonom Silah Sistemleri ........................................292
7. Etkili Hukuk Yoluna Başvuru Hakkı ve Otonom Silah Sistemleri.....................295
8. İşkence ve İnsanlık Dışı Muamele Yasağı ve Otonom Silah Sistemleri ...........297
D. Değerlendirme ve Sonuç................................................................................ 301
BEŞİNCİ BÖLÜM
HESAPVEREBİLİRLİK VE OTONOM SİLAH SİSTEMLERİ
A. Hesapverebilirlik: Kavram, Tanım ve Kapsam................................................. 306
B. Hesapverebilirlik Tartışmaları: Otonom Silah Sistemleri ................................. 309
C. Devlet Sorumluluğu ve Otonom Silah Sistemleri ............................................ 313
1. Uluslararası Hukuka Aykırı Fiiller Sebebiyle Devletlerin Sorumluluğu ...........315
2. Devlet Sorumluluğunu Arama Yolları ve Otonom Silah Sistemleri.................324
a. Uluslararası Adalet Divanı (UAD) ve sorumluluk .....................................324
b. Ulusal hukuk ve sorumluluk ....................................................................326
3. Bireysel Cezai Sorumluluk ve Otonom Silah Sistemleri..................................329
a. Bireysel cezai sorumluluğun gelişiminde son evre: Uluslararası
Ceza Mahkemesi (UCM) ..........................................................................333
b. Uluslararası Ceza Mahkemesi çerçevesinde uluslararası suçlar ve
otonom silah sistemleri...........................................................................336
(1) Soykırım suçu ve otonom silah sistemleri ........................................336
(2) İnsanlığa karşı suçlar ve otonom silah sistemleri..............................341
(3) Savaş suçları ve otonom silah sistemleri ..........................................345
c. Otonom silah sistemlerinden kaynaklı suçların muhtemel
atfedilebilirliği..........................................................................................349
(1) Sistem / Robot / Makine...................................................................349
(2) Üretici, programcı ve satıcı...............................................................355
(3) Askeri komutan.................................................................................362
(4) Siviller ve politik karar alıcılar ...........................................................370
D. Bölüm Değerlendirmesi ................................................................................. 373
SONUÇ .........................................................................................................................375
KAYNAKÇA ...................................................................................................................383
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
