Şerefe Karşı Suçların Soruşturulması ve Kovuşturulmasında Dikkat Edilecek Hususlar

Hüsnü ALDEMİR

MADDE 125 Hakaret

MADDE 126 Mağdurun belirlenmesi

MADDE 127 İsnadın isnadı

MADDE 128 İddia ve savunma dokunulmazlığı

MADDE 129 Haksız fiil nedeniyle veya karşılıklı hakaret

MADDE 130 Kişinin hatırasına hakaret

MADDE 131 Soruşturma ve kovuşturma usulü

Bu eserin temel amacı, eylem/eylemlerin vasıflandırılması, başka bir ifade ile suçun tespitidir.

Eylemin vasıflandırılmasından (suçun tespitinden) kasıt, 5237 sayılı TCK veya özel kanun hükümleri gözetilmek suretiyle, failin gerçekleştirdiği iddia edilen eylemin, hangi suçu oluşturduğunun sabitlenmesidir.

Eylemin suç teşkil edip etmediği, suçun nitelikli hal oluşturup oluşturmadığı, eylemin teşebbüs aşamasında kalıp kalmadığı, etkin pişmanlık, fikri içtima veya zincirleme suç hükümlerinin uygulama şartlarının oluşup oluşmadığı gibi hususlar da suçun vasıflandırılması kapsamında değerlendirilir.

Ceza yargılamasının temelini oluşturan eylemin vasıflandırılmasının (suçun tespiti) hatalı olarak yapılması halinde, zincirleme şekilde ceza yargılaması ve/veya maddi hukuka ilişkin kurallar da hatalı olarak uygulanacak ve sonuçta hukuka aykırı (hatalı) bir hüküm verilecektir. Örneğin, eylemin hatalı vasıflandırılması halinde aslında ağır ceza mahkemesinde yapılması gereken yargılamanın, asliye ceza mahkemesinde yapılması ile hukuka aykırılık şekilde hüküm oluşturacaktır.

Benzer şekilde aleyhe bozma yasağı/kazanılmış hak ilkeleri uyarınca olması gerekenden daha az cezaya hükmedilmesi zorunluluğu bulunduğu hallerde ise suç işleyen fail hakkında daha az cezaya hükmedilmesi suretiyle adil olmayan yargılama ile ceza yargılaması sonuçlanmış olacaktır.

Uygulamada, kanun yolu incelemesi sonucunda, eylemin hatalı olarak vasıflandırıldığı (suç vasfında hataya düşüldüğü) kanaatine varılarak binlerce bozma kararı verildiği inkar edilemeyecek bir gerçektir.

Eylem/eylemlerin sağlıklı bir şekilde vasıflandırılması ile yakından ilgili olan ve her somut olayın özelliği, suçun unsurları ile suçun işleniş şekli gözetilerek soruşturma aşamasında yapılacak iş ve işlemlerin neler olduğu her bölüm sonunda toplu olarak açıklanmaya çalışılmıştır.

Yukarıda belirtilen hususlar gözetilmek suretiyle 5237 sayılı TCK’nın İkinci Kitap, Birinci Kısım ve Sekizinci Bölümde (125 ilâ 131 maddelerinde) hükme bağlanan Şerefe Karşı Suçlar incelenmiştir.

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ ......................................................................................................................... 4

İÇİNDEKİLER ................................................................................................................. 7

ŞEREFE KARŞI SUÇLARIN

SORUŞTURULMASI VE KOVUŞTURULMASINDA

DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

HAKARET – MADDE 125............................................................................................... 9

MAĞDURUN BELİRLENMESİ- MADDE 126 ................................................................ 11

İSNADIN İSPATI – MADDE 127................................................................................... 12

İDDİA VE SAVUNMA DOKUNULMAZLIĞI – MADDE 128........................................... 13

HAKSIZ FİİL NEDENİYLE VEYA KARŞILIKLI HAKARET – MADDE 129 .......................... 13

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET – MADDE 130.......................................................... 14

SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA KOŞULU- MADDE 131......................................... 14

HAKARET

MADDE 125/1............................................................................................................. 15

MADDE 125/3............................................................................................................. 16

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET

MADDE 130 /1............................................................................................................ 18

MADDE 130 / 2 ........................................................................................................... 19

Soruşturma ve Kovuşturmada Dikkat Edilecek Hususlar .................................... 19

- Suçun Mağdura Hakaret Etmek Suretiyle İşlenmesi.......................................... 31

- Suçun Sövme Suretiyle İşlenmesi ....................................................................... 34

MADDE 125/1 fıkrası 1. cümle ve 125/2 Huzurda (Yüze Karşı) Hakaret..................... 54

MADDE 125/1 fıkrası 2. cümle Gıyapta (Yoklukta) Hakaret....................................... 57

MADDE 125/3-a Kamu Görevlisine Görevinden Dolayı Hakaret................................. 66

MADDE 125/3- b Dini, Siyasi, Sosyal, Felsefi İnanç, Düşünce ve Kanaatlerini

Açıklamasından, Değiştirmesinden, Yaymaya Çalışmasından, Mensup Olduğu

Dinin Emir ve Yasaklarına Uygun Davranmasından Dolayı Hakaret................. 79

8 İçindekiler

MADDE 125/3- c Kişinin Mensup Bulunduğu Dine Göre Kutsal Sayılan

Değerlerden Bahisle Hakaret............................................................................. 80

MADDE 125/4 Alenen Hakaret.................................................................................. 81

Uygulamada Aleniyetin Var Olduğu Kabul Edilen Yerler.....................................87

Uygulamada Aleniyetin Bulunmadığı Kabuledilen Yerler...................................89

MADDE 125/5 Kurul Halinde Çalışan Kamu Görevlilerine Hakaret ........................... 97

Hukuka Uygunluk Nedenleri Terbiye Etme (Tedip) Hakkı (TMK m. 339-445) .........99

Mağdurun Rızası – m. 26/2.....................................................................................99

Haber Verme Hakkı (Anayasa’nın m. 28 vd.) ........................................................100

Eleştiri Hakkı (Anayasa’nın m. 25 ve 26; AİHS m. 10; BM Kişisel ve

Siyasal Haklar Sözleşmesi m. 19) ..........................................................................104

İsnadı İspat Hakkı (Tck M. 127; Anayasa m. 39)...................................................106

İddiada Bulunma ve Savunma Dokunulmazlığı Hakkı (m. 128) ............................110

MADDE 129 Haksız Fiil Nedeniyle veya Karşılıklı Hakaret ........................................ 121

Haksız Bir Fiile Tepki Olarak Hakaret (m. 129/1) ..................................................121

Haksız Bir Fiile Tepki Olarak (Karşılıklı) Hakaret (m. 129/2).................................125

Karşılıklı Hakaret (m. 129/3).................................................................................126

MADDE 130/1 Kişinin Hatırasına Hakaret................................................................ 130

MADDE 130/2 Ölünün Cesedini veya Kemiklerini Almak, Ölünün Cesedi veya

Kemikleri Hakkında Tahkir Edici Fiillerde Bulunmak ........................................ 131

Hakaret Suçları Bakımından Ortak Hükümler.......................................................135

Suça Teşebbüs – m. 35..........................................................................................135

Gerçek İçtima Kuralının Geçerli Olduğu Hal..........................................................136

Birleşik Suç Hükümlerinin Uygulanması Gereken Haller (m. 42)...........................138

Suçun Zincirleme Şekilde İşlenmesi (m. 43/1) .......................................................139

Aynı Neviden Fikri İçtima (m. 43/2) ......................................................................143

Farklı Neviden Fikri İçtima (m. 44) ........................................................................147

Temel Cezanın Takdir ve Tayini ............................................................................148

Soruşturma ve Kovuşturma Koşulu -m. 131..........................................................151

Şikayet Hakkı ile İlgili Özet Bilgi ............................................................................172

Hakaret Suçları Kapsamında Yapılacak Soruşturma İş ve İşlemler

ile Dikkat Edilecek Hususlar ..................................................................................174