Tahrik Suçları ve Açık ve Yakın Tehlike Standardı

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .......................................................................................................... 7

KISALTMALAR ........................................................................................ 17

GİRİŞ ........................................................................................................... 19

BİRİNCİ BÖLÜM

İFADE HÜRRİYETİ VE SINIRLANDIRILMASI

I. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ HUKUKU ............ 28

II. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ HUKUKU ...................... 31

III. TÜRK HUKUKU ............................................................................. 36

İKİNCİ BÖLÜM

TAHRİK SUÇLARI

I. TAHRİK KAVRAMI ....................................................................... 43

A. TAHRİKİN HUKUKİ NİTELİĞİ .............................................. 48

B. TAHRİK İLE İŞTİRAK İLİŞKİSİ ............................................. 51

C. TAHRİK İLE HAKSIZ TAHRİK İLİŞKİSİ .............................. 53

D. TAHRİK İLE NEFRET SÖYLEMİ İLİŞKİSİ ........................... 55

1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Nefret Söylemi ......................................................................................... 64

2. Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi Kararlarında Nefret Söylemi......................................................... 82

a) Kavga Çıkaran Sözler .......................................................... 83

b) Gerçek Tehditler .................................................................. 89

c) Tahrik ................................................................................... 93

d) Gruba Yönelik İftira veya Karalama İfadeleri...................... 95

II. TÜRK CEZA KANUNU’NDA YER ALAN TAHRİK SUÇLARI .......................................................................................... 97

A. TOPLUMA KARŞI SUÇLAR KISMINDA YER ALAN TAHRİK SUÇLARI ....................................................... 99

1. Suç İşlemeye Tahrik Suçu ......................................................... 101

a) Maddi Unsurlar .................................................................. 103

i. Fiil ve Suçun Konusu................................................. 103

ii. Aleniyet ..................................................................... 108

iii. Netice: Soyut Zarar Tehlikesi .................................... 112

iv. Fail ve Mağdur ........................................................... 113

b) Nitelikli Hal........................................................................ 113

c) Manevi Unsur ..................................................................... 114

d) Hukuka Aykırılık Unsuru ................................................... 115

e) Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme ........................................ 116

f) İçtima ve İştirak ................................................................. 117

g) Takibat ve Yaptırım ........................................................... 122

2. Kanunlara Uymamaya Tahrik Suçu ............................................ 125

a) Maddi Unsurlar .................................................................. 127

i. Fiil ve Suçun Konusu................................................. 127

ii. Tahrikin “Kamu Barışını Bozmaya Elverişli Olması” Gereği .......................................................... 132

iii. Aleniyet ..................................................................... 133

iv. Netice: Somut Zarar Tehlikesi ................................... 134

v. Fail ve Mağdur ........................................................... 134

b) Manevi Unsur ..................................................................... 135

c) Hukuka Aykırılık Unsuru ................................................... 135

d) Nitelikli Hal........................................................................ 136

e) Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme ........................................ 136

f) İçtima ve İştirak ................................................................. 137

g) Takibat ve Yaptırım ........................................................... 139

3. Suçu ve Suçluyu Övme Suçu ...................................................... 139

a) Maddi Unsurlar .................................................................. 143

i. Fiil ve Suçun Konusu................................................. 143

ii. Aleniyet ..................................................................... 155

iii. Kamu Düzeni Açısından “Açık ve Yakın Tehlike” Doğması Gereği .......................................... 156

iv. Netice: Somut Zarar Tehlikesi ................................... 161

v. Fail ve Mağdur ........................................................... 162

b) Manevi Unsur ..................................................................... 162

c) Hukuka Aykırılık Unsuru ................................................... 163

d) Nitelikli Hal........................................................................ 164

e) Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme ........................................ 164

f) İçtima ve İştirak ................................................................. 167

g) Takibat ve Yaptırım ........................................................... 168

4. Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçları ......................................................................................... 169

4.1. Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu ................................ 170

a) Maddi Unsurlar .......................................................... 174

i. Fiil ..................................................................... 174

ii. Aleniyet ............................................................. 179

iii. Tahrikin Kamu Güvenliği Açısından “Açık ve Yakın Tehlike” Doğurması Gereği ................................................................ 179

iv. Suçun Konusu ................................................... 184

v. Netice: Somut Zarar Tehlikesi .......................... 185

vi. Fail ve Mağdur .................................................. 187

vii. Eski Kanun ile Yeni Kanunun Farkları ............. 187

b) Manevi Unsur ............................................................ 192

c) Hukuka Aykırılık Unsuru .......................................... 193

d) Nitelikli Haller ........................................................... 195

e) Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme ................................ 195

f) İçtima ve İştirak ......................................................... 196

g) Takibat ve Yaptırım ................................................... 198

4.2. Halkın Bir Kesimini veya Bir Kesiminin Benimsediği Dini Değerleri Aşağılama Suçları ................. 198

5. Din Hizmetlerini Kötüye Kullanma Suçu ................................... 208

5.1. Tahrik ve Teşvik Suretiyle Din Hizmetlerini Kötüye Kullanma Suçu ...................................................... 212

a) Maddi Unsurlar .......................................................... 212

i. Fiil ..................................................................... 212

ii. Suçun Konusu ................................................... 218

iii. Fail ve Mağdur .................................................. 219

iv. Netice: Soyut Zarar Tehlikesi ............................ 220

b) Manevi Unsur ............................................................ 222

c) Hukuka Aykırılık Unsuru .......................................... 222

d) Nitelikli Hal ............................................................... 223

e) Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme ................................ 224

f) İçtima ve İştirak ......................................................... 225

g) Takibat ve Yaptırım ................................................... 227

5.2. Takbih ve Tezyif Suretiyle Din Hizmetlerini Kötüye Kullanma Suçu ...................................................... 231

B. MİLLETE VE DEVLETE KARŞI SUÇLAR KISMINDA YER ALAN TAHRİK SUÇLARI ....................... 235

1. Devlete Karşı Savaşa Tahrik Suçu ............................................. 237

a) Maddi Unsurlar .................................................................. 238

i. Fiil ve Suçun Konusu................................................. 238

ii. Fail ve Mağdur ........................................................... 244

iii. Netice: Zarar Tehlikesi .............................................. 245

b) Manevi Unsur ..................................................................... 246

c) Hukuka Aykırılık Unsuru ................................................... 246

d) Nitelikli Hal........................................................................ 248

e) Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme ........................................ 249

f) İçtima ve İştirak ................................................................. 250

g) Takibat ve Yaptırım ........................................................... 251

2. Halkı Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine Karşı Silahlı İsyana Tahrik Suçu ..................................................................... 251

a) Maddi Unsurlar .................................................................. 252

i. Fiil ve Suçun Konusu................................................. 252

ii. Fail ve Mağdur ........................................................... 258

iii. İfade ve Toplantı Hürriyeti ile Halkı Silahlı İsyana Tahrik Suçu Ayrımı ........................................ 259

iv. Hükümete Karşı Silahlı İsyan ile Kamu Görevlisine Karşı Direnme Suçu Ayrımı ................... 260

b) Manevi Unsur ..................................................................... 264

c) Hukuka Aykırılık Unsuru ................................................... 264

d) Nitelikli Hal........................................................................ 267

e) Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme ........................................ 267

f) İçtima ve İştirak ................................................................. 268

g) Takibat ve Yaptırım ........................................................... 270

3. Halkı Askerlikten Soğutma Suçu................................................ 271

a) Vicdani Ret Hakkı .............................................................. 273

i. Vicdani Ret Kavramı ................................................. 273

ii. Türk Hukukunda Vicdani Ret .................................... 275

iii. BM Belgeleri ile AİHM Kararlarında Vicdani Ret 276

iv. Sonuç ......................................................................... 283

b) Halkı Askerlikten Soğutma Suçu ....................................... 284

i. Maddi Unsurlar .......................................................... 285

ii. Manevi Unsur ............................................................ 289

iii. Hukuka Aykırılık Unsuru .......................................... 290

iv. Nitelikli Hal ............................................................... 292

v. Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme ................................ 292

vi. İçtima ve İştirak ......................................................... 293

vii. Takibat ve Yaptırım ................................................... 294

4. Askerleri İtaatsizliğe Teşvik Suçu .............................................. 295

a) Maddi Unsurlar .................................................................. 296

i. Fiil ve Suçun Konusu................................................. 296

ii. Fail ve Mağdur ........................................................... 302

iii. Askeri Ceza Kanunu’nun İtaatsizliğe İlişkin Hükümleri ile TCK’deki Askerleri İtaatsizliğe Teşvik Suçunun İlişkisi ........................... 303

b) Manevi Unsur ..................................................................... 305

c) Hukuka Aykırılık Unsuru ................................................... 306

d) Nitelikli Hal........................................................................ 306

e) Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme ........................................ 307

f) İçtima ve İştirak ................................................................. 307

g) Takibat ve Yaptırım ........................................................... 309

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TAHRİK SUÇLARINDA İFADE HÜRRİYETİNİN SINIRLANDIRILMASI: AÇIK VE YAKIN TEHLİKE STANDARDI

I. ABD YÜKSEK MAHKEMESİ KARARLARI ........................... 313

A. Birinci Dünya Savaşı Dönemi: Açık ve Mevcut Tehlike Standardının Doğumu ............................................................... 314

B. Kızıl Korku Dönemi: Açık ve Mevcut Tehlike Standardının Gerilemesi ........................................................... 317

C. Soğuk Savaş Dönemi: Hazırlık Hareketlerinin Cezalandırılması ....................................................................... 319

D. 1960 Sonrası Dönem: Açık ve Mevcut Tehlike Standardının Kuvvetlenmesi..................................................... 321

II. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARI ................................................................................. 325

A. Açık ve Yakın Tehlike Standardının Açıkça İfade Edilmediği Ancak Pratikte Uygulandığı Kararlar .................... 329

B. Açık ve Yakın Tehlike Standardına Açıkça Yer Verilen Kararlar ..................................................................................... 346

III. TÜRK HUKUKU ........................................................................... 356

IV. DEĞERLENDİRME ...................................................................... 364

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TEHLİKE SUÇLARI İLE TAHRİK SUÇLARI İLİŞKİSİ

I. TAHRİK SUÇLARININ SOMUT TEHLİKE SUÇU OLARAK DÜZENLENMESİ GEREĞİ ...................................... 369

II. TEHLİKENİN SOMUTLUĞUNUN MAHKEMELERCE BELİRLENMESİ ...................................... 374

SONUÇ ...................................................................................................... 379

KAYNAKÇA............................................................................................. 387

KAVRAM DİZİNİ .................................................................................... 413