| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Hasan CAN |
| Baskı Tarihi | 2021/06 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 223 |
Tüketici kavramının önemi ve değeri gittikçe artmaktadır. Günümüzde nüfusun artması, üretim ve pazarlama anlayışında meydana gelen değişimle beraber, tüketici kavramı da değişmiştir. Üretim odaklı bir pazarlama anlayışı, zamanla tüketim odaklı pazarlama anlayışına dönüşmüştür. Bu da tüketici kavramının ön plana çıkmasına yol açmıştır.
Mal ve hizmet piyasasında çeşitliliğin artması ve farklılaşması tüketici açısında olumlu bir gelişme olsa da bu durum daha fazla mağduriyetine yol açmaya başlamıştır. Çeşitli sebeplerden dolayı ya tüketici mal ve hizmet satın alımında ya da satın aldıktan sonra bir takım mağduriyetler yaşamaktadır.
Ülkemizde tüketicinin korunması ilgili temel mevzuatın başında 1982 Anayasası gelmektedir. Anayasanın 172’nci maddesine göre “Devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder” denmektedir. Anayasanın bu maddesine göre 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun yürürlüğü girmiştir. Bu kanun tüketiciyi sözleşme öncesi ve sonrası koruyucu birçok önlem alsa da zamanla mal ve hizmet piyasasında değişmeler karşısında yetersiz kalmış ve yeni bir kanun hazırlanması gerekliliği doğmuştur. Böylece 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun yürürlüğe girmiştir. Bu kanunda tüketicinin mağdur olmasının önlenmesi ve mağdur olmuşsa bile mağduriyetinin giderilmesini yönelik birçok düzenlemeye yer verilmiştir. Kısaca tüketicinin korunması sözleşme öncesi aşamada korunması ve sözleşme sonrası korunması olarak ikiye ayrılabilir. Sözleşme sonrası tüketicilerin korunması yani mağduriyetlerinin giderilmesinde tüketici hakem heyetleri önemli bir işleve sahiptir.
Tüketici hakem heyetleri, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre tüketici işlemleri ve tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara hızlı, basit ve ekonomik olarak çözüm bulmak amacıyla kurulan heyetlerdir.
4077 sayılı Kanunda “tüketici sorunları hakem heyeti” adıyla oluşturulan heyetler, 6502 sayılı Kanunda “tüketici hakem heyetleri” olarak yeniden adlandırılmıştır. Ülkemizde tüketici hakem heyetleri her ilde ve birçok ilçede bulunmaktadır. Tüketici hakem heyetleri, başvurunun kolay (e-devletten başvuru yapılabilmektedir) ve ücretsiz olması, herhangi bir masraf oluşturmaması, tüketici mahkemelerine göre uyuşmazlığı daha hızlı karara bağlamalarından dolayı tüketiciyi koruyucu kurum ve kuruluşlar içerisinde en önemlisi sayılabilir. Tüketici mağduriyetlerinin önlenmesi amacıyla tüketici hakem heyetlerine yapılan başvuru sayısı her geçen yıl artmaktadır. Başvuru sayısının artmasına yol açan etmenlere çalışmamızda değineceğiz.
2020 yılında Türkiye’de tüketici hakem heyetlerine 590.270 adet başvuru yapılmıştır. Bu başvuru sayısı bile tek başına tüketici hakem heyetlerinin, tüketicinin korunmasında çok önemli bir yere sahip olduklarını göstermektedir. Bir an için böyle bir heyetlerin oluşmadığını düşünelim. Bu sayıdaki bir uyuşmazlığın yargıya götürülmesi durumunda, hem yargıdaki iş yükünü artıracak hem de uyuşmazlığın çözümü daha uzun sürede, daha masraflı olacaktır. Belki de mağdur olan tüketicilerin çoğu bu durumları göze alamayacakları için mağduriyetlerine rağmen hak arama yollarına girişmeyeceklerdir.
Çalışmanın konusu tüketicilerin tüketici hakem heyetleri hakkındaki değerlendirmeleridir. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde tüketicilerin korunmasına ilişkin genel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde ise tüketici hakları ile tüketicinin korunmasına ilişkin hak arama yolları (tüketici hakem heyeti ve tüketici mahkemesi) hakkında detaylı bilgilere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde tüketicilerin tüketici hakem heyetleri hakkındaki değerlendirmelerini ve bu değerlendirmelerin demografik ve sosyo-ekonomik faktörlere göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek amacıyla yapılan saha çalışması ve sonuçlarına yer verilmiştir.
ÖNSÖZ ........................................................................................................................ 5
İÇİNDEKİLER................................................................................................................ 7
TABLOLAR LİSTESİ..................................................................................................... 13
ŞEKİLLER LİSTESİ ....................................................................................................... 17
KISALTMALAR LİSTESİ ............................................................................................... 19
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜKETİCİNİN KORUNMASI İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER
I. TÜKETİCİNİN KORUMASI KAVRAMI VE BU KAVRAMI ÖNE ÇIKARAN
FAKTÖRLER ................................................................................................21
II. TÜKETİCİ HUKUKUNUN GENEL ÇERÇEVESİ ..................................................23
A. Tüketicinin Bilgilendirilmesi ....................................................................... 23
B. Tüketicinin Eğitimi ve Bilinçlendirilmesi..................................................... 24
C. Tüketicinin Ekonomik Çıkarlarının Korunması ........................................... 25
D. Tüketicinin Sağlık ve Güvenliğinin Korunması Hakkı.................................. 26
E. Tüketicinin Çevresel Tehlikelere Karşı Korunması ..................................... 27
İKİNCİ BÖLÜM
TÜKETİCİYİ KORUYUCU ÖNLEMLER VE HAK ARAMA YOLLARI
I. TÜKETİCİYİ KORUYUCU ÖNLEMLER.............................................................29
A. Ayıplı Mala Karşı Koruma........................................................................... 29
1. Ayıp Türleri.......................................................................................... 30
2. Ayıplı Maldan Sorumluluk ................................................................... 30
3. Ayıplı Malda Tüketicinin Seçimlik Hakları............................................ 32
B. Ayıplı Hizmete Karşı Koruma...................................................................... 34
1. Ayıplı Hizmette Sorumluluk................................................................. 34
2. Ayıplı Hizmette Tüketicinin Seçimlik Hakları ....................................... 35
C. Haksız Sözleşme Şartlarına Karşı Koruma .................................................. 36
D. Sipariş Edilmeyen Mal ve Hizmetlerde Tüketicinin Korunması.................. 38
8 İçindekiler
E. Diğer Bazı Tüketici Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması ......................39
1. Taksitle Satış Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması ........................39
2. Tüketici Kredisi Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması ....................41
3. Konut Finansmanı Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması................43
4. Ön Ödemeli Konut Satış Sözleşmeleri..................................................45
F. İşyeri Dışında Kurulan Sözleşmelerde Tüketicinin Korunması....................47
G. Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Korunması.........................................48
H. Abonelik Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması .....................................50
II. TÜKETİCİNİN KORUNMASINA İLİŞKİN HAK ARAMA YOLLARI........................51
A. Tüketici Hakem Heyeti ...............................................................................51
1. Genel Olarak Tüketici Hakem Heyeti...................................................52
2. Tüketici Hakem Heyetlerinin Görev ve Yetkileri ..................................53
3. Hakem Heyetlerinin Oluşumu .............................................................54
a. Genel Olarak ................................................................................54
b. Başkan ve Üyeler...........................................................................55
c. Raportör........................................................................................56
4. Hakem Heyetlerinin Çalışma Yöntem ve Esasları ................................57
a. Tüketici Hakem Heyetlerine Başvuru............................................57
(1) Miktar Açısından Başvuru Sınırı .............................................62
(2) Başvuru Yapılacak Hakem Heyeti...........................................64
b. Tüketici Hakem Heyetinin İnceleme Şekli.....................................65
c. Tüketici Hakem Heyeti Kararları ...................................................67
(1) Karar Oluşturma Süreci ..........................................................67
(2) Kararların Niteliği ve Kapsamı ................................................68
(3) Tüketici Hakem Heyeti Kararlarının İcrası ..............................71
(4) Tüketici Hakem Heyeti Kararına Karşı İtiraz ...........................71
B. Tüketici Mahkemesi ...................................................................................72
1. Genel Olarak ........................................................................................72
2. Tüketici Mahkemesinin Görev ve Yetki Alanı ......................................73
a. Tüketici Mahkemesinin Görev Alanı .............................................73
(1) Tüketici Mahkemesinin Görev Alanına Giren
Uyuşmazlıklar.........................................................................75
b. Tüketici Mahkemesinin Yetki Alanı...............................................77
İçindekiler 9
3. Başvuru ve Yargılama Usulü................................................................ 79
4. Karar ve Kararların İcrası ..................................................................... 81
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜKETİCİLERİN TÜKETİCİ HAKEM HEYETLERİ HAKKINDA
DEĞERLENDİRMELERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
I. ARAŞTIRMANIN KONUSU VE ÖNEMİ ..........................................................85
II. LİTERATÜR TARAMASI................................................................................87
III. ARAŞTIRMANIN AMACI ..............................................................................89
IV. ARAŞTIRMANIN KAPSAMI VE KISITLARI ......................................................89
V. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ..........................................................................90
A. Araştırma Modeli ve Hipotezler................................................................. 90
B. Ana Kütle ve Örnek Seçimi......................................................................... 99
C. Veri Toplama Yöntem ve Aracı................................................................. 100
VI. VERİLERİN ANALİZİ ................................................................................... 101
VII. BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ ........................................................... 102
A. Araştırmaya Katılanların Yaşa Göre Dağılımı ........................................... 103
B. Araştırmaya Katılanların Cinsiyete Göre Dağılımı .................................... 103
C. Araştırmaya Katılanların Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı ................... 104
D. Araştırmaya Katılanların Toplam Gelir Durumlarına Göre Dağılımı......... 104
E. Araştırmaya Katılanların Şahsi Gelir Durumlarına Göre Dağılımı............. 105
F. Araştırmaya Katılanların Medeni Durumlarına Göre Dağılımı ................. 105
G. Araştırmaya Katılanların Ev Halkı Tiplerine Göre Dağılımı ....................... 106
H. Araştırmaya Katılanların Mesleklerine Göre Dağılımı.............................. 106
İ. Araştırmaya Katılanların, Tüketicilerin Korunmasında En Çok Güven
Duydukları Merci Dağılımı........................................................................ 107
J. Araştırmaya Katılanların, Tüketicileri Koruma Amaçlı Bir Sivil
Kuruluşlarına (Dernek vb.) Üye Olup Olmadıklarına İlişkin Dağılım......... 108
K. Araştırmaya Katılanların, Daha Önceden Tüketici Hakem
Heyetlerine Başvuru Yapıp Yapmadıklarına İlişkin Dağılım...................... 109
L. Araştırmaya Katılanların, Daha Önceden Tüketici Hakem
Heyetlerine Başvuru Yapmama Nedenlerinin Dağılımı............................ 109
M. Araştırmaya Katılanların, Kime/ Kimlere Karşı Daha Önceden
Tüketici Hakem Heyetlerine Başvuru Yaptıklarının Dağılımı.................... 110
10 İçindekiler
N. Araştırmaya Katılanların, Hangi Uyuşmazlık Konusuna İlişkin
Tüketici Hakem Heyetlerine Yaptıklarının Başvuru Dağılımı ....................111
O. Araştırmaya Katılanların, Tüketici Hakem Heyetlerine Yaptıklarının
Başvuru Sonucu........................................................................................112
VIII. ÖLÇEKLER, İFADELER VE KODLARI .............................................................112
IX. NORMALLİK VE GÜVENİLİRLİK ANALİZLERİ ................................................115
X. TÜKETİCİLERİN TÜKETİCİ HAKEM HEYETLERİ HAKKINDAKİ
DEĞERLENDİRMELERİ ...............................................................................117
XI. TÜKETİCİLERİN DEMOGRAFİK VE SOSYO-EKONOMİK FAKTÖRLERE
DEĞERLENDİRME FARKLILIKLARI...............................................................129
A. Tek Yönlü MANOVA Analizleri..................................................................129
1. Tüketici Hakları ve Tüketicinin Korunması Hakkındaki
Değerlendirme Farklılıkları ................................................................130
a. Tüketicilerin Tüketici Hakları ve Tüketicinin Korunması
Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Eğitim Durumlarına Göre
Farklılıkları...................................................................................130
b. Tüketicilerin Tüketici Hakları ve Tüketicinin Korunması
Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Toplam Gelir Seviyelerine
Göre Farklılıkları..........................................................................132
c. Tüketicilerin Tüketici Hakları ve Tüketicinin Korunması
Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Medeni Durumlarına Göre
Farklılıkları...................................................................................135
d. Tüketicilerin Tüketici Hakları ve Tüketicinin Korunması
Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Ev Halkı Tiplerine Göre
Farklılıkları...................................................................................136
e. Tüketicilerin Tüketici Hakları ve Tüketicinin Korunması
Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Mesleklere Göre Farklılıkları........137
2. Tüketici Hakem Heyetleri Hakkında Bilgi Düzeyleri
Değerlendirme Farklılıkları ................................................................140
a. Tüketicilerin Tüketici Hakem Heyetleri Hakkında Bilgi
Düzeylerinin Yaş Gruplarına Göre Farklılıkları ............................140
b. Tüketicilerin Tüketici Hakem Heyetleri Hakkında Bilgi
Düzeylerinin Cinsiyete Göre Farklılıkları .....................................142
c. Tüketicilerin Tüketici Hakem Heyetleri Hakkında Bilgi
Düzeylerinin Eğitim Durumlarına Göre Farklılıkları.....................143
d. Tüketicilerin Tüketici Hakem Heyetleri Hakkında Bilgi
Düzeylerinin Toplam Gelir Gruplarına Göre Farklılıkları .............147
e. Tüketicilerin Tüketici Hakem Heyetleri Hakkında Bilgi
Düzeylerinin Şahsi Gelir Gruplarına Göre Farklılıkları .................150
İçindekiler 11
f. Tüketicilerin Tüketici Hakem Heyetleri Hakkında Bilgi
Düzeylerinin Medeni Durumlarına Göre Farklılıkları.................. 153
g. Tüketicilerin Tüketici Hakem Heyetleri Hakkında Bilgi
Düzeylerinin Ev Halkı Tiplerine Göre Farklılıkları........................ 154
h. Tüketicilerin Tüketici Hakem Heyetleri Hakkında Bilgi
Düzeylerinin Mesleklere Göre Farklılıkları.................................. 156
3. Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki Algı Düzeyleri
Değerlendirme Farklılıkları................................................................ 160
a. Tüketicilerin, Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki Algı
Düzeylerinin Değerlendirilmesinin Yaş Gruplarına Göre
Farklılıkları .................................................................................. 160
b. Tüketicilerin, Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki Algı
Düzeylerinin Değerlendirilmesinin Eğitim Düzeylerine Göre
Farklılıkları .................................................................................. 162
c. Tüketicilerin, Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki Algı
Düzeylerinin Değerlendirilmesi Toplam Gelir Seviyelerine
Göre Farklılıkları ......................................................................... 163
d. Tüketicilerin, Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki Algı
Düzeylerinin Değerlendirilmesi Şahsi Gelir Seviyelerine
Göre Farklılıkları ......................................................................... 164
e. Tüketicilerin, Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki Algı
Düzeylerinin Mesleklere Göre Değerlendirilmesi Farklılıkları .... 166
4. Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki Ağızdan Ağıza İletişim
İfadelerinin Değerlendirilmesi Farklılıkları ........................................ 167
a. Tüketicilerin, Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki Ağızdan
Ağıza İletişim Düzeylerinin Eğitim Düzeylerine Göre
Farklılıkları .................................................................................. 168
b. Tüketicilerin, Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki Ağızdan
Ağıza İletişim Düzeylerinin Toplam Gelir Durumlarına Göre
Farklılıkları .................................................................................. 169
c. Tüketicilerin, Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki Ağızdan
Ağıza İletişim Düzeylerinin Meslek Durumlarına Göre
Farklılıkları .................................................................................. 170
B. Kruskal-Wallis Testi.................................................................................. 172
1. Cinsiyete Göre Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki
Değerlendirme Farklılıkları................................................................ 173
2. Eğitim Seviyelerine Göre Tüketici Hakem Heyetleri Hakkındaki
Değerlendirme Farklılıkları................................................................ 173
12 İçindekiler
3. Medeni Durumlarına Göre Tüketici Hakem Heyetlerine Yapılan
Başvuruların Değerlendirilmesi Farklılıkları .......................................174
4. Ev Halkı Tiplerine Göre Tüketici Hakem Heyetlerine Yapılan
Başvuruların Değerlendirilmesi Farklılıkları .......................................176
5. Mesleklere Göre Tüketici Hakem Heyetlerine Yapılan
Başvuruların Değerlendirilmesi Farklılıkları .......................................179
C. Hipotez Testi Sonuçları.............................................................................180
DEĞERLENDİRME, SONUÇ VE ÖNERİLER.................................................................187
KAYNAKÇA...............................................................................................................191
EKLER ......................................................................................................................203
EK – A : ANKET FORMU ...................................................................................203
EK-B: TÜKETİCİ HAKEM HEYETLERİ YÖNETMELİĞİ .........................................211
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
