Yabancı Ülke Uygulamalarında Hane Desteği ve Türkiye İçin Bir Model Önerisi

ÖNSÖZ

Sosyal devletin en önemli görevlerinden ve amaçlarından birisi

sosyal güvenliğin sağlanmasıdır. Sosyal güvenlik hizmetlerinin sağlanmasında temel araç sosyal sigortalar olmakla beraber sosyal yardımların da büyük önemi vardır. İşsizlik ve yoksulluğun arttığı dönemlerde

sosyal yardımlara duyulan ihtiyaç daha belirgin hale gelmekte ve sosyal

yardımlar için daha çok kaynak aktarılması gerekmektedir.

Ülkemizde sosyal yardımların dağınık bir görünüm sergilediği ve

sosyal yardım amacıyla kullanılan kaynakların daha etkin kullanılması

gerektiği konusunda genel bir fikir birliği olduğu söylenebilir.

Yoksulluk bütün ülkelerde ekonomik, sosyal ve siyasal sorunlara

yol açabilen bir olgudur. Bu nedenle bütün ülkeler kendi koşulları ve

olanakları çerçevesinde yoksullukla mücadele etmektedirler.

Türkiye gibi ekonomisi kırılgan ve işsizliğin kronik şekilde yaygın olduğu ülkelerde, yoksullukla mücadele, sosyal politikanın kuşkusuz en öncelikli konularından birisidir. Bu açıdan sosyal yardımların

ülkemiz açısından özel bir öneme sahip olduğu belirtilmelidir.

Sosyal yardımların bir lütuf olmayıp vatandaşlık hakkı olduğu gerçeğinden yola çıkılarak, yoksul vatandaşlarımız için hak temelli sosyal politika uygulamalarının geliştirilmesi çok büyük önem taşımaktadır

Toplumun her kesiminin, bütün vatandaşlarımızın asgari bir gelir

güvencesi sağlanarak yaşayabilmelerinin, geleceğe güvenle bakabilmelerinin sağlanması, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün 102 Sayılı Sözleşmesinde öngörülen amaçlara ulaşılmasını gerçekleştirebileceği gibi sosyal

devletin olmazsa olmaz bir koşulunu da yerine getirmiş olacaktır.

Anadolu Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Araştırma

Görevlisi Cansu Şengül, doktora tezi çalışmasında, sosyal yardımlar

kapsamında ‘’hane desteği’’ konusunu ele almıştır. Uluslararası belgeleri titizlikle gözden geçirmiş, konunun uluslararası boyutlarını araştırmıştır. Değişik ülkelerdeki hane desteği uygulamalarını incelerken bu

VI

ülkelerin seçiminde son derece özenli ve titiz davranmıştır. Farklı özellikleri ve uygulamaları olan ülkelerin seçiminde, ‘’insani gelişme endeksi sıralanması, ‘’Gini katsayısı’’, ‘’işsizlik oranları’’, ’’eğitim düzeyi’’, ‘’beklenen yaşam süreleri’’, ‘’nüfus artış hızları’’ gibi parametreler dikkate alınmıştır.

Cansu Şengül, seçilen bu ülkelerdeki farklı uygulamaları değerlendirerek ve ülkemiz koşullarını göz önüne alarak, Türkiye için uygulanabilir nitelikte gerçekçi ve işlevsel bir model önerisi ortaya koymaya

çalışmıştır. Bunu yaparken güvenilir rakamsal verilerden yararlanarak

bazı analizler yapmış ve mevcut kaynakların akılcı ve dikkatli kullanımı

sağlandığında finansman sorununun büyük ölçüde çözülebileceğini

açıklamaya çalışmıştır.

Önerilen modelde dikkat çeken önemli bir özellik, yoksul vatandaşlara asgari destek sağlanması amacıyla yetinilmemesi, hane desteği

kapsamında asgari gelir desteği yanında ‘’çocuk yardımı’’ ve ‘’çocuk

bakım desteği’’ ödemelerine de yer verilmiş olmasıdır. Çocuklar için

öngörülen bu ödemeler çocukların sağlıklı beslenerek büyüyebilmeleri

ve eğitimlerini sürdürebilmeleri açısından son derece önemlidir. Bu sayede sadece bugün için asgari geçim desteği sağlanmasıyla yetinilmeyerek geleceğe yönelik olarak fırsat eşitliği gibi faydalar sağlayacak

ödemeler yapılabilecektir.

Önerilen her yeni model ve proje kuşkusuz eleştirilebilir ve eksiklikleri ileri sürülebilir. Ancak Cansu Şengül’ün önerdiği modelin

bundan sonra bu alanda yapılacak çalışmalara bir temel oluşturabileceğini ve öncülük edeceğini düşünüyorum.

Çalışmanın olgunlaşmasında değerli katkılarından her aşamada yararlandığımız ve tez jürisinde de yer alan değerli meslektaşlarım Prof. Dr.

Abdurrahman AYHAN’a, Prof. Dr. Yusuf ALPER’e, Prof. Dr. Deniz

KAĞNICIOĞLU’na ve Prof. Dr. İlhan ORAL’a çok teşekkür ediyorum.

Birlikte çalışmaktan ve mesleki gelişmesini izlemekten mutlu olduğum Cansu ŞENGÜL’ü titiz ve özverili çalışmasından ötürü kutluyor ve

bundan sonra da meslek yaşamının daima başarılı geçmesini diliyorum.

 Prof. Dr. Hasan Nüvit Gerek

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .........................................................................................................V

TABLOLAR DİZİNİ ................................................................................. XII

KISALTMALAR DİZİNİ .........................................................................XIII

GİRİŞ .............................................................................................................1

BİRİNCİ BÖLÜM

SOSYAL GÜVENLİK VE

HANE DESTEĞİ UYGULAMALARI

1. SOSYAL GÜVENLİK VE HANE DESTEĞİ UYGULAMALARI .........5

1.1. Sosyal Güvenlik Anlayışı .......................................................................5

1.1.1. Kavramsal çerçeve ............................................................................... 5

1.1.2. Sosyal güvenlik sistemleri ................................................................. 9

1.1.2.1. Bismarck tipi sosyal güvenlik sistemi ..............................10

1.1.2.2. Beveridge tipi sosyal güvenlik sistemi .............................11

1.1.2.3. Karma sosyal güvenlik sistemi...................................... 14

1.1.2.4. Özel zorunlu bireysel sigortacılık sistemi .................... 14

1.1.3. Modern sosyal güvenlik yöntemleri ............................................ 16

1.1.3.1. Sosyal yardım ve sosyal hizmetler............................... 17

1.1.3.2. Sosyal sigorta ................................................................ 22

1.1.3.3. Devletçe bakılma .......................................................... 23

VIII

1.2. Bir Modern Sosyal Güvenlik Uygulaması Olarak Hane

Desteği .................................................................................................. 25

1.2.1. Hane desteği kavramı ................................................................. 25

1.2.1.1. Asgari gelir desteği ....................................................... 25

1.2.1.2. Çocuk desteği................................................................ 27

1.2.1.2.1. Çocuk yardımı .............................................. 28

1.2.1.2.2. Çocuk bakım desteği..................................... 30

1.2.2. Sosyal güvenlik anlayışı kapsamında hane desteğinin

yeri ve sosyal güvenlik yöntemlerine uygunluğu....................... 34

1.2.3. Uluslararası belgelerde hane desteği düzenlemeleri................... 41

1.2.3.1. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ........................... 41

1.2.3.2. Uluslararası Çalışma Örgütü......................................... 42

1.2.3.3. Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı ....................... 46

1.2.3.4. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ......... 48

1.2.3.5. Uluslararası Sosyal Güvenlik Teşkilatı......................... 49

1.2.4. Değişik ülkelerde hane desteği uygulamaları............................. 49

1.2.4.1. Danimarka..................................................................... 52

1.2.4.2. Norveç........................................................................... 54

1.2.4.3. Yeni Zelanda................................................................. 56

1.2.4.4. Romanya ....................................................................... 57

1.2.4.5. İtalya ............................................................................. 59

1.2.4.6. Yunanistan .................................................................... 60

1.2.4.7. Almanya........................................................................ 62

1.2.4.8. Değişik ülkelerdeki hane desteği

uygulamalarının değerlendirilmesi ............................... 64

IX

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ İÇİN

HANE DESTEĞİ MODELİ

2. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ İÇİN HANE DESTEĞİ

MODELİ............................................................................................... 71

2.1. Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin İşleyişi................................... 71

2.1.1. Primli rejim................................................................................. 74

2.1.2. Primsiz Rejim............................................................................. 77

2.1.2.1. Türkiye’de kamusal (merkezi) sosyal

yardım uygulamaları ..................................................... 77

2.1.2.1.1. Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü

sosyal yardım programları ............................ 79

• Aile Yardımları .......................................... 80

• Barınma-Gıda Yardımları .......................... 86

• Engelli-Yaşlı Yardımları............................ 88

• Eğitim Yardımları ...................................... 90

• Sağlık Yardımları....................................... 93

2.1.2.1.2. Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü sosyal ve

ekonomik destek hizmeti .............................. 95

2.1.2.1.5. Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü Proje

Destek Programları ....................................... 97

2.1.2.2. Covid-19 pandemisi (küresel salgını) döneminde

kamusal (merkezi) sosyal yardım uygulamaları ........... 97

2.1.2.3. Türkiye’de yerel yönetimlerin sosyal yardım

uygulamaları .......................................................................101

2.1.2.4. Türkiye İş Kurumunca yürütülen sosyal yardımlar ......102

2.1.2.5. İşverence sağlanan sosyal yardım uygulamaları ...........104

2.1.2.6. Asgari geçim indirimi ve engellilik indirimi

uygulamaları .......................................................................105

X

2.1.2.7. Türkiye’de sosyal hizmet uygulamaları .........................107

2.1.2.7.1. Aile ve Toplum Hizmetleri Genel

Müdürlüğünce Sağlanan sosyal hizmet

programları ...................................................... 108

2.1.2.7.2. Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğünce

sağlanan sosyal hizmet programları ............. 109

2.1.2.7.3. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel

Müdürlüğünce sağlanan sosyal hizmet

programları ...................................................... 110

2.1.2.7.4. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğünce

sağlanan sosyal hizmet programları ............. 112

2.1.2.7.5. Şehit Yakınları ve Gaziler Genel

Müdürlüğünce sağlanan sosyal

hizmet programları ......................................... 112

2.2. Türkiye’de Hane Desteği Uygulaması Gereksinimi ...........................112

2.2.1. Genel olarak ..................................................................................... 113

2.2.2. Hane desteği uygulamasının sosyo-ekonomik

gerekçesi ........................................................................................... 116

2.2.2.1. Yaygın yoksulluk ..............................................................116

2.2.2.2. İşsizlik ve işsizlik sigortası kaynaklı sorunlar ...............118

2.2.2.3. Gelir dağılımı ve Gini katsayısı .......................................120

2.2.2.4. Nüfus artış hızı ve yaşlı bağımlılık oranı .......................121

2.2.2.5. Çocuklara ilişkin veriler ve kadın istihdamı ..................122

2.3. Türkiye’de Hane Desteğine İlişkin Literatür ve Hane

Desteği Benzeri Çalışmalar .................................................................127

2.4. Türkiye İçin Önerilen Hane Desteği Modeli ......................................130

2.4.1. Hane desteğinin kanuni dayanağı ................................................. 131

2.4.2. Hane desteğinin yürütülmesinde kurumsal yapı ......................... 132

2.4.3. Hane desteğine hak kazanma koşulları ve sona ermesi ............. 133

XI

2.4.3.1. Hane desteğinin kişi bakımından kapsamı ....................133

2.4.3.1.1. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları

bakımından ...................................................... 133

2.4.3.1.1. Geçici koruma statüsündekiler

bakımından ...................................................... 134

2.4.3.2. Hane desteğine hak kazanma ve desteğin

sona ermesinde gelir testi şartı ...................... 137

2.4.3.2.1. Gelir testi uygulaması .................................... 137

2.4.3.2.2. Gelir testi hesaplaması ve gelir sınırı ........... 139

2.4.3.2.3. Gelir Testi Uygulama Esasları ...................... 140

2.4.3.2.4. Gelir Testi Uygulamasının

Tekrarlanması .................................................. 141

2.4.4. Hane Desteğinden Sağlanacak Haklar ......................................... 141

2.4.4.1. Asgari Gelir Desteği ..........................................................142

2.4.4.2. Çocuk Yardımı ...................................................................142

2.4.4.3. Çocuk Bakım Desteği ......................................................143

2.4.5. Hane Desteği Uygulamasının Şartları .......................................... 145

2.4.6. Tutarın belirlenmesi ve ödeme yöntemi ...................................... 148

2.4.7. Hane desteğinin finansmanı ........................................................... 153

SONUÇ ....................................................................................................159

KAYNAKÇA .............................................................................................173

KAYNAKÇA

Aca, Z. (2020). Yapabilirlik yaklaşımı çerçevesinde kamusal sosyal yardımların etkinliği analizi: Bursa örneği. Ankara: Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayınları-39.

Acar, E. (2017). Neoliberalizm ve sosyal refah devleti ekseninde üçüncü

yol yaklaşımı. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

Dergisi, 18(1), 248-263.

Akça, H. ve Ela, M. (2012). Eğitim ve gelir dağılımı ilişkisi: Türkiye değerlendirmesi. Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences,

21(3).

Akpınar, T. (2021) Sosyal politika bağlamında Avrupa’da aile yardımları.

H. S. Eti ve Y. O. Erdiren (Editörler), Disiplinlerarası Akademik Çalışmalar

içinde (47-70). İstanbul: Karadeniz Kitap.

Aldan, A. ve Öztürk, S. (2020). Kadın İşgücüne Katılımında Artışın Belirleyicileri: Kuşak Etkisinin Ayrıştırılması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 21

(2), 141-156.

Alper, Y. (2010). Sosyal Güvenlik ve Turan Yazgan. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 49, 97-124.

Alper, Y., Açık, D. ve Tüfekçi Yaman, U. (2018). Sosyal güvenlikte yeni

yol arayışı: “Risk temelli sosyal güvenlik anlayışından herkes için, hayat boyu

sosyal güvenlik anlayışına”. "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları

Dergisi, (20), 383-404.

Alper, Y. (2019). Sosyal Güvenlik Üzerine Yazılar'ım. Ankara: Türk Metal

Sendikası.

Alper, Y. (2020). Sosyal Sigortalar Hukuku. Bursa: Dora Yayınları.

Arabacı, R. Y. (2007). Gelirin Yeniden Dağılımında Bir Araç Olarak Sosyal Güvenlik. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

K A Y N A K Ç A

174

Arslan, İ. ve Bayar, İ. (2020). Covid-19 Salgını, Ekonomik Etkileri ve Küresel Ekonominin Geleceği. Gaziantep University Journal of Social Sciences,

Vol 19 COVID-19 Special Issue, 87-104.

Aslantürk, O. ve Tunç, Y. E. (2018). Türkiye’de yabancıların çalışma izinleri: Suriyeliler örneği. Ombudsman Akademik, 5(9), 141-180.

Altıntaş, C. (2015). Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası

Sosyal Güvenlik Teşkilatı (ISSA) Tarafından Yayınlanan Uluslararası Belgelerde Sosyal Güvenliğin Kapsamı ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. Sosyal Güvence Dergisi, 7, 35-57.

Atatanır, H. (2011). Sosyal Güvenlik ve Aile Yardımı Uygulamaları. Çalışma İlişkileri Dergisi, 2(1), 143-169.

Avşar Kurnaz, Ş. (2007). Çocuk yoksulluğu. Aile ve Toplum, 3(12), 47-

55.

Aydemir, E. (2011). Evlilik mi evcilik mi? Erken ve zorla evlilikler: Çocuk

gelinler. Ankara: International Strategic Research Organization (USAK).

Aydın, İ. (2018). Türkiye’de çocuk istismarı ve çocuk işçiliği. İş ve Hayat,

4(7), 65-81.

Aygen, M. (2016). Türkiye'de yoksulluk ve sosyal yardım yaklaşımı üzerine: Elazığ örneği. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4(8), 150-

179.

Aygüler, E., Ayalp, M. Ç., Yetkin Aker, D. Ve Buz, S. (2021). Türkiye’deki sığınmacı istihdamının beşerî sermaye açısından değerlendirilmesi.

Sosyoekonomi, 29(47), 159-180.

Ayhan, A. (2012). Sosyal güvenlik kavramı ve sosyal güvenlik ilkeleri. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(1), 41-55.

Aykaç, M. ve Murat G. (2018). Sürdürülebilir kalkınma 2030 gündemi

bağlamında çocuk işçiliğinin önlenmesinde sosyal koruma tabanları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15, 93-118.

Balcı, Ş. G. (2010). Yoksulluk ve sosyal dışlanmayla mücadelede Fransız

hukukundan bir örnek: Tutunma geliri. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler

Fakültesi Dergisi, (42), 33-52.

K A Y N A K Ç A

175

Balcı, Y. ve Çetin, G. (2020). Covıd-19 pandemi sürecinin Türkiye'de istihdama etkileri ve kamu açısından alınması gereken tedbirler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar (Covid19-Özel Ek), 40-58.

Barış, İ., ve Ataman, E. (2019). Kamusal sosyal yardımlar: Türkiye-Almanya örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(2), 86-

100.

Baybora, D. (2019). Sosyal Güvenlik Hukuku Hakkında Genel Bilgiler ve

Ülkemizde Sosyal Güvenlik Hizmetlerinin Kurumsal Yapısı. H. N. Gerek ve

F. Kocabaş (Ed.) İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku içinde (s. 195-228). Eskişehir:

Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.

Beken, H. G. (2020) 21. Yüzyılda (evrensel) temel gelir tartışmaları. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 42(2), 180-201.

Berkün, S. (2017). Türkiye’de sosyal belediyecilik anlayışı. Şarkiyat,

9(2), 582-598.

Canbay, T. ve Demir, M. (2013). Türkiye’de sosyal güvenlik açıkları ve

sosyal güvenlik ahlakı. yönetim ve ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi

ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 303-315.

Ceylan, F., Özkan, B., ve Mülazımoğulları, E. (2020). The Effects of Pandemic Diseases On The World Economy. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 21(1), 1-9.

Chin, T. (1992). The Beveridge Report and the development of British

social security. Journal of Social Science and Philosophy, 81(11), 321-382.

Cornelia, T. D. (2017). Poverty map in Romania. Annals-Economy Series,

(2), 128-133.

Coşkun, S., Güneş, S. ve Ortakaya, F. (2011). Asgari gelir desteği ve Türkiye’de uygulanabilirliği: Bir model denemesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve

İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 129-158.

Çalışkan, A. ve Eğmir, R. T. (2020). Kamu harcama türleri ile insani gelişme arasındaki ilişki: Avrupa ülkeleri örneği (2009-2018). SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 10(2), 217-226.

Çavuşoğlu, N. (2012). Klasik İnsan Hakları Anlayışı Değişirken Avrupa

Sosyal Şartı. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 3-4-5,

109-116.

K A Y N A K Ç A

176

Çelik, R. (2017). Adalet, kapsayıcılık ve eğitimde hakkaniyetli fırsat eşitliği. Fe Dergi, 9(2), 16-29.

Çelikay, F. ve Gümüş, E. (2014). Sosyal harcamaların yoksulluk üzerine

etkileri: Ampirik bir inceleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,

14(4), 127-138.

Çelikay, F. (2017). İşsizlik, kamu harcamaları ve iç göçler arasındaki nedensellik ilişkileri: Türkiye üzerine bir inceleme. Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(2), 205-219.

Daşlı, Y. (2018). Yoksullukla mücadele aracı olarak sosyal yardımlaşma

ve dayanışma vakıfları. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler

Dergisi, 19(2), 525-542.

Derebagçe, G. E. ve Özerk, H. (2021). Türkiye’de 1995-2020 yılları arasında çocuk istismarını önleme programlarına ilişkin gerçekleştirilen çalışmaların incelenmesi ve değerlendirilmesi. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 4(7), 651-670.

Deveci, S. E. ve Açık, Y. (2003). Çocuk istismarı nedenlerinin incelenmesi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 12(4).

Dilik, S. (1980). Sosyal güvenlik ve sosyal hizmetler arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 35(1), 73-84.

Dilik, S. (1992). Sosyal Güvenlik. Ankara: Yeni Asya Yayınları.

Doğan, A. ve Kabayel, M. (2017). Sosyal güvenlik ve sosyal güvenlik harcamaları üzerine değerlendirmeler. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler

Dergisi, 15(2), 217-240.

Dost, S. (2014). Ulusal ve uluslararası mevzuat çerçevesinde ülkemizdeki

Suriye’li sığınmacıların hukuki durumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), 27-69.

Dulkadir, D. (2017). Türkiye’deki Suriyeli sığınmacı krizi ve Suriyelilerin

iç hukuktaki statüleri. Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi,

1(2), 21-36.

Dur, V. (2015). Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sosyal güvenlik politikalarındaki dönüşüm. Karatahta İş Yazıları Dergisi, 2015(3), 127-154.

K A Y N A K Ç A

177

Durgun, Ö. (2011). Türkiye’de yoksulluk ve çocuk yoksulluğu üzerine bir

inceleme. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 6(1), 143-154.

Efe, H. ve Uluoğlu, S. A. (2015). Dünyada çocuk işçiliğiyle mücadelede

gelinen nokta ve geleceğe dair bazı öngörüler. Eğitim Bilim Toplum Dergisi,

13(51), 46-72.

Erdoğan, E. S. (2018). Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’de sosyal harcamaların değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.

Erdoğdu, S. ve Kutlu, D. (2014). Dünyada ve Türkiye’de Çalışan Yoksulluğu: İşgücü Piyasası ve Sosyal Koruma Politikaları Bağlamında Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum, 41(2), 63-114.

Erkin, G. (2012). Artan oranlılık. Ankara Barosu Dergisi, (4), 235-254.

Erkul, İ. (1968). Sosyal güvenlik sisteminin tarihi gelişimine kısa bir bakış. Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi, 4(2), 192-205.

Erol, M. T. (2011). Avrupa Birliği’nde nüfusun yaşlanması ve sağlık harcamalarına etkisi. Sosyal Güvence, (1), 54-81.

Erol, S. I. (2014). Türkiye'de sosyal güvenlik sisteminin sorunları ve sosyal güvenlik ahlâkı. Kamu-İş, 13(3), 37-70.

Etçi, H. Ve Kağnıcıoğlu, D. (2019). Değişen İstihdam Yapısı ve Genç İşsizlerin Gözünden Sendikalar. Sosyal Güvenlik Dergisi, 9(2), 389-408.

Gelir İdaresi Başkanlığı. (2018). Engelliler İçin Vergi Rehberi. Ankara:

Gelir İdaresi Başkanlığı

Gerek, H. N. (2019). Sosyal Sigorta Kolları. H. N. Gerek ve F. Kocabaş

(Ed.) İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku içinde (s. 195-228). Eskişehir: Anadolu

Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.

Gökbayrak, Ş. (2010). Türkiye’de sosyal güvenliğin dönüşümü. Çalışma

ve Toplum, 2(25), 141-162.

Güloğlu, T. (2000). Sosyal güvenlikte yeni eğilimler. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 43, 235-242.

Gümüş, E. (2010). Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi: mevcut durum, sorunlar ve öneriler. Seta Analiz, 24, 4-21.

K A Y N A K Ç A

178

Günder, E. E. (2021). COVID-19 pandemi sürecinde Türkiye'de çocuk

hakları. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri, 7(14), 137-149.

Günder, Z. (2013). Avrupa Birliği’ne üye ülkelerde uygulanan asgari gelir

desteği programlarının genel hak kazanım koşulları. Sosyal Güvence, 3, 96-

103.

Güven, E. ve Aydın, U. (2020). Bireysel İş Hukuku. Eskişehir: Nisan Kitapevi.

Güvercin, C. H. (2004). Sosyal güvenlik kavramı ve Türkiye’de sosyal

güvenliğin tarihçesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57(02), 89-

95.

Güzel, A. (2005). Türk sosyal güvenlik sisteminde öngörülen reform mevcut sorunlara çözüm mü. Çalışma ve Toplum, 4(7), 61-76.

Güzel, A., Okur, A. R. Ve Caniklioğlu, N. (2016). Sosyal Güvenlik Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları.

Hacımahmutoğlu, H. (2009). Türkiye’deki Sosyal Yardım Sisteminin Değerlendirilmesi, Devlet Planlama Teşkilatı Uzmanlık Tezi. Ankara.

Hekimler, A. (2009). İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin Kabul Edilişinin 60. Yıldönümünde Taşıdığı Anlam ve Önemi. Sosyal Bilimler Metinleri, 2009(1) , 1-24.

Hill, M. S. ve Sandfort, J. R. (1995). Effects of childhood poverty on productivity later in life: Implications for public policy. Children and Youth Services Review, 17(1-2), 91-126.

Huseyinov, N. (2010). Azerbaycan’ın sosyal güvenlik sistemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayımlanmamış doktora tezi. İzmir.

Işık, A. (2021). Salgın ekonomisine genel bir bakış. International Anatolia

Academic Online Journal Health Sciences, 7(2), 135-158.

İzgi, B. B. (2008). Türk sosyal güvenlik sisteminde son gelişmeler. Çalışma ve Toplum Dergisi, 16, 85-17.

Kabadayı, T. (2013). “Hakkaniyet” Adaletin Temelidir. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 49-57.

K A Y N A K Ç A

179

Kahraman, F. ve Gül, S. S. (2015). Türkiye’de çocuk yoksulluğu: Gaziantep üzerine bir araştırma. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,

8(1), 339-366.

Kakıcı, H., Emeç, H. ve Üçdoğruk, Ş. (2011). Türkiye’de çalışan kadınların çocuk bakım tercihleri. Istanbul University Econometrics and Statistics eJournal, 0(5), 20-40.

Kalaycı, S. ve Çiçek, E. (2013). Çocuk hakları ihlali ve çocuğun ekonomik

istismarı. Sosyal Hizmet Sempozyumu. Ankara: Gündem Çocuk Derneği. 126-

141.

Kanbir, Ö. (2020). Ekonomik gelişmenin ölçümüne bir katkı: Gelir dağılımı adaletine göre düzeltilmiş insani gelişme endeksi. İktisadi İdari ve Siyasal

Araştırmalar Dergisi (İKTİSAD), 5(11), 1-20.

Kantarcı, H. B. (2003). Sosyal devlet, sosyal güvenlik ve Türkiye’de zorunlu askerlik hizmeti. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(10), 75-85.

Kapar, R. (1999). Şili sosyal güvenlik sisteminde sağlık ve emeklilik sigortalarında yaşanan değişimler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü Dergisi, 1(1), 167-189.

Karaaslan, İ. (2015). Avrupa Birliği uygulamaları çerçevesinde Türkiye

için istihdam odaklı asgari gelir desteği arayışları. İnsan ve İnsan, (3), 18-36.

Karaaslan, İ. (2015). Avrupa Birliği ülkelerinde istihdam odaklı asgari gelir desteği ve Türkiye üzerine bir değerlendirme. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim

Araştırmaları Dergisi. 16. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi

Özel Sayısı, 297-303.

Karabacak, B. N. (2013). Toplumsal dayanışmanın finansman boyutu:

Türkiye'de sosyal politikaların finansmanı örneği. Çalışma ve Toplum, 37(2),

147-166.

Karasu, M. A. (2018). Türkiye’ye yönelik dış göçler, Suriyeli sığınmacı

göçü ve etkileri. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 14(1), 21-

41.

Kaya, E. (2009). Yoksullukla Mücadelede Avrupa’nın ve Türkiye’nin Sosyal Yardım Modeli. T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Ankara.

K A Y N A K Ç A

180

Kaya, Ş. M. (2019). Türkiye’de bir sosyal harcama olarak evrensel temel

gelir uygulaması. Politik Ekonomik Kuram, 3(1), 129-149.

Kayalıdere, G. ve Şahin, H. (2014). Sosyal devlet anlayışı çerçevesinde

Türkiye’de sosyal koruma harcamalarının gelişimi ve yoksulluk. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 57-75.

Kılıç, R. ve Çetinkaya, Ş. (2012). Türkiye'de yoksullukla mücadelede sosyal yardım stratejileri ve bir model önerisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal

Bilimler Dergisi, 34, 93-114.

Kılıç, S. ve Şimşek, D. (2013). Gelir testi uygulamasında yaşanan sorunlar. Denetişim, (12), 63-79.

Koca, M. (2015). Sosyal dışlanma sorunu ve asgari gelir desteğinin gerekliliği. Journal of International Social Research, 8(39), 501-510.

Koç, M., Görücü, İ. ve Akbıyık, N. (2015). Suriyeli sığınmacılar ve istihdam problemleri. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 63-93.

Kudubeş, İ. E., Akdeniz Kudubeş, A. ve Bektaş, M. (2017). Küreselleşmenin yarattığı yoksulluk: Çocuk yoksulluğu. Koç Üniversitesi Hemşirelikte

Eğitim ve Araştırma Dergisi (HEAD), 14(1), 79-85.

Kurtkapan, H. (2019). Türkiye’de demografik dönüşümün sosyal yansımaları ve yaşlılık. Sosyal Güvence, (15), 27-46.

Kutlar, A., Erdem, E. ve Aydın, F. F. (2012). Kadınların işgücüne katılması ile doğurganlık, boşanma ve ücret haddi arasındaki ilişki: Türkiye üzerine bir araştırma. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 7(1), 149-168.

Kutlu, D. (2016). Türkiye’de Sosyal Yardım ve İstihdam İlişkisinin Güncel Boyutları: Kurumsal ve Sosyolojik Bir Çözümleme. Mülkiye Dergisi,

40(2), 101-142.

Limanlı, Ö. (2020). Türkiye’de çocuk yoksulluğu: Bir yeniden değerlendirme. İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(2), 158-173.

Metin, B. (2012). Yoksullukla mücadelede asgari gelir güvencesi: Türkiye’de sosyal yardım ve hizmet sisteminde mevcut durum asgari gelir güvencesi ihtiyacı. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(1).

Metin, B. (2015). Gelecek nesillerin yaşam fırsatları için ciddi bir tehdit:

Çocuk yoksulluğu. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(2), 166-188.

K A Y N A K Ç A

181

Mülteci Hakları Merkezi, (2015). Suriye’den Gelen Sığınmacılar İçin Türkiye’de Geçici Koruma. İstanbul: Mülteci Hakları Merkezi.

Okumuş, B. (2020). İlkçağ uygarlıklarında gelirin yeniden dağılımı. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, (4), 96-115.

Oral, A. İ. (2018). Sosyal Güvenlik Kurumu. H. N. Gerek ve İ. Oral (Ed.)

Sosyal Güvenlik Hukuku içinde (s. 2-27). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.

Organ, İ. ve Yavuz, E. (2017). Sosyal güvenlik sistemi açıklarının analizi

ve ekonomi üzerindeki etkisi. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(1), 105-123.

Özşuca, Ş. T. ve Gökbayrak, Ş. (2012). Sosyal güvenlik sistemlerinde

uyum sorunu ve denetim mekanizmalarında etkinliğin sağlanması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(2), 49-83.

Petersen, C. (2014). Money for nothing? Arguments for basic income, universal pensions and universal child benefits in Norway. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bergen: University of Bergen, Department of Comparative

Politics.

Sapancalı, F. (2007). Avrupa Birliği'nde sosyal içerme politikaları. TİSK

Akademi, 2(4), 56-108.

Sarıipek, D. B. (2017). Yoksullukla mücadelede şartlı nakit transferleri;

insan hakları açısından bir değerlendirme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (20), 94-107.

Solmaz, E. ve Avcı, M. (2017). Yoksullukla mücadelede sosyal koruma

harcamaları: Avrupa Birliği ülkeleri üzerine bir inceleme. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 46-73.

Sözer, A. N. (1997). Sosyal devlet uygulamaları. Ankara: Türkiye İşçi

Emeklileri Cemiyeti Yayınları.

Şahinoğlu, İ. (2014). Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde Türkiye’de sosyal

belediyecilik anlayışı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Şenocak, H. (2009). Sosyal güvenlik sistemini oluşturan bileşenlerin tarihi

süreç ışığında değerlendirilmesi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 56,

409-468.

K A Y N A K Ç A

182

Şentürk, F. (2016). Türkiye için bir aile sigortası model önerisi. Sosyal

Güvence Dergisi, (9), 102-139.

Tekdemir, N. ve Yılmaz, H. H. (2020). Türkiye ve Avrupa ülkelerinde

çocuk yoksulluğunun belirleyicileri üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(3), 1075-1104.

Tuncay, C. ve Ekmekçi, Ö. (2017). Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayınları.

Türk, A., Ak Bingül, B. ve Ak, R. (2020). Tarihsel Süreçte Yaşanan Pandemilerin Ekonomik ve Sosyal Etkileri. Gaziantep University Journal of Social Sciences, Cilt 19 COVID-19 Özel Sayısı, 612-632.

Türkoğlu, İ. (2013). Sosyal devlet bağlamında Türkiye’de sosyal yardım

ve sosyal güvenlik. Akademik İncelemeler Dergisi (AID), 8(3), 275-305.

Ulutürk, S. ve Dane, K. (2009). Sosyal güvenlik: Teori, dönüşüm ve Türkiye uygulaması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(29), 114-142.

UNICEF. (2021). The State of the World's Children 2021: On My Mind -

Promoting, Protecting and Caring for Children's Mental Health. UNICEF.

Uyanık, Y. (2017). Nüfus yaşlanmasının işgücü piyasaları üzerindeki etkileri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 72-

94.

Yaylalı, M., ve Lebe, F. (2011). Beşeri sermaye ile iktisadi büyüme arasındaki ilişkinin ampirik analizi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 30(1),

23-51.

Yeniçeri, H. (2014). Ücret gelirlerinin vergilendirme usulleri ve vergi adaleti. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2),

77-85.

Yenihan, B. (2017). Bir sosyal politika aracı olarak sosyal güvenlik:

Dünya’da ve Türkiye’de gelişimi üzerine bir inceleme. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(30), 177-196.

Yılmaz, G. A. (2006). Türkiye'de gelir vergisi tarifesinde meydana gelen

değişikliklerin vergilendirmede adalet ilkesi bakımından değerlendirilmesi.

Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 239-268.

K A Y N A K Ç A

183

Yılmaz Akın, B. G. (2009). Yaşlanma Sorunu Çerçevesinde Avrupa Birliği’nde Kamu Harcamalarının Sürdürülebilirliği. Ankara: Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi.

Yılmaz, M. ve Zoğal, Y. (2015). Kadının işgücüne katılımının tarihsel gelişimi ve kadın istihdamını etkileyen faktörler: Türkiye ve Avrupa örneği. International Conferance on Economics 2015-Torino.

Yöney, E. (2007). Türkiye’de sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan hazine transferlerinin kamu harcamları üzerine etkileri: 1995-2006 dönemi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayımlanmamış

yüksek lisans tezi. Çanakkale.

Yurdadoğ, V. (2017). Sosyal güvenlik ve yeniden gelir dağılımına etkisinin teorik çerçevede değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü Dergisi, 26(1), 254-269.

Yüksel, H. ve Yüksel, M. (2014). Çocuk ihmali ve istismarı bağlamında

Türkiye’de çocuk gelinler gerçeği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 1-24.

Zengin, E., Şahin, A., ve Özcan, S. (2012). Türkiye’de sosyal yardım uygulamaları. Yönetim ve Ekonomi, 19(2), 133-142.

http-1:https://ww1.issa.int/about/socialsecurity

http-2:https://www.ilo.org/global/standards/subjects-covered-by-international-labour-standards/social-security/lang--en/index.htm

http-3:https://www.ilo.org/ankara/about-us/WCMS_412373/lang--tr/index.htm

http-4:https://hdr.undp.org/en/countries/profiles/

http-5:https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GhttpINI?name_desc=true

http-6:https://worldpopulationreview.com

http-7:https://www.missoc.org/missoc-database/comparative-tables/results/

http-8:https://www.govt.nz/browse/family-and-whanau/financial-helpfor-your-family/working-for-families-payments/

K A Y N A K Ç A

184

http-9:https://www.govt.nz/browse/family-and-whanau/financial-helpfor-your-family/apply-for-best-start-payments/

http-10: https://www.govt.nz/browse/family-and-whanau/financialhelp-for-your-family/

youth-benefits/

http-11: https://www.govt.nz/browse/tax-benefits-and-finance/managing-your-moneyinretirement/financial-help-benefits-over-65/

http-12: https://data.oecd.org/socialexp/social-spending.htm

http-13: https://aile.gov.tr/sygm/genel-mudurluk/sosyal-yardimlasma-ve-dayanisma-vakiflari/

http-14: https://aile.gov.tr/sygm/genel-mudurluk/sosyal-yardimlasma-ve-dayanismayi-tesvik-fonu/

http-15: https://aile.gov.tr/sygm/programlarimiz/sosyal-yardim-programlarimiz/

http-16: https://ailevecalisma.gov.tr/uploads/sgb/uploads/pages/genelgeler/genelge-2012-06.pdf

http-17: https://www.unicef.org/turkey/sartli-egitim-yardimi-programi-sey

hhtp-18: https://aile.gov.tr/chgm/uygulamalar/sosyal-ve-ekonomikdestek-hizmeti/

http-19: https://www.iskur.gov.tr/is-arayan/aktif-isgucu-programlari/isbasi-egitim-programlari

http-20: https://www.csgb.gov.tr/sgb/haberler/bakanimiz-bilgin-is-teanne-projemizden-52-bine-yakin-annemiz-faydalandi/

http-21: https://www.genel-is.org.tr/malkara-belediyesi-toplu-sozlesmesinde-iscilere-yuksek-tahsil-zammi-ve-engelli-cocuk-yardimi,2,11547#.X90dLi3BKWZ

http-22: https://www.guvenlikis.org.tr/tpao-genel-mudurlugu-topluis-sozlesmesi-imzalandi

http-23: https://www.aile.gov.tr/athgm

K A Y N A K Ç A

185

http-24: https://www.aile.gov.tr/athgm/kurumsal/daire-baskanliklari/aile-egitimi-ve-danismanlik-hizmetleri/

http-25: https://aile.gov.tr/chgm/teskilat-yapisi/baskanliklarimiz/aileyaninda-destek-hizmetleri-daire-baskanligi/

http-26: https://aile.gov.tr/chgm/teskilat-yapisi/baskanliklarimiz/bakim-hizmetleri-daire-baskanligi/

http-27: https://ailevecalisma.gov.tr/chgm/teskilat-yapisi/baskanliklarimiz/rehberlik-ve-toplumsal-destek-hizmetleri-daire-baskanligi/

http-28: https://ailevecalisma.gov.tr/chgm/teskilat-yapisi/baskanliklarimiz/sosyal-rehabilitasyon-hizmetleri-daire-baskanligi/

http-29: https://www.aile.gov.tr/chgm/teskilat-yapisi/baskanliklarimiz/oksuz-yetim-ve-gunduz-hizmetleri-daire-baskanligi/

http-30: https://www.aile.gov.tr/media/63360/6-adnks-2019-verilerine-gore-il-yerlesim-yerleri.pdf

http-31: https://www.aile.gov.tr/eyhgm/kuruluslar/engelli/

http-32: https://www.aile.gov.tr/eyhgm/kuruluslar/yasli/

http-33: https://www.aile.gov.tr/ksgm

http-34: https://www.aile.gov.tr/syggm/genel-mudurluk/gorevlerimiz/

http-35: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2020-37404

http-36: https://data.oecd.org/unemp/unemployment-rate-by-agegroup.htm#indicator-chart

http-37: https://www.aile.gov.tr/media/45354/yasli-nufus-demografik-degisimi-2020.pdf

http-38: https://tuikweb.tuik.gov.tr/MicroVeri/GYKA_Panel_2017/turkce/metaveri/ta

nim/essdeggerlik-oelcceggi/index.html

http-39: https://content.chp.org.tr/file/ailesigortasi_1.pdf

K A Y N A K Ç A

186

http-40: https://chp.org.tr/haberler/chp-lideri-kilicdaroglu-aile-destekleri-sigortasi-tanitimi-toplantisinda-konustu

http-41: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638

http-42: https://www.avrupa.info.tr/tr/pr/turkiyedeki-multeciler-icinmali-yardim-programi-frit-ucuncu-yillik-rapor-multecilere-ve-ev