Yargı Kararları Işığında Mobbing ve İspatı

İçindekiler

Üçüncü Basıya Önsöz  5

İkinci Basıya Önsöz  7

Önsöz  9

Kısaltmalar  17

Giriş  19

1. Bölüm

MOBBİNG KAVRAMI

1.1. MOBBİNG KAVRAMININ KISA TARİHİ  21

1.2. MOBBİNGİN TANIMI  22

1.3. MOBBİNGİN UNSURLARI  26

1.3.1. Taraflar Arasında İş Yaşamı İle Bağlantılı Bir İlişkinin Mevcudiyeti  26

1.3.2. Tarafların Aynı İş İlişkisinde Çalışıyor Olması  26

1.3.3. Failde Mobbing Uygulama Amacı Olması  27

1.3.4. Mobbing Davranışlarının Kasıtlı Olarak Yapılması  28

1.3.5. Mobbing Davranışların Belirli Bir Süre Devam Etmesi  29

1.3.6. Mobbing Eylemlerinin Sistematik Olarak Devam Etmesi  31

1.3.7. Taraflar Arasında Güç Eşitsizliği Bulunması  32

1.4. MOBBİNG KAVRAMININ BENZER KAVRAMLARDAN FARKI  33

1.4.1. Çatışma ile Farkı  33

1.4.2. Zorbalık ile Farkı  34

1.4.3. Şiddet ile Farkı  35

1.4.4. İşyeri Stresi ile Farkı  35

1.4.5. İşyerinde Kabalık ile Farkı  36

1.4.6. Israrlı Takip ile Farkı  37

1.4.7. Sataşma ile Farkı  38

1.4.8. İşyerinde Cinsel Taciz ile Farkı  39

1.5. MOBBİNGİN TARAFLARI  40

1.5.1. Mobbing Faili  40

1.5.2. Mobbing Mağduru  41

1.5.3. Mobbing İzleyicisi  41

1.6. MOBBİNG DAVRANIŞLARININ UYGULANMA YÖNÜ  42

1.6.1. Dikey Mobbing  43

1.6.1.1. Yukarıdan Aşağıya Doğru Mobbing  43

1.6.1.2. Aşağıdan Yukarıya Doğru Mobbing  43

1.6.2. Yatay Mobbing  44

1.7. MOBBİNG UYGULANMASINA NEDEN OLAN FAKTÖRLER  45

1.7.1. Failden Kaynaklanan Faktörler  45

1.7.2. Mağdurdan Kaynaklanan Faktörler  46

1.7.3. İşletmeden Kaynaklanan Faktörler  48

1.7.4. Sosyal Faktörler  51

1.8. MOBBİNG NİTELİĞİNDEKİ DAVRANIŞ ÖRNEKLERİ  52

1.8.1. Davranış Biçimleri  52

1.8.2. Yargıtay Tarafından Kabul Edilmiş Olan Mobbing Davranışları  57

1.9. MOBBİNGİN ETKİLERİ  63

1.9.1. Mağdur Üzerindeki Etkileri  63

1.9.2. Fail Üzerindeki Etkileri  66

1.9.3. İşletme Üzerindeki Etkileri  67

1.9.4. Toplum ve Ülke Üzerindeki Etkileri  69

1.10. MOBBİNGE İLİŞKİN İSTATİSTİKİ VERİLER  70

1.10.1. Mobbingin Görülme Yaygınlığı  70

1.10.2. Davranışlara Göre Dağılımı  72

1.10.3. Sektörlere Göre Dağılımı  72

1.10.4. Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı  73

1.10.5. Ekonomik Veriler  74

1.10.6. Alo 170 Hattına İlişkin Veriler  75

1.11. MOBBİNG İLE MÜCADELE STRATEJİLERİ  76

1.11.1. Bireysel Mücadele  76

1.11.2. İşletmesel Mücadele  77

1.12. ARA BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ  78

2. Bölüm

MOBBİNG İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER

2.1. ULUSLARARASI BELGELERDE MOBBİNG  81

2.1.1. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde Mobbing  81

2.1.2. Avrupa Konseyi Belgelerinde Mobbing  82

2.1.3. Uluslararası Çalışma Örgütü Belgelerinde Mobbing  84

2.1.4. Avrupa Birliği Mevzuatında Mobbing  87

2.2. YABANCI ÜLKE HUKUKLARINDA MOBBİNG  89

2.2.1. Mobbingi Özel Hükümlerle Düzenleyen Ülkeler  89

2.2.1.1. İsveç  89

2.2.1.2. Belçika  90

2.2.1.3. Fransa  94

2.2.2. Mobbingi Genel Hükümlerle Düzenleyen Ülkeler  96

2.2.2.1. İngiltere  96

2.2.2.2. Amerika Birleşik Devletleri  97

2.2.2.3. İsviçre  98

2.2.2.4. Almanya  99

2.3. TÜRK HUKUKUNDA MOBBİNG  101

2.3.1. Kamu Hukukunda Mobbing  101

2.3.1.1. Anayasa Hukuku Boyutuyla Mobbing  101

2.3.1.2. Ceza Hukuku Boyutuyla Mobbing  105

2.3.1.2.1. Kişilerin Huzur ve Sükûnunu Bozma Suçu  108

2.3.1.2.2. Eziyet Suçu  108

2.3.1.2.3. Hakaret Suçu  110

2.3.1.2.4. İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu  111

2.3.1.2.5. Kasten Yaralama Suçu  112

2.3.1.2.6. Cinsel Saldırı ve Cinsel Taciz Suçu  112

2.3.1.2.7. Tehdit Suçu  113

2.3.1.3. Türkiye İnsan Hakları Ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda Mobbing  114

2.3.2. İdare Hukukunda Mobbing  118

2.3.3. Özel Hukukta Mobbing  127

2.3.3.1. Medeni Hukukta Mobbing  127

2.3.3.2. Borçlar Hukukunda Mobbing  128

2.3.3.3. İş Hukukunda Mobbing  129

2.3.3.4. Başbakanlık Genelgesinde Mobbing  131

2.4. ARA BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ  133

3. Bölüm

İŞ İLİŞKİSİNDE MOBBİNG VE KARŞILIKLI HAK VE

BORÇLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

3.1. GÖZETME BORCU AÇISINDAN MOBBİNG  137

3.1.1. Genel Olarak Gözetme Borcu  137

3.1.2. Mobbing ve Gözetme Borcu  138

3.1.2.1. İşçinin Kişilik Hakkının Korunması Açısından  140

3.1.2.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Hükümleri Açısından  140

3.1.3. İşverenin Alabileceği Önlemler  144

3.1.4. Gözetme Borcunun İhlali Nedeniyle Doğan Sorumluluk  145

3.1.5. Gözetme Borcuna Aykırılığın Yaptırımı  148

3.2. İŞ SÖZLEŞMELERİNİN FESHİ AÇISINDAN MOBBİNG  149

3.2.1. Genel Olarak Haklı Nedenle Fesih  149

3.2.2. Mobbing ve Haklı Nedenle Fesih  149

3.2.2.1. Mobbing Mağduru İşçinin İş Akdini Haklı Nedenle Feshetmesi  150

3.2.2.2. İşverenin Mobbing Yapan İşçinin İş Akdini Haklı Nedenle Feshetmesi  155

3.2.3. Fesih Hakkını Kullanma Süresi  159

3.2.4. Mobbing Nedeniyle Feshin Hukuki Sonuçları  160

3.3. KİŞİLİK HAKKININ İHLALİ AÇISINDAN MOBBİNG  161

3.3.1. Genel Olarak Kişilik Hakkı  161

3.3.2. Mobbing ve Kişilik Hakkının İhlali  162

3.3.3. Kişilik Hakkı İhlalinin Yaptırımı  163

3.4. EŞİT DAVRANMA BORCU AÇISINDAN MOBBİNG  164

3.4.1. Genel Olarak Eşit Davranma Borcu  164

3.4.2. Mobbing ve Eşit Davranma Borcu  166

3.4.3. Eşit Davranma Borcuna Aykırılığın Yaptırımı  168

3.5. ÇALIŞMA KOŞULLARINDA ESASLI DEĞİŞİKLİK AÇISINDAN MOBBİNG  168

3.5.1. Genel Olarak Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik  168

3.5.2. Mobbing ve Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik  169

3.6. HAKSIZ FİİL AÇISINDAN MOBBİNG  171

3.7. DÜRÜSTLÜK İLKESİ AÇISINDAN MOBBİNG  172

3.7.1. Genel Olarak Dürüstlük İlkesi  172

3.7.2. Mobbing ve Dürüstlük İlkesi  173

3.7.3. Dürüstlük İlkesine Aykırılığın Yaptırımı  174

3.8. YÖNETİM HAKKI AÇISINDAN MOBBİNG  175

3.8.1. Genel Olarak Yönetim Hakkı  175

3.8.2. Mobbing ve Yönetim Hakkı  176

3.8.3. Yönetim Hakkına Aykırılığın Yaptırımı  178

3.9. SADAKAT BORCU AÇISINDAN MOBBİNG  178

3.9.1. Genel Olarak Sadakat Borcu  178

3.9.2. Mobbing ve Sadakat Borcu  179

3.9.3. Sadakat Borcuna Aykırılığın Yaptırımı  180

3.10. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI AÇISINDAN MOBBİNG  180

3.10.1. Mobbing ve İş Kazası  180

3.10.2. Mobbing ve Meslek Hastalığı  181

3.11. ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI AÇISINDAN MOBBİNG  184

3.11.1. Genel Olarak Çalışmaktan Kaçınma Hakkı  184

3.11.2. Mobbing ve Çalışmaktan Kaçınma Hakkı  185

3.12. ARA BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ  186

4. Bölüm

MOBBİNG NEDENİYLE AÇILABİLECEK DAVALAR

4.1. AÇILABİLECEK DAVA TÜRLERİ  191

4.1.1. Koruyucu Davalar  191

4.1.1.1. Saldırı Tehlikesinin Önlenmesi Davası  192

4.1.1.2. Saldırıya Son Verilmesi Davası  192

4.1.1.3. Saldırının Hukuka Aykırılığının Tespiti Davası  193

4.1.2. Tazminat Davaları  194

4.1.2.1. Maddi Tazminat  194

4.1.2.2. Manevi Tazminat  199

4.1.2.3. Vekâletsiz İş Görme Davası  204

4.1.2.4. Ayrımcılık Tazminatı  205

4.1.2.5. Kötüniyet Tazminatı  206

4.1.3. İşe İade Davası  208

4.2. DAVANIN TARAFLARI  209

4.3. DAVALARDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME  210

4.3.1. Görevli Mahkeme  210

4.3.2. Yetkili Mahkeme  211

4.4. DAVALARDA ZAMANAŞIMI  211

4.5. ARA BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ  212

5. Bölüm

MOBBİNGİN İSPATI

5.1. GENEL OLARAK İSPAT  215

5.1.1. İspat Hakkı  215

5.1.2. İspat Yükü  217

5.1.3. Somutlaştırma Yükü  218

5.1.4. İspat Türleri  218

5.1.4.1. Doğrudan İspat  219

5.1.4.2. Dolaylı İspat  219

5.1.4.2.1. Emare ile İspat  219

5.1.4.2.2. İlk Görünüş İspatı  220

5.1.5. Delil  221

5.2. MOBBİNGİN İSPATI  221

5.2.1. Mobbingin İspat Ölçüsü  221

5.2.2. Mobbingin İspatı ve Buna İlişkin Deliller  225

5.3. ARA BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ  237

Sonuç  239

Kaynakça  247

Kavram Dizini  255