Yükseköğretim kurumları, bilimsel gelişim ve yeniliklerin ortaya çıkması bakımından lokomotif rol oynamaktadır. Bu kurumlarda yapılan uzun, masraflı ve zahmetli çalışmalar neticesinde patent, tasarım, fikir ve sanat eseri, entegre devre topografyası, yeni bitki çeşidi niteliğine sahip ve fikri mülkiyet hukukunca korunan ürünler elde edilmektedir. Söz konusu bu fikri ve sınai ürünler, sadece bilimsel yayım olarak kalmamakta toplumsal gelişime ve ülke ekonomilerine de katkılarda bulunmaktadır.

Yükseköğretim kurumlarında fikri ve sınai ürünlerin meydana getirilmesine yönelik araştırma faaliyetlerini özendirmek ve bu konudaki çalışmaların artmasını sağlamak için doğru bir hukuk politikasının uygulanması gereklidir. Bu kapsamda öne çıkan konulardan biri de yükseköğretim kurumlarında meydana getirilen fikri ve sınai ürünler üzerinde kimlerin ne ölçüde hak sahibi olacağının belirlenmesidir. Bu hususta yapılacak yerinde olamayan düzenlemeler, büyük yatırımlar ve gayretler sonucu ortaya çıkan bu ürünlerin ekonomik olarak değerlendirilememesine ve yapılan yatırımların karşılıksız kalmasına sebep olacaktır.

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BULUŞLAR ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ
I. GENEL OLARAK 23
II. BULUŞ, BULUŞÇU, BULUŞÇU HAKKI, PATENT VE FAYDALI MODEL KAVRAMLARI 25
A. Buluş Kavramı 25
B. Buluşçu Kavramı 27
C. Buluşçu Hakkı Kavramı 28
D. Patent ve Patent Hakkı Kavramları 29
E. Patent Çeşitleri 31
1. Ürün ve Usul Patenti 31
2. Ek Patent 32
3. Gizli Patent 33
F. Patent Verilebilirlik Şartları 34
1. Buluşun SMK’ya Göre Buluş Niteliğinde Olması 34
2. Buluşun Patent Verilemeyecek Buluşlar Arasında Yer Almaması 36
3. Buluşun Yeni Olması 36
4. Buluşun Belirli Bir Buluş Basamağı İçermesi 37
5. Sanayiye Uygulanabilir Olma 38
G. Faydalı Model 39
III. YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BULUŞLAR
ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ 41
A. Genel Olarak 41
B. Alman Hukukuna Göre Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen
Buluşlar Üzerindeki Hak Sahipliği 41
C. Amerika Birleşik Devletleri Hukukuna Göre Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar Üzerindeki Hak Sahipliği 42

IV. SMK m. 121’e GÖRE YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BULUŞLAR 45
A. Genel Olarak 45
B. Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluş Kavramı 45
1. Bir Buluşun Varlığı 47
2. Buluşun Yükseköğretim Kurumunda Gerçekleştirilmesi 47
3. Yükseköğretim Kurumlarındaki Buluşların Hizmet Buluşu veya Serbest
Buluş Sayılması 49
a. Hizmet Buluşu 49
aa. Buluşu Yapan Kişinin Çalışan Sıfatına Sahip Olması 49
(1) Genel Olarak Çalışan Kavramı 49
(2) Yükseköğretim Kurumlarındaki Buluşlar Bakımından
Çalışan Kavramı 52
bb. Buluşun Yükümlü Olunan Faaliyet Gereği ya da İşletme veya Kamu İdaresinin Deneyim ve Çalışmalarına Dayanarak
Gerçekleştirilmesi 54
(1) Genel Olarak Çalışanların Buluşları Bakımından 54
(a) Buluşun Çalışanın Bir İşletme veya Kamu İdaresinde Yükümlü Olduğu Faaliyeti Gereği Gerçekleştirilmesi 54
(b) Buluşun Büyük Ölçüde İşletme veya Kamu İdaresinin Deneyim ve Çalışmalarına Dayanarak
Gerçekleştirilmesi 55
(2) Yükseköğretim Kurumlarındaki Buluşlar Bakımından 57
(a) Genel Olarak 57
(b) Buluşun Yükseköğretim Kurumunda Yükümlü Olunan Faaliyet Gereği ve Bilimsel Çalışmalar veya
Araştırmalar Sonucunda Gerçekleştirilmesi 59
(c) Buluşun Yükseköğretim Kurumunun Deneyim ve Çalışmalarına Dayanılarak Gerçekleştirilmesi 65
(cc) Buluşun İş İlişkisi Sırasında Gerçekleştirilmesi 66
b. Serbest Buluşlar 67
4. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde ve Ar-Ge Merkezlerinde
Gerçekleştirilen Buluşlar 68
C. Buluş Yapanın Bildirim Yükümlülüğü ve Hak Talebi 71
1. Genel Olarak Hizmet Buluşlarında Bildirim Yükümlülüğü ve Hak Talebi 71
a. Bildirim Yükümlülüğü 71
b. Hak Talebi 72

2. Genel Olarak Serbest Buluşlarda Bildirim Yükümlülüğü, İtiraz ve
İşverenin Öncelik Hakkı 73
a. Bildirim Yükümlülüğü ve İtiraz Hakkı 73
b. İşverenin Öncelik Hakkı 75
3. Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlarda Bildirim Yükümlülüğü ve Hak Talebi. 76
a. Buluş Yapanın Bildirim Yükümlülüğü 76
b. Başvuru Bildirimi 78
c. Hak Talebi 78
d. Buluşun Serbest Buluş Olduğuna İlişkin İtiraz Hakkı 81
e. Bildirim Yükümlülüğünün İhlalinden Doğan Sorumluluk 82
D. Buluşun Buluşu Yapana Bedelsiz Olarak Devri 84
E. Makul Bir Bedel Ödeme Yükümlülüğü 85
F. Yükseköğretim Kurumlarında Buluştan Elde Edilen Gelirin Paylaşımı 88
G. SMK m. 121’in Anayasa’ya Uygunluğu Sorunu 90
1. Buluş Yapanın Pozitif Yayın Özgürlüğü Hakkı 91
2. Buluş Yapanın Negatif Yayın Özgürlüğü Hakkı 94
V. KAMU DESTEKLİ PROJELERDE MEYDANA GETİRİLEN BULUŞLAR ÜZERİNDEKİ
HAK SAHİPLİĞİ 99
A. Kamu Destekli Proje Kavramı 99
B. SMK m. 122’nin Uygulama Alanı 100
C. Bildirim Yükümlülüğü 102
D. Hak Sahipliği Talebi 102
E. Gelirin Paylaşılması, Kamu Kurum ve Kuruluşunun Diğer Hakları 103
İKİNCİ BÖLÜM
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN TASARIMLAR ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ
I. GENEL OLARAK 105
II. TASARIM KAVRAMI 107
A. Genel Olarak 107
B. Tanım 108
1. Ürün 109
2. Görünüm 110
III. KORUMA ŞARTLARI 111
A. Genel Olarak 111
B. Yenilik 111

C. Ayırt Edicilik 113
D. Görülebilirlik 116
IV. KORUMA DIŞI HALLER 117
V. KORUMA SÜRESİ VE KAPSAMI 120
VI. TASARIMCI VE TASARIM HAKKI SAHİPLİĞİ 121
VII. GENEL OLARAK ÇALIŞANLARIN TASARIMLARI ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ 122
VIII. HİZMET SÖZLEŞMESİ DIŞINDA YAPILAN TASARIMLAR ÜZERİNDEKİ HAK
SAHİPLİĞİ 125
IX. YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN TASARIMLAR
ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ 126
A. Genel Olarak 126
B. Yükseköğretim Kurumlarındaki Tasarımların Hizmet Tasarımı veya
Serbest Tasarım Sayılması 128
C. Tasarımdan Elde Edilen Gelirin Paylaşılması 130
D. SMK m. 73/III’ün Anayasa’ya Uygunluğu Sorunu 131
1. Genel Olarak 131
2. Öğretim Elemanlarının Pozitif Yayın Özgürlüğü Hakkı 132
3. Öğretim Elemanlarının Negatif Yayın Özgürlüğü Hakkı 133
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN ENTEGRE DEVRE TOPOGRAFYALARI ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ
I. GENEL OLARAK 135
II. ENTEGRE DEVRE TOPORGRAFYASI KAVRAMI, KORUMA ŞARTLARI VE SÜRESİ 136
III. YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA TASARLANAN ENTEGRE DEVRE TOPOGRAFYALARI ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ 139
A. Genel Olarak 139
B. Hizmet Sözleşmesi Dışında Kalan İş Görme Sözleşmelerinde Hak Sahipliği 139
C. Üniversite Mensuplarının Hak Sahipliği 140
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN
YENİ BİTKİ ÇEŞİTLERİ ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ
I. GENEL OLARAK 141
II. YENİ BİTKİ ÇEŞİTLERİNİ KORUMA ŞARTLARI 142
A. Genel Olarak 142

B. Yenilik 142
C. Farklılık 144
D. Yeknesaklık 144
E. Durulmuşluk 145
III. İSİMLENDİRME VE İSİM KULLANILMASI 146
IV. KORUMA SÜRESİ VE HAK SAHİBİNE TANINAN HAKLAR 147
V. GENEL OLARAK ÇALIŞANLARIN GERÇEKLEŞTİRDİKLERİ YENİ BİTKİ ÇEŞİTLERİ ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ 148
VI. YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN YENİ BİTKİ ÇEŞİTLERİ ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ 149
BEŞİNCİ BÖLÜM
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA MEYDANA GETİRİLEN FİKİR VE SANAT ESERLERİ ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ
I. GENEL OLARAK 153
II. ESER KAVRAMI 154
III. ESER SAHİBİNİN HAKLARI 156
A. Genel Olarak 156
B. Manevi Haklar 156
C. Mali Haklar 158
IV. BAĞLANTILI HAKLAR 160
V. ESER SAHİPLİĞİ 161
A. Genel Olarak 161
B. Birden Fazla Kişinin Eser Sahipliği 161
VI. GENEL OLARAK ÇALIŞANLARIN MEYDANA GETİRDİKLERİ ESERLER
ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ 164
A. Eseri Meydana Getirenlerin Memur, Hizmetli veya İşçi Sıfatına Sahip Olması 166
B. Sözleşmeden veya İşin Mahiyetinden Aksinin Anlaşılmaması 166
C. Eserin İşin Görülmesi Sırasında Meydana Getirilmesi 171
VII. YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA MEYDANA GETİRİLEN FİKİR VE SANAT
ESERLERİ ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ 171
SONUÇ 175
KAYNAKÇA 181

Bu çalışma ile “yükseköğretim kurumlarında meydana getirilen fikri ve sınai mülkiyet hakları üzerindeki hak sahipliği” konusu ve bu kapsamda ortaya çıkan özel problemler incelenecektir. Ancak bu konu ile “çalışanların meydana getirdikleri fikri ve sınai ürünler üzerindeki hak sahipliği” konusu arasında sıkı bir bağlantı bulunmaktadır. Bu sebeple çalışmamızda bu iki konu, mukayeseli olarak ele alınacaktır.

Yükseköğretim kurumlarında meydana getirilen fikri ve sınai mülkiyet hakları üzerindeki hak sahipliği konusunu belirli yönleriyle ele almış olan kıymetli eserler bu çalışmanın hazırlanmasında bize yol gösterici olmuştur. Ancak yükseköğretim kurumlarında meydana getirilen fikri ve sınai ürünler üzerindeki hak sahipliğinin ve buna ilişkin problemlerin bütün olarak ele alındığı bir çalışmanın yapılmamış olması, bu eserin kaleme alınması ihtiyacını doğurmuştur.

İlgili Yayınlar

-10%