Hakimin Hukuki Sorumluluğuna İlişkin Yargıtay Büyük Genel Kurulu ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları (2010-2014)

UH214
Hakimin Hukuki Sorumluluğuna İlişkin
Yargıtay Büyük Genel Kurulu ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları (2010-2014)
Dr. Mustafa SALDIRIM
2015/05 Baskı, 330 Sayfa 35,00
ISBN 978-975-464-839-3

Hâkimin bağımsızlığı ve tarafsızlığının sağlanması hukuk devleti ilkesinin bir gereğidir. Bu nedenle hâkimin bağımsızlığını ve tarafsızlığını sağlamaya yönelik birtakım teminatlar ve özel düzenlemeler çağdaş hukuk sistemlerinde yer almaktadır. Ancak, hâkimin yargılama faaliyetini keyfi ve sorumsuz bir şekilde yapması halinde, kusurlu davranışlarından sorumlu tutulması da gerekir. Aksi halde bireylerin hukuki güvenlikleri tehlikeye düşer, korunmak istenen hukuk devleti ilkesi, insan hakları ve özellikle adil yargılanma hakkı ihlal edilmiş olur. Kaldı ki hâkime sağlanan teminatlar, onların şahıslarına tanınmış imtiyazlar olmayıp, nihai olarak kamunun (toplumun) hukuki güvenliğini koruma düşüncesiyle düzenlenmiştir.

Son yıllarda hukuk sistemimizde hâkimin hukuki sorumluluğuna ilişkin önemli değişiklikler gerçekleşmiştir. Hâkimin hukuki sorumluluğuna ilişkin 1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (HUMK’un) 573’üncü vd. maddeleri yürürlükten kalkmış, bu hükümler yerine konu 1.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK’nun) 46. vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Ayrıca 14.02.2011  tarihli  Resmi  Gazetede  yayımlanarak  yürürlüğe  giren  6110 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik  Yapılmasına  Dair  Kanun”un  12. maddesi  ile  2802   sayılı  Hâkimler  ve  Savcılar  Kanununa eklenen (mülga) 93/A maddesini de göz ardı etmemek gerekir.

Hâkimin hukuki sorumluluğuna ilişkin pozitif düzenlemelerdeki köklü değişikliklere HMK’daki önemli yenilikler de eklenince, doğal olarak uygulamada birtakım sorunların çıkması kaçınılmazdır. Geçiş hukukuna ilişkin sorunlar da düşünüldüğünde meselenin bazı durumlarda oldukça karmaşık bir hal alabileceği kolaylıkla öngörülebilir.

Bir bilimsel toplantı nedeniyle 2010-2014 yılları arasındaki Yargıtay kararlarını incelediğimde, hem kararların çokluğu hem de bazı kararların birbiri ile uyumlu olmaması dikkatimi çekti. Bu kararlardan sadece Yargıtay Büyük Genel Kurulu ile Hukuk Genel Kurulu’na ait olanlarını belli bir sistematik içinde ve kavram arama cetveli de düzenleyerek, hukukçuların bilgisine sunmanın faydalı olacağını düşündüm. Bu konunun, kanun değişiklikleri sonrasında iyi işlenmesi ve üzerinde titizlikle çalışılması gerektiğini düşündüğüm için edindiğim kararları sadece kendi akademik çalışmalarım için kullanmak istemedim. Toplumun hukuki güvenliğinin sağlanabilmesi, hâkimin hukuki güvenliğinin de sağlanmış olmasına bağlıdır. Dolayısıyla bu alanda yapılacak çalışmaların hukuk devleti ilkesinin güçlenmesi açısından büyük önem taşıdığını düşünüyorum.

Elinizdeki içtihat derlemesinde 2010-2014 yılına ait 5 adet Yargıtay Büyük Genel Kurul kararı ile 44 adet Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararı bulunmaktadır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararlarından, aynı nitelikte olanların metinlerine yer verilmeyip sadece tarih, esas ve karar numaraları ilgili kararın altına not düşülmüştür. Bununla birlikte aynı konuya ilişkin görünmekle birlikte davada dayanılan vakıanın farklı olması durumunda, bu kararların metinlerine yer verilmiştir.

Kullanım kolaylığı açısından kararların içeriğine ait bilgilere (daha açık bir deyişle özetin özetine) “içindekiler” kısmında yer verilmiş, bu şekilde hangi kararda hangi konuların incelendiğinin okuyucu tarafından kolaylıkla bulunabilmesi sağlanmıştır. Ayrıca “arama cetveli” yardımıyla hangi kavramın hangi kararda kullanıldığının belirlenmesine olanak tanınmıştır. Bunun yanında her kararın başlığında da kararın geniş özetine yer verilmiş, metin içeriğinde ise önemli sayılabilecek gerekçeye ait kısımlar koyu şekilde gösterilmiştir.

Bu içtihat derlemesinin, konuya ilgili duyan hukukçulara yararlı olmasını diliyorum. (Önsöz'den)