Karayolu Taşımacılığında Taşıyıcının Sorumluluğu

Bu kitapta Türk Ticaret Kanunu ve orijinal adı “Convention Relative au Contrat de Transport International de Marchandises par Route” olan ve CMR olarak kısaltılan, Türkçe karşılığıyla “Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşınmasına İlişkin Konvansiyon” kapsamında taşıyıcının taşınan eşyanın hasarı, kaybı ve gecikmesinden dolayı sorumluluğu ve bu sorumluluğu sınırlandıran haller incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Bu çalışma, on beş senelik Avukatlık mesleği deneyimim yanı sıra Taşıma ve Sigorta sektörü tecrübelerim doğrultusunda emek verdiğim bir projedir. Bu kitabın, gelecekte Taşıma Hukuku alanında uzmanlaşmak isteyen herkesin yararlanabileceği ve farklı açılımlar yakalayabilecekleri temel bir kaynak olacağına inanmaktayım. Yayın serimizin birincisi olarak hazırladığımız bu kitap sonrasında Deniz ve Hava Taşıma Hukuku ve Sigortaları üzerine çalışmalarımızısizlerle paylaşacağız. Taşıma ve Sigorta Hukuku alanlarında kendimi geliştirmeme ve bu alanda ilerlememe vesile olan, mesleğimin ilk yıllarında kendisiyle birlikte çalışma fırsatı veren, Istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eski Dekanı ve şuan Fakülte Senatörü Değerli Hocam Prof. Dr. Abuzer KENDİGELEN’e tüm destekleri için teşekkür ederim. Kitabımın yazımaşamasında ve eğitimimdemaddi vemanevi katkılarını hiçbir zaman esirgemeyen aileme, Congar Hukuk Bürosu ekibine ve değerli dostlarıma sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca bu kitabın basımında ve yayınlanmasında emeği geçen YETKİN HUKUK YAYINLARI’na teşekkür ederim.

ÖNSÖZ..............................................................................................................vii

İÇİNDEKİLER............................. .....................................................................ix

GİRİŞ........................................ ..........................................................................1

BİRİNCİ BÖLÜM

İLGİLİ TERİMLER

1.1. CMR Tanımı................................................................................................5

1.2. CMR’nin Hukuki Niteliği ve Türk Hukukundaki Yeri ...............................6

1.3. 6. 102 Sayılı Türk Ticaret ve 4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu

Kapsamında Türk Hukukunda Karayolu Taşımacılığı................................9

1.4. Taşıma Sözleşmesi ve Hukuki Niteliği .....................................................14

1.4.1.Taşıma Sözleşmesinin Unsurları ve Kurulması ...............................16

1.4.1.1.Taahhüt Unsuru ......................................................................16

1.4.1.2.Ücret Unsuru ..........................................................................20

1.4.1.3. Sözleşmeye Konu Taşımanın Taşıt Aracılığı ile

Karayolunda Gerçekleştirilmesi..........................................................28

1.4.2.Taşıma Sözleşmesinin Konusu ........................................................30

1.4.3.Taşıma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ...........................................31

1.4.4.Taşıma Sözleşmesinin Tarafları ve İlgili Kişiler .............................34

1.4.4.1.Gönderen ................................................................................34

1.4.4.2.Gönderilen ..............................................................................36

1.4.4.3.Taşıyıcı ...................................................................................39

1.4.4.4.Yükleten .................................................................................48

1.4.5. Taşıma Konusu Olarak Eşya Kavramı ............................................49

İKİNCİ BÖLÜM

TAŞIYICININ TAŞINAN EŞYANIN HASARINDAN 

DOLAYI SORUMLULUĞU

2.2. Eşyanın Hasarında Taşıyıcının Hukuki Sorumluluğunun

Niteliği ve Çerçevesi.................................................................................55

2.3. Taşıyıcının Sorumluluğunun Başlaması ve Sona Ermesi .........................59

2.3.1.Taşıyıcının Sorumluluğunun Başlaması...........................................63 2.3.2.Taşıyıcının Sorumluluğunun Sona Ermesi.......................................66

2.4. Taşıyıcının Eşyanın Hasarından Doğan Sorumluluğunun Unsurları .......70

2.4.1.Taşıyıcının Eşyayı Koruma ve Özen Gösterme Yükümlülüğünü .......

İhlal Etmesi ...............................................................................................71

2.4.2.Taşınan Eşyanın Zarar Görmüş Olması ...........................................80

2.4.3.Taşıyıcının veya Çalışanlarının İhmal ya da Kusurunun Varlığı......88

2.4.4. Taşınan Eşyada Meydana Gelen Hasar İle Taşıyıcı veya

Çalışanlarının Kusurlu Eylemi Arasında Nedensellik Bağının Varlığı .....95

2.5. Taşıyıcının Ağır Kusuru veya Kasıtlı Eylemleri Nedeniyle Meydana

Gelen Eşya Zararında Sorumluluğu ..........................................................99

2.6. Taşıyıcının Haksız Fiilinin Varlığı Halinde Eşya Hasarından

Sorumluluğu............................................................................................105

2.7. Üçüncü Kişilerin Sözleşme Dışı Talepleri Nedeniyle Meydana

Gelen Eşya Hasarında Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulma veya

Sınırlama Hakkı ......................................................................................106

2.8 Taşınan Eşyada Oluşan Zararın Karşılanması ve Taşıyıcının

Ödeyeceği Tazminatın Belirlenmesi .......................................................108

2.8.1.Taşınan Eşyanın Değerinin Tespit Edilmesi...................................110

2.8.2.Tazminat Sınırının Belirlenmesi Açısından Özel Çekme Hakkı....114

2.9. Eşyanın Hasarında Taşıyıcının Sorumluluğunu Ortadan

Kaldıran Durumlar ..................................................................................115

2.9.1. Eşyadaki Hasarın Eşya Sahibi Olarak Gönderen veya Alıcının

Kusurundan Kaynaklanması ...................................................................118

2.9.2.Hasarın Eşya Sahibinin Talimatından Kaynaklanması ..................120

2.9.3.Hasarın Eşyadaki Eksiklik veya Ayıptan Kaynaklanması..............123

2.9.4.Taşınan Eşyadaki Hasarın Önlenemeyecek Hal veya Mücbir

Sebepten Kaynaklanması ........................................................................125

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TAŞIYICININ EŞYANIN KAYBINDAN DOLAYI

SORUMLULUĞU

3.1 Genel Olarak ...........................................................................................131

3.2. Taşıyıcının Eşyanın Kaybından Doğan Sorumluluğunun Unsurları.......132

3.2.1. Taşıyıcının Taşınan Eşyayı Koruma Yükümlülüğünü

x İçindekiler İhlal Etmesi .............................................................................................132

3.2.2.Eşyanın Kaybedilmesi....................................................................138

3.2.2.1.Eşyanın Tam Olarak Kaybedilmesi.......................................140

3.2.2.2.Eşyanın Kısmi Olarak Kaybedilmesi ....................................144

3.2.3.Taşınan Eşyanın Kaybedilmesinin Taşıyıcının Zilyetliğinde

Meydana Gelmesi....................................................................................146

3.2.4. Taşınan Eşyanın Kaybedilmesi ile Taşıyıcının Eylemi Arasında

Nedensellik Bağının Varlığı ...................................................................150

3.3. Taşınan Eşyanın Kaybı Halinde Taşıyıcının Ödemesi Gereken

Tazminatın Belirlenmesi .........................................................................154

3.4. Taşınan Eşyanın Kaybedilmesi Halinde Taşıyıcının Sorumluluğunu

Ortadan Kaldıran Durumlar ....................................................................172

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TAŞIYICININ TAŞINAN EŞYANIN GEÇ TESLİM EDİLMESİNDEN 

DOLAYI SORUMLULUĞU

4.1. Genel Olarak Geç Teslim ........................................................................175

4.2. Eşyanın Taşıyıcı Tarafından Geç Teslim Edilmesinin Unsurları.............176

4.2.1.Taşıma Süresi .................................................................................176

4.2.2.Taşıma Süresinin Belirlenmesi.......................................................177

4.2.2.1.Taşıma Süresinin Belirlenmiş Olması ...................................178

4.2.2.2.Taşıma Süresinin Belirlenmemiş Olması ..............................181

4.2.3. Geç Teslim Nedeniyle Zararın Meydana Gelmesi ........................183

4.2.4.Geç Teslimden Doğan Zarar ile Taşıyıcının Eylemi Arasında

Nedensellik Bağının Varlığı ....................................................................189

4.2.5. Taşınan Eşyanın Geç Teslim Edilmesinden Doğan Zararda

Kusurun Varlığı .......................................................................................194

4.2.5. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Eşyanın Geç Teslim

Edilmesi ..............................................................................................198

4.2.6. Eşyanın Geç Teslim Edilmesi Nedeniyle Taşıyıcının Tazminat

Sorumluluğu ve Tazminatın Belirlenmesi ..............................................200

4.2.6.1.Taşıma Ücretiyle Sınırlı Sorumluluk.....................................208

4.2.6.2. Geç Teslim Nedeniyle Taşıyıcının Sorumluluk Sınırının

Genişlemesi ......................................................................................210

İçindekiler xi 4.2.6.3.Eşyanın Teslimindeki Özel Menfaatin Bildirilmesi ..............211

4.2.6.4.Taşıyıcı veya Çalışanlarının Kasıtlı ya da Pervasız

Davranışları Nedeniyle Gecikme Meydana Gelmesi .......................213

4.2.7.Taşıyıcının Geç Teslim Nedeniyle Doğan Zarar

Sorumluluğundan Kurtulması .................................................................215

4.2.7.1.Eşyanın Gecikmesinde Taşıyıcının TTK Hükümlerine Göre

Genel Sorumluluktan Kurtulma İmkanları........................................216

4.2.7.2. TTK Hükümlerine Göre Gecikme Halinde Özel

Sorumluluktan Kurtulma Sebepleri...................................................218

4.2.7.2.1.Sözleşme veya Teamüle Uygun Olarak Üstü Açık Bir

Aracın Kullanılması veya Güverteye Yükleme Yapılması .........218

4.2.7.2.2. Gönderen Tarafından Yetersiz Ambalajlama ..............221

4.2.7.2.3. Eşyanın Gönderen veya Gönderilen Tarafından

İşleme Tabi Tutulması, Yüklenmesi veya Boşaltılması ..............224

4.2.7.2.4. Eşyanın Doğal Niteliği Gereği Kırılma,

Paslanma, Bozulma, Kuruma, Sızma, Doğal Fire Nedeniyle

Zarar Görmesi .............................................................................226

4.2.7.2.5.Taşınan Eşyanın Gönderen Tarafından Yetersiz

Etiketlenmesi ..............................................................................229

4.2.7.2.6.Karayolu İle Canlı Hayvan Taşınması..........................231

4.2.7.2.7. Gümrük Kanunu ile Başkaca Kanun ve

Düzenlemelerde Taşıyıcının Sorumluluğunu Kaldıran

Hükümler Bulunması .................................................................232

BEŞİNCİ BÖLÜM

EŞYANIN TAŞINMASINDAN KAYNAKLANAN TAŞIYICININ 

SORUMLULUĞUNUN SINIRLANDIRILMASI

5.1 Taşıyıcının Tazminat Borcunun Sınırlandırılması...................................235

5.2. Taşıyıcının Sorumluluğunun Mücbir Sebeplerin Varlığı Halinde

Sınırlandırılması .....................................................................................244

5.3. Taşıyıcının Sorumluluğunun Eşya Sahibinin Münferit Kusurunun

Varlığı Halinde Sınırlandırılması ............................................................250

5.4. Taşınan Eşyadaki Özel veya Gizli Ayıp ..................................................259

5.5. Eşya Sahibi, Gönderen veya Gönderilenin Talimatları

xii İçindekiler Nedeniyle Sorumluluğun Sınırlandırılması.............................................262

5.6. Taşıyıcının Sorumluluğunun Eşya Sahibi ile Birlikte Kusurunun

Varlığı Halinde Sınırlandırılması ............................................................265

5.7. Taşıma Sözleşmesinde Taşıyıcının Sorumsuzluğuna Dair Hüküm

Olması Halinde Taşıyıcı Sorumluluğu ....................................................267

5.8. Taşınan Eşyanın Cinsi ve Niteliği Nedeniyle Ortaya Çıkan

Zararlarda Taşıyıcının Sorumluluğunun Sınırlandırılması......................271

5.8.1.Tehlikeli Eşya Taşınması................................................................276

5.8.2.Taşınanın Canlı Hayvan Olması.....................................................280

5.9. Taşınan Eşya Nedeniyle Dava Açma Hakkı ..........................................282

5.9.1. Taşınan Eşya Nedeniyle Açılacak Davada Yetkili Mahkeme ......285

5.9.2. Taşınan Eşya Nedeniyle Açılacak Davada Zamanaşımı .............287

KAYNAKÇA ..............................................................................................295

KİTAP ve MAKALELER

ADIGÜZEL, Burak. Türk Ticaret Kanunu Tasarısında Karayolu ile Eşya 

Taşıyıcının Sorumluluğu Üzerine Hükümler, Legal Mali Hukuk Dergisi, 

Y.3, S.32, Ağustos 2007. 

ADIGÜZEL, Burak. Karayoluyla Yapılan Taşımalarda Taşıyıcının Zıya ve 

Hasardan Doğan Sorumluluğu, Ankara: Adalet Yayınevi, 2012. 

AKINCI, Ziya. Karayolu ile Milletlerarası Eşya Taşımacılığı ve CMR, Ankara: 

Seçkin Yayın., 1999. 

AKYOL, Şener. Tam Üçüncü Şahıs Yararına Sözleşme, İstanbul: İstanbul 

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, No:501, 1976. 

AKSOY, Sami. Taşıma Hukukunda Fiili Taşıyıcı. XII Levha Yayıncılık, İstanbul 

2015

AKSOY, Yavaş. Karayolunda Konteyner ile Yapılan Yük Taşımasında Kayıp 

veya Hasardan Doğan Sorumluluk (Türk Hukukunda ve Uluslararası 

Sözleşmelerde), İstanbul 2016 Konteyner.

ANTALYA, Gökhan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. II, İstanbul: Legal 

Yayıncılık, 2017. 

ARKAN, Sabih. Demiryoluyla Yapılan Uluslararası Eşya Taşımaları, Ankara: 

Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1987. 

ARKAN, Sabih. Karada Yapılan Eşya Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, 

Ankara:Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1982. 

ARKAN, Sabih. Karayolu ile Eşya Taşınmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmenin 

Uygulanma Koşulları ve Taşıyıcının Sorumluluğunu Düzenleyen 

Hükümleri- TTK İle Karşılaştırmalı Bir İnceleme-, Batıder, C.10, S.2, 

1979, s.397-414. 

ARKAN, Sabih. Karma Taşımalarla İlgili Hukuki Sorunlar, Jale G. Akıpek’e 

Armağan, Konya, 1991, s.341-358. 

ARKAN, Sabih. Ticari İşletme Hukuku, 21.b., Ankara:Banka ve Ticaret Hukuku 

Araştırma Enstitüsü, 2014. 

ATABEK, Reşat. Eşya Taşıma Hukuku, İstanbul 1960.(Eşya Taşıma)296

AYDIN, Alihan. CMR’ye göre Taşıyıcının Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan 

Sorumluluğu, İstanbul: Beta, 2002. 

BRİSTOW, L. Gold Franc. Replacement of Unit of Account, Lloyd’s Maritime 

and Commercial Law Quarterly, (No:1, 1978), 1-44. 

BEKYASHEV, K. A. ve DMITRIYEV, G. K. (ed.). Mejdunarodnoye Çastnoye 

Pravo Prospekt, Moskova 2004

BEZGİNLİ, Hakan ve KÖKSAL, Tunay. Karayolu Taşımacılık Hukuku. Adalet 

Yayınevi, Ankara 2013

BİLGE, M. E. “Hatır İçin Taşınanın Uğradığı Zararların Trafik Sigortası 

Kapsamında Olup Olmadığı Sorunu ve Yargıtay Uygulaması”. Atatürk 

Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, AÜEHF’ nin 10. Öğretim 

Yılına Armağan, Erzincan, 5(1-4): 331-347 2001.

BOZKURT BOZABALI, Banu. Havayoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmelerinde 

Taşıyanın Ölüm ve Cismani Zarardan Doğan Hukuki Sorumluluğu. Seçkin 

Yayıncılık, Ankara 2013

BOTCHWAY Francis. Document In International Economic Law. Routledge 

Taylor & Francis Group, United Kingdom 2006

BRİSTOW, L. Gold Franc Replacement of Unit of Account, Lloyd’s Maritime 

and Commercial Law Quarterly, No:1, 1978

CAN, Mertol. CMR ve Alman Ticaret Kanunu ile Mukayeseli olarak Türk 

Taşıma Hukukunun Genel Esasları, Ankara: İmaj Yayınevi, 2017. 

CLARKE, Malcolm A. International Carriage of Goods By Road: CMR, 6.b., 

Oxon: Informa Law from Routledge, 2014. 

CLARKE, Malcolm A. National Judges Facing Gaps in the CMR: British Caselaw, Uniform Law Review, (No:11, 2006), s.633-638.

ÇAĞA, Tahir. Deniz Ticaret Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1985. 

ÇAĞA Tahir & Rayegan Kender. Deniz Ticaret Hukuku, 2. Cilt (Navlun 

Sözleşmesi), 10.b., İstanbul: 12 Levha Yayınları, 2010. 

CUMALİOĞLU, Emre. Kırkambar Sözleşmesi, Ankara, Turhan Kitabevi, 2011

DENİZ, İnci. Konteyner Taşımacılığı ve Hukuki Sorunlar, İstanbul: Fakülteler 

Matbaası (İstanbul Üniversitesi), 1982. 

DEMİR, Şeref. Uluslararası Taşımacılık/Lojistik KDV İstisnası ve İadesi. Kurtiş 

Matbaacılık, İstanbul 2013297

DOĞAN, Alpaslan. Karayolu Yük Taşımacılığı. Beta Basım Yayım Dağıtım, 

İstanbul 2014

ERDEM, Ercan. CMR Konvansiyonu ve 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu‟na 

Göre Karayolu Taşıma Hukuku, Bilge Yayınevi, Ankara 2013.

ERDİL, Engin. Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku (İçtihatlı CMR 

Konvansiyonu Şerhi), İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2015. 

EREN, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23.b., Ankara: Yetkin Yayınları, 

2018. 

EREN, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 5.b., Ankara: Yetkin Yayınları, 

2017. 

EREN, Fikret. Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, 

Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1975. 

ERİŞ, Gönen. Açıklamalı-Gerekçeli-İçtihatlı Türk Ticaret Kanununa göre 

Taşıma Hukuku, İstanbul:Seçkin Yayın, 2015. 

FRANKO, Nisim. Hatır Nakliyatı ve Hukuki Mahiyeti, Banka ve Ticaret Hukuku 

Araştırma Enstitüsü, Yayın No:259, Ankara, 1992. 

GENÇTÜRK, Muharrem. Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku, İstanbul:Vedat 

Kitapçılık, 2006. 

GLÖCKNER, Herbert. Limits to Liability and Liability Insurance of Carriers 

under Article 3 and23 to 39 of the CMR, International Carriage of Goods 

By Road (CMR), Lloyd‟s of London Press, London 1987, s.97112, 

(Limits).

GLASS, A. David ve C. CASHMORE. Introduction to the Law of Carriage of 

Goods, Londra: Sweet & Maxwell, 1989. 

GLASS, A. David. Article 2 of the CMR Convention- A Reappraisal, Journal of 

Business Law,(Kasım, 2000), Sweet & Maxwell and Contributors, s.562-

586

GLASS, David A. Freight Forwarding and Multimodal Transport Contracts, 2.b., 

Oxon: Routledge, 2012. 

GRECHUHA, V. N. Mejdunarodnoye Transportnoye Pravo İzdatelstvo Yurayt, 

Moskova 2011

GÖRÇÜN, Ömer Faruk. Karayolu Taşımacılığı, Beta Yayınları, İstanbul 2008. 

GÖZÜBÜYÜK, A.Pulat. Mücbir Sebepler Beklenmeyen Haller, Kazancı 

Yayınları, Ankara 1977. ERİŞ, Gönen. Türk Ticaret Kanunu‟na Göre Taşıma Hukuku (AçıklamalıGerekçeli-İçtihatlı), Seçkin Yayınevi, Ankara 2015.

HAAK, K.F. Haftungsbegrenzung und ihre Durchbrechung nach der CMR in 

den Niederlanden, Transportrecht, (No:3, 2004), s.104-107. 

HAAK, K.F. The Liability of the Carrier under the CMR, Lahey: Stichting 

Vervoeradres, 1986. 

HATEMİ, Hüseyin & Gökyayla, Emre. Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 4. Bası, 

İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2017. 

HATEMİ, Hüseyin & Rona Serozan & Abdülkadir Arpacı. Borçlar Hukuku Özel 

Bölüm, İstanbul: Filiz Yayınevi, 1992. 

HERBER, Rolf & Henning PİPER. CMR: Internationales Strassentransportrecht, 

Münih: Beck C. H, 1996. 

HYMERS, James Peter. Halsbury’s Laws of England, Cilt 2, Sayı 5, Lexis Nexis 

Butterworths, 2012, parag 308 v.d. 

HILL, James Donald & MESSENT, Andrew, GLASS, David A. CMR Contracts 

For The Carriage of Goods by Road, London 1995, (Hill/Messent)

HINKELMAN, Edward. G. Dictionary of International Trade. World Trade 

Press, Czech Republic 2008.

JONES, Michael A. & Anthony M. Dugdale & Mark Simpson, Clerk Lindsell On 

Torts, 21. edt.,Londra: Sweet & Maxwell Ltd, 2014. 

KAHN- FREUND, Otto. The Law of Carriage by Inland Transport, 4.b., 

Londra:Stevens& Sons, 1965. 

KAHYA, Mehmet. Taşıyıcının Mali Sorumluluğu ve CMR Sigortaları, İstanbul 

2007. 

KARAMAN COŞGUN, Özlem. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ile CMR 

Konvansiyonu Hükümlerinin Karşılaştırılması, Türk-Çin Hukuk Zirvesi, 

Konferans Bildiri Kitabı, İstanbul, 2013. 

KARAN, Hakan. The Carrier’s Liability Under International Maritime 

Conventions: The Hague, Hague-Visby, and Hamburg Rules, Lewiston: 

The Edwin Mellen Press, 2004. 

KARAN, Hakan. Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesi Hakkında Konvansiyon, 

CMR Şerhi, Ankara: Turhan Yayınevi, 2011. 

KARAN, Hakan. Yargıtay’ın CMR’nin 27/1. Maddesinde Öngörülen Faiz 

ile İlgili Yaklaşımının Eleştirisi, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları 299

Sempozyumu, Bildiriler Tartışmalar, C. XVIII, 22 Haziran 2001, Banka 

ve Ticaret Hukuku Esntitüsü Yayın No:389, s. 109-142. 

KIRAN, Süleyman. Taşıma Hukukunda Karayoluyla Tehlikeli Eşya Taşıması. 

Adalet Yayınevi, Ankara 2015.

KAYA, Arslan. Karayolu ile Eşya taşınmasına ilişkin Uluslararası Sözleşmenin 

Uygulanma Şartları ve Öngörülen Sorumluluğun esasları (II), Prof. Dr. 

Oğuz İmregün’e Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, 

(No:715, 1998), s.239-267. 

KAYA, Arslan. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğu, Yüksek Lisans 

Tezi, İstanbul, 1987

KAYA, Arslan. Karayolu ile Eşya Taşınmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin 

(CMR) Uygulanma Şartları ve Öngörülen Sorumluluğun Esasları (1), 

Makalelerim 1, İstanbul:Beta, 2012, s. 443-462. 

KENDER, Rayegan. Yükleme, Boşaltma ve Ardiye Safhasında Sorumluluk ve 

Sigorta ile İlgili Bazı Sorunlar, Sorumluluk ve Sigorta Hukuku Bakımından 

Eşya Taşımacılığı Sempozyumu, Bildiriler- Tartışmalar, Ankara, 1984. 

KENDİGELEN, Abuzer. Hukuki Mütalaalar (Mahkeme Kararları ile 

Birlikte),(Cilt VII), İstanbul:Arıkan, 2006. 

KENDİGELEN, Abuzer & Alihan AYDIN. Karayolu ile Uluslararası Eşya 

Taşıma Sözleşmesine İlişkin Antlaşma (CMR) -Resmi çeviriye ilişkin 

sorunlar ve bir serbest çeviri denemesi-, Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü 

Armağan’ı, İstanbul 2002, Makalelerim- Cilt I, s. 495-525. 

KENDİGELEN, Abuzer & AYDIN Alihan. Bibliyografyalı-Notlu-İçtihatla 

Taşıma Hukuku Mevzuatı, İstanbul 2001, 

KOLLER, İngo. Transportrecht, Kommantar zu Spedition, Gütertransport und 

Lagergesschaft, 6. Auflage, München 2007

KIRMAN, Ahmet. Hava Yolu ile Yapılan Uluslararası Yolcu Taşımalarında 

Taşıyıcının Sorumluluğu. Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 

Sevinç Matbaası, Ankara 1990.

LALE, Muktedir. Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku ve CMR 

(Özetli-İçtihatlı Yargıtay Uygulamasında), Adalet Yayınevi, Ankara 2015.

LIBOUTON, Jacques. Liability of The CMR in Belgian Case Law, International 

Carriage of Goods by Road(CMR), Lloyds of London Press, London, 

1987, s.79-96300

LOEWE, Roland. United Nations, Commentary on the Convention of 19 May 

1956 on the Contract for the International Carriage of Goods by Road 

(CMR), European Transport Law, 1976, s.311-405 

MESSENT, Andrew & David A. GLASS. CMR: Contracts for The International 

Carriage of Goods By Road, 4.b., Oxon: Routledge, 2018.

MOROĞLU, Erdoğan. Notlu İçtihatlı Türk Ticaret Kanunu Ve İlgili Mevzuat, 6. 

Bası, İstanbul 1999. 

OECD, “Transport infrastructure investment and maintenance spending: 

Investment Spending”, Short-Term Indicators, 2019, (Çevrimiçi) https://

stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=ITF_SHORT_TERM_INDIC 

OĞUZMAN, M. Kemal & Turgut M. ÖZ. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 

C.II, İstanbul:Vedat Kitapçılık, 2014.

OĞUZMAN, M.Kemal & Turgut, M.Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 

I, 16. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2018. 

OĞUZMAN, M.Kemal & SELİÇİ, Özer & OKTAY, Özdemir SAİBE. Eşya 

Hukuku Ders Kitabı, 1. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2018, (Oğuzman/

Seliçi/Özdemir).

OĞUZMAN, M. Kemal. Medeni Hukuk Dersleri (Giriş-Kaynaklar-Temel 

Kavramlar), İstanbul: Filiz Kitabevi, 1975. 

ÖZDEMİR, Türkay. Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku, Ziya ve/veya Hasar 

Sorumluluğu, İstanbul, Vedat Yayıncılık, 2006. 

RODİERE, Rene. The Convention on road Transport, European Trasnport Law, 

Vol 5, (No 5,1970), s.620-636. 

SELİÇİ, Özer. Die Haftung Des Frachtführers Nach Deutschem Und Türkischem 

Recht Und Nach Den Bestimmungen Des Übereinkommens Über Den 

Beförderungsvertrag Im Inernationalen Stassengüterverkehr, İzmir, 1964.

SEVEN, Vural. Kara Taşımalarında (TTK ve CMR) Alt Müteakip Taşıyıcıların 

Yükle İlgililere Karşı Sorumluluğunun Hukuki Temeli, Halûk Konuralp 

Anısına Armağan, Cilt:3, Ankara, 2009

SEVEN, Vural. Taşıma Hukukunda Gönderilen (6102 Sayılı Türk Ticaret 

Kanunu 856893 Hükümlerine Göre), Ankara: Yetkin, 2012. 

SEVEN, Vural. Taşıyanın Yüke Özen Borcunun İhlalinden (Yük Ziya ve 

Hasarından) Doğan Sorumluluğu, Ankara: Yetkin, 2003. 301

SÖZER, Bülent. Deniz Ticareti Hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2012. 

SÖZER, Bülent. Legal Environment of Business, İstanbul 2001, (Legal). 

SÖZER, Bülent. Taşıyanın Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluğunu 

Düzenleyen Hükümlere İlişkin Bazı Meseleler ve Görüşler, Batider 

C.XTV, S.2, (Meseleler).

TANDOĞAN, Haluk. Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, 

Ankara: Turhan Kitabevi, 1981.

TANDOĞAN, Haluk. Türk Mesuliyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, Ankara 1961, 

(Mesuliyet) 

TEKİNAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP Tekinay Borçlar Hukuku, Filiz 

Yayınevi, 7. Bası, İstanbul 1993.

THEUNIS, Jan. International Carriage of Goods by Road: C.M.R., Londra: LLP 

Professional Publishing, 1987. 

THUR, Von Andreas. Borçlar Hukuku 1-2, (Çev. Av. Cevat Edege), 

Ankara:Yargıtay Yayınları, 1983. 

TÜZÜN, Necat. Hava ve Kara Taşıma Hukuku, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler, 

Ankara, 1981. 

TÜZÜNER, Özlem. Karayoluyla Eşya Taşıma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve 

İş Görme Amacı Güden Sözleşmelerle İlişkisi, TBB Dergisi 2012, S.101.

REİSOĞLU, Safa. Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Beta Basım Yayım 

Dağıtım, İstanbul 2014

ÜLGEN, Hüseyin. Hava Taşıma Sözleşmesi, İstanbul: Banka ve Ticaret Hukuku 

Araştırma Enstitüsü, Yayın No. 201, 1988. 

ÜLGEN, Hüseyin. Uluslararası Taşımacılık ve Hukuki Sorunları, İstanbul, 1988. 

ÜLGENER, M.Fehmi. Çarter Sözleşmeleri I- Genel Hükümler- Sefer Çarteri 

Sözleşmesi, İstanbul: Der Yayınları, 2000. 

ÜLGENER, M. Fehmi. Taşıyanın Sorumsuzluk Halleri, Der Yayınları, Ankara, 

1991.

YAVAŞ, Aksoy. Karayolunda Konteyner ile Yapılan Yük Taşımasında Kayıp ve 

Hasardan Doğan Sorumluluk, İstanbul: Onikilevha Yayıncılık, 2016. 

YAZICIOĞLU, Emine. Hamburg Kurallarına Göre Taşıyanın SorumluluğuLahey Visby Kuralları ile Karşılaştırmalı olarak, İstanbul:Beta, 2000. 302

YEŞİLOVA, Ecehan. Taşıyıcının CMR Hükümlerine Göre Yardımcı Şahıslarının 

ve Müteakip Taşıyıcıların Eylemlerinden Doğan Sorumluluğu (CMR madde 3,34 vd.), Ankara: Yetkin, 2004. 

YEŞİLOVA, Aras. Taşıyıcının CMR Hükümlerine Göre Yardımcı Şahısların 

ve Müteakip Taşıyıcıların Eylemlerinden Doğan Sorumluluğu. Yetkin 

Yayınları Ankara 2004. 

YETİŞ ŞAMLI, Kübra. Uluslararsı Kara, Hava ve Deniz Yoluyla Eşya 

Taşımalarında Taşıyıcının/ Taşıyanın Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma 

Hakkının Kaybı, İstanbul:12 Levha Yayıncılık, 2008. 

YETİŞ ŞAMLI, Kübra. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre Taşıyanın Zıya, 

Hasar ve Geç Tesliminden Sorumluluğu, İstanbul: 12. Levha, 2013. 

YILDIZ, Şükrü. TTK Hükümleri Işığında Taşıyıcının (Kara Yoluyla) Eşya 

Taşımadan Doğan Sorumluluğu, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal 

Bilimler Dergisi, (28. Sayı, Güz 2015/2), s.97-109. 

ZEYNELOĞLU, Ahmet. Taşıma Hukuku, Genişletilmiş 2. Basım, Yetkin 

Yayınevi, Ankara, 1993