Sermaye Şirketlerinde Sınırlı Sorumluluk İlkesinin İstisnası Olarak Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması

İçindekiler

Önsöz  5

Kısaltmalar  13

GİRİŞ

I. KONUNUN ÖNEMİ VE TAKDİMİ  15

II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI  16

III. TERMİNOLOJİ  17

IV. ARAŞTIRMA PLANI  18

Birinci Bölüm

TÜZEL KİŞİLİK KAVRAMI VE

SERMAYE ŞİRKETLERİNDE ORTAKLARIN

SINIRLI SORUMLULUĞU İLKESİ

I. TÜZEL KİŞİLİK KAVRAMI, TARİHİ GELİŞİMİ VE TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ  21

A. Tüzel Kişilik Kavramı  21

1. Genel Olarak  21

2. Tüzel Kişilik Kavramının Ortaya Çıkışı ve Tarihi Gelişimi  22

B. Tüzel Kişilik Kavramının Türk Hukukundaki Düzenlenişi ve Yeri  24

1. Tüzel Kişiliğin Tanımı ve Unsurları  24

a. Tanım  24

b. Unsurlar  25

a.a. Sürekli Amaç Unsuru  25

b.b. Örgütlenme Unsuru  26

c.c. Bağımsızlığa Hukuken İmkan Verilmesi Unsuru  26

2. Tüzel Kişiliğin Türk Hukukundaki Düzenlenişi  27

3. Tüzel Kişilik Kavramına Hâkim Olan Ayrılık İlkesi  29

a. Genel Olarak  29

b. Şahıs Ayrılığı  30

c. Mal Ayrılığı  31

II. SERMAYE ŞİRKETLERİNDE ORTAKLARIN SINIRLI SORUMLULUĞU İLKESİ, TARİHİ GELİŞİMİ VE TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ  33

A. Sınırlı Sorumluluk İlkesi  33

1. Genel Olarak  33

2. Sınırlı Sorumluluk İlkesinin Ortaya Çıkışı ve Tarihi Gelişimi  37

B. Sınırlı Sorumluluk Kuralının Türk Hukukundaki Düzenlenişi ve Yeri  39

1. Genel Olarak  39

2. Sınırlı Sorumluluk Kuralının Sermaye Şirketlerindeki Görünümü  40

a. Pay Sahibinin Tek Borç İle Yükümlü Olması  40

a.a. Anonim Ortaklıklarda  41

b.b. Limited Ortaklıklarda  41

c.c. Pay Sahibinin Tek Borç İle Yükümlü Olmasının İstisnaları  42

i. Anonim Ortaklıklarda  42

ii. Limited Ortaklıklarda  43

b. Ortakların Şirket Alacaklılarına Karşı Sorumlu Olmaması  44

c. Şirketin Ortakların Şahsi Alacaklılarına Karşı Sorumlu Olmaması  45

d. Ortaklık Borçlarından Dolayı Sadece Ortaklık Malvarlığının Sorumlu Olması  45

3. Alacaklıları Sınırlı Sorumluluk İlkesine Karşı Koruyucu Düzenlemeler  46

a. Ortaklık Malvarlığının Korunması İlkesi  47

b. Kamuyu Aydınlatma İlkesi  50

İkinci Bölüm

TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN

KALDIRILMASI KAVRAMI, HAKKINDAKİ

TEORİLER, PERDEYİ KALDIRMA YÖNTEMLERİ,

PERDEYİ KALDIRMAYI GEREKTİREN HALLER VE

TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ

I. TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASI KAVRAMI VE HAKKINDAKİ TEORİLER  53

A. Genel Olarak  53

1. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasına Duyulan İhtiyaç  54

2. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasının Anlamı  56

3. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Terimi  59

B. Tarihsel Gelişim  62

C. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Hakkındaki Teoriler  66

1. Kötüye Kullanma Teorisi  67

a. Sübjektif Kötüye Kullanma Teorisi  68

a.a. Teori  68

b.b. Yöneltilen Eleştiriler  72

b. Objektif Kötüye Kullanma Teorisi  73

a.a. Teori  73

b.b. Yöneltilen Eleştiriler  74

2. Normların Amaçları Teorisi  75

D. Türk Hukuku’nda Perdenin Kaldırılmasına Bakış Açısı  77

1. Hukuki Dayanağı Açısından  78

2. Hangi İlkenin İstisnası Olduğu Açısından  82

3. Teoriler Açısından  83

II. TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASI YÖNTEMLERİ  88

A. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Yöntemleri  88

1. Genel Olarak  88

2. Tüzel Kişi İle Üyelerini Özdeş Kılma Amacıyla Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması  89

a. Özdeş Kılmanın Nitelikler, Bilgi Sahipliği ve Fiiller Açısından İncelenmesi  90

a.a. Nitelikler  91

b.b. Bilgi Sahipliği  92

c.c. Fiiller  95

b. Özdeş Kılma İle Sözleşmelerin ve Kanun Hükümlerinin Uygulanmasının Sağlanması  96

a.a. Sözleşmeler Açısından  96

b.b. Kanun Hükümleri Açısından  97

3. Sorumlu Kılmak Amacıyla Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması  100

a. Sorumlu Kılınacak Kişiler Açısından  101

a.a. Üyeler  101

b.b. Tüzel Kişilik  102

c.c. Kardeş Ortaklıklar (Tüzel Kişilik Perdesinin Çapraz Olarak veya Üçgen Oluşturularak Kaldırılması)  104

b. Sorumlu Kılma Şekline Göre  105

a.a. Aktif Sorumlu Kılma  105

b.b. Takas veya Mahsup Yolu İle Sorumlu Kılma  105

c.c. Konulan Haczin Geçerli Kalmasını Sağlayarak Sorumlu Kılma  106

4. Tüzel Kişilik Perdesini Tersten Kaldırarak Yararlandırma  108

a. Üyeler Açısından  108

b. Tüzel Kişi Açısından  109

5. Sıralı Katmanlı Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması  110

III. TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASINI GEREKTİREN HALLER İLE TÜRK HUKUKUNDAKİ GÖRÜNÜMLERİ  110

A. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılarak Sorumlu Kılmanın Söz Konusu Olabileceği Haller  110

1. Öz kaynak Yetersizliği  110

a. Öz kaynak ve Fonksiyonları  112

b. Öz Kaynak Yetersizliği Türleri  113

a.a. Öz Kaynak Yetersizliğinin Oluştuğu Zaman Bakımından  113

i. Kuruluşta Öz Kaynak Yetersizliği  113

ii. Sonradan Oluşan Öz Kaynak Yetersizliği  116

b.b. Adi ve Olağanüstü Öz Kaynak Yetersizliği  117

i. Adi Öz Kaynak Yetersizliği  117

ii. Olağanüstü Öz Kaynak Yetersizliği  117

c.c. Nominal ve Materyal Öz Kaynak Yetersizliği  118

i. Nominal Öz Kaynak Yetersizliği  118

ii. Materyal Öz Kaynak Yetersizliği  119

c. Temel Problem  119

d. Doktrindeki Çözüm Önerileri  120

e. Görüşümüz  123

2. Malvarlıkları ve Alanların Karışması  128

a. Malvarlıklarının Karışması  128

a.a. Tanımı  128

b.b. Hakimiyet Olgusu  131

c.c. Kişisel Sorumluluk Nedeni Olması  132

b. Alanların Karışması  134

a.a. Tanımı  134

b.b. Hakimiyet Olgusu  136

3. Yabancı Yönetim  136

a. Tanımı  136

b. Bağımlılık Unsuru  137

c. Bağımlılığın Var Olduğu Haller  138

d. Bağımlılığın Oluşturulması  141

e. Sorumluluk  144

4. Kurumsal Kötüye Kullanma  147

B. Türk Hukukuna Göre Tek Kişi Ortaklıklar ve Şirketler Topluluğunda Perdenin Kaldırılması İhtiyacı  147

1. Tek Kişi Ortaklıklar  147

2. Şirketler Topluluğu  152

a. Genel Olarak  152

b. Şirketler Topluluğunda Sorumluluk  156

c. Şirketler Topluluğunda Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması İhtiyacı  160

C. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasını Gerektirmeyen Haller  164

1. Şirketler Hukukuna Yönelik Kanuni Düzenlemeler  165

2. Bankacılık Hukukuna Yönelik Kanuni Düzenlemeler  169

3. Sermaye Piyasası Hukukuna Yönelik Kanuni Düzenlemeler  175

4. Kamu İhale Hukukuna Yönelik Kanuni Düzenlemeler  176

5. Rekabet Hukukuna Yönelik Kanuni Düzenlemeler  177

6. İş Hukukuna Yönelik Kanuni Düzenlemeler  179

7. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na Yönelik Kanuni Düzenlemeler  181

8. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na Yönelik Kanuni Düzenlemeler  181

9. Çek Kanununa Yönelik Kanuni Düzenlemeler  182

10. Kamu Alacağının Tahsiline Yönelik Kanuni Düzenlemeler  183

11. Vergi Hukukuna Yönelik Kanuni Düzenlemeler  184

12. İcra İflas Hukukuna Yönelik Düzenlemeler  186

Üçüncü Bölüm

TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASININ

TALEBİNDE USUL VE TAKİP HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI İLE YARGI KARARLARINDAKİ GÖRÜNÜMÜ

I. TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASININ TALEBİNDE USUL VE TAKİP HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI  189

A. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Talebinde Yöntem  189

1. Genel Olarak  189

2. Tüzel Kişilik Perdesi Ne Zaman Kaldırılmalıdır?  189

3. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Hangi Yöntem İle Talep Edilmelidir?  191

a. Genel Olarak  191

b. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasının Savunma Olarak İleri Sürülmesi  197

c. Çözüm Önerimiz  199

B. Perdenin Kaldırılması İhtimalinde Ortakların Sorumluluğunun Hukuki Dayanakları  203

1. Sebepsiz Zenginleşme  204

2. Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı  205

C. Zamanaşımı  207

II. TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASININ YARGI KARARLARINDAKİ GÖRÜNÜMÜ  207

A. Organik Bağ Kavramı  207

1. Genel Olarak  208

2. Yargı Kararlarında Organik Bağ  211

B. Yargı Kararlarında Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Örnekleri  215

Sonuç  221

Kaynakça  237

Kavramlar Dizini  247