Tıp Hukuku

ÖNSÖZ

Tıp hukukuna ilgi her geçen gün artmakta ve alanda

pek çok çalışma yapılmaktadır. Kitabımız da, Hacettepe

Üniversitesi’nde verdiğimiz Sağlık Hukuku ve Tıp Hukuku

derslerini alan öğrenciler için hazırlanmış notlarının geliştirilmiş hâlidir. H.Ü. Sağlık Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi bünyesinde yürüttüğümüz akademik çalışmalar da katkı sağlamıştır.

Bu kitabı hazırlamaya başlarken, özellikle hukuk fakültesi dışında sağlık hukuku ve tıp hukuku derslerini alan

öğrencilere yardımcı bir kaynak sağlama hedefiyle yola

çıktık. Kitabımız, bu nedenle, tıp hukukunun temel kavramları ile tıbbi sorumluluk hukukunu kapsayacak şekilde

hazırlanmıştır. Çalışmamız, tıp hukukunun başlıca konularını bir bütün hâlinde sunmayı hedeflemiştir. Gerekli görülen yerlerde, Yargıtay kararları ile uygulamadan örneklere

de yer verilmiştir.

Kitabımız, öğrencilere faydalı olduğu ölçüde amacına

ulaşmış olacaktır. Bu çalışmaya vesile olan değerli öğrencilerimize teşekkür ederiz.

Beytepe, 2022

Doç. Dr. Burcu G. ÖZCAN BÜYÜKTANIR

Dr. Dilâ OKYAR

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ..........................................................................VII

BİRİNCİ BÖLÜM

TIP HUKUKUNUN TANIMI, KAYNAKLARI VE

TEMEL KAVRAMLARI

I. Tıp Hukukunun Tanımı..............................................1

II. Tıp Hukukunun Kaynakları .......................................2

A. Ulusal Kaynaklar................................................3

1. Anayasa .........................................................3

2. Kanun.............................................................4

3. Tüzük.............................................................5

4. Yönetmelik ....................................................6

B. Uluslararası Kaynaklar.......................................7

III. Tıp Hukukunun Temel Kavramları............................8

A. Sağlık Hakkı .......................................................8

B. Hasta.................................................................11

Hastanın tüketici sıfatı: ...........................................11

C. Hekim ...............................................................13

Uzmanlık Seviyelerine Göre Hekimler...................15

D. Diğer Sağlık Meslek Mensupları......................17

X

E. Sağlık Kurum ve Kuruluşları............................18

1. Resmi Sağlık Kurum ve Kuruluşları............18

2. Özel Sağlık Kurum ve Kuruluşları ..............19

F. Tıbbi Müdahale ................................................21

G. Endikasyon .......................................................21

Endikasyon türleri...................................................21

H. Tıbbi Standart ...................................................23

I. Komplikasyon...................................................24

J. Tıbbi Uygulama Hatası (Tıbbi malpraktis) ......25

K. Hasta Hakları....................................................26

L. Hekim Hakları ..................................................28

M. Sorumluluk .......................................................31

1. Hukuki sorumluluk......................................32

2. Cezai sorumluluk.........................................32

3. İdari sorumluluk ..........................................33

4. Disiplin sorumluluğu ...................................34

N. Defansif Tıp......................................................35

İKİNCİ BÖLÜM

TIBBİ MÜDAHALE

I. Tıbbi Müdahale Kavramı.........................................37

II. Tıbbi Müdahalenin Türleri.......................................40

A. Yöneldiği amaca göre.......................................41

B. Acil olup olmamasına göre...............................41

XI

C. Kullanılan yönteme göre ..................................43

D. Hukuka uygun olup olmamasına göre..............44

III. Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygunluğu ..................44

A. Tıbbi müdahalenin kişilik hakkı ile ilişkisi ......44

B. Tıbbi müdahalenin hukuka uygunluk şartları...45

1. Endikasyona dayanması ..............................45

2. Hukuka uygunluk sebebi bulunması............46

a. Rıza.......................................................46

b. Üstün nitelikte özel yarar......................48

i. Acil tıbbi müdahaleler ..................50

ii. Ameliyatın genişletilmesi .............52

c. Kanunun verdiği yetki ..........................55

3. Tıbbi standartlara uygun olması ..................60

IV. Tıbbi Müdahaleye Rızanın Geçerliliği.....................60

A. Genel Olarak.....................................................60

B. Rıza Ehliyeti .....................................................64

1. Genel olarak..................................................64

2. Küçüklerin Durumu ......................................65

3. Kısıtlıların durumu........................................71

C. Aydınlatılmış Rıza .............................................73

1. Aydınlatma Yükümlüsü (Kim?)..................75

XII

3. Aydınlatmanın Kapsamı ve Usulü (Nasıl?).76

4. Aydınlatmanın Zamanı (Ne zaman?)...........80

5. Aydınlatma Yükümlülüğünün

Ortadan Kalkması........................................81

6. Aydınlatmanın İspatı ...................................84

D. Rızanın Şekli......................................................85

E. Tıbbi Müdahaleye Rızanın Esirgenmesi veya

Geri Alınması ...................................................87

V. Özellik Arz Eden Başlıca Tıbbi Müdahaleler ............88

A. Organ Nakli........................................................88

1. Canlı Vericiden Organ Nakli ........................90

2. Ölüden (Kadavradan) Organ Nakli...............96

B. Cinsiyet Değişikliği............................................98

C. Gebeliğin Sonlandırılması................................102

1. Gebeliğin sonlandırılmasının türleri ...........104

a. Gebeliğin (salt) isteğe

bağlı olarak sonlandırılması ...............104

b. Gebeliğin tıbbi endikasyon nedeniyle

sonlandırılması ...................................106

c. Gebeliğin suç endikasyonu nedeniyle

sonlandırılması ...................................108

2. Gebeliğin sonlandırılmasında rızaya ilişkin

özel durumlar.............................................109

XIII

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TIBBÎ SORUMLULUK HUKUKU

I. Tıbbi Sorumluluk Hukukunda Hukuki Sorumluluğun

Kaynakları..............................................................111

II. Tıbbı Müdahale Sözleşmeleri...................................116

A. Hekimlik Sözleşmesi .......................................116

1. Hukuki Niteliği ...........................................116

2. Sorumluluğun Şartları.................................119

a. Geçerli bir sözleşmenin varlığı ..........119

b. Tıbbi meslek kusuru bulunması .........121

c. Hastanın zarara uğraması ...................124

d. Tıbbi kusurlu fiil ile zarar arasında

uygun nedensellik bağı bulunması .....126

3. Sorumluluğun Hüküm ve Sonuçları............127

B. Hastaneye Kabul Sözleşmesi ...........................129

1. Hukuki Niteliği ...........................................129

2. Hastaneye Kabul Sözleşmesinin Türleri.....131

EK-YARGITAY KARARLARI...................................135