| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Selcen Nur KIŞLA |
| Baskı Tarihi | 2022/06 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 351 |
Uluslararası Yatırım Andlaşmalarının Yorumlanması
ICSID Konvansiyonu’nun girişinde açıkça yer aldığı üzere “ekonomik kalkınma için uluslararası işbirliğine duyulan ihtiyaç ve özel uluslararası yatırımın buradaki rolü” diğer bir ifadeyle önemi, günümüzde tartışmasız bir şekilde kabul edilmektedir. Uluslararası yatırım hukukunun başlıca kaynağı ise sayısı şu anda 3.000’i aşmış olan uluslararası yatırım andlaşmalarıdır. Aslında bu sayının ekseriyetini “iki taraflı” yatırım andlaşmaları oluşturur. Uluslararası hukukta bu kadar fazla sayıda iki taraflı andlaşmadan müteşekkil başka bir alanın olmadığı ifade edilmektedir.
Yatırım andlaşmaları da diğer uluslararası andlaşmalar gibi uluslararası kamu hukukuna tabi olmakla birlikte, onlardan çok daha özgün bir yapıya sahiptir. En kısa bir anlatımla yatırım andlaşmaları, özel kişi olan yatırımcılara çok geniş maddi haklar tanırlar. Ayrıca çoğu, uyuşmazlıkların yatırımcı ve ev sahibi devlet arasında yatırım tahkimi usulü ile çözülmesine imkan verir. Yatırım andlaşmalarında, kavramlar ve maddeler çok genel ve belirsizdir. Hatta çoğunlukla, yalnızca isim olarak zikredilirler. O da yorumu zorlaştırır ve yatırım tahkimi mahkemelerine geniş takdir yetkisi verir. Bunlar ve çalışma boyunca incelenmiş olan başka sebeplerin yol açtığı yatırım andlaşmalarının yorumuna dair zorluklar, diğer uluslararası andlaşma türleriyle kıyaslanamayacak kadar çoktur.
Ayrıca konu hakkında ön plana çıkan diğer önemli bir mesele; yatırım tahkiminde sıkça rastlanan, yatırım andlaşmalarının yorumlanmasına ilişkin çok temel sorunların ve hataların varlığıdır. Bu sorunlar esasen, uluslararası hukuktaki yorum kurallarının (yoruma dair teamül hukukunun yansımaları olan Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi’nin 31. ve 32. maddeleri) tamamıyla uygulanmamasından kaynaklanmaktadır. İlave olarak, genel yorum kuralı olan 31. maddenin unsurlarının uygulanmasında izlenen yöntem farklılıkları, önemli yorum sorunlarına yol açmaktadır. Tüm bu nedenlerin birleşmesi, yatırım hukukunu “istikrarsız kararlar”, “bölünmüşlük” ve “çözümsüzlük” kavramlarıyla özdeşleştirmektedir. Ayrıca, yatırım tahkiminin meşruiyetini sorgulanır hale getirmektedir. Öyle ki taraf devletlerin metne yansıyan iradelerinin gerçek manasının aydınlatılması demek olan “yorum faaliyetinin gerçek anlamının” ötesine geçtiği gibi taraf devletlerin yetkisinde olan “andlaşmaların değiştirilmesi” neticesini doğurarak tarafların somut andlaşmadaki hak ve yükümlülüklerini etkileyebilmektedir.
Gerek yatırım andlaşmalarının yapısının neden olduğu yorum zorlukları gerekse yatırım tahkimindeki yoruma dair sorunlar, yatırım hukuku ile yorum konusunun çoğunlukla ihmal edilen sıkı bağını ortaya koymaktadır. Bunun da ötesinde yorum konusundan bağımsız olarak, yatırım hukukuna ilişkin örneğin; ev sahibi devlet ile yatırımcının haklarının dengelenmesi/dengeli yorumu, taraf devletlerin düzenleme haklarının sınırları, uluslararası hukukun genişlemesi sorunu dahil yatırım hukukunun diğer alanlar ile uyumu, teknolojinin gelişmesi ve yatırım kavramının genişlemesi ile zamanın getirdiği şartlara uyumun sağlanması ve bunların yatırımcıyla devletlerin haklarını nasıl etkileyeceği gibi pek çok sorun ve eleştirinin çözümü de nihai olarak yorum konusuyla bağlantılanmaktadır. Yatırım hukukunun kuralları henüz oturmamış ve gelişmekte olan yapısının, yorum konusunu uzunca bir süre daha ön planda tutacağı gerçeğini de ilave edersek, yatırım hukukunu yorum sorunları ve yorum konusundan ibaret olarak nitelemek fazlasıyla haklı bir çıkarım olacaktır.
Bu itibarla, çalışmanın dar anlamda yatırım andlaşmalarının yorumlanması sorunlarına, geniş anlamda ise yatırım hukuku sorunlarının çözümünde yorum konusunun önemini ortaya koyması noktasında mütevazi bir katkı yapması arzusundayız. Hatta yatırım andlaşmalarının ötesinde, tüm uluslararası andlaşmaların yorumlanması meselelerine de eserin katkı sağlayacağını ummaktayız. Her ne kadar uluslararası hukukta yorum konusu, içinden çıkılamayacak pek çok zorluklar barındırsa da ve yine andlaşmaların yorumlanması kadar çok kuramsal tartışmanın yapıldığı az sayıda alan olduğu söylemlerini hak etse de yatırım tahkiminde, yatırım hukukunun kendine özgü yapısının yorum zorluklarını arttırması bir yana, yatırım andlaşmalarının yorumlamasında “temel” olarak adlandırılabilecek esaslı yorum sorunları vardır. Genellikle bu sorunlar ve hatalar, uluslararası hukuktaki yorum kurallarının ve kuralları oluşturan unsurların bütünüyle uygulanmaması ve/veya hatalı uygulanmasından ve çoğu zaman da sessiz bir şekilde yürütülerek herhangi bir izahat yapılmadan icra edilmesinden kaynaklanmaktadır.
Uluslararası yatırım hukuku, uluslararası hukukta andlaşmaların yorumlanması ve uluslararası yatırım andlaşmalarının uluslararası yatırım tahkiminde yorumlanması olmak üzere üç ana bölüm üzerine kurulmuş olan bu eser, 4 Mart 2022 tarihinde Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü kamu hukuku anabilim dalı programı kapsamında savunulmuş ve oybirliği ile başarılı bulunmuş olan “Uluslararası Yatırım Andlaşmalarının Yorumlanması” adlı doktora tezinin kitaplaştırılmış halidir. Kitabın yayına hazırlanması sırasında küçük birtakım eklemeler ve değişiklikler yapılmıştır.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ .......................................................................................................................... 5
İÇİNDEKİLER.................................................................................................................. 9
KISALTMALAR ............................................................................................................. 13
GİRİŞ ........................................................................................................................... 15
BİRİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI YATIRIM HUKUKU
I. ULUSLARARASI YATIRIM HUKUKUNUN ULUSLARARASI HUKUKTAKİ YERİ........31
A. Uluslararası Hukukun Bölünmüşlüğü Tartışmaları Işığında Uluslararası
Yatırım Hukuku ............................................................................................. 31
B. Uluslararası Yatırım Hukukunun Temel Özellikleri........................................ 41
C. Uluslararası Yatırım Andlaşmaları Tahkimi, Önemi ve Niteliği...................... 47
II. ULUSLARARASI YATIRIM HUKUKUNUN KAYNAKLARI......................................57
A. Uluslararası Yatırım Andlaşmalarının Ortaya Çıkmasından Önce
Yabancı Yatırımlara İlişkin Uluslararası Hukuk Kurallarının Gelişimi
Hakkında Genel Bilgi ..................................................................................... 60
B. Uluslararası Yatırım Hukukunda İç Hukukun Yeri.......................................... 63
C. Uluslararası Andlaşmalar .............................................................................. 67
1. Genel olarak........................................................................................... 67
2. İki taraflı uluslararası yatırım andlaşmaları............................................ 71
3. Çok taraflı uluslararası yatırım andlaşması yapılmasına ilişkin
girişimler ................................................................................................ 76
4. Uluslararası yatırım andlaşmalarının yapısına genel bakış .................... 80
D. Uluslararası Teamül Hukuku Kuralları........................................................... 86
E. Hukukun Genel İlkeleri.................................................................................. 90
F. Yardımcı Kaynaklar........................................................................................ 91
1. Uluslararası yatırım tahkimi kararları .................................................... 91
2. Doktrinin uluslararası yatırım hukukuna etkisi ...................................... 98
10 İçindekiler
İKİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI HUKUKTA ANDLAŞMALARIN YORUMLANMASI
I. ULUSLARARASI HUKUKTA YORUM ...............................................................101
A. Genel Bakış ..................................................................................................101
B. Andlaşmaların Yorumlanması ve Uygulanması Arasındaki İlişki..................104
C. Yorum Faaliyetinin Niteliği, İşlevi ve Kaynakları ..........................................107
1. Yorum faaliyetinin niteliği (sanat-bilim tartışması)..............................107
2. Yorum kurallarının işlevi (kural-ilke tartışması)....................................108
3. Andlaşmaların yorumlanmasına konu olan iradenin niteliği
(sübjektif/objektif irade).......................................................................109
D. Andlaşmaları Yorumlama Yetkisi .................................................................110
E. Yorum Yöntemleri........................................................................................115
1. Lafzi yorum/literal yorum (ordinary meaning of terms/textual
interpretation) ......................................................................................116
2. Sistematik yorum (systematic interpretation)......................................118
3. Amaçsal yorum (teleological/functional interpretation)......................119
4. Tarihsel yorum (historical/subjective interpretation) ..........................121
5. Yorum yöntemleri arasındaki ilişki ve hiyerarşi tartışması ...................122
6. Diğer yorum yöntemleri .......................................................................123
a) Etkili yorum....................................................................................124
b) Dar ve geniş yorum........................................................................127
II. 1969 TARİHLİ VİYANA ANDLAŞMALAR HUKUKU SÖZLEŞMESİ’NE (VAHS)
GÖRE ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN YORUMLANMASI ...........................128
A. Genel Bakış ..................................................................................................128
B. Genel Yorum Kuralı (m. 31) .........................................................................132
1. Olağan anlam (ordinary meaning)........................................................137
2. Bağlam (context) ve yorumda zaman unsuru.......................................139
a) Bağlam ...........................................................................................139
b) Yorumda zaman unsuru.................................................................147
3. Konu ve amaç (object and purpose) .....................................................151
4. İyi niyet (good faith) .............................................................................155
C. Tamamlayıcı Yorum Araçları (m. 32)............................................................158
İçindekiler 11
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI YATIRIM ANDLAŞMALARININ
ULUSLARARASI YATIRIM TAHKİMİNDE YORUMLANMASI
I. GENEL BAKIŞ ............................................................................................... 163
II. ULUSLARARASI YATIRIM ANDLAŞMALARININ OLAĞAN VE ÖZEL
ANLAMININ YORUMLANMASI ..................................................................... 166
III. ULUSLARARASI YATIRIM ANDLAŞMALARININ KONU VE AMACININ
YORUMLANMASI......................................................................................... 170
A. Uluslararası Yatırım Andlaşmalarının Konu ve Amacına Genel Bakış.......... 170
B. Konu ve Amaç Unsurunun Uluslararası Yatırım Tahkimi Kararlarında
Yorumlanması ............................................................................................. 176
IV. ULUSLARARASI YATIRIM ANDLAŞMALARININ BAĞLAMININ
YORUMLANMASI VE DİNAMİK YORUMU/TADİLİ .......................................... 185
A. Uluslararası Yatırım Andlaşmalarının Bağlamının Yorumlanması ............... 185
B. Uluslararası Yatırım Andlaşmalarının Dinamik Yorumlanması ve Tadili...... 191
V. ULUSLARARASI YATIRIM ANDLAŞMALARINDA YATIRIM KAVRAMININ
YORUMLANMASI......................................................................................... 194
A. Genel Bakış.................................................................................................. 194
B. ICSID Tahkiminde Yatırım Kavramının Yorumlanması................................. 199
VI. ULUSLARARASI YATIRIM ANDLAŞMALARINDA GENEL MUAMELE
STANDARTLARININ YORUMLANMASI .......................................................... 205
A. Ulusal Muamele İlkesinin Yorumlanması.................................................... 205
1. Genel bakış .......................................................................................... 205
2. Ulusal muamele ilkesinin uluslararası yatırım andlaşmalarında
düzenlenişi........................................................................................... 209
3. Ulusal muamele ilkesinin uluslararası yatırım tahkiminde
yorumlanması ...................................................................................... 211
a) Muamelenin varlığı ....................................................................... 213
b) Benzer durumlar (the comparator)............................................... 214
c) Daha az lehe muamelede bulunmama ......................................... 218
d) Ayrımcı-kasti niyetin ulusal muamele ilkesinin
yorumlanmasındaki yeri................................................................ 220
e) Makul hükümet politikalarının yeri............................................... 222
B. En Çok Gözetilen Ulus Kaydının (MFN Kaydı) Yorumlanması...................... 223
1. MFN kaydının kapsamı, niteliği ve uluslararası yatırım
andlaşmalarında düzenlenişi ............................................................... 223
12 İçindekiler
2. MFN kaydının uygulanması ..................................................................227
3. MFN kaydı ile ilgili temel yorum zorlukları ...........................................230
4. MFN kaydının uyuşmazlık çözüm hükümlerine uygulanması
sorunu ..................................................................................................233
C. Adil ve Hakkaniyetli Muamele (FET) İlkesinin Yorumlanması ......................243
1. Genel bakış ...........................................................................................243
2. FET İlkesinin niteliği ve kapsamı ...........................................................244
3. FET ilkesinin tanımının ve kapsamını belirlemeye yönelik
unsurların yorumlanması .....................................................................253
a) Tanımın yorumlanması ..................................................................253
b) Kapsamı belirlemeye yönelik unsurların yorumlanması................254
aa) Şeffaflık ve istikrar.................................................................257
bb) Meşru beklenti ......................................................................259
cc) Keyfi ve/veya ayrımcı muamelede bulunmama....................263
dd) İyi niyet..................................................................................266
ee) Usule uygunluk (procedural propriety), hukuka uygun
süreç/hukuk kurallarının gereği (due process) ve
adaletten imtina (denial of justice) .......................................268
D. Tam Koruma ve Güvenlik (FPS) İlkesinin Yorumlanması..............................273
1. FPS ilkesinin uluslararası yatırım andlaşmalarında düzenlenişi ve
niteliğinin yorumlanması......................................................................274
2. FPS ilkesinin koruma kapsamının yorumlanması..................................280
a) FPS ilkesinin koruduğu çıkarların yorumlanması ...........................280
aa) Fiziki koruma .........................................................................282
bb) Hukuki koruma ......................................................................283
b) Koruma kimin fiillerine karşı sağlanmalıdır?..................................287
3. FPS ilkesinde sorumluluğun kapsamının yorumlanması.......................290
SONUÇ.......................................................................................................................297
KAYNAKLAR ...............................................................................................................309
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
