Uyarlama Sebebi Olarak Aşırı İfa Güçlüğü

Bu çalışma “Uyarlama Sebebi Olarak Aşırı İfa Güçlüğü” başlığı ile Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Doktora Programı kapsamında hazırlanmış ve 2018 yılında Prof. Dr. Köksal KOCAAĞA, Prof. Dr. Erkan KÜÇÜKGÜNGÖR, Prof. Dr. Bilgehan ÇETİNER, Doç. Dr. NECLA ÖZTÜRK ve Doç. Dr. Tuba Birinci UZUN’ dan oluşan jüri önünde savunulmuş ve oybirliği ile başarılı bulunarak kabul edilmiştir.

Aradan geçen süre içerisinde tüm dünyayı olduğu kadar ülkemizi de etkisi altına alan Covid-19 pandemisi ile sözleşmelerin değişen şartlara uyarlanması konusu tekrar gündeme gelmiştir. Böyle bir ortamda sözleşmelerin uyarlanmasının teorik boyutunun ortaya konulması ve bu konuda gelişen doktrine katkıda bulunması amacıyla, bu çalışma Sevgili Hocam Prof. Dr. Köksal KOCAAĞA’ nın değerli tavsiyeleri ile birtakım değişikliklerin ve eklemelerin yapılmasıyla büyük ölçüde savunulduğu hâliyle yayıma sunulmuştur.

Bu vesile ile gerek akademik kariyerimde gerek özel yaşamımda bana örnek teşkil eden, hakkını asla ödeyemeyeceğim ve öğrencisi olmaktan onur duyduğum tez danışmanım Prof. Dr. Köksal KOCAAĞA’ ya;

Tez jürimde yer alarak tavsiye ve eleştirileri ile bana yol gösteren Prof. Dr. Erkan KÜÇÜKGÜNGÖR, Prof. Dr. Bilgehan ÇETİNER, Doç. Dr. NECLA ÖZTÜRK ve Doç. Dr.  Tuba Birinci UZUN’a;

Maddi ve manevi desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen, benim için gerçek servet kapısı olan babam Hakkı SOFTAOĞLU’na, annelerin en fedakârı annem Melahat SOFTAOĞLU’na, nice akademik başarılarına tanık olacağına inandığım kardeşlerim Dr. Öğr. Üyesi Hidayet SOFTAOĞLU ve Av. Mete Burak SOFTAOĞLU’na;

Bitmez tükenmez sevgisi ve üzerimdeki emeği ile bu çalışmada en az benim kadar hakkı bulunan hayat arkadaşım, biricik eşim, huzurlu yuvamızın mimarı Enise TİLE’ye;

Bu kitabın basımını üstlenen ve okuyucuya ulaşmasına vesile olan başta Muharrem BAŞER olmak üzere YETKİN YAYIN VE DAĞITIM A.Ş.’nin değerli yetkililerine ve çalışanlarına sonsuz teşekkürlerimi sunarım.  

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ İLE İLGİLİ

TEMEL İLKELER VE KAVRAMLAR

§ 1. İRADE ÖZERKLİĞİ İLKESİ, SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ

İLKESİ VE AHDE VEFA İLKESİ...............................................................5

I. İRADE ÖZERKLİĞİ İLKESİ...............................................................5

II. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ İLKESİ ..................................................6

A. Genel Olarak...................................................................................6

B. Tarihsel Gelişimi............................................................................7

C. Sözleşme Özgürlüğü ve İrade Özgürlüğü Kavramları

Arasındaki İlişki ve Bunun Sosyo-Ekonomik Temelleri..............11

III. SÖZLEŞMEYLE BAĞLILIK İLKESİ (PACTA SUNT

SERVANDA).......................................................................................14

A. Genel Olarak ................................................................................14

B. Sözleşmeyle Bağlılık İlkesinin Yeniden Anlamlandırılması........17

C. Aşırı İfa Güçlüğü ile Sözleşmeyle Bağlılık İlkesi

Arasındaki İlişkinin Hukuki Temelleri.........................................20

§ 2. AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ...............................................................................25

§ 3. EDİMLER ARASINDAKİ DENGE İLİŞKİSİNİN BOZULMASI..........29

İKİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK UYARLAMA SEBEPLERİ

§ 1. GENEL OLARAK......................................................................................35

§ 2. CLAUSULA REBUS SIC STANTIBUS İLKESİ......................................37

I. KLASİK ANLAMDA CLAUSULA REBUS SIC STANTIBUS

İLKESİ.................................................................................................37

A. Genel Olarak.................................................................................37

B. Tarihsel Gelişimi..........................................................................39

C. Rebus Sic Stantibus’ a Yönelik Eleştiriler....................................41

D. Değerlendirme..............................................................................41

II. MODERN ANLAMDA CLAUSULA REBUS SIC STANTIBUS

İLKESİ.................................................................................................44

A. Genel Olarak.................................................................................44

B. Clausula Rebus Sic Stantibus Kapsamında İleri Sürülen

Görüşler........................................................................................46

1. İmkansızlık Görüşü..................................................................46

2. Temel Hatası.............................................................................49

3. Dürüstlük Kuralına Dayanan Görüş.........................................52

4. Sözleşme Boşluğu Görüşü........................................................54

C. Clausula Rebus Sic Stantibus İlkesi Uyarınca Sözleşmenin

Değişen Şartlara Uyarlanması......................................................56

D. Değerlendirme..............................................................................58

§ 3. İŞLEM TEMELİNİN ÇÖKMESİ TEORİSİ...............................................65

I. GENEL OLARAK ..............................................................................65

A. Tarihsel Gelişim............................................................................66

1. Windscheid’ın Kayıt (Voraussetzung) Teorisi..........................66

2. Oertmann’ın İşlem Temeli (Geschäftsgrundlage) Teorisi........69

II. BGB § 313 VE ALMAN HUKUKUNDAKİ DURUM......................74

A. İşlem Temeli Teorisinde İleri Sürülen Görüşler Doğrultusunda

BGB § 313 Hükmünde İşlem Temelinin Anlamı.........................74

1. BGB § 313 Düzenlemesi..........................................................87

2. BGB § 313’ Ün Uygulanmasının Şartları.................................89

a) Hal ve Şartlarda Meydana Gelen Ağır Değişiklik...............89

b) Sözleşmenin İfasının Taraflardan Birisi Açısından

Katlanılamaz Olması...............................................................90

c) Öngörülemezlik...................................................................91

d) Tarafların Meydana Gelen Değişiklikten Sorumlu

Olmamaları..............................................................................92

B. Değerlendirme..............................................................................92

§ 4. FRUSTRATION TEORİSİ.........................................................................97

I. GENEL OLARAK...............................................................................97

1. Tarihsel Gelişim..........................................................................101

İçindekiler

viii

2. Frustration Teorisinin İngiliz Hukuku’nda Sözleşmeyle

Bağlılık İlkesine Olan Etkileri....................................................106

II. FRUSTRATİON TEORİSİNİN UNSURLARI.................................107

A. Durumlarda Değişiklik Meydana Gelmesi.................................107

B. Değişikliklerin Öngörülemez Nitelikte Olması..........................109

C. İspat Yükü...................................................................................111

D. Değerlendirme............................................................................112

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜNÜN TANIMI VE UNSURLARI

§ 1. AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜNÜN TANIMI.....................................................113

I. TARİHSEL GELİŞİM.......................................................................115

II. AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜNÜN HUKUKİ TEMELİ OLARAK

İŞLEM TEMELİ TEORİSİ...............................................................121

A. İşlem Temelinin Türk Hukuku Bakımından Anlamı..................121

B. İşlem Temelinin Konusu Kapsamındaki Sözleşme Rizikoları...124

1. Edimler Arasındaki Dengenin Bozulması ............................124

2. Aşırı İfa Güçlüğü...................................................................125

§ 2. AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜNÜN UNSURLARI............................................125

I. GENEL OLARAK.............................................................................125

II. SÖZLEŞMENİN YAPILDIĞI SIRADA TARAFLARCA

ÖNGÖRÜLMEYEN VE ÖNGÖRÜLMESİ DE BEKLENMEYEN

OLAĞANÜSTÜ BİR DURUMUN ORTAYA ÇIKMASI.................126

A. İşlem Temeli Haline Gelen Durumlardaki Olağanüstü

Değişiklik...................................................................................126

B. Durumlardaki Değişikliğin Taraflarca Öngörülmeyen ve

Öngörülmesi de Beklenmeyen Bir Değişiklik Olması...............132

III. MEYDANA GELEN DURUMDAN BORÇLUNUN

SORUMLU OLMAMASI.................................................................137

A. Genel Olarak...............................................................................137

B. Görüşümüz.................................................................................143

IV. MEYDANA GELEN DURUMUN SÖZLEŞMENİN YAPILDIĞI

SIRADA MEVCUT OLGULARI, KENDİSİNDEN İFANIN

İSTENMESİ DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRI DÜŞECEK

DERECEDE BORÇLU ALEYHİNE DEĞİŞTİRMİŞ OLMASI......145

İçindekiler

ix

A. Genel Olarak...............................................................................145

B. Durumların Borçludan İfanın İstenmesi Dürüstlük

Kuralına Aykırı Düşecek Şekilde Değişmesi..............................146

C. Yasal ve Sözleşmesel Risk Dağılımına Göre Borçludan

İfanın İstenmesinin Dürüstlük Kuralına Aykırı Düşmesi .........147

1. Genel Olarak..........................................................................147

2. Sözleşmede Risk Dağılımına İlişkin Hüküm Bulunması......149

a) Uyarlama Kayıtları............................................................150

b) Uyarlama Kayıtlarının Yorumu.........................................156

D. Kanunda Risk Dağılımına İlişkin Hüküm Bulunması ...............160

1. Genel Olarak..........................................................................160

2. Eser Sözleşmesinin Değişen Şartlara Uyarlanması...............162

a) Başlangıçta Öngörülemeyen veya Öngörülebilip de

Taraflarca Göz Önünde Tutulmayan Olağanüstü Bir Durum

Ortaya Çıkmış Olmalıdır........................................................164

b) Meydana Gelen Durum İfayı Engellemeli veya

Son Derece Güçleştirmelidir. ................................................167

c) Meydana Gelen Durumun Yükleniciden Kaynaklanmamış

Olmalıdır. ..............................................................................169

d) Yüklenicinin Bu Durumu İş Sahibine Bildirmelidir. ........169

e) Yüklenicinin Bu Haktan Daha Önce Vazgeçmemiş

Olmalıdır................................................................................170

f) TBK madde 480/II’in Sonuçları.........................................171

3. Sürekli Borç İlişkilerinin Haklı Sebeple Feshi......................175

a) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Haklı Sebeple

Feshi.......................................................................................179

b) Kira Sözleşmesinin Haklı Sebeple Feshi...........................180

c) Hasılat Kirası Sözleşmesinin Haklı Sebeple Feshi............181

d) Hizmet Sözleşmesinin Haklı Sebeple Feshi......................182

e) Adi Şirket Sözleşmesinin Haklı Sebeple Feshi..................182

f) Sürekli Borç İlişkilerinin Haklı Sebeplerle Feshine

İlişkin Hükümlerin Kanuni Risk Dağılımı Bakımından

Kapsamı.................................................................................183

İçindekiler

x

V. BORÇLUNUN BORCUNU HENÜZ İFA ETMEMİŞ VEYA

İFANIN AŞIRI ÖLÇÜDE GÜÇLEŞMESİNDEN DOĞAN

HAKLARINI SAKLI TUTARAK İFA ETMİŞ OLMASI................185

A. Genel Olarak...............................................................................185

B. Sözleşmenin Henüz İfa Edilmemiş Olması................................185

C. Edimin İfanın Aşırı Ölçüde Güçleşmesinden Doğan Hakların

Saklı Tutularak İfa Edilmiş Olması ...........................................188

VI. AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜNE İLİŞKİN TBK M. 138

HÜKMÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ.........................................190

A. Genel Olarak...............................................................................190

B. Borçlar Kanunu’nun Yürürlüğü Bakımından Değerlendirilmesi..193

C. Uygulama Alanı Bakımından Değerlendirilmesi.......................194

D. Temel Hatası ile Olan İlişkisi Bakımından Değerlendirilmesi...204

E. TBK m. 138’in Şartlarının Değerlendirilmesi............................208

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜNÜN HUKUKİ SONUÇLARI

§ 1. GENEL OLARAK....................................................................................223

§ 2. SÖZLEŞMENİN UYARLANMASI.........................................................228

I. GENEL OLARAK.............................................................................228

II. SÖZLEŞMENİN UYARLANMASININ HUKUKİ NİTELİĞİ.......229

III. HAKİMİN UYARLAMA BOŞLUKLARINI DOLDURMAK

SURETİYLE SÖZLEŞMEYİ DEĞİŞEN ŞARTLARA

UYARLAMASI.................................................................................232

IV. HAKİMİN SÖZLEŞMEYİ UYARLARKEN KULLANACAĞI

ARAÇLAR........................................................................................233

A. Sözleşmenin Uyarlanması ile Tamamlayıcı Yorum Arasındaki

İlişki............................................................................................233

B. Hakimin Tamamlayıcı Yorum Getirerek Sözleşmeyi

Uyarlaması..................................................................................237

1. Alman Hukukunda Tamamlayıcı Yorumla Uyarlama............237

2. Türk/İsviçre Hukukunda Tamamlayıcı Yorum ile Uyarlama.247

İçindekiler

xi

İçindekiler

xii

V. SÖZLEŞMENİN UYARLANMASINI TALEP ETME

HAKKININ HUKUKİ NİTELİĞİ ...................................................257

VI. SÖZLEŞMENİN UYARLANMASINI TALEP ETMENİN

USUL HUKUKU BAKIMINDAN SONUÇLARI............................264

§ 3. SÖZLEŞMENİN SONA ERDİRİLMESİ.................................................266

I. GENEL OLARAK.............................................................................266

§ 4. SÖZLEŞMEDEN DÖNME......................................................................268

I. SÜREKLİ SÖZLEŞME İLİŞKİLERİNİN FESHİ............................271

BEŞİNCİ BÖLÜM

UYGULAMADA AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ SEBEBİYLE

SÖZLEŞMELERİN UYARLANMASI

§ 1. KİRA SÖZLEŞMESİNİN UYARLANMASI...........................................279

I. GENEL OLARAK.............................................................................279

II. AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ KAPSAMINDA KİRA SÖZLEŞMESİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ..................................................................281

A. Kira Sözleşmesinde İşlem Temelinin Çökmesi..........................281

1. TBK m. 138 Kapsamında İşlem Temelinin Çökmesi............281

2. Kira Sözleşmesinde İşlem Temelinin Çökmesinin Diğer

Görünüm Türleri....................................................................284

a) Kira sözleşmesinin Haklı (Önemli) Sebeple Olağanüstü

Feshi.......................................................................................284

b) Kira Sözleşmesinin Önemli Sebeple Feshi ile Aşırı İfa

Güçlüğü Arasındaki İlişki......................................................285

B. Kira Sözleşmesinde Uyarlama Kayıtları....................................286

III. KİRA SÖZLEŞMESİNİN UYARLANMASI İLE KİRA

BEDELİNİN TESPİTİ ARASINDAKİ İLİŞKİ........................................287

A. Genel Olarak Kira Bedelinin Tespiti.................................................287

B. Kira Bedelinin Tespitine Yönelik Esaslar..........................................288

C. Kira Sözleşmesinin Uyarlanması ile Kira Bedelinin Tespiti

Arasındaki Farklar.............................................................................289

§ 2. KEFALET SÖZLEŞMESİNİN UYARLANMASI...................................290

I. GENEL OLARAK.............................................................................290

II. KEFALET SÖZLEŞMESİNDE İŞLEM TEMELİNİN ÇÖKMESİ..291

İçindekiler

xiii

§ 3. KAMU İMTİYAZ SÖZLEŞMELERİNİN UYARLANMASI.................295

I. GENEL OLARAK.............................................................................295

II. ÖNGÖRÜLMEZLİK (İMPREVİZYON) TEORİSİNİN ESASLARI....296

A. Tanım..........................................................................................296

B. Şartları........................................................................................298

1. Şartların Öngörülemez Şekilde Değişmelidir........................298

2. Meydana Gelen Değişiklik Taraflardan

Kaynaklanmamalıdır..............................................................299

3. Meydana Gelen Olaydan Dolayı Sözleşmenin Mali

Dengesi Sarsılmış Olmalıdır..................................................299

C. Sonuçları.....................................................................................299

§ 4. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN UYARLANMASI......................300

I. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ....................................................300

II. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNDE İŞLEM

TEMELİNİN ÇÖKMESİ...................................................................302

A. Kamu İhale Sözleşmelerinde Mücbir Sebep ile Aşırı

İfa Güçlüğü Hallerinin Yarışması...............................................304

§ 5. DÖVİZE ENDEKSLİ SÖZLEŞMELERİNİN UYARLANMASI...........305

I. GENEL OLARAK.............................................................................305

II. TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI

KARARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR 85

SAYILI CUMHURBAŞKANI KARARI..........................................307

A. Döviz Cinsinden ve Dövize Endeksli Olarak Yapılamayacak

Sözleşmeler................................................................................309

B. Döviz Cinsinden ve Dövize Endeksli Sözleşmelerin TL’ye

Uyarlanması................................................................................311

1. Sözleşmenin Yeniden Müzakeresi.........................................311

2. Sözleşmenin Uyarlanmasında Göz Önüne Alınacak

Hususlar.................................................................................311

C. Değerlendirme............................................................................312

III. DÖVİZE ENDEKSLİ KREDİ SÖZLEŞMELERİN

UYARLANMASINDA YARGITAY UYGULAMASI.....................314

A. Yargıtay’ın Görüşünün İktisadi Açıdan İncelenmesi..................317

B. Yargıtay’ın Görüşünün İşlem Temelinin Çökmesi

Teorisi Bakımından Değerlendirilmesi.......................................319

Aepli, V. (1991). (Zürcher) Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, V. Bd.: Obligationenrecht, Teilbd. V 1h: Das Erlöschen der Obligationen, Erste Lieferung: Art. 114 - 126 OR, 3. Aufl., Zürich.

Auer, M. (2005). Materialisierung, Flexibilisierung, Richterfreiheit, Mohr Siebeck, Tübingen.

Akipek, Ş. ve Küçükgüngör, E. (2002). Sözleşmeler Rehberi 2.Basım, Yetkin Kitabevi, Ankara.

Aksoy Dursun, S. (2008). Borçlar Hukukunda Hakimin Sözleşmeyi Tamamlaması, İstanbul.

Akyol, Ş. (1995). Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, İstanbul.

Akyol, Ş. (2006). Medeni Hukuka Giriş, İkinci Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul.

Alangoya, Y., Yıldırım, K. ve Deren-Yıldırım, N. (2009). Medenî Usul Hukuku Esasları Genişletilmiş Gözden Geçirilmiş 7. Baskı, İstanbul.

Andritoi, C. (2011). “The Clause “Rebus Sic Stantibus” In The State Practice”, Land Forces Academy Review, 16(1): 220-252.

Antalya, G. (1991). Hukuki İşlemlerin Şekle Bağlanması Gereken Noktaları, Hukuk Araştırmaları, s. 68-75.

Aral, F. (2006). Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, Ankara.

Aral, F. ve Ayrancı, H. (2015). Borçlar Hukuku (Özel Borç İlişkileri), 11. Baskı, Yetkin Yayınları.

Arat, A. (2006). Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması, Ankara.

Arsebük, E. (1953). Akit Mefhumu Etrafında İncelemeler, AÜHFD, s. 369-424.

Atamer, Y. (2004). Genel İşlem Şartlarının Denetiminde Yeni Açılımlar, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu için Armağan, s. 292-331.

Ayan, S. (2014).  "Yabancı Para Borçlarının İfası", Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, 2014, s.511-569.

Ayan, S. (2018). Kefalet Sözleşmesi, Ankara, Adalet.

Aybay, M. E. (2016).  Sözleşmenin Değişen Koşullara Göre Uyarlanması (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı İncelemesi), Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 22, S. 3, 2016.  (324-348).

Ayhan, H. (2018). Uluslararası Antlaşmalar Hukukunda Şartların Esaslı Değişikliği İlkesi; Rebus Sic Stantibus İlkesi, Adalet Yayınevi, Ankara.

Ayrancı, H. (2003). Sözleşme Kurma Zorunluluğu, AÜHFD, 52(3): 229-252.

Ayrancı, H. (2006). Ön Sözleşme, Ankara.

Barlas, N. (1999). Çerçeve Sözleşme Kavramı ve Çerçeve Sözleşmelerin Özellikleri, Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’na 65. Yaş Günü Armağanı, s. 805- 828.

Barth, H. R. (1958). Schadenersatz bei nachträglicher Unmöglichkeit der Erfüllung, Zürich.

Başpınar, V. (1998). Borç Sözleşmelerinin Kısmî Butlanı, Ankara.

Baygın, C. (2000). Culpa In Contrahendo Sorumluluğu ve Amerikan Hukukundaki Uygulaması, AÜEHFD., IV(1-2): 345- 377.

Baysal, B. (2017). Sözleşmenin Uyarlanması, (BK m. 138-Aşırı İfa Güçlüğü), İstanbul.

Baumann, M. (1998). (Zürcher) Kommentar zum schweizerischen Zivilgesetzbuch, I. Bd: Einleitung -Personenrecht, 1. Teilband: Art. 1-7 ZGB, (Kommentierung zu Art. 2 und 3 ZGB), Zürich. 

Beale, H., Bishop, W. ve Furmston, M. (2007). Contract: Cases & Material. 5th edn Oxford Press.

Becker, H. (1941). (Berner) Kommentar zum schweizerischen Zivilgesetzbuch, Bd. VI: Obligationenrecht, I. Abt.: Allgemeine Bestimmungen, Art. 1-183 OR, 2. Aufl., Bern. 

Belling, D. (1996). Die außerordentliche Anpassung von Tarifverträgen an veränderte Umstände, NZA, s. 906 ff. (NZA).

Belling, D. ve Hartmann, C. (1997). Die Unzumutbarkeit als Begrenzung der Bindung an den Tarifvertrag, ZfA, s. 87 ff.

Belser, E. M. (2000). Freiheit und Gerechtigkeit im Vertragsrecht, Freiburg.

Bender, W. (2004). Der Wegfall der Geschäftsgrundlage bei arbeitsrechtlichen Kollektivverträgen am Beispiel des Tarifvertrages und des Sozialplans, Köln Univ., Diss., Köln.

Bilge, N. (1971). Borçlar Hukuku Özel Borç Münasebetleri, Ankara.

Bischoff, J. (1983). Vertragsrisiko und clausula rebus sic stantibus, Zürich Univ., Diss., Zürich.

Bloch, M. (2005). Feodal Toplum. (çev. M. A. Kılıçbay), 4. Basım, DoğuBatı Yayınları, Ankara.

Brunner, C. (2009). Force Majeure And Hardship Under General Contract Principles, Kluwer Law International.

Bucher, E. (1988). Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil ohne Deliktsrecht, 2. Aufl., Zürich.

Bullington, J. P. (1927). International Treaties and the Clause "Rebus Sic Stantibus", University of Pennyslvenia Law Review, s. 153-177.

Burcuoğlu, H. (1945). Hukukta Beklenmeyen Hal ve Uyarlama (Taşınmaz Kirası Sözleşmelerinde ve Dövize Endeksli Kredi Sözleşmelerinde Uyarlama Uygulaması), İstanbul.

Busche, J. (1999). Privatautonomie und Kontrahierungszwang, Tübingen, Mohr-Siebeck Verlag.

Buz, V. (2005). Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Ankara.

Buz, V. (2014). Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme, Yetkin Yayınları. 

Canaris, C.-W. (2001). Die Reform des Rechts der Leistungsstörungen, Vortrag auf der Zivilrechtslehrertagung Berlin, JZ, s. 499 ff.

Canbolat, F. (2012). Sözleşmelerde Amacın Gerçekleşmesi, Çökmesi ve Boşa Çıkması, Ankara.

Chiotellis, A. (1981). Rechtsfolgenbestimmung bei Geschäftsgrundlagenstörungen in Schuldverträgen, München.

Çapraz, N. (2001). Ekonomik Bunalımların Dünya‟da ve Türkiye‟de Yansımaları, İstanbul: Der Yayınları

Çelebican Karadeniz, Ö. (2000). Roma Hukuku, 7. Basım, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara.

Deschenaux, H. (1986). Der Einleitungstitel, Schweizerisches Privatrecht Bd. II, Basel/Stuttgart 1967, Nachdruck.

Doğramacı, H. Ş. (2010). Çerçeve Sözleşmeler. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Dural, M. (1976). Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkansızlık (BK 117), Fakülteler Matbaası, İstanbul.

Dural, M. (1980). Miras Sözleşmeleri, Fakülteler Matbaası, İstanbul.

Dural, M. ve Sarı, S. (2017). Türk Özel Hukuku, Cilt I, Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, İstanbul.

Edis, S. (1973). Türk-İsviçre Borçlar Hukuku Sistemine Göre Akdin Lüzumlu Vasıflarında Hata, Ankara.

Edis, S. (1993). Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Ankara.

Egger, A. (1930). Zürcher Kommentar, Bd. I: Einleitung und Personenrecht (Art. 1-89 ZGB), 2. Auf., Zürich.

Eğilmez, M. ve Kumcu, E. (2007). Ekonomi Politikası,  İstanbul: Remzi Kitabevi, 11.Basım.

Elçin Grassinger, G. (1996). Borçlar Kanunu’na Göre Kefilin Alacaklıya Karşı Sahip Olduğu Savunma İmkanları, Alfa, İstanbul.

Emmerich, V. (2005). Das Recht der Leistungsstörungen, 6. Aufl., München.

Erdin, R. (1997). Unvorhergesehenes beim Werkvertrag mit Festpreis, Zur Tragweite von Art. 373 Abs. 2 OR, Diss. St. Gallen.

Erdoğmuş, B. (1995). Roma Hukuku Tarihi Giriş, Hukuk Tarihi, Genel Kavramlar, Filiz Kitabevi, İstanbul.

Eren, F. (1975). Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.

Eren, F. (2008). İsimsiz Sözleşmelere İlişkin Bazı Sorunlar, Prof. Dr. Turgut Akıntürk’e Armağan, İstanbul.

Eren, F. (2016a). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara.

Eren, F. (2016b). Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara.

Erman, H. (1973). Borçlar Hukukunda Akit Serbestisi ve Genel Olarak Sınırlamaları, İÜHFM, s. 601-619.

Erman, H. (1979). İstisna Sözleşmelerinde Beklenmeyen Haller, İstanbul.

Erzurumluoğlu, E. (1970). Türk-İsviçre Borçlar Hukuku Sistemine Göre Borçluya Yüklenemeyen Nedenlerden Dolayı Edimin Yerine Getirilememesi, Ankara.

Esser, J. (1958). Fortschritte und Grenzen der Theorie von der Geschäftsgrundlage bei Larenz, JZ, s. 115 ff.

Esser, J. ve Schmidt, E. (2000). Schuldrecht Bd. I, Allgemeiner Teil, Teilband 2, 8. Aufl., Heidelberg.

Feyzioğlu, N. (1978). Borçlar Hukuku İkinci Kısım Akdin Muhtelif Nevileri (Özel Borç İlişkileri) Cilt I, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Fakülteler Matbaası.

Fikentscher, W. (1971). Die Geschäftsgrundlage als Frage des Vertragsrisikos, München.

Fikentscher, W. ve Heinemann, A. (2006). Schuldrecht, 10. Aufl., Berlin.

Finkenauer, T. (2012). Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch: BGB Band 2: Schuldrecht - Allgemeiner Teil,§§ 241-432, 6. Auflage, München.

Flume, W. (1979). Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, Zweiter Band: Das Rechtsgeschäft, 3. Aufl., Berlin.

Funken, K. (2009). Anerkennungsprinzip Internationalen Privatrecht, Tübingen, Mohr-Siebeck Verlag.

Gaier, R. (2003). Bürgerlichen Gesetzbuch, Bd. 2a, Schuldrecht Allgemeiner Teil, §§ 241-432 BGB, (Kommentierung zu § 314 BGB), 4.Aufl., München. (MünchKomm/Gaier).

Gauch, P. (1968). System der Beendigung von Dauerverträgen, Freiburg Univ., Diss., Freiburg.

Gauch, P. (1996). Werkvertrag, 4. Auf., Zürich.

Gauch, P. ve Schluep, W. (1995). Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Band III, 6. Auf., Zürich.

Gauch, P., Schluep, W. R., Schmid, J. ve Rey, H. (2003). Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil ohne ausservertragliches Haftpflichtrecht, Bd. I, 8. Aufl., Zürich. 

Gökyayla, K. E. (2009). Eser Sözleşmesinde Ek İş ve İş Değişikliği, İstanbul.

Gönensay, S. (1939). Mukavelelerin Hâkim tarafından Tadil veya Feshi, Cemil Bilsel’e Armağan, Kenan Basımevi, İstanbul, s. 161-171.

Görk, S. (1995). Deutsche Einheit und Wegfall der Geschäftsgrundlage: Vertragsstörungen aufgrund des Zusammenbruchs der sozialistischen Planwirtschaft in der DDR und der deutsch-deutschen Vereinigung, München.

Gözler, K. (2009). İdare Hukuku, Bursa, Ekin Kitabevi, Cilt II, İkinci Baskı.

Grüneberg, C. ve Roth, H. (2003). Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Bd. 1, Gesamtsachverzeichnis §§ 1-610 BGB, (Kommentierung zu §§ 242, 275, 313 und 314 BGB), Herausgegeben von Bamberger, Georg/Roth, Herbert, München. (Bamberger/Roth-Grüneberg).

Guhl, T., Koller, A., Schnyder, A. K. ve Druey, J. N. (2000). Das Schweizerische Obligationenrecht mit Einschluss des Handels- und Wertpapierrechts, 9. b., Schulthess, Zürich.

Gümüş, M. A. (2012). 6098 Sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu'na Göre Kira Sözleşmesi, İstanbul. 

Gümüş, M. A. (2013). Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Cilt:1, İstanbul. 

Gümüş, M. A. (2014). Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Cilt:2, İstanbul. 

Günday, M. (2017). İdare Hukuku, 11. Baskı, Ankara, İmaj Yayınevi.

Güran, T. (1991). İktisat Tarihi, Acar Yayıncılık, İstanbul.

Gürsoy, K. T. (1950). Hususi Hukukta Clausula Rebus Sic Stantibus, Emprevizyon Nazariyesi, Ankara.

Gürzümar, O. B. (1995). Franchise Sözleşmeleri ve Bu Sözleşmelerin Temelini Oluşturan “Sistem”lerin Hukuken Korunması, İstanbul.

Haarmann, W. (1979). Wegfall der Geschäftsgrundlage bei Dauerrechtsverhältnissen, Münster Univ., Diss., Berlin.

Harke, J. D. (2001). Unmöglichkeit und Pflichtverletzung: Römisches Recht, BGB und Schuldrechtsmodernisierung, Jahrbuch Junger, Zivilrechtswissenschaftler, Das Neu Schuldrecht, Stutgard, Berlin, München, s. 29-59.

Hatemi, H. (2018). Miras Hukuku, İstanbul.

Hatemi, H. ve Gökyayla, E. (2015). Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 3. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul.

Heaton, H. (2005). Avrupa İktisat Tarih, (çev. M. A. Kılıçbay ve O. Aydoğuş), 1. Basım, Paragraf Yayınları, Ankara.

Heinrichs, H. (2004). Palandt, Bürgerliches Gesetzbuch, 63. Aufl., (Kommentierung zu §§ 157, 275, 313 und 314 BGB), München.

Hirsch, C. (2005). Kündigung aus wichtigem Grund und Geschäftsgrundlage, Berlin.

Hohloch, G. (2004). Erman, Bürgerliches Gesetzbuch, Handkommentar, Bd. I, (Kommentierung zu §§ 242, 313 und 314 BGB), 11. Aufl., Münster/Köln.

Honsell, H. (2002). Basler Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Zivilgesetzbuch I, Art. 1 - 456 ZGB, (Kommentierung zu Art. 1 und 2 ZGB), 2. Aufl., Basel. (BaslerKommentar/Honsell)

Honsell, H., Vogt N. P. ve Wiegand, W. (2003). Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht I, Art. 1-529. b., Helbing&Lichtenhahn, Basel-Frankfurt am Main.

Höfling, W. (1991). Vertragsfreiheit, Heidelberg, C. F. Müller Juristischer Verlag.

Huber, U. (1972). Verpflichtungszweck, Vertragsinhalt und Geschäftsgrundlage, JuS, s. 57 ff.

Huguenin-Jacobs, C. (2006). Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Schulthess, Zürich.

Hübner, U. (1990). Preis, Preisfreiheit und rechtliche Instrumente der Preiskontrolle in der sozialen Marktwirtschaft, Festschrift für Ernst Steindorff zum 70. Geburtstag, Berlin, s. 589 ff.

Hürlimann, R. (1984). Teilnichttigkeit von Schuldverträgen, Freiburg/Schweiz.

Işıktaç, Y. (2007). Hukukun Kaynağı Olarak Sözleşme, Filiz Kitabevi, İstanbul.

İmre, Z. (1976). Medeni Hukuka Giriş, Temel Kavramlar, Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri ve Hakiki Şahıslar Hukuku, 2. Bası, İstanbul.

İnce, N. (2016). Alman Hukukunda İfa İmkansızlığı ile İşlem Temelinin Bozulması Arasındaki İlişki, LHD, 14(165): 4845- 4906.

Jäggi, P. ve Gauch, P. (1980). (Zürcher) Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, V. Bd.: Obligationenrecht, Teilband V1b: Art. 18 OR, 3. Aufl., Zürich, (Art. 18 OR).

Jauernig, O. (2003). Jauernig, Bürgerliches Gesetzbuch, mit Allgemeines Gleichbehandlungsgesetz, Kommentar, (Kommentierung zu § 133 BGB), 10. Aufl., München. (Jauernig/Yazar Adı).

Kaneti, S. (1972). Hukuki İşlemlerin Çevrilmesi (Tahvili), İstanbul.

Kapancı, K. B. (2015). Birlikte Borçlulukta Borçlular Arası İlişkiler, 2. Baskı, İstanbul, Vedat Yayıncılık.

Kaplan, İ. (1987). Hâkimin Sözleşmeye Müdahalesi, Sözleşmenin Yorumu, Sözleşmenin Tamamlanması, Sözleşmenin Değişen Hâl ve Şartlara Uydurulması, Ankara.

Karahasan, M. R. (2003). Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, İstanbul.

Karamercan,  F. (2013).  Dövize Endeksli Tüketici Kredilerinde Tüketicilerin Açmış Olduğu Sözleşmenin Uyarlanması Davaları İle İlgili Uygulama Sorunları ve Yargıtay’ın Tutumu, Terazi Hukuk Dergisi, Şubat 2013, Y. 8, S. 78, s. 81-88.

Karluk, R., (2005. Cumhuriyet‟in İlanından Günümüze Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm, İstanbul: Beta Yayın, 10. Baskı.

Kaufmann, E. (1911). Das Wesen des Völkerrechts und die clausula rebus sic stantibus, Tübingen.

Kazgan, G. (2008). “Türkiye‟de Ekonomik Krizler: (1929-2001) Nedenleri ve Sonuçları Üzerine Karşılaştırmalı Bir İrdeleme”, (İstanbul Bilgi Üniversitesi), 2526-27 Eylül, DEGEV-Türkiye İş Bankası.

Kegel, G. (1953). Empfiehlt es sich, den Einfluss grundlegender Veränderungen des Wirtschaftslebens auf Verträgegesetzlich zu regeln und in welchem Sinn? Sonderdruck aus Verhandlungen des 40. Deutschen Juristentages, Bd. I: Gutachten, Tübingen, s. 135 ff.

Keller, M. ve Schöbi, C. (1988). Das Schweizerische Schuldrecht, Bd. I: Allgemeine Lehren des Vertragsrechts, 3. Aufl., Basel und Frankfurt.

Kılıçoğlu, M. A. (2016). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 20. Bası, Ankara.

Kırca, Ç. (2004). Bilgi Vermeden Dolayı Üçüncü Kişiye Karşı Sorumluluk, Ankara.

Klinke, U. (1983). Causa und genetisches Synallagma – Zur Struktur der Zuwendungsgeschäfte, Berlin.

Kocaağa, K. (2008). “Sözleşmenin Kurulabilmesi İçin Tarafların İrade Beyanları Arasındaki Uygunluğun Kapsamında Yer Alması Gereken Noktalar”, TBB Dergisi, (79): 73-102.

Kocaağa, K. (2014). İnşaat Sözleşmesi, Yetkin Yayınları. 

Kocayusufpaşaoğlu, N. (1987). Miras Hukuku, değiştirilmemiş 3. B., Filiz Kitapevi, İstanbul. 

Kocayusufpaşaoğlu, N. (1996). “Değişik Kısmî Hükümsüzlük” ve “Genişletilmiş Kısmî Hükümsüzlük” Kavramları ile İlgili Düşünceler, Selim Kaneti’ye Armağan, İstanbul, s. 25-33.

Kocayusufpaşaoğlu, N. (2000). İşlem Temelinin Çökmüş Sayılabilmesi İçin Sosyal Felaket Olarak Nitelendirilebilecek Olağanüstü Bir Olayın Gerçekleşmesi Şart mıdır?, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’ ın anısına Armağan, İstanbul, s. 503-514.

Kocayusufpaşaoğlu, N., Hatemi, H., Serozan, R. ve Arpaci, A. (2016). İfa, İfa Engelleri Haksız Zenginleşme, Üçüncü Cilt, İstanbul.

Kocayusufpaşaoğlu, N., Hatemi, H., Serozan, R. ve Arpaci, A. (2017). Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Birinci Cilt, İstanbul.

Kocshaker, P. ve Ayiter, K. (1993). Paul Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Dokuz Eylül Üniversitesi Matbaası, İzmir.

Koffman, L. ve Macdonald, E. (1998). The Law of Contract, Tolley.

Koller, A. (2006). Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Grundlagen des Obligationenrechts Entstehung der Obligationen, Bd. I, Bern.

Köbler, R. (1991). Die clausula rebus sic stantibus als allgemeiner Rechtsgrundsatz, Tübingen.

Köhler, H. (1971). Unmöglichkeit und Geschäftsgrundlage bei Zweckstörungen im Schuldverhältnis, München.

Köhler, H. (2000). Festgabe aus der Wissenschaft, Bd. I. Bürgerliches Recht, München, s. 295 ff. (FG 50 Jahre BGH).

Kramer, E. A. ve Schmidlin, B. (1986). Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Bd. VI: Obligationenrecht, 1. Abt.: Allgemeine Bestimmungen, 1. Teilband.: Allgemeine Einleitung in das schweizerische Obligationenrecht und Kommentar zu Art. 1 - 18 OR, (Kommentierung zu Art. 18 OR), Bern. (Kramer ve Schmidlin (Yazar Adı).

Krebs, P. (2005). Anwaltkommentar, DeutscherAnwaltVerein, BGB, Band 2: Schuldrecht, Teilband 1:§§ 241 bis 610 BGB, (Kommentierung zu §§ 313 und 314 BGB), Bonn.

Krückmann, P. (1929). Die Voraussetzung als virtueller Vorbehalt, AcP 131, s. 1 ff.

Kuntalp, E. (2013). Karışık Muhtevalı Akit, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü Yayınları, Ankara.

Kuru, B. (1958). 1794 Tarihli Prusya Umumî Memleket Kanununda (ALR) ve 1811 Tarihli Avusturya Medenî Kanununda (ABGB) Kanunların Tefsiri, AHFD, 1(4): 102-140.

Kuru, B. (1961). Nizasız Kaza, Ajans Türk Matbaası, Ankara.

Kuru, B., Arslan, R. ve Yılmaz, E. (2014). Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 25. Bası, Ankara.

Küçükyalçın, A. (2004). Karşılaştırmalı Hukukta Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması, AÜHFD, LIII(4): 101-124.

Lange, H. (1958). Ausgangspunkte, Wege und Mittel zur Berücksichtigung der Geschäftsgrundlage, Festschrift zum 70. Geburtstag von Paul Gieseke, Karlsruhe, s. 21 ff.

Larenz, K. (1963). Geschäftsgrundlage und Vertragserfüllung, Die Bedeutung “veränderter Umstände” im Zivilrecht, 3. Aufl., München.

Larenz, K. (1979). Richtiges Recht, Grundzüge einer Rechtsethik, München.

Larenz, K. (1987). Lehrbuch des Schuldrechts, 1. Bd., Allgemeiner Teil, 14. Aufl., München. 

Larenz, K. (1991). Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 6. Aufl., Berlin. (Methodenlehre).

Larenz, K. ve Wolf, M. (2004). Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., München.

Lembke, G. (1991). Vorhersehbarkeit und Geschäftsgrundlage, Köln.

Lenel, O. (1889). Die Lehre von der Voraussetzung, AcP 74, s. 213 ff.

Mayer-Maly, T. (1993). Bürgerlichen Gesetzbuch, Allgemeiner Teil §§ 1-240 BGB, Bd. 1, (Kommentierung zu § 157 BGB), 3. Aufl., München.

Mayer-Maly, T. ve Busche, J. (2001). Bürgerlichen Gesetzbuch, Allgemeiner Teil §§ 1-240 BGB, Bd. 1, (Kommentierung zu § 157 BGB), 4. Aufl., München. (MünchKommMayer- Maly/Busche).

McKendrick, E. (1995). Force Majeure And Frustration Of Contract, 2.b., Lloyd’s of London Press, London.

McKendrick, E. (2005). Contract Law, Text, Cases and Materials, Oxford University Press, 2. b., Oxford.

Medicus, D. (2002). Allgemeiner Teil des BGB, 8. Aufl., Heidelberg.

Medicus, D. ve Lorenz, S. (2010). Schuldrecht I AT, 19. Neu bearbeitete Auflage, Verlag C. H. Beck München.

Medicus, D. ve Petersen, J. (2013). Bürgerliches Recht Eine nach Anspruchsgrundlagen geordnete Darstellung zur Examensvorbereitung, 24., neu bearbeitete Auflage.

Meier-Hayoz, A. (1951). Verträge (gesetzliche nicht geregelte) SJK. Nr.1134-1135.

Meier-Hayoz, A. (1951). Der Richter als Gesetzgeber, Zürich, Juris Verlag.

Meier-Hayoz, A. (1966). Berner Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht Einleitung Art. 1-10, Bd. I, 1. Abteilung, Bern, Stämpfli. (Berner Komm./ Meier-Hayoz).

Merz, H. (1942). Die Revision der Verträge durch den Richter, ZSR 61, s. 393a ff. (ZSR).

Merz, H. (1962). Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Bd. I: Einleitung und Personenrecht, Einleitung, Kommentar zu Art. 2 ZGB, Bern. (BernerKommentar/Merz).

Merz, H. (1970). Privatautonomie Heute, Grundsatz und Rechtswirklichkeit. (Privatautonomie).

Muthers, C., Henssler, M. ve von Westphalen, F. (2002). Praxis der Schuldrechtsreform, 2., aktualis. u. wesentl. erw. Aufl.

Nauen, B. (2001). Leistungserschwerung und Zweckvereitelung im Schuldverhältnis, Berlin.

Nicklisch, F. (1980). Ergänzende Vertragsauslegung und Geschäftsgrundlagenlehre- ein einheitliches Rechtsinstitut zur Lückenausfüllung? BB, s. 949 ff.

Nomer, H. N. (2017). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul.

Odabaşı, Y. (2010). “Küresel Kriz Ortamında Tüketici Davranışları”, Müberra Babaoğul ve Arzu Şener, (Ed.), Tüketici Yazıları II, Hacettepe Üniversitesi, Tüketici-Pazar-Araştırma-Dayanışma, Test ve Eğitim Merkezi.

Oertmann, P. (1921). Die Geschäftsgrundlage, Ein neuer Rechtsbegriff, Leipzig.

Oftinger, K. (1939/40). Die kriesenbedingte Veränderung der Grundlagen bestehender Verträge (Von der sog. clausula rebus sic stantibus), SJZ 36, s. 229 ff. und 245 ff.

Oftinger, K. (1948). Vertragsfreiheit, in “Die Freiheit des Bürgers im schweizerischen Recht”, Zürich.

Oftinger, K. (1978). Ausgewählte Schriften, Zürich.

Oğuzman, K. ve Barlas, N. (2017). Medeni Hukuk, Giriş Kaynaklar Temel Kavramlar, İstanbul.

Oğuzman, K. ve Öz, T. (2018). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1, İstanbul.

Oser, H. ve Schönenberger, W. (1929). (Zürcher) Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, V. Bd.: Das Obligationenrecht, 1. Halbband.: Art. 1 - 183 OR, 2. Aufl., Zürich.

Öktem, N. (2011). “Ronald Dworkin ve Hukuk Felsefesi”, Anayasa Yargısı, 28, s. 82-96.

Önen, E. (1981). İnşai Dava, Ankara.

Öz, T. (1989). İş Sahibinin Eser Sözleşmesinden Dönmesi, İstanbul. 

Öz, T. (1990). Öğreti ve Uygulamada Sebepsiz Zenginleşme- Borçlar Kanunu 61-66. Maddelerine İlişkin İçtihatlar ile, Kazancı, İstanbul. 

Öz, T. (2010). Vakıf Senedinde Aksine Hüküm Bulunmasına Rağmen Vakıf Mallarının Değiştirilmesi, Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman'ın Anısına. Armağan, İstanbul, s. 753- 769. 

Özen, B., (2016). Kefalet Sözleşmesi (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde), 4. Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık.

Özsunay, E. (1986). Medeni Hukuka Giriş, Gözden Geçirilmiş 5.Bası, Güryay Matbaası, İstanbul.

Pekcanıtez, H., Atalay, O. ve Özekes, M. (2006). Medeni Usul Hukuku, 5. Bası, Ankara.

Peters, C. (2009). The Implication Of Terms In Fact, The Cambridge Law Journal.

Pichonnaz, P. (1997). Impossibilité et exorbitance, Ed. Universitaires Fribourg Suisse, Fribourg.

Pichonnaz, P. (2011). From Clausula rebus Sıc Stantibus To Hardship: Aspects Of The Evolution Of The Judge's Role, Fundamina: A Journal of Legal History, s.125-143.

Poole, J. (2006). Textbook On Contract Law, 8th edn Oxford University Press.

Rado, T. (2018). Roma Hukuku Dersleri, 14. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul.

Reichel, H. (1933). Vertragsrücktritt wegen veränderter Umstände, Berlin.

Rein, W. (1858). Das Privatrecht und der Civilprocess der Römer von den ältesten Zeit bis auf Justiniaus, Leipzig, Friedrich Fleicher.

Reisoğlu, S. (2014). Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 25. Baskı, İstanbul.

Rieder, R. (1951). Das Eingriffsrecht des Richters in bestehende Verträge auf Grund veränderter Umstände, Basel.

Roth, H. (2003). Bürgerlichen Gesetzbuch, Bd. 2 a, Schuldrecht Allgemeiner Teil, §§ 241-432 BGB, (Kommentierung zu § 313 BGB), 4. Aufl., München. (MünchKomm- Roth).

Rüthers, B. (1997). Die unbegrenzte Auslegung, 5. Aufl., Heidelberg.

Schlageter, M. (1945). Die Vertragsänderung durch den Richter auf Grund veränderter Umstände, Basel.

Schmidt, J. (1995). J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Zweites Buch, Recht der Schuldverhältnisse, Einleitung zu § 241 BGB ff., §§ 241-243 BGB, (Kommentierung zu § 242 BGB), 13. Aufl., Berlin. (StaudingersKomm- Schmidt).

Schmiedlin, S. (1985). Frustration of Contract und clausula rebus sic stantibus, Eine rechtsvergleichende Analyse, Basel and Frankfurt am Main: Helbing & Lichtenhahn.

Schmitz, F. (1945). Veränderte Umstände und clausula rebus sic stantibus im schweizerischen Privatversicherungsrecht, Bern Univ., Diss., Bern.

Schönle, H. (1993). Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht, TeilBand V 2a, Erste Lieferung, (Art. 184-191 OR), Herausgegeben von Peter Gauch, Zürich, Schulthess.

Schulze, R. (2005). NomosKommentar, Bürgerliches Gesetzbuch, Handkommentar, 4. Aufl., Baden-Baden. (HandKommentar/Schulze).

Schwarz, A. (1944). Harbin Hususi Akitler Üzerine Etkisi Harbin Hususi Akitler Üzerindeki Tesiri”, Adliye Dergisi, s. 186- 202.

Schwenzer, I. (2006). Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 4. Aufl., Bern.

Seichter, D. K. (1971). Beiderseits zu vertretende Unmöglichkeit beim gegenseitigen vertrag, Hamburg.

Seliçi, Ö. (1977). Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, İstanbul.

Serozan, R. (1983). Einschrankung der Vertragsfreiheit durch soziale Schutzgedanken, JurBl., 561 ff. (Vertragsfreiheit).

Serozan, R. (2000a). Karşılıklı sözleşmelerde baştan dayatılmış veya sonradan oluşmuş edimler arası dengesizliğin uyarlama yoluyla düzeltilmesi -kronolojik açıdan ayrımlı olguları ortak bir rejime bağlama denemesi, Prof. Dr. Kemal Oğuzman'ın anısına Armağan, İstanbul, s. 1013 vd. 

Serozan, R. (2000b). Taşınır Mülkiyetinin Devrinde Ayni Tasarruf Sözleşmesinin Borçlanma Sözleşmesinden Ayrılığı ve Soyutluğu, Prof. Dr. Tahir Çağa’nın Anısına Armağan, Beta, İstanbul, 397-412. 

Serozan, R. (2004a). Medeni Hukuk, Genel Hükümler, İstanbul. 

Serozan, R. (2004b). Sözleşme İlişkisinin Çözülmesi: Sözleşme Gereğince Elde Edilmiş Edimi Geri Verme Yükümü, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan, Seçkin, Ankara, 195-207. 

Serozan, R. (2006). BK Tasarısının Eksiklik ve Aksaklıklarının İfa ve İfa Engelleri Hukuku Alanından Örneklerle Sergilenmesi, HPD, Mayıs, 2006/6, (38-51).

Serozan, R. (2007). Sözleşmeden Dönme, İstanbul.

Serozan, R. ve Engin, B. İ. (2018). Miras Hukuku, İstanbul.

Siegwart, A. (1924). Der Einfluss veränderter Verhältnisse auf laufende Verträge nach der Praxis schweizerischer Gerichte seit dem Kriege, Festgabe der juristischen Fakultät der Universität Freiburg (Schweiz) zur 59. Jahresversammlung des Schweizerischen Juristenvereins, Freiburg, s. 77 ff.

Sirmen, L. (1992). Türk Özel Hukukunda Şart, Ankara.

Slapper G. ve Kelly D. (2012). The English Legal System (2012-13), 13th ed., Routledge, Abingdon.

Sönmez, C. (2009). Güncel Ekonomik Sorunlar: Global Kriz, Uzunoğlu, Sadi, (Ed.), Küresel Krizin Çıkış Kaynağı: Mortgage Kredileri, İstanbul: Literatür Yayınları  

Stadler, A. (2004). Jauernig, Bürgerliches Gesetzbuch, Kommentar,(Kommentierung zu §§ 275, 313 und 314 BGB), 11. Aufl., München. (JauernigKomm- Stadler).

Sulzer, S. R. (2002). Zweckstörungen im schweizerischenVertragsrecht, Zürich.

Sungur, H. (1943). Borçlar Kanunu ve Tatbikatı II, Akdin Muhtelif Nevileri, Cumhuriyet Matbaası, BK m. 365, İstanbul, s. 240/241.

Sungurbey, İ. (1974). Dürüstlük İlkesinin İkincilliği (taliliği) – MK 2’deki dürüstlük ilkesinin sonucu olan clausula rebus sic stantibus’tan ya da objektif işlem temelinin çökmesinden ve BK 264’deki önemli nedenden dolayı sözleşmeye son vermenin gerekleri, Medeni Hukuk Sorunları, İkinci Cilt, İstanbul, s.123 vd.

Sungurbey, İ. (1984). Clausula Rebus Sic Stantibus İlkesi, Medeni Hukuk Sorunları, Beşinci Cilt, İstanbul. 

Şener, O. H. (2017). Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku Ders Kitabı, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık.

Şenol, K. E. (2016). “Sözleşmenin İçeriğini Belirleme Özgürlüğü ve Bunun Genel Sınırı: TBK m. 27”, İÜHFM, 74(2): 709-738.

Şıpka, Ş. (1994). Türk Hukukunda Kanuni Önalım (Şuf’a) Hakkı – Hukuki Niteliği ve Kullanma Koşulları, İstanbul.

Tahiroğlu, B. ve Erdoğmuş, B. (2003). Roma Hukuku Dersleri, Der Yayınları, Ankara.

Tandoğan, H. (1985a). Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, Cilt I/1, 5. Bası, İstanbul. 

Tandoğan, H. (1985b). Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, Cilt I/2, Ankara.

Tandoğan, H. (1987). Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, Cilt II, 3. Bası, Ankara. (I,II).

Tandoğan, H. (2010). Türk Mesuliyet Hukuku, Akit Dışı ve Akdi Mesuliyet, İstanbul. 

Teichmann, A. (1990). Soergel, Kommentar zum Bürgerliches Gesetzbuch, Bd. 2: Schuldrecht I, §§ 241-432 BGB, (Kommentierung zu § 242 BGB), 12. Aufl., Stuttgart/Berlin/ Köln.

Tercier, P., Pıchonnaz, P. ve Develioğlu, M. (2016). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul.

Tekinay, S. S., Akman, S., Burcuoğlu, H. ve Altop, A. (1993). Tekinay Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, İstanbul.

Titze, H. (1921). Richtermacht und Vertragsinhalt, Verlag J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), Tübingen.

Tokgöz, E. (1999). Türkiye‟nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-1999), Ankara: İmaj Yayıncılık, 5. Baskı.

Topuz, S. (2009). Denge Bozulması ve İfa Güçlüğü Durumlarında Sözleşmeye Müdahale (Hakimin Sözleşmeyi Uyarlaması), Ankara.

Trakman, L. E. (1983). Frustrated Contracts and Legal Fictions, The Modern Law Review, s. 39-55.

Treitel, G. (2004). Frustration and force majeure, 2.b., Thomson Sweet & Maxwell, London. (Force Majeure).

Treitel, G. H. (2003). Law of Contracts, 11. b., Thomson Sweet & Maxwell, London. (Law of Contracts).

Tunçomağ, K. (1966). Alman Hukukunda Borcun İfasında Aşırı Güçlük (Muamelenin Temeli) ile İlgili Objektif Görüşler, İÜHFM, 32(2-4): 884-905. (Muamelenin Temeli).

Tunçomağ, K. (1976). Türk Borçlar Hukuku, Cilt I, Genel Hükümler, 6. Bası, İstanbul. 

Tüzüner, Ö. ve Öz, K. (2015). Aşırı İfa Güçlüğüne İlişkin İçtihat İncelemesi, Ankara Barosu Dergisi, S. 3, 2015. (421-470).

Ulusan, İ. (1977). Medeni Hukukta Fedakârlığın Denkleştirilmesi İlkesi ve Uygulama Alanı, Fakülteler Matbaası, İstanbul.

Umur, Z. (1987). Roma Hukuku Ders Notları, Beta Kitabevi İstanbul.

Unberath, H. (2012). Kommentar Zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, §§ 1-610 CISG, 3. Aufl., München.

Van Zyl, D. H. (1983). History and Principles of Roman Private Law, Butterworth Publishers.

Vogt, H. U. (2013). Schweizer Obligationenrecht 2020 Entwurf für einen neuen allgemeinen Teil, “Schulthess Juristische Medien AG”, s. 61-63.

von Büren, B. (1964). Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Zürich.

von Tuhr, A. ve Peter, H. (1979). Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Bd. I, 3. Aufl., Zürich.

von Tuhr, A. ve Escher, A. (1974). Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts Bd. II, 3. Aufl., Zürich.

Weber, R. H. (2000). Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Bd. VI: Das Obligationenrecht, 1. Abt.: Allgemeine Bestimmungen, 5. Teilband:Die Folgen der Nichterfüllung, Art. 97 – 109 OR, Bern.

Weber, W. (1961). J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Zweites Buch. Recht der Schuldverhältnisse, Einleitung zu § 241 ff. BGB, §§ 241- 243 BGB, (Kommentierung zu §242 BGB), 11. Aufl., Berlin. (StaudingersKomm- Weber).

Weiskopf, N. (1970). Frustration of Contractual Purpose-Doctrine or Myth, St. John's Law Review.

Widmer, U. (1971). Der richterliche Eingriff in den Vertrag, Zürich.

Wiedemann, H. (1990). Soergel, Kommentar zum Bürgerliches Gesetzbuch, Bd. 2: Schuldrecht I, §§ 241-432 BGB, (Kommentierung zu § 275 BGB), 12. Aufl., Stuttgart/Berlin/ Köln. (Soergel-Wiedemann).

Wiegand, W. (1996). Basler Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht I, Art. 1 - 529 OR, (Kommentierung zu Art. 18 OR und 119 OR), 2.Aufl., Basel/Frankfurt. (BaslerKommentar/Wiegand).

Windscheid, B. (1850). Die Lehre des römischen Rechts von der Voraussetzung, Düsseldorf.

Windscheid, B. ve Kipp, T. (1906). Lehrbuch des Pandektenrechts Bd. I 9. Aufl., Frankfurt.

Winiger, B. (2003). Commentaire Romand, Code des obligations I,Code des obligations art. 1-529, Loi sur le crédit à la consommation, Loi sur les voyages à forfait, commentaire, Genève, Bâle, Munich.

Yavuz, C., Acar, F. ve Özen, B. (2016). Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), Beta, İstanbul.

Yılmaz, H. (2006). İhtirazi Kayıt İradesinin Açıklanması (İhtirazi Kayıt İleri Sürme Hakkının Kullanılması), TBB Dergisi, (66), s. 307-329.

Yılmaz, S. (2010). Dövize Endeksli Tüketici Kredilerinde Uyarlama Sorunu ve Yargıtay’ın Bakışı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 59, Yıl: 2010, Sayı: 1, (131-172).

Yongalık, A. (2010). Şahıs Şirketlerinde Ortak Davası (Actio Pro Socio), Ankara.

Zevkliler, A. ve Gökyayla, K. E. (2017). Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, İstanbul.

Zimmermann, R. (1979). Richterliches Moderationsrecht oder Totalnichtigkeit? Die rechtliche Behandlung ansößigübermäßiger Verträge, Berlin