| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Abdullah ARIKAN |
| Baskı Tarihi | 2022/06 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 502 |
Hukukun güvenilir olmasını ifade eden hukuki güvenlik ilkesi, hukuk devleti idealine giden yolda önemli bir merhale taşıdır. Oldukça geniş ve aynı zamanda dinamik bir içeriği bünyesinde barındıran ilke çoğu zaman, öğreti ve yargısal içtihatlarda, içeriğine dahil olan gerekliliklerin yalnızca bir kısmı ile anılmakta ve özdeşleştirilmektedir. Bu sebeple çalışmada hukuki güvenlik ilkesinin hayata geçirilebilmesi noktasında gereklilik arz eden hususlar kapsayıcı bir şekilde ele alınmaya çalışılmıştır. Bunun için çalışmanın birinci bölümü bütünüyle hukuk devleti perspektifinde ilkenin ele alınışına ayrılmıştır. Akabinde ilkenin, temel hak ve özgürlükler bakımından oldukça duyarlı bir alan olması sebebiyle hukuki güvenliğe büyük gereksinim duyulan, vergi hukuku alanındaki görünüm ve yansımaları irdelenmiştir.
Milli gelirin dörtte biri civarındaki kısmının özel kesimden kamu kesimine aktarılmasını konu alan vergi hukuku alanında güvenilirliği tesis edebilmek için belirli ve öngörülebilir kural ve uygulamalarından oluşan bir hukuk düzeninin inşası zaruridir. Bunun için sadece vergisel düzenlemeler açısından belirliliği ve öngörülebilirliği sağlayabilmek yeterli değildir. Aynı zamanda vergi idaresi uygulamaları ile vergi yargısı içtihatlarının da değinilen vasıfları taşıması gerekir. Ancak böyle bir ortamda vergi hukukunun güvenilirliğinden söz edilebilecektir. Dolayısıyla işbu çalışmayla vergi hukukunun yükümlüler nezdinde güvenilirlik vasfını taşıyabilmesi için varlığı aranacak gerekliliklere odaklanılmış ve halihazırdaki vergisel düzenleme ve uygulamaların bir kısmı bahsi geçen perspektiften değerlendirilmeye çalışılmıştır.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ .......................................................................................................................... 5
İÇİNDEKİLER.................................................................................................................. 7
KISALTMALAR LİSTESİ ................................................................................................. 13
GİRİŞ ...................................................................................................................15
BİRİNCİ BÖLÜM
HUKUK DEVLETİ PERSPEKTİFİNDE
HUKUKİ GÜVENLİK İLKESİNE GENEL BİR BAKIŞ: TERMİNOLOJİ,
TARİHSEL GELİŞİM, KAPSAM VE İÇERİK
ı. Kavram ve Terim................................................................................................. 19
II. Tarihsel Gelişim ..................................................................................................... 21
III. Hukuki Güvenliğin “Sine Qua Non” u Olduğu Üst İlke: Hukuk Devleti................ 27
IV. İlkenin Kapsam ve İçeriği .................................................................................... 34
A. İlkenin Kapsam ve Sınırları ........................................................................... 35
B. Alt İlkeler: Hukuki Belirlilik ve Öngörülebilirlik İlkeleri................................. 39
1. Hukuki Belirlilik İlkesi ............................................................................ 44
a. Kural Koyma Aşamasında Hukuki Belirlilik ..................................... 44
aa. Kuralların Açık ve Anlaşılabilir Olması .................................... 46
aaa. Dil ve Anlam İtibariyle Açıklık ve Anlaşılabilirlik ............ 47
i. Hukuk Metinlerinde Kelime Tercihi ........................ 47
ii. Hukuk Metinlerinde Kavram ve Terim Birliğinin
Sağlanması .............................................................. 49
iii. Hukuki Metinlerin Şekli ve Sistematik Tasarımı...... 49
iv. Hukuki Metinlerdeki İfade Tarzı ile Dilbilgisi
Kurallarına Uygunluk............................................... 52
bbb. Kuralların Mutlak Düzeyde Açıklık ve Anlaşılabilirliği
Sorunu ........................................................................... 52
8 İçindekiler
ccc. Kanun Seviyesindeki Kuralların Taşıması Gereken
Belirlilik Düzeyi ...............................................................59
ddd. Anlaşılabilirlik Gereğinin Muhatabı ................................74
bb. Kuralların Ulaşılabilir Olması ...................................................76
cc. Hukuk Düzeni Norm Enflasyonundan Arındırılmış Olmalı.......83
dd. Kuralların Tutarlı Olması..........................................................85
b. Uygulama Aşamasında Hukuki Belirlilik ..........................................90
aa. İdari Uygulamada Belirlilik ......................................................91
bb. Yargı Kararlarının Belirliliği ......................................................97
2. Hukuki Öngörülebilirlik İlkesi ...............................................................102
a. Kural Koyma Aşamasında Hukuki Öngörülebilirlik ........................103
aa. Kurallar Çok Sık Değiştirilmemeli ..........................................103
bb. Kurallar Geçmişe Yürümemeli...............................................106
aaa. Kuralların Zaman Bakımından Uygulanması ve
Geçmişe Yürüme ..........................................................113
i. Gerçek Geçmişe Yürüme ve Kazanılmış Haklara
Saygı ......................................................................120
ii. Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme ve Haklı
Beklentilerin Korunması ........................................127
b. Uygulama Aşamasında Hukuki Öngörülebilirlik ............................134
aa. İdari Uygulamada Öngörülebilirlik ........................................134
aaa. Bireysel İdari İşlemlerin İdare Tarafından Sona
Erdirilmesinde Öngörülebilirlik ....................................135
bbb. İdarenin Vermiş Olduğu Bir Taahhüt ya da Yerleşmiş
İdari Uygulamalar Nedeniyle Ortaya Çıkan Haklı
Beklentilerin Korunması...............................................140
bb. Yargı Kararlarının Öngörülebilirliği ........................................144
aaa. AİHM ve Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru
Kararlarında Hukuki Öngörülebilirlik............................145
bbb. Hukuki Öngörülebilirliğe Katkı Sağlayan Metodolojik
Araçlar ..........................................................................165
İçindekiler 9
İKİNCİ BÖLÜM
VERGİ HUKUKUNDA HUKUKİ GÜVENLİK İLKESİNİN
BİR ALT İLKESİ OLARAK HUKUKİ BELİRLİLİK İLKESİ
I. İlkenin Vergi Hukukundaki Önem ve Konumu.................................................. 171
II. İlkenin Kapsam ve İçeriği .................................................................................. 174
A. Kural Koyma Aşaması................................................................................. 174
1. Vergisel Düzenlemelerin Açık ve Anlaşılabilir Olması ......................... 174
a. Dil ve Anlam İtibariyle Açıklık ve Anlaşılabilirlik ........................... 175
aa. Vergisel Düzenlemelerin Yazımında Olması Gereken Dilsel
Tasarım ................................................................................. 176
bb. Vergisel Düzenlemelerde Kavram ve Terim Birliğini Bozan
Haller .................................................................................... 178
cc. Biçimsel ve Sistematik Tasarım Noktasındaki Sorunlar ve
Çözüm Önerileri.................................................................... 182
dd. Vergisel Düzenlemelerin Şekillendirilmesinde Dilbilgisi
Kurallarına Riayet ................................................................. 187
b. Vergilerin Kanuniliği İlkesi ile Hukuki Belirlilik İlkesi Arasındaki
İlişki .............................................................................................. 189
aa. Vergilerin Kanuniliği İlkesi .................................................... 199
aaa. Tarihsel Gelişim............................................................. 200
bbb. İlkenin İçeriği ............................................................... 205
ccc. İlkenin İstisnaları............................................................ 206
bb. İki İlkenin Kesişme Alanı: Vergi Kanunlarının Asgari İçeriği .......... 211
aaa. İdari Düzenleme Yasağı: Kanuni Dayanak Olmaksızın
Vergi İdaresince Düzenleme Yapılmamalı ................... 212
bbb. Vergi İdaresine Geniş Takdir Yetkisi Tanınmamalı....... 216
i. Verginin Temel Öğeleri Kanun ile Hükme
Bağlanmalı ............................................................ 220
ii. Vergi İdaresine Tanınan Düzenleme Yetkisinin
Sınırları Net Bir Şekilde Çizilmeli ........................... 229
iii. Vergi Kanunları İçerik İtibariyle Aşırı Muğlak
Kavram ya da Geniş İfadeler İçermemeli ve
Düzenleme Konusunun Belli Bölümlerinde
Sessiz Kalmamalı................................................... 238
10 İçindekiler
c. Vergi Kanunları Bazında Sağlanması Gereken Açıklık ve
Anlaşılabilirlik Düzeyi ....................................................................244
d. Vergisel Düzenlemeler Açısından Anlaşılabilirlik Gereğinin
Muhatabı.......................................................................................250
2. Vergisel Düzenlemelerin Ulaşılabilir Olması ........................................252
a. Vergi Hukukunun Norm Enflasyonundan Mümkün Olduğu
Ölçüde Arındırılması......................................................................258
b. Vergisel Düzenlemelerin Tutarlı Olması........................................263
B. Hukuk Uygulaması Aşaması........................................................................271
1. Vergi İdaresi Uygulamasının Belirliliği..................................................271
a. İdari İşlemlerin Gerekçeli Olması İlkesi: Vergi ve/veya Ceza
İhbarnamelerinin Tebliği Sırasında Tarh ve/veya Ceza Kesme
İşlemlerinin Dayanağını Teşkil Eden Vergi Tekniği Raporlarının
İhbarnameye Ek Olarak Gönderilmesi Gereği ...............................272
b. Vergi İdaresi İşlemlerinin Anayasa md. 40/2 Karşısındaki
Durumu .........................................................................................280
c. Tebliğin Önemi ve Yeni Yöntem ve Usullerin İlke Bağlamında
Değerlendirilmesi ..........................................................................287
2. Vergi Yargısı Kararlarının Belirliliği .......................................................296
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
VERGİ HUKUKUNDA HUKUKİ GÜVENLİK İLKESİNİN
BİR ALT İLKESİ OLARAK HUKUKİ ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK İLKESİ
I. İlkenin Vergi Hukukundaki Önem ve Konumu...................................................301
II. İlkenin Kapsam ve İçeriği ...................................................................................303
A. Kural Koyma Aşaması .................................................................................303
1. Vergisel Düzenlemelerin Çok Sık Değiştirilmemesi..............................304
2. Vergisel Düzenlemelerin Geçmişe Yürümemesi ..................................312
a. Vergi Hukuku Perspektifinden Gerçek ve Gerçek Olmayan
Geçmişe Yürüme Ayrımı................................................................320
aa. Gerçek Geçmişe Yürüme .......................................................328
aaa. Gerçek Geçmişe Yürür Mahiyetteki Vergisel
Düzenlemeler ...............................................................329
bbb. Vergisel Düzenlemelerin Kazanılmış Haklara
Dokunmasına Kamu Yararı Nedeniyle Müsaade
Edilmesi ve Bunun Sınırları...........................................350
İçindekiler 11
bb. Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme....................................... 352
aaa. Gerçek Olmayan Mahiyetteki Geçmişe Yürür Vergisel
Düzenlemeler .............................................................. 353
bbb. Vergisel Düzenlemelerin Haklı Beklentileri
Zedelemesine Kamu Yararı Nedeniyle Müsaade
Edilmesi ve Bunun Sınırları .......................................... 363
ccc. Geçmişe Yürümenin Öngörülebilir Olması
Nedeniyle Vergi Ödevlisinin Hukuka Olan
Güveninin Zedelenmediği Durumlar ........................... 364
cc. Vergi Suç, Kabahat ve Cezalarına İlişkin Düzenlemeler
Bakımından Geçmişe Yürümezlik Esası................................. 367
B. Hukuk Uygulaması Aşaması ....................................................................... 370
1. Vergi İdaresi Uygulamasının Öngörülebilirliği..................................... 370
a. Yükümlü Lehine Vuku Bulmuş Vergi Hatalarının
Düzeltilebilmesinde Zamansal Sınır.............................................. 371
b. Vergilendirme Sürecinde Yükümlüler Nezdinde Yaratılan
Haklı Beklentilerin Korunması ...................................................... 373
aa. Yükümlüye Özel İdari Yorumdan Doğan Güvenin
Korunması: Özelge Müessesesi ............................................ 374
bb. Vergi İdaresinin Uzlaşma Tutanağına Uygun Hareket Etmesi... 385
cc. Yerleşmiş İdari Uygulamalar Dolayısıyla Ortaya Çıkan
Beklentilerin Korunması ....................................................... 387
2. Vergi Yargısı Kararlarının Öngörülebilirliği .......................................... 389
a. Bireysel Başvuru Kararları Bağlamında Vergisel Uyuşmazlıklara
Dair Yargısal Kararların Öngörülebilirliği ...................................... 390
b. Vergi Hukukunda Yargısal Kararlar Bağlamında Kanunilik İlkesi
ile Hukuki Öngörülebilirlik İlkesinin Ortak Gerekleri: Hukuk
Uygulamasının Yorum Sınırlarını Aşmaması ve Ekonomik
Yaklaşım İlkesinin Öngörülebilir Bir Biçimde Tatbik Edilmesi ...... 409
aa. Hukuk Uygulamasının Yorum Sınırlarını Aşmaması.............. 411
bb. Boşluk Doldurma ve Kıyas Yasağı ......................................... 413
cc. Ekonomik Yaklaşım İlkesinin Hukuki Öngörülebilirliğe
Uygun Tatbik Edilmesi .......................................................... 426
SONUÇ .............................................................................................................. 435
KAYNAKLAR....................................................................................................... 447
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
