Nafaka Alacağı

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .......................................................................................................................... 7

İÇİNDEKİLER.................................................................................................................. 9

KISALTMALAR DİZİNİ .................................................................................................. 17

GİRİŞ ........................................................................................................................... 19

BİRİNCİ BÖLÜM

NAFAKA VE NAFAKA ALACAĞI HAKKINDA GENEL BİLGİLER

I. NAFAKA KAVRAMI ........................................................................................23

II. MEVZUATIMIZDA KABUL EDİLEN NAFAKALAR ...............................................30

A. Bakım Nafakaları ........................................................................................... 31

1. Tedbir Nafakası....................................................................................... 32

2. Yoksulluk Nafakası.................................................................................. 36

3. İştirak Nafakası ....................................................................................... 40

B. Yardım Nafakası ............................................................................................ 44

1. Yardım Nafakası Yükümlüleri ve Nafaka Alacaklıları .............................. 45

2. Yardım Nafakası Talebinin Şartları ......................................................... 46

III. NAFAKA ALACAĞININ DOĞUMU, HUKUKİ NİTELİĞİ VE NAFAKA

ALACAĞININ ÖZELLİKLERİ ..............................................................................50

A. Nafaka Alacağının Doğumu........................................................................... 50

1. Kanundan Doğan Nafaka Alacağı ........................................................... 51

2. İradi Olarak Nafaka Alacağı Tesis Edilip Edilemeyeceği Sorunu ............. 52

B. Nafaka Alacağının Hukuki Niteliği ................................................................. 55

C. Nafaka Alacağının Özellikleri......................................................................... 56

1. Nafaka Alacağı ve Kamu Düzeni İlişkisi................................................... 57

2. Nafaka Alacağının Şahsa Bağlı Bir Hak Olması........................................ 59

3. Nafaka Alacağının Temlik Edilememesi.................................................. 59

4. Nafaka Alacağının İmtiyaz ve İştirak Hakkı ............................................. 61

5. Nafaka Alacağının Haczedilemezliği ....................................................... 63

a. Nafaka Alacağının Borçlunun Malvarlığının Pasifinde Yer

Alması .............................................................................................. 63

b. Nafaka Alacağının Borçlunun Malvarlığının Aktifinde Yer

Alması .............................................................................................. 64

6. Nafaka Alacağının Takası ve Feragatı ..................................................... 65

a. Nafaka Alacağının Takası ................................................................. 65

b. Nafaka Alacağından Feragat............................................................ 66

10 İçindekiler

7. Nafaka Alacağı Üzerinde Rehin Tesis Edilememesi.................................70

8. Nafaka Alacağının İfa Şekli ......................................................................71

9. Nafaka Alacağında Faiz İstemi.................................................................75

D. Nafaka Alacağının Sona Ermesi......................................................................77

1. Nafaka Alacağını Sona Erdiren Genel Sebepler.......................................77

a. Taraflardan Birinin Ölümü................................................................77

b. Tarafların Anlaşması, Nafakanın Kaldırılması ve Nafaka

Süresinin Sona Ermesi ......................................................................78

c. Zamanaşımı ......................................................................................81

2. Nafaka Alacağını Sona Erdiren Özel Sebepler .........................................82

a. Tedbir Nafakası Alacağının Sona Ermesi ..........................................82

b. Yoksulluk Nafakası Alacağının Sona Ermesi......................................83

c. İştirak Nafakası Alacağının Sona Ermesi...........................................84

d. Yardım Nafakası Alacağının Sona Ermesi .........................................85

İKİNCİ BÖLÜM

CEBRİ İCRA TÜRLERİ BAĞLAMINDA

NAFAKA ALACAĞININ İLERİ SÜRÜLMESİ

I. NAFAKA ALACAĞI SEBEBİYLE BAŞVURULABİLECEK İCRA YOLLARI....................87

A. Genel Olarak ..................................................................................................87

B. Nafaka Alacağının İlamsız İcra Takip Yoluyla Talep Edilmesi .........................88

1. İlamsız İcra Takibine Konu Nafaka Alacakları ..........................................89

a. Ara Karar ile Hükmolunan Tedbir Nafakalarının Hukuki

Niteliği ..............................................................................................89

aa. Türk Medeni Kanunu’nda Geçici Önlem Olarak

Düzenlenmiş Ara Karara Dayalı Nafaka Alacaklarının

Hukuki Niteliği ...........................................................................91

bb. 6284 Sayılı Kanunla Düzenlenen Ara Karara Dayalı Tedbir

Nafakasının Hukuki Niteliği........................................................95

b. Ara Karar ile Hükmedilen Tedbir Nafakasının Takip Yoluna

Dair Tartışmalar................................................................................96

2. Nafaka Alacağına İlişkin İlamsız Takipte İcra Takibinin Tarafları ve

Yetkili İcra Dairesi..................................................................................101

a. Nafaka Alacağına İlişkin İlamsız Takipte İcra Takibinin

Tarafları ..........................................................................................101

b. Ara Karara Dayalı İlamsız Takipte Yetkili İcra Dairesinin

Belirlenmesi....................................................................................103

3. Nafaka Alacağına İlişkin İlamsız Takipte İtirazın Hükümden

Düşürülmesi ..........................................................................................105

a. Nafaka Alacağına İlişkin İlamsız Takipte İtirazın Kaldırılması..........105

b. Nafaka Alacağına İlişkin Takipte İtirazın İptali Davası.....................107

İçindekiler 11

C. Nafaka Alacağının İlamlı İcra Takip Yoluyla Talep Edilmesi......................... 109

1. İlamlı İcra Takibine Konu Nafaka Alacakları ......................................... 109

a. Mahkeme İlamına Dayalı Nafaka Alacakları .................................. 109

b. İlam Niteliğinde Belgeye Dayalı Nafaka Alacakları ........................ 111

2. Nafaka İlamının Hukuki Niteliği ve Uyarlanabilirliği ............................. 113

a. Nafaka İlamının Hukuki Niteliği ..................................................... 113

b. Nafaka İlamının Uyarlanabilirliği.................................................... 114

aa. Türk Hukukundaki Durum....................................................... 115

bb. Mukayeseli Hukuktaki Durum................................................. 117

3. Nafakaya İlişkin İlamın İçeriğine Göre İcranın Yerine Getirilme

Usûlü .................................................................................................... 118

a. Nafaka Alacağının Dayandığı İlamın Aynî Edim İçermesi (İİK

m. 24)............................................................................................. 119

b. Nafaka Alacağına İlişkin İlamın Para Edimi İçermesi (İİK m. 32) .... 121

aa. Genel Olarak ........................................................................... 121

bb. Para Edimi İçeren İlamların İlamsız İcra Takibine Konu

Edilebilirliğinin Değerlendirilmesi ........................................... 121

4. Nafaka Alacağına Dayalı İlamlı Takipte İlamın Kesinleşmesi,

İcranın İadesi ve İcra Emrine Karşı Konulması...................................... 125

a. Nafaka Alacağına Dayalı İlamlı Takipte İlamın Kesinleşmesi ......... 125

b. Nafaka Alacağına Dayalı İlamlı Takipte İcranın İadesi.................... 129

c. Nafaka Alacağına Dayalı İlamlı Takipte İcra Emrine Karşı

Konulması ...................................................................................... 131

aa. İcra Emrine Karşı Şikâyet......................................................... 131

bb. İcranın Geri Bırakılması (İİK m. 33).......................................... 133

D. Nafaka Alacağına İlişkin İcra Takiplerinde Takip Giderleri ve Adli

Yardım......................................................................................................... 138

1. Nafaka Alacağına İlişkin Takiplerde Takip Giderleri ............................. 138

2. Nafaka Alacağına İlişkin Takiplerde Adli Yardım................................... 139

II. NAFAKA ALACAĞININ İFLÂS YOLLARI ÇERÇEVESİNDE İLERİ SÜRÜLMESİ ........ 142

A. Genel Olarak ............................................................................................... 142

B. Nafaka Alacağı Nedeniyle Borçlunun İflâsı.................................................. 145

1. Nafaka Ediminin Niteliğine Göre Genel İflâs Yoluyla Takip .................. 145

2. İlama Dayalı Nafaka Alacağı Nedeniyle Nafaka Borçlusunun

Doğrudan Doğruya İflâsı....................................................................... 147

C. İflâs Takip Yolu Sürecinde Adli Yardım ve Teminattan Muafiyet ................ 148

III. NAFAKA BORÇLUSUNUN KONKORDATO BAŞVURUSUNDA

BULUNMASININ NAFAKA ALACAĞINA DAYANAN TAKİPLERE ETKİSİ ............. 149

A. Genel Olarak ............................................................................................... 149

B. Nafaka Alacakları Bakımından Konkordato Talebi ...................................... 152

12 İçindekiler

C. İflâs İçi ve İflâs Dışı Konkordato Sürecinde Nafaka Alacakları......................153

1. Geçici ve Kesin Mühlet Kararı Verilmesinin Nafaka Alacaklarına

Etkisi......................................................................................................153

2. Alacakların Bildirilmesi ve Alacaklılar Toplantısında Nafaka

Alacaklarının Durumu ...........................................................................155

a. Alacakların Bildirilmesi ...................................................................155

b. Alacaklılar Toplantısında Nafaka Alacaklarının Durumu ................157

D. Konkordatonun Tasdiki ve Konkordatonun Feshi Hâlinde Nafaka

Alacakları .....................................................................................................159

1. Konkordatonun Tasdiki Hâlinde Nafaka Alacakları ...............................159

a. Adi Konkordatonun Tasdiki Hâlinde...............................................159

b. İflâs İçi Konkordatonun Tasdiki Hâlinde .........................................161

2. Konkordatonun Feshi Hâlinde Nafaka Alacakları..................................162

E. Malvarlığının Terki Yolu ile Konkordato Sürecinde Nafaka

Alacaklarının Durumu ..................................................................................164

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HACİZ İŞLEMİ BAKIMINDAN

NAFAKA ALACAKLISININ KORUNMASI

I. NAFAKA ALACAĞI SEBEBİYLE BORÇLUYA AİT MALVARLIĞI

DEĞERLERİNİN HACZİ...................................................................................167

A. Genel Olarak ................................................................................................167

B. Nafaka Alacağına Dayalı Takipte Haciz ........................................................169

1. İşleyecek, İşleyen ve İşlemiş (Birikmiş) Nafaka Alacağı Kavramları.......169

2. Maaş ve Ücret Gelirlerinin Haczi...........................................................172

a. Maaş ve Ücret Kavramları ve Kapsadığı Gelirler ............................173

b. Maaş ve Ücret Haczinin Usûlü........................................................180

c. Maaş ve Ücret Gelirlerinin Nafaka Alacağı Bakımından Haczi........183

aa. Nafaka Alacaklarının Maaş ve Ücretten Hangi Sırada

Kesileceği.................................................................................183

aaa. Sıralamaya İlişkin Genel Esaslar.....................................183

bbb. Nafaka Alacaklarının Sıralamadaki Durumu ..................186

bb. Nafaka Alacaklarının Maaş ve Ücretten Hangi Oranda

Kesinleceği...............................................................................189

aaa. Maaş ve Ücret Gelirinin Korunması Gerekliliği..............189

bbb. Maaş ve Ücret Gelirlerinde Yapılacak Kesinti

Miktarının Tespiti ..........................................................191

ccc. Maaş ve Ücret Gelirlerinde Yapılacak Kesinti

Miktarı Bakımından İcra Müdürünün Takdir Yetkisi

ve Görüşümüz ...............................................................196

İçindekiler 13

C. Nafaka Alacağının Haciz İşlemine Konu Olması .......................................... 201

1. İİK m. 83’te Yer Alan Yasal Düzenleme ve Yargıtay Kararları

Işığında “İlama Müstenit Olmayan Nafaka” Kavramı .......................... 202

2. Nafaka Alacağının İlama Dayalı Olup Olmamasının

Haczedilebilirliğine Etkisi...................................................................... 204

3. Nafaka Alacağının İşleyen veya Birikmiş Olmasının

Haczedilebilirliğine Etkisi...................................................................... 207

II. NAFAKA ALACAĞI SEBEBİYLE BORÇLUYA AİT HACZİ CAİZ OLMAYAN

MALVARLIKLARININ HACZİ .......................................................................... 209

A. Genel Olarak ............................................................................................... 209

B. Haczi Caiz Olmayan Mal ve Hakların Nafaka Alacağı Bakımından

Değerlendirilmesi........................................................................................ 212

1. İcra ve İflâs Kanunu m. 82’de Yer Alan “Borçlunun Hâline Münasip Evi”..... 213

2. Emekli Maaşı Haczinin Değerlendirilmesi ............................................ 215

a. Emekli Maaşının Haczedilebilirliği ................................................. 215

b. Emekli Maaşlarının Nafaka Alacağı Bakımından Haczi .................. 218

C. Borçlunun Maaş ve Ücret ile Emekli Maaşının Haczinden Feragat

Etmesi ......................................................................................................... 220

1. Maaş ve Ücret Bakımından Feragat ..................................................... 220

2. Emekli Maaşı Bakımından Feragat ....................................................... 222

D. Nafaka Alacağına İlişkin İlamların İadesi Hâlinde Maaş, Ücret ve

Emekli Maaşlarında Yapılan Kesintilerin Durumu ....................................... 229

III. NAFAKA ALACAĞI SEBEBİYLE HACZE İŞTİRAK ............................................... 232

A. Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Hacze İştirak Sistemleri ............. 232

B. Nafaka Alacağına Dayalı Takipte Hacze Takipsiz (İmtiyazlı) İştirak

(İİK m. 101).................................................................................................. 237

1. Genel Olarak İmtiyazlı İştirak................................................................ 237

2. Nafaka Alacağı Bakımından İmtiyazlı İştirakin Koşulları ....................... 240

a. İmtiyazlı Olarak İştirak Edebilecek Nafaka İlamları........................ 240

b. İştirak Zamanı Bakımından Gerekli Koşullar .................................. 242

C. Nafaka Alacağına Dayalı Takipte Hacze Takipli (Adi) İştirak (İİK m. 100) ......... 245

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

PARALARIN PAYLAŞTIRILMASINDA

NAFAKA ALACAKLISININ DURUMU VE

NAFAKA BORÇLUSUNUN CEZAİ SORUMLULUĞU

I. NAFAKA ALACAĞININ SIRA CETVELİNDE GÖSTERİLMESİ VE SIRA

CETVELİNE KARŞI BAŞVURU YOLLARI ........................................................... 249

A. Nafaka Alacağının Sıra Cetvelinde Yer Alması............................................. 249

1. Hacze İştirak Hâlinde Sıra Cetvelinin Düzenlenmesine ve Derece

Kararı .................................................................................................... 249

14 İçindekiler

2. İmtiyazlı Nafaka Alacağının Sıra Cetvelindeki Durumu .........................253

a. İmtiyazlı Nafaka Alacağı ile Kamu Alacaklarının Aynı Derecede

Yer Alması.......................................................................................253

b. İmtiyazlı Nafaka Alacağının İİK m. 206 Uyarınca İmtiyazlı

Kabul Edilen Alacaklarla Aynı Derecede Yer Alması .......................258

3. İmtiyazsız Nafaka Alacağının Sıra Cetvelindeki Durumu .......................259

B. Nafaka Alacağı Yönünden Sıra Cetveline Karşı Başvuru Yolları....................261

1. Sıra Cetveline Karşı Şikâyet Başvurusu ve Sıra Cetvelinin İptali ............263

2. Sıra Cetveline Karşı İtiraz Davası ...........................................................267

3. İmtiyazlı Nafaka Alacaklısının Kötü Niyetli Olması ve Muvazaa

İddiası....................................................................................................270

II. NAFAKA BORÇLUSUNUN TASARRUFLARININ İPTALİ .....................................274

A. Genel Olarak ................................................................................................274

B. Nafaka Borçlusunun Tasarruflarının İptali İçin Aranan Özel Dava

Şartları .........................................................................................................277

1. İcra ve İflâs Kanunu’nda Kabul Edilen Özel Dava Şartları......................278

2. Yargıtay Kararlarında Kabul Edilen Özel Dava Şartları ..........................280

C. Nafaka Borçlusu ve Nafaka Alacaklısının Muvazaalı Nafaka İlişkisi Tesis

Etmesi ve Yargıtay İçtihatlarında Kabul Edilen “Muvazaa Nedenine

Dayalı İptal Davası” .....................................................................................283

1. Muvazaalı Nafaka İlişkisi ve Sonuçları...................................................283

a. Muvazaalı Nafaka İlişkisi ve Üçüncü Kişiler Bakımından HMK

m. 376’nın Uygulanabilirliği............................................................283

b. Nafaka Alacağının Ödenmesi Saikiyle Yapılan Muvazaalı

Tasarrufların İptali..........................................................................289

2. Yargıtay İçtihatlarında Kabul Edilen “Muvazaa Nedenine Dayalı

İptal Davası” ve Uygulanabilirliği ..........................................................292

a. Yargıtay İçtihatlarında Kabul Edilen “Muvazaa Nedenine

Dayalı İptal Davası”........................................................................292

b. Muvazaa Nedenine Dayalı İptal Davasının Uygulanabilirliği ve

Görüşümüz .....................................................................................298

III. İFLÂS TASFİYE SÜRECİNDE NAFAKA ALACAKLARININ DURUMU ....................300

A. İflâs Tasfiye Sürecinin Nafaka Alacaklarına Etkisi ........................................300

B. İflâs Tasfiye Sürecinde Nafaka Alacaklarının İflâs Masasından

Ödenmesi.....................................................................................................303

1. Nafaka Alacaklarının İflâs Masasına Kaydedilmesi................................304

a. Nafaka Alacağının İrat Biçimde Ödendiği Hâller.............................304

b. Nafaka Alacağının İrat Biçimde Ödenmediği Hâller .......................307

2. Nafaka Alacaklarında İcra ve İflâs Kanunu m. 206’nın Uygulanması.....308

a. Nafaka Alacakları ve İcra ve İflâs Kanunu m. 206 Uyarınca

İmtiyaz Kapsamının Belirlenmesi....................................................308

İçindekiler 15

b. Nafaka Alacaklarının İcra ve İflâs Kanunu m. 206

Çerçevesinde İfasına İlişkin Esasları............................................... 311

3. İflâs Tasfiye Sürecinde Nafaka Alacaklarının Ödenmesi....................... 312

C. Nafaka Alacaklısının İflâsı Hâlinde Nafaka Alacağının Durumu................... 317

1. Nafaka Alacaklarının İflâs Masasına Dâhil Olabilmesi .......................... 317

2. Nafaka Alacaklarının İflâs Masasından Çıkarılması............................... 319

IV. NAFAKA BORÇLUSUNUN CEZAİ SORUMLULUĞU .......................................... 320

A. Genel Olarak ............................................................................................... 320

B. Tazyik Hapsi- Disiplin Hapsi Kavramları....................................................... 321

C. Nafakaya İlişkin Kararlara Uymayanların Cezası (İİK m. 344)...................... 324

1. Nafakaya İlişkin Kararlara Tazyik Hapsi Uygulamasının Anayasa’ya

Uygunluğu Sorunu................................................................................ 324

2. Nafakaya İlişkin Kararlarda Tazyik Hapsinin Unsurları ......................... 327

a. Takip Konusu Alacağın, Nafaka Alacağı Olarak Mahkeme

Kararına Dayanması....................................................................... 328

b. Nafaka Kararında Yer Alan Nafaka Borcunun Maddi Hukuk

Bakımından Devam Etmesi............................................................ 329

c. Nafaka Kararının İlamlı veya İlamsız İcra İle Takibe Konulmuş

ve Bu Takipte Nafaka Borçlusuna İcra/Ödeme Emri

Gönderilmiş Olması ....................................................................... 330

d. Cezanın Ortadan Kaldırılmasını Gerektiren Nedenler

Bulunmaması................................................................................. 334

e. Şikâyet Hakkının Süresinde Kullanılması ....................................... 335

3. Nafakaya İlişkin Kararlara Uyulmaması Hâlinde Uygulanacak

Yargılama Usûlü.................................................................................... 336

D. 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine

Dair Kanun m. 13’de Yer Alan Tazyik Hapsinin Uygulanabilirliği................. 340

SONUÇ .............................................................................................................. 343

KAYNAKÇA ........................................................................................................ 357