Nafaka Hukuku

Kitabın konusu olan nafaka davalarını inceleyen Yargıtay İkinci Hukuk Dairesinde otuz üç yıl (Evet, 17 yıl tetkik hakimi, 10 yıl üyesi ve nihayet 6 yıldır başkanı sıfatlarımla tam otuz üç yıl) aşkın süredir aralıksız görev yapıyorum. Yargıtay’da Nafaka Hukukunu ilgilendiren binlerce (evet, binlerce!) dava dosyasını bizzat okudum ve binlerce (evet, binlerce!) Yargıtay ilamını bizzat yazdım. Binlerce kararda ahlaki, vicdani ve hukuki sorumluluğum vardır. Nafaka Hukuku kitabımın genişletilmiş bu ikinci baskısında Nafaka Hukukunun temel kaynaklarını oluşturan bir çok uluslararası sözleşmeye öncelikle bu eserde derinlemesine yer vermeye çalıştım. Daha sonra nafaka hukukunun örneğin İcra ve İflas Hukuku gibi Türk Medeni Kanunu dışında kalan ilgili kaynaklarını gerek esas gerekse usul hükümlerini de yansıtır geniş kapsamlı bir kitap hazırlayarak özellikle nafaka sorunlarının çözümüne katkıda bulunmayı hedefledim. Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin görevi kapsamında kalmış davalara yönelik 57. (Evet Elli Yedinci) bilimsel kitabımı kitap-dostlarıma sunmanın huzuru ve mutluluğu içindeyim. Bu vesile ile hukukçu çevresine bugüne kadar boşanma hukukuna yönelik düşüncelerimi açıklamama olanak sağlamış olanlardan aklıma geliveren; Devlet kuruluşlarından; Yargıtay, Adalet Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Türkiye Adalet Akademisi, TBMM Adalet Komisyonu Başkanlığı, TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, TÜBİTAK, Diyanet İşleri Din İşleri Başkanlığı ile Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğüne, Sivil toplum örgütlerinden; UNİCEF, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), İKÜ Ceza Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi (CEHAMER), Türk Hukuk Kurumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü, Türk Demokrasi Vakfı, Avrupa Genç Hukukçular Derneği ELSA (The European Law Students’ Assosiation), İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi, Raoul Wallenberg İnsan Hakları ve İnsancıl 6 Önsöz Hukuk Enstitüsü, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Yoncalı Platformu, Aile Hukuku Derneği, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Derneği (KEFEDER), Aktif Kadın Çalışmaları Derneği (AKÇADER), Adalet Sistemi Uzmanları Derneği (ASUD), Yaşar Üniversitesi Hukuk Topluluğu, Mağdur Babalar Derneği, Annem Kadın ve Aile Derneği, Marmara Üniversitesi Hukuk ve Diplomasi Kulübü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kurgusal Duruşma Topluluğu, İzmir Arabulucular Derneği (İZARDER), Adalet Mensupları Dayanışma Vakfı, Marmara Üniversitesi Hukuk ve Diplomasi Kulübü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kurgusal Duruşma Topluluğu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceride-i Kantar Öğrenci Topluluğu, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukukta Kariyer Topluluğu ile Halkbank’ın değerli yöneticilerine, Hukuk fakültelerinden; Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Atılım Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi,, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Turgut Özal Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesine Barolardan; Özellikle başta Türkiye Barolar Birliği olmak üzere Adana Barosu, Adıyaman Barosu, Afyon Barosu, Aksaray Barosu, Amasya Barosu, Ankara Barosu, Antalya Barosu, Artvin Barosu, Aydın Barosu, Balıkesir Barosu, Bartın Barosu, Batman Barosu, Bingöl Barosu, Bolu Barosu, Burdur Barosu, Bursa Barosu, Çanakkale Barosu, Çorum Barosu, Denizli Barosu, Diyarbakır Barosu, Düzce Barosu, Edirne Barosu, Elazığ Barosu, Erzincan Barosu, Erzurum Barosu, Eskişehir Barosu, Gaziantep Barosu, Giresun Barosu, Hatay Barosu, Isparta Barosu, İstanbul Barosu, İzmir Barosu, Kahramanmaraş Barosu, Karabük Barosu, Karaman Barosu, Kars-Ardahan Barosu, Kastamonu Barosu, Kayseri Barosu, Kırıkkale Barosu, Kırklareli Barosu, Kırşehir Barosu, Kocaeli Barosu, Konya Barosu, Kütahya Barosu, Malatya Barosu, Manisa Barosu, Mardin Barosu, Mersin Barosu, Muğla Barosu, Nevşehir Barosu, Niğde Barosu, Ordu Barosu, Osmaniye Barosu, Sakarya Barosu, Samsun Barosu, Sinop Önsöz 7 Barosu, Sivas Barosu, Şanlıurfa Barosu, Tekirdağ Barosu, Trabzon Barosu, Uşak Barosu, Van Barosu, Yozgat Barosu, Zonguldak Barosu’na, Merkezlerden; Türkiye Barolar Birliği Eğitim Merkezi, Ankara Barosu Eğitim Merkezi, Ankara Barosu İnsan Hakları Merkezi, Ankara Barosu Çocuk Hakları Merkezi, Ankara Barosu Kadın Hakları Merkezi, Ankara Barosu Gelincik Merkezi, Antalya Barosu Genç Avukatlar Meclisi, İstanbul Barosu Meslek İçi Eğitim Merkezi, İstanbul Barosu Staj Eğitim Merkezi ve İstanbul Barosu Bakırköy Bölge Temsilciliği’ne, Konuşma metinlerimi yayınlayan; Türkiye Barolar Birliği Kadın Hukuku Komisyonu (TÜBAKKOM), İstanbul Barosu Kadın Hakları Komisyonu, İstanbul Barosu Kadın Hakları Uygulama Merkezi, İzmir Barosu Dergisi Yayın Kurulu’na, makalelerimi yayınlayan Yargıtay Dergisi, Adalet Dergisi, Ankara Barosu Dergisi, İstanbul Barosu Dergisi, İzmir Barosu Dergisi, Bursa Barosu Dergisi, Manisa Barosu Dergisi, Kayseri Barosu Dergisi, Kocaeli Barosu Dergisi, Osmaniye Barosu Dergisi, Giresun Barosu Dergisi ve Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi yöneticilerine, Söyleşilerimi yayınlayan; Güncel Hukuk Dergisi ve ZİGGURAT, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğrenci Topluluğu Dergisi yayın kuruluna, Benimle televizyon programları yapan; TRT Televizyonuna ve CNN Televizyonuna, Ayrıca; Saymayı unuttuğum diğer bütün tüzel kişiliklere kalbî teşekkürlerimi sunarım. Bütün eserlerimin olduğu gibi bu eserimin de yayınlanmasına aracılık eden/emek veren Yetkin Yayınevinin bütün çalışanlarına ve özellikle sayın Muharrem Başer’e teşekkür ederim. Hepinizi saygı ve dostluk ile selâmlarım 24 Mayıs 2021 Ömer Uğur GENÇCAN Çankaya-ANKARA YARGITAY 2. Hukuk Dairesi Başkanı

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ......................................................................................................................5

KAYNAKÇA .........................................................................................................145

KISALTMALAR...................................................................................................149

§ 1. NAFAKA HUKUKUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİ.................................151

I. NAFAKANIN YERİ.............................................................................151

II. NAFAKANIN TÜRLERİ ........................................................................152

III. NAFAKA DAVASININ YARGI SİSTEMİNDEKİ YERİ ..................153

A- YARGI SİSTEMİNİN KAPSAMI..................................................153

B- NAFAKA DAVASININ YARGI SİSTEMİNDEKİ YERİ.............153

C- NAFAKA DAVASINA BAKACAK MAHKEME İLE İLGİLİ 

SORUNLAR....................................................................................154

1- Yargı Yolu Sorunu (HMK m. 114, f. I/b).................................154

2- Görev Sorunu (HMK m. 114, f. I/c) .........................................155

IV. NAFAKA DAVASINDA YER ALAN YARGI ÖRGÜTÜ .................155

A- ADLİYE MAHKEMELERİ............................................................155

1- Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri (İDM) (5235 SK m. 2) ....156

2- Adli Yargı İkinci Derece Mahkemeleri/Bölge Adliye 

Mahkemeleri (BAM) (5235 SK m. 3)......................................156

B- YÜKSEK MAHKEME/YARGITAY (TCA m. 154, 2797 

SK m. 1) ..........................................................................................158

1- İlk Derece Mahkemesi Görevi (HMK m. 47, f. I, 286 f. I).......158

2- Temyiz İncelemesi Görevi........................................................159

a. İlk Derece Mahkemesi Kararları (HMK Geçici 

Madde 3, f. II)....................................................................159

b. Bölge Adliye Mahkemesi Kararları ...................................160

c. İlk Derece Mahkemesi Kararı (Sıçramalı Temyiz) 

(HMK m. 373 f. I, IV)........................................................161

3- İçtihadı Birleştirme Görevi (2797 SK m. 45) ...........................161

V. NAFAKA HUKUK KURALLARI.......................................................162

A- NAFAKA MADDİ HUKUKU........................................................164

B- NAFAKA USUL HUKUKU...........................................................164

VI. NAFAKA DAVASINDA YARGILAMA USULÜ..............................164

A- YARGILAMA USULLERİ ............................................................16410 İçindekiler

B- NAFAKA DAVASINDA YARGILAMA USULÜ 

(HMK m. 316 f. I/ç).........................................................................165

§ 2. NAFAKA HUKUKUNUN KAYNAKLARI.................................................166

I. GENEL OLARAK................................................................................166

II. MEVZUAT KAYNAKLARI................................................................166

A- ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER..............................................166

B- ANAYASA......................................................................................167

1- Kanun Önünde Eşitlik (TCA m. 10).........................................168

2- Kişinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevi Varlığı 

(TCA m. 17 f. I)........................................................................168

3- Bilim ve Sanat Hürriyeti (TCA m. 27 f. I)................................169

4- Hak Arama Hürriyeti (TCA m. 36 f. I).....................................169

5- Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları (TCA m. 41).................170

6- Eğitim ve Öğrenim Hakkı (TCA m. 42 f. I)..............................170

7- Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı (TCA m. 50 f. II)............171

C- KANUNLAR...................................................................................171

1- 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama 

Usûllerine Dair Kanun ..............................................................171

2- 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu .............................................172

3- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ...............................172

4- 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ve Bölge 

Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında 

Kanun........................................................................................173

5- 7201 sayılı Tebligat Kanunu.....................................................174

6- 492 sayılı Harçlar Kanunu ........................................................174

7- 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku 

Hakkında Kanun .......................................................................174

8- 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu .............................................174

a. Alacaklının Rızasıyla Takas Edilebilir 

(TBK m. 144 f. I/3)............................................................175

b. Birikmiş Nafakalar Temlik Edilebilir (TBK m. 183).........175

c. İşçi Ücretinde Nafaka Alacaklıların Hakkı Saklıdır 

(TBK m. 410 f. I)...............................................................175

d. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde İptal İstenebilir 

(TBK m. 615 f. I)...............................................................175

d. Mahsup Şartıyla Bakım Alacaklısının Nafaka Ödemesine 

Karar Verilebilir (TBK m. 615 f. II) ..................................175

9- 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ...............................................176İçindekiler 11

a. İcra ve İflas Dairelerinin Yaptığı Muameleler Hakkında 

Şikayet Edilmesi (İİK m. 16) .............................................176

aa. Yedi Gün İçinde Şikayet .............................................176

bb. Her Zaman Şikayet......................................................176

aaa. Bir Hakkın Yerine Getirilmemesi .........................176

bbb. Bir Hakkın Sebepsiz Sürüncemede Bırakılması...176

ccc. Kamu Düzenine Aykırı İşlem Yapılması ..............177

b. İcranın İcra Mahkemesince Geri Bırakılması (İİK m. 33) .177

aa. İtfa/Borcun Sonlandırılması (İİK m. 33 f. I, c. 1)........178

bb. İmhal (Süre Verme/Erteleme) (İİK m. 33 f. I, c. 1).....180

cc. Borcun Zamanaşımına Uğraması (İİK m. 33 f. I, c. 1, 

33/a).............................................................................180

c. İcranın Kanun Yolu Mahkemesi Tarafından Geri 

Bırakılması (İİK m. 36)......................................................181

aa. Bölge Adliye Mahkemesi Tarafından İcranın Geri 

Bırakılması (HMK m. 350 f. I, İİK m. 36).................181

bb. Yargıtay Tarafından İcranın Geri Bırakılması 

(HMK m. 367 f. I, İİK m. 36)......................................182

d. Boşanmanın Feri Niteliğindeki Nafakaların İcrası 

Boşanma Hükmünün Kesinleşmesi Gerekir ......................183

e. İlama Müstenit Nafaka Takibi Son Muamele Üzerinden On 

Sene Geçmekle Zamanaşımına Uğrar (İİK m. 39 f. I) .......184

f. İcranın İadesi (İİK m. 40) ..................................................184

g. Menfi Tesbit Davası Açılabilir (İİK m. 72) .......................185

h. İstirdat Davası Açılabilir (İİK m. 72 f. VII).......................188

ı. İlama Müstenit Olmayan Nafakalar Kısmen Haczolunabilir 

(İİK m. 83) .........................................................................190

i. Nafaka Alacaklısı Hacze İmtiyazlı İştirak Edebilir 

(İİK m. 101 f. III)...............................................................191

j. Nafaka Davasının Tarafı Müflis Olsa Bile Dava Durmaz 

(İİK m. 194 f. I)..................................................................191

k. Nafaka Alacakları Birinci Sırada Kaydolunur 

(İİK m. 206 f. IV)...............................................................191

l. Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunanların Cezası 

(İİK m. 338) .......................................................................192

m. Borçlunun Ödeme Şartını İhlali Halinde Ceza 

(İİK m. 340) .......................................................................192

n. Nafaka Gereğini Yerine Getirmeyen Borçlu İçin Tazyik 

Hapsi Kararı Verilir (İİK m. 344) ......................................19312 İçindekiler

aa. Alacaklının Şikâyeti Olmalıdır....................................193

bb. Kesinleşmiş Mahkeme Kararı Olmalıdır.....................193

cc. Tahsili İçin İcra Takibine Başlanılmış Olmalıdır ........193

dd. İcra Emri Borçlu-Sanığa Tebliğ Edilmiş Olmalıdır.....193

ee. İlamda Yazılı Ödeme Koşullarına Uyulmamış 

Olmalıdır .....................................................................194

ff. İcra Emrinin Tebliği İle Şikayet Tarihi Arasında İşlemiş 

En Az Bir Aylık Cari Nafaka Borcu Bulunmalıdır .....194

gg. Nafakanın Kaldırılması/Azaltılması Davası 

Bulunmamalı, Açılmış İse Sonuçlanmış Olmalıdır.....194

hh. Şikayet Hakkı Süresinde Kullanılmalıdır....................195

ıı. Usulüne Uygun Şekilde Yargılama Yapılmalıdır........196

o. Davanın ve Cezanın Düşmesi İle Ceza Verilemeyecek 

Hâller (İİK m. 354) ............................................................196

aa. Davanın Düşmesi (İİK m. 354 f. I)..............................196

aaa. Müştekinin Feragat Etmesi ...................................196

bbb. Borcun İtfa Edilmesi.............................................196

bb. Cezanın Düşmesi.........................................................197

cc. Kararın Yerine Getirilmemesi .....................................197

dd. Miktar Olarak Uygulanamayacak Takip 

(İİK m. 354 f. IV)........................................................197

ee. İtiraz ............................................................................197

p. Fazla Verilen Paranın Geri Alınması (İİK m. 361)............197

aa. İcra Dairesince Borçludan Tahsil Edilmiş Para 

Mevcut Olmalıdır........................................................198

bb. Her Türlü İcra Takibinde Uygulanabilir......................198

cc. Fazla Para Tahsil Edilen Her Durumda Uygulanabilir198

dd. Ayrıca Mahkeme Kararına Gerek Bulunmamaktadır..198

r. Geçici Tedbir Nafakasının (TMK m. 169) İptali İçin Ayrı 

Dava Açılamaz...................................................................198

s. Mükerrer Ödenmiş Olan Nafakanın İadesi İçin İcraya 

Başvurulabilir.....................................................................199

ş. Tahsil Edilecek Nafaka Miktarı Tektir...............................199

t. Nafaka Ara Kararları İçin İlamlı İcra Yoluna 

Başvurulamaz.....................................................................200

10- 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu .........................................200

a. Koruma Kapsamnda Bulunanlar..........................................202

aa. Korunma İhtiyacı Olan Çocuk.....................................203İçindekiler 13

bb. Suça Sürüklenen Çocuk...............................................204

b. Korumada Yer Alan Kişi ve Kurumlar ..............................204

aa. Mahkemeler.................................................................204

aaa. Çocuk Mahkemeleri..............................................204

bbb. Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri ............................205

bb. Resmî veya Özel Kurumlar.........................................205

cc. Sosyal Çalışma Görevlisi ............................................206

c. Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler....................................206

aa. Tedbirin Türü................................................................206

aaa. Olağan Tedbir Kararları ........................................207

aaaa. Danışmanlık Tedbiri.................................... 207

bbbb. Eğitim Tedbiri............................................. 207

cccc. Bakım Tedbiri.............................................. 208

dddd. Sağlık Tedbiri ............................................. 210

eeee. Barınma Tedbiri........................................... 211

ffff. Diğer Tedbirler.............................................. 211

bbb. Acil Korunma Tedbiri ..........................................212

aaaa. Acil Bir Durum Bulunmalıdır...................... 212

bbbb. Acil Korunma Kararı Süresi ....................... 212

cccc. Sosyal İnceleme Yapılmalıdır...................... 212

dddd. Çocuk Hâkimine Müracaat Edilmelidir...... 213

bb. Tedbirin Süresi ............................................................213

cc. Tedbirin Şekli..............................................................214

dd. Tedbirin Değiştirilmesi................................................214

ee. Tedbirin Kaldırılması ..................................................215

ff. Tedbir Giderleri...........................................................216

d. Yargılama Usulü ................................................................216

aa. Görevli Mahkeme........................................................216

bb. Yetkili Mahkeme.........................................................219

cc. Davacı .........................................................................220

aaa. İstem Üzerine ........................................................220

bbb. Re'sen ...................................................................220

dd. Davalı ..........................................................................220

aaa. Kuruma Yöneltilmelidir........................................221

bbb. Yasal Temsilciye Yöneltilmelidir.........................221

ee. Kuruma Başvuru .........................................................22314 İçindekiler

aaa. Bildirim Yükümlülüğü ..........................................223

bbb. Araştırma Yükümlülüğü.......................................224

ccc. Başvuru Hakkı.......................................................224

ff. Kural Olarak Duruşma Yapılmaksızın Tedbir Kararı 

Verilemez ....................................................................224

gg. Görüş Alınmalıdır .......................................................225

hh. Yargılama Giderleri.....................................................225

11- 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu.......................................225

12- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası 

Kanunu......................................................................................226

D- TÜZÜKLER....................................................................................226

E- YÖNETMELİKLER (HMK m. 449) ..............................................226

1- Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile 

Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin 

Yürütülmesine Dair Yönetmelik...............................................227

2- Elektronik Tebligat Yönetmeliği ..............................................227

III. İÇTİHAT KAYNAKLARI ...................................................................227

A- BİLİMSEL İÇTİHAT (İLMÎ İÇTİHAT/ BİLİMSEL GÖRÜŞLER/ 

DOKTRİN/ ÖĞRETİ) (TMK m. 1 f. II)..........................................228

B- YARGISAL İÇTİHAT (KAZAÎ İÇTİHAT/YARGITAY 

KARARLARI) (TMK m. 1 f. II).....................................................228

§ 3. EŞ İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASI DAVASI (TMK m. 197) ......229

I. GENEL OLARAK................................................................................229

II. BİRLİKTE YAŞAMAYA ARA VERİLMESİ.....................................233

A- ORTAK KARARLA BİRLİKTE YAŞAMAYA ARA 

VERİLMESİ....................................................................................233

B- ORTAK OLMAYAN KARARLA BİRLİKTE YAŞAMAYA 

ARA VERİLMESİ ..........................................................................234

1- Kişiliğin Ciddi Biçimde Tehlikeye Düşmesi 

(TMK m. 197 f. I).....................................................................234

a. Cinsel Sadakate Aykırı Davranışla Tehlikeye Düşme .......235

b. Fiziksel Sadakate Aykırı Davranışla Tehlikeye Düşme.....236

c. Görsel Sadakate Aykırı Davranışla Tehlikeye Düşme.......237

d. Sosyal Sadakate Aykırı Davranışla Tehlikeye Düşme.......238

2- Ekonomik Güvenliğin Ciddi Biçimde Tehlikeye Düşmesi 

(TMK m. 197 f. I).....................................................................239

3- Ailenin Huzurunun Ciddi Biçimde Tehlikeye Düşmesi 

(TMK m. 197 f. I).....................................................................240İçindekiler 15

4- Haksız Olarak Birlikte Yaşamaktan Kaçınma 

(TMK m. 197 f. III) ..................................................................241

5- Ortak Hayatın Başka Sebeple Olanaksız Hale Gelmesi 

(TMK m. 197 f. IIII).................................................................241

III. EŞ İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ ÖZELLİKLERİ.......242

A- ERKEK VE KADIN EŞ İÇİN VERİLEBİLİR ...............................242

B- NAFAKA YÜKÜMLÜLÜĞÜ ASILDIR .......................................242

C- TEREKE ALACAĞINA DAHİLDİR.............................................242

D- MUTLAKA VERİLMESİ GEREKMEZ ........................................242

1- Düzenli ve Yeterli Geliri Olan Eşe Tedbir Nafakası 

Verilemez..................................................................................242

2- İsteyerek Çalışmayana Tedbir Nafakası Verilemez ..................243

E- TEDBİR NAFAKASI YÜKÜMLÜLÜĞÜ KALKABİLİR............243

1- Çalışmayan, Malvarlığı ve Geliri Olmayan Eşin Tedbir 

Nafakası Yükümlülüğü Yoktur.................................................243

2- Askerde Olan Erkek Eşin Tedbir Nafakası Yükümlülüğü 

Yoktur.......................................................................................244

F- KUSUR KURAL OLARAK DİKKATE ALINAMAZ ..................244

G- EVLİLİK DIŞI BİRLİKTELİK VARSA VERİLEMEZ.................245

1- Başkası İle Yaşanıyor Olmalıdır...............................................246

2- Ekonomik Destek Bulunmalıdır ...............................................246

3- Gereksinim Destekle Sonlanmalıdır .........................................246

4- Ekonomik Birlik Oluşmalıdır ...................................................246

H- AYRI YAŞAMADA HAKLILIK İSPATLANMALIDIR ..............246

I- KANUNDA DÜZENLENEN ÖNLEMLER ALINMALIDIR .......247

İ- BİRLİKTE YAŞAM SIRASINDAKİ HAYAT SEVİYELERİ 

KORUNMALIDIR..........................................................................248

K- TASARRUF YETKİSİNİN SINIRLANMASINI 

ENGELLEMEZ...............................................................................249

L- İLAMLARIN İNFAZ EDİLECEK KISMI HÜKÜM 

BÖLÜMÜDÜR ...............................................................................250

M- BOŞANMA İLAMININ KESİNLEŞMESİ TEDBİR NAFAKASINA 

İLİŞKİN İLAMI BERTARAF ETMEZ .........................................250

IV. EŞ İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASINDA TALEP ..................251

A- TALEP BAĞIMSIZ DAVA İLE YAPILIR ....................................251

B- TALEP EDEBİLECEKLER ............................................................251

1- Eşlerden Biri .............................................................................251

2- Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmayan Eşin Vasisi.......................25216 İçindekiler

C- TALEP EDİLEBİLECEKLER........................................................253

1- Diğer Eş....................................................................................253

2- İflâs İdaresi ...............................................................................253

D- TALEP AŞILAMAZ .......................................................................253

E- TALEP BELİRSİZ İSE ...................................................................253

F- TALEBE RAĞMEN KARAR VERİLMEDİ İSE...........................254

G- TALEP YOKSA VERİLEMEZ ......................................................254

H- TALEP EDİLMEDİ SONRA TALEP EDİLDİ İSE .......................254

I- TALEP EDİLMEDİĞİ AÇIKLANMIŞ İSE ...................................254

İ- TALEP ETMEYE BOŞANMA DAVASI ENGEL OLAMAZ.......255

J- TALEP DIŞI KARAR VERİLEMEZ .............................................255

K- TALEP HER ZAMAN YAPILABİLİR ...................................255

V. EŞ İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ SÜRESİ ..................255

A- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ BAŞLANGICI .................255

B- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ DEVAMI .........................256

1- Ucu Açık Olarak Verilmelidir ..................................................256

2- İstek Varsa Sınırlı Süre Verilebilir ...........................................257

C- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ SONA ERMESİ...............257

1- Eşlerden Birinin Ölmesi............................................................257

2- Ölüm Benzeri Durumun Gerçekleşmesi ...................................257

3- Gaiplik Kararı Alınması............................................................258

4- Boşanma Kararının Kesinleşmesi .............................................259

5- Evliliğin İptali Kararının Kesinleşmesi.....................................260

6- Sınırlı Sürenin Tamamlanması .................................................260

7- Bağımsız Tedbir Nafakası Davasından Feragat Edilmesi.........260

8- Kaldırılmasına Karar Verilmesi................................................260

VI. EŞ İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASI KARARININ 

KAPSAMI.............................................................................................260

A- BAĞIMSIZ TEDBIR NAFAKASININ MİKTARI ........................260

1- Gelirin Araştırılması .................................................................261

2- Giderin Araştırılması ................................................................261

3- Değerlendirme ..........................................................................262

a. Eşin Geliri Az İse...............................................................263

b. Eşin Geliri Varsa................................................................263

c. Eşin Geliri Yoksa ...............................................................264

d. Eşin Geliri Araştırılmadı İse ..............................................265İçindekiler 17

e. Eşlerin Geliri Eşit İse ...........................................................265

f. Eşlerin Mesleği Varsa ........................................................266

g. Eşlerin Kabul Ettiği Miktar Varsa......................................266

4- Bilirkişi İncelemesi...................................................................266

B- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ GELECEK YILLARDAKİ 

MİKTARI KARARLAŞTIRILAMAZ............................................267

C- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASINDA FAİZ...............................268

VII. EŞ İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENMESİ............269

A- EŞE BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME BİÇİMİ ..269

1- İrat Biçiminde Ödenmesi..........................................................269

2- Toptan Ödenmesi......................................................................269

B- EŞE BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME TÜRÜ ....270

1- Türk Parası Olarak....................................................................270

2- Ayın Olarak ..............................................................................270

§ 4. ÇOCUK İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASI (TMK m. 197 f. IV)..271

I. GENEL OLARAK (TMK m. 327 f. I) ......................................................271

A- ANA YA DA BABANIN HAKLILIĞI ARANMAMALIDIR .......272

B- SOYBAĞI İLİŞKİSİ BULUNMALIDIR........................................272

C- ÇOCUĞUN MALLARINDAN SARFEDEBİLME MÜMKÜNDÜR 

(TMK m. 327 f. II) ..........................................................................273

1- Ana ve Baba Yoksul Olmalıdır.................................................273

2- Çocuğun Özel Durumu Olağanüstü Harcamalar Yapılmasını 

Gerektirmelidir .........................................................................273

3- Olağan Dışı Herhangi Bir Sebebin Varlığı Bulunmalıdır.........273

4- Hâkimin izni Alınmalıdır..........................................................273

D- FİİLEN BİRLİKTE KALINIYOR OLUNMALIDIR .....................273

II. ANA VE BABANIN BAKIM BORCUNUN SÜRESİ 

(TMK m. 328).......................................................................................274

A- KURAL OLARAK (TMK m. 328 f. I)...........................................275

B- ÇOCUK ERGİN OLDUĞU HALDE EĞİTİMİ DEVAM 

EDİYORSA (TMK m. 328 f. II) .....................................................275

III. ÇOCUK İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASINDA TALEP .........275

A- TALEP BAĞIMSIZ DAVA İLE YAPILIR....................................275

B- TALEP EDEBİLECEKLER............................................................276

1- Küçüğe Fiilen Bakan Ana ve Baba (TMK. m. 329 f. I)............276

a. Ana ve Baba Evli Değilse ..................................................277

b. Ana ve Baba Evli İse..........................................................27818 İçindekiler

2- Kayyım (TMK. m. 329 f. II).....................................................278

3- Vasi (TMK. m. 329 f. II) ..........................................................279

4- Ayırt Etme Gücüne Sahip Olan Küçük (TMK. m. 329 f. III)...279

5- SHÇEK (2828 SK m. 30) .........................................................280

C- TALEP EDİLEBİLECEKLER........................................................280

1- Diğer Eş (TMK. m. 329 f. I).....................................................280

2- Ana ve/veya Baba .....................................................................280

D- TALEP AŞILAMAZ .......................................................................281

E- TALEP BELİRSİZ İSE ...................................................................281

F- TALEBE RAĞMEN KARAR VERİLMEDİ İSE...........................281

G- TALEP YOKSA VERİLEMEZ ......................................................281

H- TALEP ETMEYE BOŞANMA DAVASI ENGEL OLAMAZ.......282

J- TALEP DIŞI KARAR VERİLEMEZ.......................................282

K- TALEP HER ZAMAN YAPILABİLİR ..........................................282

IV. ÇOCUK İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ SÜRESİ .........283

A- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ BAŞLANGICI .................283

B- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ DEVAMI .........................283

1- Ucu Açık Olarak Verilmelidir ..................................................283

2- İstek Varsa Sınırlı Süre Verilebilir..............................................284

C- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ SONA ERMESİ...............284

1- Çocuğun Ölmesi .......................................................................284

2- Ölüm Benzeri Durumun Gerçekleşmesi ...................................285

3- Gaiplik Kararı Alınması............................................................285

4- Sınırlı Sürenin Tamamlanması .................................................286

5- Feragat Edilmesi .......................................................................286

6- Kaldırılmasına Karar Verilmesi................................................286

7- Çocuğun Ergin Olması..............................................................286

8- Çocuğun Fiilen Ayrılması.........................................................287

V. ÇOCUK İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASI KARARININ 

KAPSAMI.............................................................................................287

A- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ MİKTARI ........................287

1- Gelirin Araştırılması .................................................................287

a. Çocuğun Gelirleri Araştırılmalıdır 

(TMK m. 330 f. II, c. 2) .....................................................288

b. Tarafların Gelirleri Araştırılmalıdır ...................................288

2- Giderin Araştırılması ................................................................288İçindekiler 19

a. Çocuğun Giderleri Araştırılmalıdır 

(TMK m. 330 f. I, c. 1).......................................................288

b. Tarafların Giderleri Araştırılmalıdır 

(TMK m. 330 f. I, c. 1).......................................................289

3- Değerlendirme ..........................................................................289

a. Eşin Geliri Az İse...............................................................290

b. Eşin Geliri Yoksa ...............................................................290

c. Eşin Geliri Araştırılmadı İse ..............................................290

d. Eşlerin Kabul Ettiği Miktar Varsa......................................291

4- Bilirkişi İncelemesi...................................................................291

B- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ GELECEK YILLARDAKİ 

MİKTARININ KARARLAŞTIRILMASI ......................................291

C- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASINDA FAİZ...............................292

VI. ÇOCUK İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ 

ÖDENMESİ..........................................................................................293

A- ÇOCUĞA BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME 

BİÇİMİ ............................................................................................293

1- İrat Biçiminde Ödenmesi (TMK m. 330 f. II)...........................293

2- Toptan Ödenmesi......................................................................294

B- ÇOCUĞA BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME 

TÜRÜ ..............................................................................................294

1- Türk Parası Olarak....................................................................294

2- Ayın Olarak.................................................................................295

VII. ÇOCUK İÇİN BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASINDA DURUMUN 

DEĞİŞMESİ (TMK m. 331).................................................................295

VIII. ÇOCUĞA TEDBİR NAFAKASINDA GÜVENCE VERİLMESİ 

(TMK m. 334).......................................................................................295

A- AYNÎ VE KİŞİSEL GÜVENCE.....................................................296

B- DİĞER GÜVENCELER .................................................................296

§ 5. BOŞANMA DAVASINDA EŞ İÇİN GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI (TMK 

m. 169)..........................................................................................................297

I. GENEL OLARAK................................................................................297

II. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ NİTELİĞİ............................299

A- EŞE VERİLEBİLECEK TEDBİR NAFAKALARINDAN 

BİRİDİR ..........................................................................................299

1- Bağımsız Tedbir Nafakası (TMK m. 197) ..................................300

2- Geçici Tedbir Nafakası (TMK m. 169).....................................301

B- KOŞULLARI VARSA VERİLMESİ ZORUNLUDUR .................30120 İçindekiler

1- Kural Olarak Eşin Nafaka Yükümlülüğü Ortadan Kalkmaz.....301

a. Tutukluluk Halinde Verilebilir...........................................301

b. Hükümlülük Halinde Verilebilir ........................................301

c. İşsizlik Halinde Verilebilir.................................................301

d. Askerlik Halinde Verilebilir...............................................302

e. Akıl Hastalığı Halinde Verilebilir......................................303

f. Ekonomik Durumu Daha İyi Olana Verilebilir..................303

2- Ekonomik Güçleri Birbirine Yakın Olan Eşlerin Geçici Tedbir 

Nafakası Verme Zorunluluğu Yoktur .......................................305

3- Uzun Yıllar Nafaka Talep Edilmemesi Etkili Değildir.............305

4- Akıl Hastalığı Tek Başına Yükümlülüğü Sonlandırmaz...........305

5- İhtiyacı Olana Verilir................................................................306

C- KUSUR DİKKATE ALINAMAZ...................................................306

D- EVLİLİK DIŞI BİRLİKTELİK VARSA VERİLEMEZ.................309

1- Başkası İle Yaşanıyor Olmalıdır...............................................310

2- Ekonomik Destek Bulunmalıdır ...............................................310

3- Gereksinim Destekle Sonlanmalıdır .........................................311

4- Ekonomik Birlik Oluşmalıdır ...................................................311

E- TEREKE ALACAĞINA DAHİLDİR.............................................311

F- POZİTİF AYRIMCILIK İLKESİ UYGULANAMAZ ...................311

G- KABUL EDİLEN MİKTARIN AZINA HÜKMEDİLEMEZ.........312

H- DAVA AÇILMASI İLE HAK EDİLİR...........................................313

I- İLAMSIZ İCRA TAKİBİ YOLUYLA İCRASI MÜMKÜNDÜR..313

III. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA TALEP ...............................313

A- TALEP EDEBİLECEKLER.....................................................314

1- Kadın Yararına Geçici Tedbir Nafakası.............................314

a. Kural Olarak................................................................314

b- Askerde Olan Erkek Eşin Geçici Tedbir Nafakası 

Yükümlülüğü Yoktur ..................................................314

c. Erkek Eşin Gelirinin Az Olması Tedbir Nafakası 

Vermesine Engel Değildir...........................................315

2- Erkek Eş Yararına Geçici Tedbir Nafakası........................316

a- Kural Olarak................................................................316

b- Erkek Eş Yararına Geçici Tedbir Nafakası 

Verilemeyecek Haller..................................................316

aa. Erkek Eş Çalışabilir İse .......................................316

bb. Erkek Eşin Geliri Var İse ....................................316İçindekiler 21

cc. Kadının Geliri Yoksa ..............................................317

B- TALEP AŞILAMAZ ................................................................317

C- TALEBİN BELİRSİZ OLMASI...............................................317

D- TALEP EDİLMESİNE RAĞMEN KARAR VERİLMEMESİ318

E- KENDİLİĞİNDEN VERİLİR ..................................................318

F- ÖNCE TALEP EDİLMEDİ SONRA TALEP EDİLDİ İSE.....319

G- TALEP EDİLMEDİĞİ AÇIKLANMIŞ İSE ..............................319

1- Dava Dilekçesinde Açıklanabilir .......................................319

2- Cevap Dilekçesinde Açıklanabilir......................................320

3- Duruşmada Açıklanabilir...................................................320

H- BOŞANMA KESİNLEŞMİŞSE TALEP EDİLEMEZ.............320

I- BAĞIMSIZ DAVA İLE TALEP EDİLMESİ ..........................320

1- Ayrı Esasa Kaydedilmişse...................................................321

2- Bağımsız Tedbir Nafakası Alınıyorsa .................................321

İ- MİKTAR KESİNLEŞMİŞSE FAZLASI VERİLEMEZ ..........322

J- HER ZAMAN TALEP EDİLEBİLİR.......................................322

IV. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SÜRESİ...................322

A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAŞLANGICI..........322

1- Davanın Açıldığı Tarihten İtibaren Verilir.........................323

2- İstek Tarihinden Başlatılamaz............................................323

3- Karşı Boşanma Tarihinden Başlatılamaz ...........................324

4- Kesinleşen Tedbir Nafakası Değiştirilemez .......................324

5- Sonradan İstek Tarihinden İtibaren Verilebilir ..................324

B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SINIRLI SÜRE 

VERİLMESİ.............................................................................325

C- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SONA ERMESİ ......325

1- Eşlerden Birinin Ölmesiyle Sona Ermesi...........................325

2- Ölüm Benzeri Durumun Gerçekleşmesiyle Sona Ermesi ..326

3- Gaiplik Kararı Alınmasıyla Sona Ermesi...........................326

4- Boşanma Davasında Verilen Kararının Kesinleşmesiyle 

Sona Ermesi .......................................................................327

5- Evliliğin İptali Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi....328

6- Sınırlı Sürenin Tamamlanmasıyla Sona Ermesi................328

7- Başkasıyla Düzenli Yaşamaya Başlanmasıyla Sona 

Ermesi ................................................................................328

8- Boşanma Davasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi...329

9- Kaldırılmasına Karar Verilmesiyle Sona Ermesi ...............33022 İçindekiler

10- Geçici Tedbir Nafakasından Feragat Edilmesiyle Sona 

Ermesi ................................................................................331

11- Açılmamış Sayılma Kararıyla Sona Ermesi ......................331

12- İhtiyacın Sona Ermesi Sebebiyle Sona Ermesi..................331

13- Yabancı Mahkeme Kararının Tanınması/Tenfizi ile Sona 

Ermesi ................................................................................332

D- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAĞIMSIZ TEDBİR 

NAFAKASINA ETKİSİ..........................................................332

V. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI KARARININ KAPSAMI .....333

A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI UYGUN MİKTAR 

VERİLEBİLİR..........................................................................333

1- Sosyal Statülerine Uygun Olmalıdır ..................................333

2- Ekonomik Statülerine Uygun Olmalıdır......................334

3- Kabulleri Gözetilmelidir..............................................334

B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ MİKTARININ 

BELİRLENMESİ .....................................................................334

1- Gelirin Araştırılması ..........................................................334

2- Gelirin Değerlendirilmesi ..................................................335

a. Eşin Geliri Az İse ........................................................335

b. Eşin Geliri Varsa .........................................................335

c. Eşin Geliri Yoksa ........................................................336

d. Eşin Geliri Araştırılmadı İse........................................337

e. Eşlerin Geliri Eşit İse ..................................................337

f. Eşlerin Mesleği Varsa .................................................338

3- Bilirkişi İncelemesi ............................................................338

C- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ MİKTARININ 

DEĞİŞTİRİLMESİ...................................................................339

1- Geçici Tedbir Nafakasının Miktarının İndirilmesi.............339

2- Geçici Tedbir Nafakasının Miktarının Arttırılması............339

3- Geçici Tedbir Nafakasının Kaldırılması ............................339

D- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ GELECEK 

AYLARDAKİ MİKTARININ KARARLAŞTIRILMASI .......340

E- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA FAİZ ......................340

VI. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENMESİ............342

A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME BİÇİMİ..342

1- İrat Biçiminde Ödenmesi ...................................................342

2- Toptan Ödenmesi...............................................................342

B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME TÜRÜ....342İçindekiler 23

1- Türk Parası Olarak Ödenmesi ............................................343

2- Ayın Olarak Ödenmesi.......................................................343

C- GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI BİRİKMİŞ VE İŞLEYECEK 

AYLAR OLARAK KENDİ ARALARINDA ÖDEME 

SIRASINA KONULAMAZ .....................................................343

§ 6. BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUK İÇİN GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI 

(TMK m. 169)..............................................................................................344

II. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ NİTELİĞİ ..................345

III. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SÜRESİ .....................346

A- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAŞLANGICI .....346

1- Kural Olarak Dava Tarihinden Başlar ......................................347

2- Fiilen Kalma Dava Tarihinden Sonra İse..................................347

3- Davadan Sonra Doğum Varsa...................................................347

4- Karardan Sonra Doğum Varsa ..................................................348

5- Önce İstenmediği Açıklanmış Sonra İstenmişse.......................348

6- Birleşen Nafaka Davası Varsa ..................................................349

B- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SONA ERMESİ ...349

1- Çocuğun Ölüm Tarihine Kadar Verilir .....................................349

2- Ölüm Benzeri Durumun Gerçekleşmesiyle Sona Ermesi .........349

3- Gaiplik Kararı Alınmasıyla Sona Ermesi..................................350

4- Ret ya da Boşanma Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi ...350

a. Ret Kararının Kesinleşmesine Kadar Verilir .....................350

b. Boşanma Kararının Kesinleşmesine Kadar Verilir ............351

5- Evliliğin İptali Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi...........351

6- Sınırlı Sürenin Tamamlanmasıyla Sona Ermesi .......................352

7- Boşanma Davasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi..........352

8- Kaldırılmasına Karar Verilmesiyle Sona Ermesi ........................353

9- Geçici Tedbir Nafakasından Feragat Edilmesiyle Sona 

Ermesi.......................................................................................353

10- Açılmamış Sayılma Kararıyla Sona Ermesi..............................354

11- İhtiyacın Sona Ermesi Sebebiyle Sona Ermesi .........................354

12- Yabancı Mahkeme Kararının Tanınması/Tenfizi ile Sona 

Ermesi.......................................................................................354

13- Fiilen Kalmanın Sonlanmasıyla Sona Ermesi...........................355

14- Ergin Olunmasıyla Sona Ermesi...............................................355

15- Kuruma Yerleştirmeyle Sona Ermesi........................................355

IV. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İSTEK ......................35624 İçindekiler

A- ERGİN OLMAYAN ÇOCUK İÇİN GEÇİCİ TEDBİR 

NAFAKASI.....................................................................................356

B- ERGİN ÇOCUK İÇİN GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI ..................357

V. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA MİKTARININ 

BELİRLENMESİ..................................................................................358

A- ÇOCUĞUN İHTİYAÇLARI...........................................................358

B- ÇOCUĞUN GELİRLERİ................................................................358

C- TARAFLARIN ÖDEMEYİ KABUL ETTİKLERİ MİKTAR........359

D- TARAFLARIN HAYAT KOŞULLARI VE ÖDEME GÜÇLERİ..359

VI. ÇOCUĞUN BULUNDUĞU YER BELİRLENMELİDİR.....................359

A- ÇOCUK YANINDA İSE.................................................................360

B- ÇOCUK YANINDA DEĞİL İSE....................................................361

C- İSPAT ARAÇLARI.........................................................................361

1- Tanık Anlatımları......................................................................362

2- Zabıta Araştırması ....................................................................362

3- Diğer İspat Araçları ..................................................................362

VII. ÇOCUĞUN SOYBAĞI SORUNU BULUNMAMALIDIR .................363

VIII. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENMESİ..............363

A- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME 

BİÇİMİ ............................................................................................363

1- İrat Biçiminde Ödenmesi ............................................................363

2- Toptan Ödenmesi ........................................................................363

B- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME TÜRÜ.364

1- Türk Parası Olarak Ödenmesi...................................................364

2- Ayın Olarak Ödenmesi .............................................................364

§ 7. BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASINDA DEĞİŞİKLİK (TMK m. 200) ....365

I. KOŞULLAR DEĞİŞMİŞ OLMALIDIR ..............................................365

II. USULÜNE UYGUN TALEP BULUNMALIDIR................................365

A- TALEP EDEBİLECEKLER............................................................365

1- Eşlerden Biri .............................................................................365

2- Ayırt Etme Gücüne Sahip Olan Küçük .......................................366

3- Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmayan Küçüğe Atanan Kayyım..368

4- Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmayan Küçüğe Atanan Vasi..........368

B- TALEP EDİLEBİLECEKLER.........................................................369

1- Diğer Eş.......................................................................................369

2- Küçüğün Ana ve Babası..............................................................369

3- İflâs İdaresi ...............................................................................369İçindekiler 25

III. ÖNLEM KARARI GÖZDEN GEÇİRİLMELİDİR..............................369

A- GÖZDEN GEÇİRME USULÜ........................................................370

1- Duruşma Açılmalıdır ................................................................370

2- Dengeleme İlkesi Uygulanmalıdır ............................................370

B- GÖZDEN GEÇİRMENİN SONUCU .............................................370

1- Önlem Kararı Değiştirilebilir....................................................370

2- Önlem Kararı Kaldırılabilir.......................................................370

IV. ÖNLEM KENDİLİĞİNDEN SONA EREBİLİR .................................370

A- SÜRENİN DOLMASIYLA SONA ERMESİ .................................371

B- BİRLİKTE YAŞAMAYA BAŞLAMAYLA SONA ERMESİ.......371

C- EVLİLİK BİRLİĞİNİN SONLANMASIYLA SONA ERMESİ ....372

V. DAVANIN KONUSU ..........................................................................372

A- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ MİKTARININ 

DEĞİŞTİRİLMESİ DAVALARI....................................................373

1- Bağımsız Tedbir Nafakasının Arttırılması Davası....................373

a. Mali Durum Değişmelidir..................................................373

aa. Olağanüstü Bir Değişiklik Varsa.................................373

bb. Olağanüstü Bir Değişiklik Yoksa................................374

b. Davalının Gelirinin Arttığı Kanıtlanmalıdır.......................374

c. Hakkaniyet Gerektiriyor Olmalıdır....................................374

d. Davanın Açılması Belli Bir Zamanın Geçmesine Bağlı 

Değildir..............................................................................374

e. Kaldırma Davası Varsa Sonucu Beklenmelidir..................375

f. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır...........................375

g. Kesinleşmemiş Artırım Davası Yeni Dava Açılmasına 

Engel Değildir....................................................................375

2- Bağımsız Tedbir Nafakasının Azaltılması Davası ....................376

a. Önemli Değişiklik Gerçekleşmelidir..................................376

b. Davanın Açılması Belli Bir Zamanın Geçmesine Bağlı 

Değildir..............................................................................376

c. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır.........................................376

B- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASININ KALDIRILMASI DAVASI ..376

1- Ekonomik Sebeplerle................................................................377

2- Diğer Sebeplerle .......................................................................377

§ 8. İŞTİRAK NAFAKASI (TMK m. 182 f. II) .................................................378

I. İŞTİRAK NAFAKASI KAVRAMI ..........................................................378

II. İŞTİRAK NAFAKASIN KAPSAMI....................................................38026 İçindekiler

A- YİYECEK GİDERLERİ..................................................................382

B- GİYECEK GİDERLERİ..................................................................382

C- BARINMA GİDERLERİ ................................................................383

Ç- SAĞLIK GİDERLERİ ....................................................................383

D- DİNLENME GİDERLERİ ..............................................................384

E- EĞİTİM, ÖĞRETİM GİDERLERİ.................................................385

F- HARÇLIK GİDERLERİ .................................................................387

G- ULAŞIM GİDERLERİ....................................................................387

III. İŞTİRAK NAFAKASI VERİLMESİNDE İSTEK ...............................387

A- İŞTİRAK NAFAKASI İSTEYEBİLECEKLER .............................387

1- Davacı Ana veya Baba..............................................................388

a. Küçüğe Fiilen Bakıyor Olmalıdır.......................................388

b. Çocuk Ergin Olmamalıdır..................................................389

c. Çocuk, Kısıtlanıp Velayet Altına Konulan Ergin Çocuk 

Olmamalıdır.......................................................................389

d. Ana ya da Baba Yararına Kurum İsteyemez......................390

2- Kayyım veya Vasi.....................................................................390

3- Ayırt Etme Gücüne Sahip Olan Küçük.....................................390

B- İŞTİRAK NAFAKASI İSTENEBİLECEKLER .............................390

1- Velâyetin Kullanılması Kendisine Verilmeyen Eş ...................390

2- Küçüğe Fiilen Bakmayan Ana veya Baba ................................390

3- Küçüğün Ana ve Babası ...........................................................390

4- İflâs İdaresi ...............................................................................391

C- İŞTİRAK NAFAKASINDA İSTEK AŞILAMAZ..........................391

D- İŞTİRAK NAFAKASI İSTENİLMEDİĞİ AÇIKLANMIŞSA 

VERİLMEMELİDİR.......................................................................392

1- İştirak Nafakası İstenilmediği Açıklanmışsa Verilmemelidir...392

2- İştirak Nafakası İstenilmediği Açıklanmışsa Yeniden 

İstenebilir..................................................................................393

3- İştirak Nafakası İstenilmediği Açıklanmamışsa Verilebilir......394

E- İŞTİRAK NAFAKASINDA KABUL EDİLEN MİKTAR 

VERİLMELİDİR.............................................................................395

F- İŞTİRAK NAFAKASI KENDİLİĞİNDEN VERİLMELİDİR.......395

G- İŞTİRAK NAFAKASI HER ZAMAN İSTENEBİLİR...................395

H- İŞTİRAK NAFAKASI BOŞANMA KARARI KESİNLEŞMEDEN 

TAKİP EDİLEMEZ ........................................................................396

I- İŞTİRAK NAFAKASINDA ANLAŞMA ONAYLANMALIDIR .396İçindekiler 27

İ- İŞTİRAK NAFAKASI BOŞANMA DAVASI REDDEDİLMİŞSE 

VERİLEMEZ ..................................................................................397

J- İŞTİRAK NAFAKASINDA İSTEK BELİRSİZ İSE 

AÇIKLATTIRILMALIDIR ............................................................397

K- İŞTİRAK NAFAKASINDA İADE KURAL OLARAK 

İSTENİLEMEZ ...............................................................................397

1- Kural Olarak .............................................................................397

2- Ahlaki Bir Görevin İfası Halinde..............................................397

3- Soybağının Reddi Halinde ........................................................398

L- İSTEK AYRI DAVA İLE GERÇEKLEŞEBİLİR...........................399

1- Karşı Dava İle İstek Gerçekleşebilir.........................................399

2- Bağımsız Dava İle İstek Gerçekleşebilir...................................399

M- İŞTİRAK NAFAKASININ YARDIM NAFAKASINA 

DÖNÜŞTÜRÜLMESİ İSTENEBİLİR............................................399

N- İŞTİRAK NAFAKASINDA İSTEK DIŞI KARAR 

VERİLEMEZ ..................................................................................400

O- İŞTİRAK NAFAKASI İSTEĞİ BASİT YARGILAMA USULÜNE 

GÖRE İNCELENİR (HMK m. 316 f. I/ç)......................................401

Ö- İŞTİRAK NAFAKASI ALACAĞINI VELAYET HAKKI 

KENDİSİNE VERİLMİŞ OLAN EŞ, ÇOCUĞUN ERGİN 

OLDUĞU TARİHTEN ÖNCE VEYA SONRA TAKİBE 

KOYMA HAK VE SIFATINA SAHİPTİR ....................................401

P- İŞTİRAK NAFAKASINA İLİŞKİN KARARLAR 

KESİNLEŞMEDİKÇE YERİNE GETİRİLEMEZ 

(HMK m. 367 f. II)..........................................................................401

IV. İŞTİRAK NAFAKASINDA SÜRE ......................................................402

A- İŞTİRAK NAFAKASININ BAŞLANGICI ....................................402

1- Boşanma Kararının Kesinleşmesi İle Başlaması.......................402

2- Boşanma Kararından Sonra Başlaması.....................................402

3- Değiştirme Kararının Kesinleşmesi İle Başlaması....................403

4- Soybağının Kurulması İle Başlaması........................................403

5- Doğum İle Başlaması................................................................405

6- Eylemli Teslim Alma İle Başlaması .........................................406

7- Velayetin Değiştirilmesi İle Başlaması.....................................406

B- İŞTİRAK NAFAKASININ SONA ERMESİ..................................407

1- Ölüm İle İştirak Nafakasının Sona Ermesi ...............................407

2- Erginliğe Ulaşma İle İştirak Nafakasının Sona Ermesi.............409

a. Doğal Erginlik İle İştirak Nafakasının Sona Ermesi ..........410

b. Evlilik Erginliği İle İştirak Nafakasının Sona Ermesi........41028 İçindekiler

c. Yargısal Erginlik İle İştirak Nafakasının Sona Ermesi ......410

3- Evlâtlık Verilme İle İştirak Nafakasının Sona Ermesi..............410

4- Feragat İle İştirak Nafakasının Sona Ermesi.............................411

5- İştirak Nafakasının Kaldırılması ...............................................411

a. Mali Durumlarının Değişmesi............................................411

b. Hakkaniyetin Gerektirmesi ................................................412

V. İŞTİRAK NAFAKASINA İLİŞKİN İLKELER ...................................412

A- İŞTİRAK NAFAKASINDA ANA BABAYA İLİŞKİN 

İLKELER ........................................................................................412

1- İştirak Nafakasında Ana Babanın Geliri Araştırılmalıdır .........412

2- İştirak Nafakasını Yeterli Geliri Olan Ana Baba Vermelidir....413

3- İştirak Nafakasını Yoksul Olan Ana Baba Vermemelidir.........413

4- İştirak Nafakasını Ana Baba Gücü Oranında Vermelidir .........414

B- İŞTİRAK NAFAKASINDA ÇOCUĞUN İLİŞKİN İLKELER ......416

1- İştirak Nafakasında Çocuğun Görüşü Alınmalıdır....................416

2- İştirak Nafakası Ergin Olan Çocuğa Verilemez........................417

3- İştirak Nafakası Ölü Olan Çocuğa Verilemez..........................417

4- İştirak Nafakasında Çocuğun Soybağı Sorunu 

Bulunmamalıdır........................................................................417

5- İştirak Nafakasında Çocuğun Bakım ve Eğitim Giderleri 

Belirlenmiş Olmalıdır ...............................................................419

6- İştirak Nafakasında Çocuğun Alıştığı Yaşama Şekli Dikkate 

Alınır.........................................................................................420

7- İştirak Nafakasına Konu Çocuk Çalışmaya Zorlanamaz ..........420

8- İştirak Nafakasında Yabancı Devlet Makamı Tarafından 

Yapılan Yardımlar Dikkate Alınamaz ......................................420

VI. İŞTİRAK NAFAKASI KARARININ KAPSAMI................................421

A- GELECEK YILLARDAKİ MİKTARININ KARARLAŞTIRILMASI 

(TMK m. 176 f. V) .........................................................................421

1- İstem Olmalıdır.........................................................................421

3- Ödenecek Miktar Gösterilmelidir .............................................422

4- Bir Tarafın Zenginleşmesine Yol Açmamalıdır........................423

B- İŞTİRAK NAFAKASINDA FAİZ..................................................423

VII. İŞTİRAK NAFAKASINDA DURUMUN DEĞİŞMESİ 

(TMK m. 331).......................................................................................424

A- İŞTİRAK NAFAKASININ YENİDEN BELİRLENMESİ.............424

1- İştirak Nafakasını Yeniden Belirleme Şekli..............................425

a. İştirak Nafakasını Artırma..................................................425İçindekiler 29

aa. Mali Durum Değişmelidir ...........................................426

aaa. Olağanüstü Bir Değişiklik Varsa...........................426

bbb. Olağanüstü Bir Değişiklik Yoksa .........................427

bb. Davalının Gelirinin Arttığı Kanıtlanmalıdır................427

cc. Hakkaniyet Gerektiriyor Olmalıdır .............................428

dd. Davanın Açılması Belli Bir Zamanın Geçmesine Bağlı 

Değildir .......................................................................428

ee. Kaldırma Davası Varsa Sonucu Beklenmelidir...........429

ff. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır ....................429

gg. Kesinleşmemiş Artırım Davası Yeni Dava Açılmasına 

Engel Değildir.............................................................429

hh. Protokol Hükümlerine Uyulmalıdır.............................429

b. İştirak Nafakasını Azaltma.................................................429

aa. Önemli Değişiklik Gerçekleşmelidir...........................430

bb. Anlaşmalı Boşanma Davasında Verilen İçin 

Açılabilir .....................................................................430

cc. Davanın Açılması Belli Bir Zamanın Geçmesine Bağlı 

Değildir .......................................................................431

dd. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır ....................431

2- İştirak Nafakasını Değiştirmede Taraflar..................................432

a. İştirak Nafakasını Değiştirmede Davacı ............................432

b. İştirak Nafakasını Değiştirmede Davalı .............................433

3- İştirak Nafakasını Değiştirmede Süre .......................................433

B- İŞTİRAK NAFAKASININ KALDIRILMASI ...............................433

VIII. İŞTİRAK NAFAKASININ ÖDENMESİ ............................................433

A- TÜRK PARASI İLE ÖDENİR........................................................434

B- İRAT ŞEKLİNDE ÖDENİR ...........................................................434

C- TOPTAN ÖDENEMEZ ..................................................................435

D- İŞTİRAK NAFAKASI HER AY TAHSİL EDİLİR .......................435

§ 9. YOKSULLUK NAFAKASI ..........................................................................436

I. YOKSULLUK NAFAKASI KAVRAMI .............................................436

II. YOKSULLUK NAFAKASI İSTEYEN YOKSULLUĞA DÜŞECEK 

OLMALIDIR ........................................................................................439

A- GELİRİ YETERSİZ OLAN ALABİLİR.........................................440

B- İŞTEN İRADESİ DIŞINDA AYRILMIŞ OLAN ALABİLİR........441

1- İşten Çıkartılmış Olan Alabilir..................................................441

2- İşten Hastalık Sebebiyle Çıkan Alabilir....................................44130 İçindekiler

3- İşten Ayrılma Sebebi Araştırılmalıdır.......................................442

C- EV KADINI OLAN ALABİLİR.....................................................442

D- HENÜZ MAAŞ BAĞLANMAYAN ALABİLİR...........................443

E. YURTDIŞI GELİRİ YETERSİZ OLAN ALABİLİR .....................443

F- ASGARİ ÜCRET ALAN ALABİLİR.............................................444

G- AYLIĞI YETERSİZ OLAN ALABİLİR........................................445

1- Yaşlılık Aylığı Olan Alabilir ....................................................445

2- Özürlülük Aylığı Olan Alabilir.................................................445

3- Muhtaçlık Aylığı Olan Alabilir.................................................446

H- AİLESİ ZENGİN ANCAK KENDİ GELİRİ BULUNMAYAN 

ALABİLİR ......................................................................................447

I- GEÇİCİ İŞTE ÇALIŞAN ALABİLİR.............................................448

İ- MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT ALMA ENGEL 

DEĞİLDİR ......................................................................................448

III. YOKSULLUK NAFAKASI İSTEYEN AĞIR KUSURLU 

OLMAMALIDIR..................................................................................448

A- BOŞANMAYA SEBEBİYET VEREN KUSUR ESAS ALINIR ...449

1- Genel Boşanma Sebeplerinde Kusur Kavramı..........................449

2- Özel Boşanma Sebeplerinde Kusur Kavramı............................450

B- AĞIR KUSURLU YOKSULLUK NAFAKASI ALAMAZ ...........451

C- EŞİT KUSURLU YOKSULLUK NAFAKASI ALABİLİR...........451

D- KUSURSUZ YOKSULLUK NAFAKASI ALABİLİR ..................452

1- Genel Olarak.............................................................................452

2- İstekte Bulunan Akıl Hastası İse...............................................452

3- Taraflar Akıl Hastası İse ...........................................................453

E- TAM KUSURLU YOKSULLUK NAFAKASI ALAMAZ ............453

F- YOKSULLUK NAFAKASI YÜKÜMLÜSÜNÜN KUSURU 

ARANMAZ.....................................................................................453

G- YOKSULLUK NAFAKASINDA BEKLETİCİ SORUN ...............454

H- FİİLEN EVLİYMİŞ GİBİ YAŞAYAN ALAMAZ.........................454

I- KESİNLEŞEN BOŞANMA KARARININ GEREKÇESİ DİKKATE 

ALINMALIDIR ..............................................................................455

1- Türk Mahkemesinin Gerekçesi.................................................455

2- Yabancı Mahkemenin Gerekçesi ..............................................456

IV. YOKSULLUK NAFAKASI KURAL OLARAK ALAMAYACAK 

OLANLAR............................................................................................456

A- YOKSULLUĞU KALDIRAN GELİRİ OLANLAR ALAMAZ ....457

1- Aylığı Yeterli Olan Yoksulluk Nafakası Alamaz .....................457İçindekiler 31

a. Dul Aylığı Yeterli Olan Alan Alamaz................................457

b. Emekli Aylığı Yeterli Olan Alamaz...................................458

aa. Emekli Sandığından Yeterli Emekli Aylığı Olan 

Alamaz ........................................................................458

bb. SSK’dan Yeterli Emekli Aylığı Yeterli Olan Alamaz.458

cc. Bağ-Kur’dan Yeterli Emekli Aylığı Olan Alamaz .....459

2- Geliri Yeterli Olan Yoksulluk Nafakası Alamaz ......................459

a. Yeterli Sosyal Yardım Geliri Alan Alamaz .......................459

b. Yabancı Ülkeden Yeterli Geliri Olan Alamaz ...................460

c. Yeterli Kira Geliri Alan Alamaz ........................................460

d. Sigortalı Olan Alamaz........................................................461

e. İşsizlik Parası Alan Alamaz ...............................................462

f. Yaptığı İşten Yeterli Geliri Olan Alamaz ..........................462

3- Mesleği Olan Yoksulluk Nafakası Alamaz...............................464

a. İşçi Olarak Çalışan Alamaz................................................465

b. Memur Olarak Çalışan Alamaz..........................................466

c. Serbest Meslek Sahibi Olarak Çalışan ...............................467

B- YOKSULLUĞU KALDIRAN MALVARLIĞI OLANLAR 

ALAMAZ........................................................................................469

1- Yeterli Taşınmazı Olan Alamaz................................................470

a. Taşınmazın Değeri Belirlenmiş Olmalıdır .........................470

b. Sosyal Durumuna Uygun Evin Satılarak Daha Mütevazi 

Bir Evde Oturması İstenemez ............................................471

2- Yeterli Parası Olan Alamaz ......................................................471

3- Yeterli Taşınırı Olan Alamaz....................................................471

C- YOKSULLUĞU KENDİ YARATANLAR ALAMAZ ..................472

1- Yeteneğine Rağmen İsteyerek Çalışmayan Alamaz .................472

2- Yeterli Geliri Olup İşten Kendi İsteği İle Ayrılan Alamaz .......472

3- Muvazaalı Devir Yapan Alamaz...............................................473

4- Sürekli Kumar Oynayan Alamaz ..............................................474

D- KARŞI TARAFIN ÖZELLİĞİNDEN ALAMAZ...........................474

l. Eşi Yoksul Olan Alamaz...........................................................474

2- Geliri Denk Olan Alamaz .........................................................475

V. YOKSULLUK BELİRLENMELİDİR..................................................475

A- ÇALIŞMA BELİRLENMELİDİR ..................................................476

1- İşyerinden Araştırma Yapılmalıdır ...........................................476

2- İşin Sürekliliği Araştırılmalıdır................................................47832 İçindekiler

3- Alınan Ücret Araştırılmalıdır....................................................479

4- Ücret Belgesi Araştırılmalıdır...................................................479

5- Yurtdışında Çalışma Varsa Belgelendirilmelidir......................479

6- Gerekirse Tanık Dinlenmelidir .................................................480

7- Çelişki Varsa Giderilmelidir.....................................................480

8- Vergi Mükellefiyeti Araştırılmalıdır.........................................481

9- Ticaret Sicil Müdürlüğünden Araştırılmalıdır ..........................481

B. GELİR BELİRLENMELİDİR.........................................................482

1- Gelir Kaynağından Araştırılmalıdır..........................................482

2- Gelirin Sürekliliği Araştırılmalıdır ...........................................482

3- Gerekirse Tanık Dinlenmelidir .................................................483

4- Çelişki Varsa Giderilmelidir.....................................................483

C- TAŞINMAZLAR BELİRLENMELİDİR........................................483

1- Tapu Kayıtları İncelenmelidir...................................................483

2- Miras Yoluyla İntikal Varsa Mirasçılık Belgesi 

İncelenmelidir...........................................................................483

3- Yoksulluk Nafakası İsteyenin Miras Payı Belirlenmelidir .......484

4- Yoksulluk Nafakası İsteyenin Payının Değeri Belirlenmelidir.485

VI. NEDENSELLİK BAĞI GERÇEKLEŞMELİDİR ................................485

VII. YOKSULLUK NAFAKASI İSTEĞİ BULUNMALIDIR....................486

A- YOKSULLUK NAFAKASI İSTEĞİNİN TARAFLARI................486

1- Yoksulluk Nafakası İsteyebilecekler...........................................486

2- Yoksulluk Nafakası İstenebilecekler ........................................487

B- YOKSULLUK NAFAKASINDA İSTEK AŞILAMAZ .................487

C- YOKSULLUK NAFAKASINDA İSTEK BELİRSİZ İSE 

AÇIKLATTIRILMALIDIR ............................................................488

D- YOKSULLUK NAFAKASINDA İSTEK KARARA 

BAĞLANMALIDIR .......................................................................490

1- İstek Miktarı Gösterilmişse.......................................................490

2- İstek Miktarı Gösterilmemişse..................................................490

3- İstek Dava Reddedilmişse Karara Bağlanmış Sayılır ...............491

E- YOKSULLUK NAFAKASINDA İSTEK YOKSA VERİLEMEZ.491

F- YOKSULLUK NAFAKASINDA İSTEK YOKSA RET KARARI 

VERİLEMEZ ..................................................................................492

G- YOKSULLUK NAFAKASI İSTENMEDİĞİ AÇIKLANMIŞSA 

VERİLEMEZ ..................................................................................493

H- YOKSULLUK NAFAKASINDA İSTEK SÜRESİNDE 

YAPILABİLİR................................................................................494İçindekiler 33

I- YOKSULLUK NAFAKASINDA BOŞANMADAN SONRA 

İSTEK YAPILABİLİR (TMK m. 178) ...........................................494

1- Kural Olarak .............................................................................494

2- Kesinleşen Boşanma Davasında Yoksulluk Nafakası 

İstenilmemişse ..........................................................................496

3- Anlaşmalı Boşanmada Yoksulluk Nafakası İstenilmemişse .....497

a. Türk Mahkemesinde Anlaşmalı Boşanma .........................497

b. Yabancı Mahkemede Anlaşmalı Boşanma.........................498

4- Reddedilmesi Temyiz Edilmeyerek Kesinleşmişse ..................499

İ- YOKSULLUK NAFAKASINDA TENFİZDEN SONRA İSTEK 

YAPILABİLİR................................................................................499

J- YOKSULLUK NAFAKASINDA İSTEK ARTTIRILAMAZ ........500

K- YOKSULLUK NAFAKASINDA İSTEK AYRI DAVA İLE 

GERÇEKLEŞEBİLİR .....................................................................500

1- Karşı Dava İle İstek Gerçekleşebilir.........................................500

2- Bağımsız Dava İle İstek Gerçekleşebilir...................................501

L- YOKSULLUK NAFAKASINDA İSTEK USULÜNE UYGUN 

DEĞİLSE ........................................................................................501

M- YOKSULLUK NAFAKASI İSTEĞİ BASİT YARGILAMA 

USULÜNE GÖRE İNCELENİR (HMK m. 316 f. I/ç) ...................501

N- YOKSULLUK NAFAKASININ KALDIRILMASI İSTEĞI 

AZALTMAYI DA KAPSAR..........................................................501

O- YOKSULLUK NAFAKASINA İLİŞKİN KARARLAR 

KESİNLEŞMEDİKÇE YERİNE GETİRİLEMEZ 

(HMK m. 367 f. II)..........................................................................502

Ö- YOKSULLUK NAFAKASI İSTEĞİ VE AÇIKÇA KARARI 

YOKSA TEDBİR NAFAKASI YOKSULLUK NAFAKASINA 

DÖNÜŞMEZ...................................................................................502

VIII. YOKSULLUK NAFAKASININ SÜRESİ...........................................503

A- YOKSULLUK NAFAKASININ BAŞLANGICI............................503

1- Kesinleşme Tarihinden Verilebilir............................................503

2- Dava Tarihinden Verilemez......................................................504

3- Başlangıç Tarihi Gösterilmelidir...............................................505

B- YOKSULLUK NAFAKASININ SINIRLI SÜRELİ VERİLMESİ 505

1- Olan Hukuk...............................................................................505

a. İstek Varsa Sınırlı Süreli Verilebilir...................................506

b. İstek Yoksa Sınırlı Süreli Verilemez..................................506

c. Süreli Yoksulluk Nafakası İçin Anlaşma Yapılabilir.........507

2- Olması Gereken Hukuk ............................................................50734 İçindekiler

3- Anayasa Mahkemesi Kararı......................................................508

C- YOKSULLUK NAFAKASININ SONA ERMESİ .........................509

1- Genel Olarak.............................................................................509

2- Yoksulluk Nafakasının Kendiliğinden Sona Ermesi 

(TMK m. 176 f. III) ..................................................................510

a. Alacaklının Yeniden Evlenmesi.........................................510

b. Eşlerden Birinin Ölmesi.....................................................510

3- Yoksulluk Nafakasının Kaldırılması.........................................511

a. Sebepleri ............................................................................511

aa. Alacaklının Başkasıyla Yaşaması 

(TMK m. 176 f. III).....................................................511

bb. Alacaklının Yoksulluğun Ortadan Kalkması 

(TMK m. 176 f. III).....................................................512

cc. Alacaklının Haysiyetsiz Hayat Sürmesi 

(TMK m. 176 f. III).....................................................515

dd. Hakkaniyetin Gerektirmesi (TMK m. 176 f. IV).........515

b. Yargılama Usulü ................................................................515

aa. Usulüne Uygun Dava Bulunmalıdır............................515

bb. Basit Yargılama Usulü Uygulanmalıdır ......................516

cc. Mahkeme Kararı Gerekçeli Olamalıdır.......................516

IX. EVLİLİK BİRLİĞİ BOŞANMA İLE SONA ERMİŞ OLMALIDIR ..517

A- BOŞANMA KARARI VERİLMİŞSE.............................................517

B- AYRILIK KARARI VERİLMİŞSE................................................517

C- BOŞANMA DAVASI REDDEDİLMİŞSE.....................................518

X. YOKSULLUK NAFAKASI KARARININ KAPSAMI .......................518

A- YOKSULLUK NAFAKASININ MİKTARI...................................518

1- Diğer Taraftan Malî Gücü Oranında İsteyebilir 

(TMK m. 175 f. I).....................................................................518

2- Asgari Yaşam Gereksinimlerini Karşılayacak Miktar Olmalıdır 

(TMK m. 175 f. I).....................................................................519

3- Bozma Kararının Amacına Uygun Olmalıdır ...........................520

4- Kabul Edilen Miktar Verilmelidir.............................................521

5- Maddî Tazminatla Birlikte İstenmesi........................................521

6- Manevî Tazminatla Birlikte İstenmesi......................................523

7- Katılma Alacağı İle Birlikte İstenmesi......................................523

B- YOKSULLUK NAFAKASININ GELECEK YILLARDAKİ 

MİKTARININ KARARLAŞTIRILMASI (TMK m. 176 f. V)......524

1- İstem Olmalıdır.........................................................................525İçindekiler 35

2- İstem Hakkında Karar Verilmelidir ..........................................525

3- Ödenecek Miktar Gösterilmelidir .............................................526

C- YOKSULLUK NAFAKASINDA FAİZ .........................................526

XI. YOKSULLUK NAFAKASININ ÖDENMESİ.....................................526

A- YOKSULLUK NAFAKASININ ÖDENME BİÇİMİ 

(TMK m. 176 f. I)............................................................................527

1- Toptan Ödenmesi......................................................................527

2- İrat Biçiminde Ödenmesi..........................................................529

B- YOKSULLUK NAFAKASININ ÖDENME TÜRÜ.......................529

1- Türk Parası Olarak Ödenmesi...................................................529

2- Ayın Olarak Ödenmesi .............................................................530

XII. YOKSULLUK NAFAKASININ MİKTARININ DEĞİŞTİRİLMESİ 

(TMK m. 176 f. IV)...............................................................................530

A- DEĞİŞTİRİLME SEBEPLERİ .......................................................531

1- Tarafların Malî Durumlarının Değişmesi .................................531

a. Olağanüstü Bir Değişiklik Varsa .......................................531

b. Olağanüstü Bir Değişiklik Yoksa.......................................531

2- Hakkaniyetin Gerektirmesi .......................................................532

B- DEĞİŞTİRİLME ŞEKLİ.................................................................532

1- Yoksulluk Nafakasının Artırılması ...........................................532

a. Yoksulluk Durumu Sürüyor Olmalıdır ..............................533

b. Davalının Gelirinin Arttığı Kanıtlanmalıdır.......................533

c. Davanın Açılması Belli Bir Zamanın Geçmesine Bağlı 

Değildir..............................................................................533

d. Kaldırma Davası Varsa Sonucu Beklenmelidir..................534

e. Kesin Hükmün Sonuçları Tartışılamaz ..............................534

f. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır...........................535

g. Kesinleşmemiş Artırım Davası Yeni Dava Açılmasına 

Engel Değildir....................................................................535

2- Yoksulluk Nafakasının Azaltılması ..........................................535

a. Önemli Değişiklik Gerçekleşmelidir..................................535

b. Anlaşmalı Boşanma Davasında Verilen İçin Açılabilir .....536

c. Davanın Açılması Belli Bir Zamanın Geçmesine Bağlı 

Değildir..............................................................................536

d. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır...........................537

§ 10. YARDIM NAFAKASI (TMK m. 364-365)................................................538

I. YARDIM NAFAKASI KAVRAMI .....................................................53836 İçindekiler

II. YARDIM NAFAKASININ ÖZELLİKLERİ........................................540

A- KAMU DÜZENİ İLE İLGİLİDİR ..................................................540

B- KURAL OLARAK MİRAS YOLU İLE GEÇMEZ........................541

1- Nafaka Talep Hakkı Geçmez ....................................................541

2- Nafaka Alacaklılığı Geçmez .....................................................541

3- Nafaka Yükümlülüğü Geçmez..................................................541

4- Muaccel Olup Ödenmemiş Nafaka Borcu Geçer......................541

C- KURAL OLARAK HACZEDİLEMEZ ..........................................541

1- İlama Dayanıyorsa (İİK m. 83).................................................541

2- Sözleşmeye Dayanıyorsa ..........................................................541

E- KURAL OLARAK TAKAS EDİLEMEZ.......................................542

1- Nafaka Borçlusu Olarak (TBK m. 114 f. III)............................542

2- Nafaka Alacaklısı Olarak..........................................................542

F- BAŞKASI TARAFINDAN İFA EDİLEBİLİR (TBK m. 83) .........542

G- KURAL OLARAK DEVREDİLEMEZ (TBK m. 183) ..................542

1- Muaccel Olmayan Alacak.........................................................542

2- Muaccel Olan Alacak................................................................543

H- KUSUR DİKKATE ALINAMAZ...................................................543

I- KOŞULLARI VARSA HER ZAMAN İSTENEBİLİR ..................543

İ- BASİT YARGILAMA USULÜ UYGULANIR 

(HMK m. 316 f. I/ç).........................................................................543

III. YARDIM NAFAKASININ KOŞULLARI...........................................543

A- USULÜNE UYGUN DAVA AÇILMIŞ OLMALIDIR..................543

1- Nitelendirme Doğru Yapılmalıdır.............................................543

2- Kendiliğinden Verilemez..........................................................544

a. İsteyebilecekler ..................................................................544

aa. Nafaka Alacaklısı ........................................................544

aaa. Üstsoy ...................................................................544

bbb. Altsoy ...................................................................544

ccc. Kardeşler...............................................................545

bb. Nafaka Alacaklısına Bakan Kurum.............................545

b. İstenebilecekler ..................................................................546

aa. Üstsoy..........................................................................546

bb. Altsoy ..........................................................................547

cc. Kardeşler .....................................................................547

3- Mirasçılıktaki Sıra Göz Önünde Tutulmalıdır ..........................547İçindekiler 37

a. Öncelikle Altsoya Başvurulmalıdır....................................547

b. Ön Sırada Yükümlü Varken Sonraki Sıradaki Yükümlüye 

Başvurulamaz.....................................................................547

c. Aynı Sırada Birden Fazla Yükümlü Varsa, Ödenecek Olan 

Nafaka Ödeme Güçleri Oranında Paylaştırılır ...................547

d. Nafaka Yükümlülüğü Müteselsil Bir Borç Doğurmaz.......548

B- YARDIM EDİLMEDİĞİ TAKDİRDE YOKSULLUĞA 

DÜŞÜLECEK OLMALIDIR..........................................................548

1- Yoksulluğa Düşecek Olan İsteyebilir .......................................548

2- Eğitim İlişkisi Olan İsteyebilir..................................................549

a. Eğitimine Devam Eden Ergin Çocuk İsteyebilir................549

aa. Öğrencinin Yeterli Geliri Bulunmamalıdır..................550

bb. Bakım Borcu Beklenilebilecek Süre Geçerlidir ..........550

cc. Öğrenim Durumu Tespit Edilmelidir ..........................551

dd. Devam Mecburiyetinin Yokluğu Engel Değildir ........552

b. Yüksek Lisans Yapan Ergin Çocuk İsteyebilir ..................553

c. Kurslara Katılan Çocuk İsteyebilir.....................................553

aa. KPSS Kursuna Katılan ................................................553

bb. Üniversite Hazırlık Kursuna Katılan ...........................553

cc. Yabancı Dil Kursuna Katılan ......................................553

d. Sertifika Programına Katılan Çocuk İsteyebilir.................554

C- HISIMLIK İLİŞKİSİ BULUNMALIDIR (TMK m. 364 f. I) .........554

1- Üstsoy Yardım Nafakası Alabilir..............................................554

2- Altsoy Yardım Nafakası Alabilir..............................................554

3- Kardeşler Yardım Nafakası Alabilir .........................................555

4- Evlatlık ve Evlat Edinen Alabilir..............................................555

D- REFAH İÇİNDE OLAN KARDEŞ NAFAKA YÜKÜMLÜSÜDÜR 

(TMK m. 364 f. II) ..........................................................................556

IV. YARDIM NAFAKASI DAVASINDA KARARIN KAPSAMI...........557

A- DAVA TARİHİNDEN İTİBAREN VERİLMELİDİR ...................557

B- UCU AÇIK OLARAK VERİLMELİDİR.......................................557

V. YARDIM NAFAKASININ MİKTARI ................................................557

A- YARDIM NAFAKASI MİKTARININ BELİRLENMESİ .............558

1- Gelirin Araştırılması .................................................................558

2- Gelirin Değerlendirilmesi .........................................................558

a. Gelirin Niteliği...................................................................559

b. Ekonomik Koşullar ............................................................55938 İçindekiler

c. İhtiyaçlar............................................................................559

d. Orantılılık İlkesi.................................................................559

e. Hakkaniyet İlkesi ...............................................................559

3- Bilirkişi İncelemesi...................................................................560

4- Çocuğun Özel Durumu .............................................................561

B- YARDIM NAFAKASI MİKTARININ DEĞİŞTİRİLMESİ ..........561

1- Yardım Nafakasının Azaltılması..............................................561

a. Önemli Değişiklik Gerçekleşmelidir..................................561

b. Davanın Açılması Belli Bir Zamanın Geçmesine Bağlı 

Değildir..............................................................................562

c. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır...........................562

2- Yardım Nafakasının Artırılması ..............................................562

a. Mali Durum Değişmelidir..................................................563

aa. Olağanüstü Bir Değişiklik Varsa.................................563

bb. Olağanüstü Bir Değişiklik Yoksa................................563

b. Davalının Gelirinin Arttığı Kanıtlanmalıdır.......................563

c. Hakkaniyet Gerektiriyor Olmalıdır....................................563

d. Davanın Açılması Belli Bir Zamanın Geçmesine Bağlı 

Değildir..............................................................................563

e. Kaldırma Davası Varsa Sonucu Beklenmelidir..................564

f. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır...........................564

g. Kesinleşmemiş Artırım Davası Yeni Dava Açılmasına 

Engel Değildir....................................................................564

3- Yardım Nafakasının Kaldırılması ............................................564

a. Mali Durumlarının Değişmesi............................................564

b. Hakkaniyetin Gerektirmesi ................................................564

C- YARDIM NAFAKASI MİKTARININ GELECEK YILLARA 

YÖNELİK KARARLAŞTIRILMASI (TMK m. 365 f. V) .............565

1- İstem Olmalıdır.........................................................................565

2- İstem Hakkında Karar Verilmelidir ..........................................566

3- Ödenecek Miktar Gösterilmelidir .............................................566

VI. YARDIM NAFAKASININ ÖDENMESİ.............................................566

A- YARDIM NAFAKASININ ÖDENME BİÇİMİ.............................566

1- İrat Biçiminde Ödenmesi..........................................................566

2- Toptan Ödenmesi......................................................................566

B- YARDIM NAFAKASININ ÖDENME TÜRÜ...............................566

1- Türk Parası Olarak....................................................................567İçindekiler 39

2- Ayın Olarak ..............................................................................567

§ 11. BABALIK NAFAKASI................................................................................568

I. GENEL OLARAK................................................................................568

II. GEÇİCİ ÖNLEMLER (TMK m. 332) ..................................................568

A- SOYBAĞININ TESPİTİNDEN ÖNCE NAFAKA 

(TMK m. 332 f. II) ..........................................................................569

1- Nafaka Davasında Verilmesi (TMK m. 332 f. I) ......................569

2- Babalık Davasında Verilmesi (TMK m. 333)...........................569

a. Görülmekte Olan Bir Babalık Davası Bulunmalıdır ..........570

b. Babalık Davası İle Birlikte Nafaka İstemi Bulunmalıdır ...570

aa. Babalık Davasının Eki Niteliğindedir .........................570

bb. Harca Tabi Değildir.....................................................570

cc. Reddi veya Kabulü Halinde Vekalet Ücretine 

Hükmedilemez ............................................................571

dd. Ana İçin İstenemez......................................................571

c. Babalık Olasılığı Kuvvetli Bulunmalıdır ...........................571

d. Uygun Bir Nafakaya Karar Verilebilir...............................572

B- SOYBAĞININ TESPİTİNDEN SONRA NAFAKA 

(TMK m. 332 f. II) ..........................................................................573

1- Nafakanın Depo Edilmesi.........................................................574

2- Nafakanın Geçici Ödenmesi .....................................................574

III. BABALIK HÜKMÜNDEN SONRA NAFAKA.................................574

IV. BABALIK NAFAKASINDA DURUMUN DEĞİŞMESİ 

(TMK m. 331).......................................................................................575

V. BABALIK NAFAKASINDA GÜVENCE VERİLMESİ 

(TMK m. 334).......................................................................................576

A- AYNÎ VE KİŞİSEL GÜVENCE.....................................................576

B- DİĞER GÜVENCELER .................................................................576

VI. BABALIK NAFAKASININ GELECEK YILLARDAKİ 

MİKTARININ KARARLAŞTIRILMASI (TMK m. 330 f. III) ..........577

A- İSTEM OLMALIDIR......................................................................577

B- İSTEM HAKKINDA KARAR VERİLMELİDİR...........................577

C- ÖDENECEK MİKTAR GÖSTERİLMELİDİR ..............................577

§ 12. NAFAKA DAVASINDA GÖREVLİ MAHKEME ...................................578

I. GÖREVİN BELİRLENMESİ (HMK m. 1, c. 1) ..................................578

A- GÖREVLİ MAHKEME 4787 SAYILI KANUNLA 

BELİRLENMİŞTİR ........................................................................578

B- GÖREV SÖZLEŞMESİ YAPILAMAZ..........................................57940 İçindekiler

II. GÖREV KURALLARININ NİTELİĞİ................................................579

A- KAMU DÜZENİNDENDİR (HMK m. 1, c. 2)...............................579

B- DAVA ŞARTLARINDANDIR (HMK m. 114/c)...........................579

C- KENDİLİĞİNDEN ARAŞTIRILIR (HMK m. 115 f. I) .................580

D- HER ZAMAN İLERİ SÜRÜLEBİLİR (HMK m. 115 f. I).............580

E- TARAFLAR İTİRAZDA BULUNABİLİR ....................................581

F- USULÎ KAZANILMIŞ HAK OLUŞTURMAZ..............................581

G- HÜKÜM KESİNLEŞTİKTEN SONRA İLERİ SÜRÜLEMEZ .....581

H- GÖREVSİZ MAHKEMENIN KARARININ TEMYİZ 

EDİLMEYEN BÖLÜMLERİ KESİNLEŞMEZ..............................582

III. GÖREVLİ MAHKEME........................................................................582

A- GENEL OLARAK ..........................................................................582

1- Tedbir Nafakasında Görevli Mahkeme (TMK m. 197) ...........582

a. İlk Kez Açılan Tedbir Nafakası Davasında Görevli 

Mahkeme............................................................................583

b. Tedbir Nafakasında Değişiklik Davasında Görevli 

Mahkeme............................................................................584

c. Geçici Tedbir Nafakasında Görevli Mahkeme...................584

aa. Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Görevli Mahkeme .....584

bb. Çocuğa Geçici Tedbir Nafakasında Görevli 

Mahkeme.....................................................................585

2- İştirak Nafakasında Görevli Mahkeme (TMK m. 182 f. II).....585

a. Boşanma Davası İçinde Talep Halinde Görevli 

Mahkeme............................................................................586

b. Boşanma Kesinleştikten Sonra Gerçekleşen Talep Halinde 

Görevli Mahkeme ..............................................................586

c. İştirak Nafakasında Değişiklik Davasında Görevli 

Mahkeme............................................................................586

3- Yoksulluk Nafakasında Görevli Mahkeme (TMK m. 175) .....586

a. Boşanma Davası İçinde Talep Halinde Görevli 

Mahkeme............................................................................587

b. Boşanma Kesinleştikten Sonra Gerçekleşen Talep Halinde 

Görevli Mahkeme ..............................................................587

c. Yoksulluk Nafakasında Değişiklik Davasında Görevli 

Mahkeme............................................................................587

4- Yardım Nafakasında Görevli Mahkeme (TMK m. 364-365) ..588

a. İlk Kez Açılan Yardım Nafakası Davasında Görevli 

Mahkeme............................................................................588İçindekiler 41

b. Yardım Nafakasında Değişiklik Davasında Görevli 

Mahkeme............................................................................589

B- DAVA AİLE MAHKEMESİ FAALİYETE GEÇMEDEN ÖNCE 

AÇILMIŞSA....................................................................................589

1- Aile Mahkemesi Davadan Sonra Karardan Önce Faaliyete 

Geçmişse...................................................................................590

a. Devir Kararı Yerine Görevsizlik Kararı Verilemez ...........590

b. Devir Kararı Temyiz Edilemez ..........................................590

c. Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından Yargılama 

Sürdürülür ..........................................................................591

2- Aile Mahkemesi Karardan Sonra Hüküm Kesinleşmeden Önce 

Faaliyete Geçmişse ...................................................................591

a. Devir Kararı Verilmelidir...................................................591

b. Devir Kararı Temyiz Edilemez ..........................................592

c. Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından İşlemler 

Sürdürülür ..........................................................................592

C- DAVA AİLE MAHKEMESİ FAALİYETE GEÇTİKTEN SONRA 

AÇILMIŞSA....................................................................................592

D- AİLE MAHKEMESİ KURULMAYAN YERLERDE GÖREVLİ 

MAHKEME (4787 sayılı Kanun m. 4/1).........................................593

E- NAFAKA İLE İLİNTİLİ DAVALARDA GÖREVLİ 

MAHKEME ....................................................................................594

1- Nafaka Alacağı İle İlgili Menfi Tespit Davası..........................594

2- Nafakanın İstirdadı Davası .......................................................595

3- Nafaka İcra Takibine İtiraz Nedeniyle Açılan İtirazın İptali 

Davasında Görevli Mahkeme ..................................................595

4- Çocuğun Bakım ve Eğitim Giderlerine İlişkin Davada Görevli 

Mahkeme ..................................................................................596

IV. GÖREVİN İNCELENMESİ AŞAMASI ..............................................598

V. GÖREVİN İNCELENMESİ SONUCU VERİLECEK KARAR..........598

A- GÖREV İTİRAZININ REDDİNE KARAR VERİLMESİ 

(ARA KARAR)...............................................................................598

B- GÖREVSİZLİK KARARI VERİLMESİ (NİHAİ KARAR)...........599

1- Görevli Mahkeme Açıklanmalıdır ............................................599

2- Görevli Mahkemeye Gönderilmesine Karar Verilmelidir ........599

3- Davanın Esası Hakkında Karar Verilemez ...............................599

4- Yargılama Giderlerine Hükmedilir (HMK m. 331 f. II) ...........599

a. Gönderme Başvurusu Varsa Yargılama Giderleri..............600

b. Gönderme Başvurusu Yoksa Yargılama Giderleri.............60042 İçindekiler

5- Görevsizlik Kararına Karşı Kanun Yoluna Gidilmesi ..............600

a. İstinaf Yolu (HMK m.341, f. I/a).......................................600

b. Temyiz Yolu (HMK m. 362, f. I/c)....................................601

c. Karar Düzeltme Yolu (HUMK m. 440/III-3).....................601

6- Görevsizlik Kararına Karşı Kanun Yoluna Gidilmemiş 

Olması.......................................................................................602

V. GÖREVSİZLİK KARARI ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER 

(HMK m. 20).........................................................................................602

A- GENEL OLARAK ..........................................................................603

B- DAVA DOSYASI KENDİLİĞİNDEN GÖREVLİ MAHKEMEYE 

GÖNDERİLEMEZ..........................................................................603

1- Gönderme Başvurusu Varsa .....................................................603

a. Kararı Veren Mahkemeye Başvurulmalıdır .......................603

b. Taraflardan Biri Başvurabilir.............................................604

c. İki Hafta İçinde Başvurulmalıdır .......................................604

aa. İstinaf Yoluna Gidilmemişse (HMK m. 20, f. I) .........604

bb. İstinaf Yoluna Gidilmişse (HMK m. 20, f. I)..............604

d. Başvuru Yeterlidir..............................................................604

2- Gönderme Başvurusu Yoksa (HMK m. 20, f. I).......................605

VI. GÖNDERİLEN MAHKEMECE YAPILACAK İŞLEMLER 

(HMK m. 20).........................................................................................605

A- DOSYA KENDİSİNE GÖNDERİLEN MAHKEMECE 

KENDİLİĞİNDEN TARAFLARA DAVETİYE GÖNDERİLİR 

(HMK m. 20 f. II)............................................................................605

B- VERİLEN BOZMA KARARI İLE HÜKÜM TAMAMEN 

ORTADAN KALKMIŞ SAYILIR..................................................606

C- BOZMAYA UYULDUĞUNDA YENİDEN HÜKÜM 

KURULMALIDIR ..........................................................................606

VII. GÖREVLİ MAHKEMEDE YARGILAMA SÜRMÜŞSE GÖREVSİZ 

MAHKEME YARGISININ ETKİSİ VE GEÇERLİLİĞİ ....................606

A- ETKİSİ ............................................................................................607

B- GEÇERLİLİĞİ ................................................................................607

1- Tarafların Yaptığı Usul İşlemlerinin Geçerliliği.......................607

a. Yeniden Dava Dilekçesi İstenilemez .................................607

b. Cevap, Cevaba Cevap, İkinci Cevap Dilekçeleri 

Geçerlidir ...........................................................................608

c. İddia ve Savunmanın Genişletilmesi Yasağı Geçerlidir 

(HMK m. 141) ...................................................................608

d. Feragat Geçerlidir (HMK m. 307) .....................................608İçindekiler 43

e. Delil Tespiti Geçerlidir (HMK m. 401, f. III) ....................608

2- Mahkemenin Yaptığı Usul İşlemlerinin Geçerliliği..................608

a. Tanık İfadeleri Yeterli Görülebilir.....................................609

b. Keşif Yeterli Görülebilir....................................................609

c. Bilirkişi Raporu Yeterli Görülebilir...................................609

VIII. GÖREVLİ MAHKEMEDE YARGILAMA SÜRMEMİŞSE 

GÖREVSİZ MAHKEME YARGISININ ETKİSİ VE 

GEÇERLİLİĞİ......................................................................................609

A- ETKİSİ ............................................................................................610

1- Nafaka Davası Açılmamış Sayılır (HMK m. 20, f. I, c.2) ........610

a. Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilir..................610

b. Görevsizlik Kararı Veren Mahkemece Karar Verilir.........610

c. Kendiliğinden Karar Verilir...............................................611

2- Açılmamış Sayılma Kararı Usule İlişkin Nihai Karardır 

(HMK m. 294, f. VI).................................................................611

3- Açılmamış Sayılma Kararı İstinaf Edilebilir 

(HMK m. 341, f. I/a).................................................................611

4- Davadan Feragat Sayılmaz (HMK m. 307) ..............................611

5- Davanın Geri Alınması Hükmündedir (HMK m. 123) .............611

6- Harç Ödenerek Yeni Dava Açılabilir........................................611

7- Yeni Dava İçin Kesin Hüküm Oluşmaz (HMK m. 303)...........611

B- GEÇERLİLİĞİ ................................................................................612

1- Tarafların Yaptığı Usul İşlemlerinin Geçerliliği.......................612

a. Yeni Dava Yeni Dava Dilekçesini Gerektirir.....................612

b. Yeni Davada İddia ve Savunma Genişletilebilir 

(HMK m. 141) ...................................................................612

c. Davadan Feragat Yeni Davada Dikkate Alınır...................612

2- Mahkemenin Yaptığı Usul İşlemlerinin Geçerliliği..................613

§ 13. NAFAKA DAVASINDA YETKİLİ MAHKEME (HMK m. 6, TMK 

m. 177, 201, 365 f. IV) .................................................................................614

I. YETKİ KURALININ NİTELİĞİ..........................................................614

A- DİĞER KANUNLARDA YER ALAN HÜKÜMLER SAKLI 

TUTULMUŞTUR (HMK m. 5) ......................................................614

B- İLK İTİRAZ NİTELİĞİNDEDİR (HMK m. 116 f. I/a)..................615

C- KESİN YETKİ KURALI ÖNGÖRÜLMEMİŞTİR.........................615

D- KENDİLİĞİNDEN YETKİSİZLİK KARARI VERİLEMEZ 

(HMK m. 19 f. II, IV)......................................................................61644 İçindekiler

E- ASIL DAVAYA BAKAN MAHKEME KARŞI DAVAYA 

BAKMAYA YETKİLİDİR (HMK m. 13)......................................617

F- YETKİ HUSUSUNDA TERCİH HAKKI DAVACIYA AİTTİR ...618

G- DAVA TARİHİNDEKİ YERLEŞİM YERİ MAHKEMESİNE 

GÖRE BELİRLENİR......................................................................618

H- DAVADAN SONRA YERLEŞİM YERİNİN DEĞİŞMESİ 

ETKİLİ DEĞİLDİR ........................................................................618

II. YETKİLİ MAHKEMELER..................................................................619

A- BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASINDA YETKİLİ MAHKEME...619

1- Tedbir Nafakasının İlk Verilişinde Yetkili Mahkeme 

(TMK m. 201 f. I-II).................................................................619

a. Kural Olarak Yetkili Mahkeme (TMK m. 201 f. I)............619

b. Eşlerin Yerleşim Yerleri Farklı ve Her İkisi Tedbir 

Nafakası İsteminde Bulunmuş İse Yetkili Mahkeme 

(TMK m. 201 f. II).............................................................620

c. Davalının Yerleşim Yeri (HMK. m. 6, f. I) .........................620

2- Tedbir Nafakasının Değiştirilmesi, Tamamlanması veya 

Kaldırılmasında Yetkili Mahkeme (TMK m. 200, 

201 f. I_III) ...............................................................................620

a. Kural Olarak Yetkili Mahkeme (TMK m. 201 f. III c. 1) ..621

b. Her İki Eşin Yerleşim Yeri Değişmişse Yetkili Mahkeme 

(TMK m. 201 f. III c. 2).....................................................621

B- İŞTİRAK NAFAKASINDA YETKİLİ MAHKEME ....................621

1- İştirak Nafakası Boşanma Davası İle İstenilmişse ....................621

2- İştirak Nafakası Boşanmadan sonra Bağımsız Dava İle 

İstenilmişse ...............................................................................621

a. Niteliği ...............................................................................621

b. Yetkili Mahkemeler ...........................................................623

aa. Nafaka Alacaklısının Yerleşim Yeri Mahkemesi 

(TMK m. 177) .............................................................623

bb. Davalının Yerleşim Yeri (HMK. m. 6, f. I).................624

cc. Küçüğün Oturduğu Yer Mahkemesi 

(TMK. m. 326, 329) ....................................................624

C- YOKSULLUK NAFAKASINDA YETKİLİ MAHKEME............624

1- Yoksulluk Nafakası Boşanma Davası İle İstenilmişse..............624

2- Yoksulluk Nafakası Boşanmadan sonra Bağımsız Dava İle 

İstenilmişse ...............................................................................624

a. Nafaka Alacaklısının Yerleşim Yeri Mahkemesi 

(TMK m. 177)....................................................................625İçindekiler 45

b. Davalının Yerleşim Yeri (HMK. m. 6, f. I)........................625

3- Yoksulluk Nafakasının Değiştirilmesi, Tamamlanması veya 

Kaldırılmasında Yetkili Mahkeme (TMK m. 177) ...................625

D- YARDIM NAFAKASINDA YETKİLİ MAHKEME.....................627

1- Taraflardan Birinin Yerleşim Yeri Mahkemesi 

(TMK m. 365/son)....................................................................627

2- Davalının Yerleşim Yeri (HMK. m. 6, f. I) ..............................627

III. YETKİLİ MAHKEMENİN BELİRLEMESİNE ESAS YERLEŞİM 

YERİ .....................................................................................................628

A- KADIN EŞİN YERLEŞİM YERİ ...................................................628

1- Ayrı Ev Açma Olanağı Olmayan Kadının Yerleşim Yeri.........628

a. Baba Evinin Bulunduğu Yerde Dava Açılabilir.................628

b. Yakınlarının Bulunduğu Yerde Dava Açılamaz ................631

2- Ayrı Ev Açma Olanağı Olan Kadının Yerleşim Yeri ...............631

3- Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer Yerleşim Yerine Karine Değildir..632

4- Kadın Seçimlik Hakkını Kullanabilir .......................................632

B- ERKEK EŞİN YERLEŞİM YERİ...................................................633

1- Kural Olarak .............................................................................633

2- Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer Yerleşim Yerine Karine Değildir..633

3- Yurtdışında İşçi Olarak Çalışan Erkek Eş.................................634

4- Emekli Olan Erkek Eş...............................................................634

C- EŞLERDEN BİRİNİN YERLEŞİM YERİNİN BELİRLENMESİ.634

1- Muhtarlık Belgesi .....................................................................635

2- Çalışılan Yer.............................................................................635

a. Memuriyet Sebebiyle Çalışılan Yer...................................636

b. Serbest Olarak Çalışılan Yer..............................................636

3- Oturulan Yer.............................................................................637

a. Kural Olarak.......................................................................637

b. Varsayılan Yerleşim Yeri...................................................638

c. Uzun Süre Yurt Dışında Oturulan Yer...............................638

d. Uzun Süre Yurt İçinde Oturulan Yer .................................638

4- Kurumlarda Bulunulan Yer (TMK. m. 22)...............................639

a. Eğitim Kurumunda Bulunma .............................................639

b. Sağlık Kurumunda Bulunma..............................................640

c. Bakım Kurumunda Bulunma .............................................640

d. Ceza Kurumunda Bulunma ................................................642

5- Adres Beyan Formundaki Bildirim...........................................64246 İçindekiler

6- İkamet Tezkeresi İle Bulunan Yabancılar.................................644

IV. YETKİ İTİRAZININ İLERİ SÜRÜLMESİ (HMK m. 19 f. II, 

117 f. I, 131)..........................................................................................646

A- YETKİ İTİRAZININ İLERİ SÜRÜLMESİ....................................646

1- Süresi ........................................................................................646

a. Cevap Dilekçesinde İleri Sürülmesi Gerekir 

(HMK m. 19 f. II, 117 f. I, 127).........................................647

aa. Kural Olarak (HMK m. 317, f. II, c. 1) .......................647

bb. Cevap Süresi Uzatılmışsa (HMK m. 317, f. II, c. 2) ...647

cc. Süreler Değiştirilemez.................................................648

dd. Süre HMK Öncesi Sona Ermişse ................................648

b. Cevap Dilekçesi Verilmişse Cevap Süresi Dolmamış Olsa 

Bile İleri Sürülemez (HMK m. 131) ..................................649

c. Yetki İtirazı Süresi Hak Düşürücü Süredir ........................650

aa. Karşı Tarafın Muvafakatiyle İleri Sürülemez..............650

bb. Islahla İleri Sürülemez.................................................650

d. Dava Dilekçesinin Tebliğinden Önce Yapılan İtiraz 

Sonuç Doğurmaz................................................................651

e. Kanun Yolu Aşamasında İleri Sürülemez ..........................651

aa. İstinaf Aşamasında İleri Sürülemez.............................651

bb. Temyiz Aşamasında İleri Sürülemez...........................651

2- Şekli..........................................................................................652

a. Yetki İtirazında Bulunan Taraf Seçtiği Mahkemeyi 

Bildirmelidir.......................................................................652

b. Yetkili Mahkeme Tek ve Doğru Olarak Gösterilmelidir ...652

c. Sözlü Olarak Yapılamaz ....................................................654

3- Tarafı ........................................................................................654

B- YETKİ İTİRAZININ İLERİ SÜRÜLMEMESİ 

(HMK m. 19 f. IV) ..........................................................................655

V. YETKİ İTİRAZININ İNCELENMESİ.................................................655

A- ÖN İNCELEMEDE KARARA BAĞLANIR (HMK m. 137 f. I) ..655

B- DAVA ŞARTLARINDAN SONRA İNCELENİR 

(HMK m. 117 f. II)..........................................................................655

C- ÖN SORUNLAR GİBİ İNCELENEREK KARARA BAĞLANIR 

(HMK m. 117 f. III, 131, 137 f I, 138, 140 f. I, 163).......................656

1- Cevabını Bildirmesi İçin Diğer Tarafa Tefhim veya Tebliğ 

Eder (HMK m. 164 f. I) ............................................................656

2- Yetki Konusunda Deliller Toplanmalıdır .................................656İçindekiler 47

3- Uyuşmazlık Varsa Hâkim Gerekirse Tarafları Davet Edip 

Dinledikten Sonra Kararını Verir (HMK m. 164 f. II)..............658

4- Ön Sorun Hakkındaki Karar Taraflara Tefhim veya Tebliğ 

Edilir (HMK m. 164 f. III)........................................................658

D- MAHKEME YETKİSİZLİK KARARINDA YETKİLİ 

MAHKEMEYİ GÖSTERİR (HMK m. 19 f. III).............................659

1- Yetkili Mahkeme Açıklanmalıdır (HMK m. 19 f. III).............660

2- İtirazda Gösterilmeyen Mahkeme Yetkili Kabul 

Edilmemelidir ...........................................................................660

3- Yabancı Mahkeme Yetkili Kabul Edilmemelidir .....................661

VI. YETKİSİZLİK KARARININ SONUÇLARI (HMK m. 20) ................661

A- KARARI VEREN MAHKEMEYE BAŞVURARAK 

GÖNDERİLME TALEP EDİLMELİDİR (HMK m. 20 f. I) ..........662

1- Taraflardan Biri Başvurabilir....................................................662

2- Karar Kesinleşmiş Olmalıdır ....................................................662

3- İki Hafta İçinde Başvurulmalıdır ..............................................663

a. Kanun Yoluna Başvurulmayarak Kesinleşmiş İse 

Kesinleştiği Tarihten Süre Başlar......................................663

b. Kanun Yoluna Başvurulmuşsa Bu Başvurunun Reddi 

Kararının Tebliğ Tarihten Süre Başlar...............................663

4- Kararı Veren Mahkemeye Başvurulmalıdır..............................663

B- GÖNDERME BAŞVURUSU YOKSA DAVANIN AÇILMAMIŞ 

SAYILMASINA KARAR VERİLİR (HMK m. 20 f. I) ................663

C- DOSYA KENDİSİNE GÖNDERİLEN MAHKEMECE 

KENDİLİĞİNDEN TARAFLARA DAVETİYE GÖNDERİLİR 

(HMK m. 20 f. II)............................................................................664

D- YETKİ İLE İLGİLİ KARAR KESİNLEŞTİKTEN SONRA 

DAVA DOSYASI KENDİSİNE GÖNDERİLEN MAHKEME 

YETKİSİZLİK KARARI İLE BAĞLIDIR .....................................665

E- YARGILAMA GİDERLERINE HÜKMEDİLİR 

(HMK m. 331 f. II)..........................................................................665

1- Gönderme Başvurusu Varsa Yargılama Giderleri ....................665

2- Gönderme Başvurusu Yoksa Yargılama Giderleri ...................666

§ 14. MİLLETLERARASI YETKİ .....................................................................667

I. GENEL OLARAK................................................................................667

A- KAVRAM .......................................................................................667

1- Ülke İçi Yetki/İç Yetki................................................................667

2- Milletlerarası Yetki...................................................................667

B- İÇ HUKUK KURALIDIR...............................................................66848 İçindekiler

C- DAVA ŞARTI DEĞİLDİR .............................................................668

D- KANUNLA DÜZENLENİR ...........................................................668

E- KARMA NİTELİKTEDİR..............................................................669

F- TÜRK HUKUKUNUN UYGULANMASI ŞARTINA BAĞLI 

DEĞİLDİR ......................................................................................669

II. MİLLETLERARASI GENEL YETKİ KURALI (MÖHUK m. 40).....669

A- İÇ HUKUKUN YETKİ KURALLARI GEÇERLİDİR ..................670

1- İç Hukukta Genel Yetkili Mahkeme 

(MÖHUK m. 40, HMK m. 6) ...................................................670

a. Genel Olarak (HMK m. 6) .................................................670

aa. Vasıflandırma ..............................................................671

bb. Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer..........................................671

cc. Muhtarlık belgesi.........................................................672

dd. Varsayılan Yerleşim Yeri............................................672

ee. Kurumlarda Bulunulan Yer.........................................672

ff. Adres Beyan Formu ....................................................673

gg. İkamet Tezkeresi .........................................................673

hh. Geçici İkamet İzni .......................................................674

ıı. Yabancılar Kütüğü ......................................................675

b. Davalının Birden Fazla Olması Hâlinde Yetki 

(HMK m. 7) .......................................................................675

aa. Davalılardan Birinin Yerleşim Yeri Mahkemesinde 

Dava Açılabilir............................................................675

bb. Kanunda, Ortak Yetkiyi Taşıyan Bir Mahkeme 

Belirtilmişse Davaya O Yer Mahkemesinde Bakılır ..675

cc. Davalılardan Birini Sırf Kendi Yerleşim Yeri 

Mahkemesinden Başka Bir Mahkemeye Getirmek 

Amacı Bulunmamalıdır...............................................676

c. Bir Yerde Geçici Olarak Oturanlara Karşı Açılacak 

Davalarda Yetki (HMK m. 8) ............................................676

aa. Geçici Olarak Oturana Karşı Açılacak Alacak veya 

Taşınır Mal Davası Bulunmalıdır................................676

bb. Geçici Olarak Oturanların Orada Bulunmaları Uzunca 

Bir Süre Devam Edebilecek Olmalıdır........................676

d. Türkiye’de Yerleşim Yerinin Bulunmaması Hâlinde Yetki 

(HMK m. 9) .......................................................................676

aa. Genel Yetkili Mahkeme, Davalının Türkiye’deki 

Mutad Meskeninin Bulunduğu Yer Mahkemesidir.....677İçindekiler 49

bb. Özel Yetki Hâlleri Saklı Olarak Malvarlığı Haklarına 

İlişkin Dava, Uyuşmazlık Konusu Malvarlığı 

Unsurunun Bulunduğu Yerde de Açılabilir.................677

2- İç Hukukta Özel Yetkili Mahkemeler.......................................677

a. Genel Olarak ......................................................................677

b. Boşanmadan Sonra Açılacak Nafaka Davalarında Yetkili 

Mahkeme (TMK m. 177)...................................................678

c. Bağımsız Açılacak Nafaka Davalarında Yetkili Mahkeme 

(TMK m. 201)....................................................................679

aa. Önlemin Alınması Konusunda Yetkili Mahkeme .......680

aaa. Kural Olarak Yetkili Mahkeme.............................680

bbb. Eşlerin Yerleşim Yerleri Farklı ve Her İkisi 

deÖnlem Alınması İsteminde Bulunmuş İse 

Yetkili Mahkeme................................................681

bb. Önlemlerin Değiştirilmesi, Tamamlanması veya 

Kaldırılması Konusunda Yetkili Mahkeme.................681

aaa. Kural Olarak Yetkili Mahkeme.............................681

bbb. Her İki Eşin De Yerleşim Yeri Değişmişse Yetkili 

Mahkeme.............................................................681

d. Yardım Nafakasında Yetkili Mahkeme 

(TMK m. 365, f. VI) ..........................................................681

e. Karşı Nafaka Davasında Yetki (HMK m. 13)....................682

f. Nafakanın Tanıma ve Tenfizi Davalarında Yetki 

(MÖHUK m. 51, f. II)........................................................682

B- GENEL YETKİ KURALINA KONU NAFAKA DAVALARI......684

1- Yardım Nafakası.......................................................................684

2- Tedbir Nafakası ........................................................................684

3- İştirak Nafakası.........................................................................685

4- Yoksulluk Nafakası...................................................................685

§ 15. NAFAKA DAVASINDA YARGI YERİ BELİRLENMESİ/MERCİ 

TAYİNİ (HMK m. 21-23)..........................................................................687

I. GEREKTİREN SEBEPLER (HMK m. 21) ..........................................687

II. İNCELEME YERİ (HMK m. 22) .........................................................687

III. İNCELEME USULÜ VE SONUCU (HMK m. 23)..............................687

§ 16. NAFAKA DAVASINDA DAVA ŞARTLARI (HMK m. 114-115)...........688

I. DAVA ŞARTLARININ KONUSU (HMK m. 114) .............................688

A- GENEL OLARAK ..........................................................................688

B- DAVA ŞARTLARI.........................................................................68850 İçindekiler

1- Türk Mahkemelerinin Yargı Hakkının Bulunması 

(HMK m. 114 f. 1/a).................................................................688

a. Yer Bakımından Yargı Hakkının Bulunması .....................688

b. Kişi Bakımından Yargı Hakkının Bulunması ....................689

2- Yargı Yolunun Caiz Olması (HMK m. 114 f. 1/b) ..................689

3- Mahkemenin Görevli Olması (HMK m. 114 f. 1/c).................689

4- Mahkemenin Yetkili Olması (HMK m. 114 f. 1/ç)..................689

5- Tarafların, Taraf ve Dava Ehliyetine Sahip Olmaları 

(HMK m. 114 f. 1/d).................................................................689

a. Tarafların, Taraf Ehliyetine Sahip Olmaları ......................690

b. Tarafların, Dava Ehliyetine Sahip Olmaları.......................690

aa. Davacının Dava Ehliyetine Sahip Olması ...................690

bb. Davalının Dava Ehliyetine Sahip Olması....................692

6- Temsilcinin Gerekli Niteliğe Sahip Bulunması 

(HMK m. 114 f. 1/d).................................................................692

7- Vekilin Davaya Vekâlet Ehliyetine Sahip Olması 

(HMK m. 114 f. 1/f)..................................................................692

8- Usulüne Uygun Düzenlenmiş Bir Vekâletnamesinin Bulunması 

(HMK m. 114 f. 1/f)..................................................................692

9- Davacının Yatırması Gereken Gider Avansının Yatırılmış 

Olması (HMK m. 114 f. 1/g, 120) ...........................................693

10- Teminat Gösterilmesine İlişkin Kararın Gereğinin Yerine 

Getirilmesi (HMK m. 114 f. 1/ğ).............................................693

11- Aynı Davanın, Daha Önceden Açılmış ve Hâlen Görülmekte 

(Derdestlik) Olmaması (HMK m. 114 f. 1/ı) ............................693

a. Davanın Tarafları ve Sıfatları Aynı Olmalıdır ...................694

b. Davanın Konusu Aynı Olmalıdır .......................................695

c. Davada Dayanılan Olaylar Aynı Olmalıdır........................696

12- Aynı Davanın, Daha Önceden Kesin Hükme Bağlanmamış 

Olması (HMK m. 114 f. 1/i) .....................................................697

II. DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ (HMK m. 115) ...................697

A- DAVA ŞARTLARININ VARLIĞINI BELİRLEME .....................698

1- Mahkeme Davanın Her Aşamasında Kendiliğinden Araştırır 

(HMK m. 115 f. I).....................................................................698

2- Taraflar Her Zaman İleri Sürebilir (HMK m. 115 f. I) .............699

B- DAVA ŞARTLARININ NOKSANLIĞINI GİDERME .................699

1- Noksanlığının Giderilmesi Mümkün İse (HMK m. 115 f. II)...699

2- Noksanlık Hüküm Anında Giderilmişse (HMK m. 115 f. III).699İçindekiler 51

§ 17. NAFAKA DAVASINDA DAVA EHLİYETİ (HMK m. 51)....................700

I. TAM EHLİYETLİLERİN DAVA EHLİYETİ (HMK m. 71)...................701

II. SINIRLI EHLİYETLİLERİN DAVA EHLİYETİ................................702

III. SINIRLI EHLİYETSİZLERİN DAVA EHLİYETİ..............................704

A- İLGİLİNİN MİLLİ HUKUKU UYGULANIR ...............................705

B- VESAYET KARARI TÜRK MAHKEMESİNDEN

VERİLMELİ İDİ.............................................................................705

IV. TAM EHLİYETSİZLERİN DAVA EHLİYETİ...................................707

A- BİZZAT DAVA AÇAMAZLAR ....................................................708

B- YASAL TEMSİLCİLERİ DAVA AÇABİLİR ...............................710

1- Genel Olarak.............................................................................710

2- Kısıtlanan Eş Velayet Altına Konulmuşsa Velayet Hükümleri

Uygulanır..................................................................................710

3- Yasal Temsilci Eş İse Temsil Kayyımı Atanmalıdır.................711

4- Vasi Değişmiş İse Yeni Vasi Tarafından Temsil Zorunludur...712

C- VESAYET MAKAMINDAN İZİN ALINMALIDIR

(HMK m. 54)...................................................................................712

1- Dava Açma İçin ........................................................................713

a. Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hâllerde Dava Açma

(HMK m. 54 f. I)................................................................713

b. Diğer Hâllerde Dava Açma (HMK m. 54 f. II)..................713

aa. Kesin Süre İçinde Mahkemeye Başvurulması 

(HMK m. 54 f. II)........................................................714

bb. Kesin Süre İçinde Mahkemeye Başvurulmaması 

(HMK m. 54 f. III) ......................................................714

2- Davaya Devam İçin ..................................................................714

D- KENDİSİNE KARŞI DAVA AÇILABİLİR...................................715

E- DAVALI İÇİN İZİN GEREKLİ DEĞİLDİR..................................715

F- YARGILAMANIN ERTELENMESİ (HMK m. 56).......................716

1- Erteleme Gereği Bulunmalıdır (HMK m. 56 f. I) .....................716

a. Taraflardan Birinin Vesayet Altına Alınması Gereği

Bulunmalıdır ......................................................................716

aa. Davacının Vesayet Altına Alınması Gereği 

Bulunabilir...................................................................716

bb. Davalının Vesayet Altına Alınması Gereği 

Bulunabilir .........................................................................717

b. Taraflardan Birine Yasal Danışman Atanması Gereği

Bulunmalıdır ......................................................................71852 İçindekiler

2- Ertelemeyi Mahkeme Takdir Eder............................................718

a. Mahkemece Talep Uygun Bulunur....................................718

b. Mahkemece Gerekli Görülür..............................................718

3- Vesayet Makamına İhbar Yapılmalıdır.....................................718

4- İhbarın Sonucu Beklenmelidir..................................................719

5- Vesayet kararı Türk mahkemesinden Verilmelidir...................719

6- Yargılama Kayyım Atanması İçin Ertelenebilir 

(HMK m. 56 f. II) .....................................................................720

a. Kanun Gereğince Tedavi Altına Alınmış Olmalıdır ..........720

b. Kanun Gereğince Gözlem Altına Alınmış Olmalıdır.........720

c. Kanun Gereğince Koruma Altına Alınmış Olmalıdır ........720

d. Kanun Gereğince Başkalarıyla Görüşmekten Yasaklanmış 

Olmalıdır............................................................................721

§ 18. NAFAKA DAVASINDA TARAF EHLİYETİ VE TARAF 

SIFATLARI.................................................................................................722

I. TARAF EHLİYETİ (HMK m. 50)........................................................722

II. TARAF SIFATI ....................................................................................722

§ 19. NAFAKA DAVASINDA YARGILAMA AŞAMALARI..........................724

I. GENEL OLARAK................................................................................724

A- KAPSAMI (HMK m. 316)..............................................................724

B- DİĞER KANUNLARDAKİ YARGILAMA USULÜ İLE İLGİLİ 

HÜKÜMLER (HMK m. 447 f. I)...................................................724

C- HÜKÜM BULUNMAYAN HÂLLERDE YAZILI YARGILAMA 

USULÜNE İLİŞKİN HÜKÜMLER UYGULANIR 

(HMK m. 322, f. I) ..........................................................................725

II. NAFAKA DAVASINDA YARGILAMA AŞAMALARI....................725

§ 20. NAFAKA DAVASININ AÇILMASI..........................................................726

I. GENEL OLARAK................................................................................726

II. DAVANIN DAVA DİLEKÇESİ İLE AÇILMASI 

(HMK m. 317 f. I, Yön. m. 198 f. I)......................................................727

A- DAVA DİLEKÇESİNDE BULUNACAK HUSUSLAR 

(HMK m. 129).................................................................................727

1- Mahkemenin Adı (HMK m. 119 f. I/a).....................................727

2- Davacı İle Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri 

(HMK m. 119 f. I/b)..................................................................728

3- Davacının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası 

(HMK m. 119 f. I/c)..................................................................730

4- Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin 

Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/ç) .........................730İçindekiler 53

5- Davanın Konusu ve Malvarlığı Haklarına İlişkin Davalarda,

Dava Konusunun Değeri (HMK m. 119 f. I/d).........................730

6- Davacının İddiasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların Sıra

Numarası Altında Açık Özetleri (HMK m. 119 f. I/e)..............730

7- İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği

(HMK m. 119 f. I/f) ..................................................................731

a. Deliller Açıkça Bildirilmelidir (HMK m. 318) ..................731

b. Delilin Hangi Vakıaya Yönelik Olduğu Bildirilmelidir

(HMK m. 318) ...................................................................731

c. Deliller Dilekçeye Eklenmelidir (HMK m. 318)................731

d. Delilin Bulunmasına Yönelik Bilgiler Bildirilmelidir

(HMK m. 318) ...................................................................731

8- Dayanılan Hukuki Sebepler (HMK m. 119 f. I/g) ....................731

9- Açık Bir Şekilde Talep Sonucu (HMK m. 119 f. I/ğ)...............731

10- Davacının, Varsa Kanuni Temsilcisinin veya Vekilinin İmzası

(HMK m. 119 f. I/h)..................................................................732

B- DAVA DİLEKÇESİNDEKİ TAMAMLANMASI ZORUNLU

EKSİKLİKLER (HMK m. 119 f. II) ...............................................732

1- Davacı İle Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri

(HMK m. 119 f. I/b)..................................................................732

2- Davacının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası

(HMK m. 119 f. I/c)..................................................................734

3- Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin

Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/ç) .........................734

4- Açık Bir Şekilde Talep Sonucu (HMK m. 119 f. I/ğ)...............734

5- Davacının, Varsa Kanuni Temsilcisinin veya Vekilinin İmzası

(HMK m. 119 f. I/h)..................................................................734

C- DAVA DİLEKÇESİNDEKİ ÖN İNCELEME BİTENE KADAR

TAMAMLANABİLECEK EKSİKLİKLER (HMK m. 119 f. II) ...735

1- Mahkemenin Adı (HMK m. 119 f. I/a).....................................735

2- Davanın Konusu ve Malvarlığı Haklarına İlişkin Davalarda,

Dava Konusunun Değeri (HMK m. 119 f. I/d) .........................735

3- Davacının İddiasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların Sıra

Numarası Altında Açık Özetleri (HMK m. 119 f. I/e)..............735

4- İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği

(HMK m. 119 f. I/f) ..................................................................736

5- Dayanılan Hukuki Sebepler (HMK m. 119 f. I/g) ....................736

D- DAVA DİLEKÇESİNE ÖRNEK EKLENİR (HMK m. 118 f. I)...737

III. DAVANIN FORM DOLDURULARAK AÇILMASI

(HMK m. 317, f. IV, Yön. m. 198 f. II) ................................................73754 İçindekiler

IV. DAVA AÇILIRKEN HARÇLARIN YATIRILMASI

(HMK m. 120).......................................................................................738

A- GENEL OLARAK ..........................................................................738

1- Başvurma Harcı Dava Dilekçesindeki Bütün İstekleri Kapsar .738

2- Karşı Davalar Müstakil Davalar Gibi Harca Tabidir ................739

3- Cevap Dilekçesi Mahiyetindeki Talebe İlişkin Harç Sonradan

Yatırılmış Olması Bu Talebi Karşı Dava Haline Getirmez.......739

4- Adli Yardım Konusunda Bir Karar Verilinceye Kadar Harç

Alınmaz. ...................................................................................739

5- Cevap Dilekçesindeki İstekler Karşı Dava Sayılamaz..............739

6- Duraksama Varsa Açıklama İstenmelidir (HMK m. 31) ..........739

7- Harç Tamamlattırılmadan Müteakip İşlemler Yapılmaz ..........739

B- ÖDEME USULÜ (HK m. 25) .........................................................740

C- ÖDEME YERİ (HK m. 26).............................................................740

D- ÖDEME KONUSU .........................................................................740

1- Başvurma Harcı Alınmalıdır (HK m. 27 f. I)............................740

2- Nispi Karar ve İlam Harcı Alınmalıdır .....................................740

a. Bağımsız Tedbir Nafakasında Harç ...................................743

aa. İlk Kez Açılan Davada ................................................743

bb. Değiştirme veya Kaldırma İçin Açılan Davada...........743

b. İştirak Nafakasında Harç....................................................743

aa. Boşanma Davası İle İstenilmişse.................................743

bb. Boşanmadan Ayrı Bağımsız Dava İle İstenilmişse .....743

aaa. İlk Kez Açılan Bağımsız Davada ..........................744

bbb. Değiştirme veya Kaldırma İçin Açılan Davada....744

c. Yoksulluk Nafakasında Harç .............................................744

aa. Boşanma Davası İle İstenilmişse.................................744

bb. Boşanmadan Ayrı Bağımsız Dava İle İstenilmişse ......746

aaa. İlk Kez Açılan Bağımsız Davada ..........................746

bbb. Değiştirme veya Kaldırma İçin Açılan Davada....747

d. Yardım Nafakasında Harç..................................................747

aa. İlk Kez Açılan Bağımsız Davada ................................747

bb. Değiştirme veya Kaldırma İçin Açılan Davada...........748

3- Geçici Tedbir Nafakasında (TMK m. 169) Harç Alınmaz........748

V. DAVA AÇILIRKEN GİDER AVANSININ YATIRILMASI

(HMK m. 114/g, 120)............................................................................748

A- GİDER AVANSININ YATIRILMASI (HMK m. 114/g,120)........749İçindekiler 55

1- Niteliği (HMK m. 114 f. 1/g)....................................................749

2- Kapsamı (Tarife m. 3)...............................................................750

3- Belirlenmesi (HMK m. 120 f. I, Yönetmelik m. 205/1) ...........750

4- Ödenmesi (HMK m. 120 f. I, Yönetmelik m. 205/1)................750

a. Genel Olarak (HMK m. 120 f. I-II)....................................750

b. Gelir Avansına İlişkin Hükümler Saklıdır

(HMK m. 120, f. III) ..........................................................751

5- Yeterli Olmadığının Anlaşılması (HMK m. 120 f. II) ..............752

a. İki Haftalık Kesin Süre Verilir...........................................752

b. Yatırılmaması veya Tamamlanmaması Halinde Dava

Usulden Reddedilir ............................................................752

B- GİDER AVANSINDA ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA

(Tarife m. 6).....................................................................................753

C- GİDER AVANSININ İADESİ (HMK m. 333, Tarife m. 5,

Yönetmelik m. 207).........................................................................753

VI. DAVA DİLEKÇESİ YA DA FORMUN VERİLMESİ........................753

A- VERİLECEĞİ YER.........................................................................754

1- Fiziki Ortamda Verilmesi (Yön. m. 197 f. I, 198 f. V) .............754

2- Elektronik Ortamda Verilmesi..................................................754

a. Taraf Vekillerince Açılması...............................................754

b. UYAP Vatandaş Bilgi Sistemi Üzerinden Açılması ..........754

c. UYAP Kurum Bilgi Sistemi Üzerinden Açılması..............755

B- HARÇ VE GİDER AVANSI TAHSİL EDİLİR .............................755

C- TEVZİ EDİLİR ...............................................................................755

VII. DAVANIN AÇILMA SAATİ VE ANI (HMK m. 118) .......................756

A- DAVANIN AÇILMA SAATİ (Yön. m. 197, f. X) .........................756

1- Fiziksel Ortamda.......................................................................756

2- Elektronik Ortamda...................................................................756

B- DAVANIN AÇILMIŞ SAYILMA ANI..........................................756

1- Fiziksel Ortamda Açılma Anı (Yön. m. 197, f. V) ...................756

2- Elektronik Ortamda Açılma Anı...............................................757

a. UYAP Üzerinden Güvenli Elektronik İmza İle Dava

Açılma Anı (Yön. m. 197 f. IX).........................................757

b. Elektronik Ortama Aktarma Yapılmışsa Açılma Anı

(Yön. m. 197 f. VI) ............................................................757

c. UYAP Vatandaş Bilgi Sistemi Üzerinden Açılma Anı......758

d. UYAP Kurum Bilgi Sistemi Üzerinden Açılma Anı .........75856 İçindekiler

VIII. DAVA DİLEKÇESİNDE DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ VE

BELGELERİN VERİLMESİ (HMK m. 318).......................................758

A- TÜM DELİLLERİN BİLDİRİLMESİ.............................................758

B- HANGİ VAKIANIN DELİLİ OLDUĞUNUN BİLDİRİLMESİ....758

C- ELİNDE BULUNAN BELGELERİN EKLENMESİ .....................758

D- BAŞKA YERLERDEN GETİRTİLECEK BELGE VE DOSYALAR

İÇİN AÇIKLAMA YAPILMASI...................................................759

IX. DAVA DİLEKÇESİNİN TEBLİĞ EDİLMESİ (HMK m. 122)..........759

A- MAHKEME TARAFINDAN TEBLİĞ EDİLİR.............................759

B- DAVALIYA TEBLİĞ EDİLİR.......................................................760

C- CEVAP SÜRESİ GÖSTERİLİR.....................................................760

X. DAVA AÇILMASINDAN SONRA TENSİP TUTANAĞI

DÜZENLENMESİ (Yön. m. 200) ........................................................760

A- ZAMANI.........................................................................................760

B- KAPSAMI.......................................................................................760

XI. DAVA AÇILIŞINDA VE SONRASINDA TEMİNAT GÖSTERİLMESİ

(HMK m. 84-89) ...................................................................................761

A- TEMİNAT GÖSTERİLECEK HÂLLER (HMK m. 84).................761

1- Türkiye’de Mutad Meskeni Olmayan Türk Vatandaşının Dava

Açması......................................................................................761

2- Davacının Ödeme Güçlüğü İçinde Bulunduğunun Belgelenmesi

Belgelenmesi...............................................................................762

3- Davanın Yabancı Gerçek Kişi Tarafından Açılması

(5718 SK m. 48) .......................................................................762

B- TEMİNAT GEREKTİRMEYEN HÂLLER (HMK m. 85).............762

1- Adli Yardımdan Yararlanma (HMK m. 335 f. I/b)...................763

a. Adli Yardım Kararı İle Yararlanma ...................................763

b. Adli Yardım Sözleşmesi İle Yararlanma ...........................763

2- Yurt İçinde İstenen Teminatı Karşılamaya Yeterli Taşınmaz

Malın Bulunması ......................................................................763

3- Ayni Teminatla Güvence Altına Alınmış Bir Alacağın

Bulunması.................................................................................764

C- TEMİNAT KARARI (HMK m. 86)................................................764

D- TEMİNATIN TUTARI VE ŞEKLİ (HMK m. 87)..........................764

E- TEMİNAT GÖSTERİLMEMESİNİN SONUÇLARI

(HMK m. 88 f. I) .............................................................................764

F- TEMİNATIN İADESİ (HMK m. 89)..............................................765

§ 21. NAFAKA DAVASINDA VEKÂLET .........................................................766İçindekiler 57

I. GENEL OLARAK................................................................................766

A- YASAL TEMSİL (HMK m. 52) .....................................................766

1- Veli (TMK m. 342 f. I) .............................................................767

2- Vasi (TMK m. 403 f. I, 448).....................................................769

3- Kayyım (TMK m. 426, 427, 459, 460).....................................771

4- Yasal danışman (TMK m. 429) ................................................772

B- İRADİ TEMSİL (HMK m. 71-83) ..................................................773

1- Zorunlu Değildir (1136 SK m. 35 f. III, c. 1, HMK m. 71) ......773

2- Sadece Baroda Kayıtlı Avukatlar Temsil Edebilir 

(1136 SK m. 35 f. I)..................................................................774

3- Stajyer, Avukatın Takip Ettiği Nafaka Davası Duruşmasına 

Giremez (1136 SK m. 26 f. I) ...................................................774

II. VEKİL ARACILIĞIYLA DAVA AÇILMASI.....................................774

A- DAVA TAYİN EDİLEN VEKİL ARACILIĞIYLA 

AÇILABİLİR ..................................................................................774

1- Dava Ehliyeti Bulunan Herkes Vekil Atayabilir 

(HMK m. 71) ............................................................................775

2- Birden Fazla Vekil Görevlendirilebilir (HMK m. 75) ..............775

3- Borçlar Kanununun Temsile İlişkin Hükümleri Uygulanır 

(HMK m. 72) ............................................................................775

4- Vekâletnamenin Aslı veya Örneğinin Dava Dosyasına İbraz 

Edilmesi Zorunludur (HMK m. 76 f. I, 77 f. I).........................775

a. Noter Tarafından Onaylanan veya Düzenlenen Vekâletname 

Bulunmalıdır ......................................................................775

b. Vekâletname Her Dosya İçin İbraz Edilmelidir.................776

c. Aslına Uygun Örneği Avukat Tarafından Onaylanmış 

Olmalıdır............................................................................776

d. Adli Yardımla Görevlendirilen Vekaletname Vermelidir..777

e. Vekâletnamelere, Baro Pulu Yapıştırılmalıdır...................777

h. Vekâletname Usulüne Uygun Düzenlenmelidir.................778

aa. İlgilinin İşitme, Konuşma veya Görme Özürlü Olması 

(Noterler Kanunu m. 73) .............................................778

bb. İlgilinin Okur Yazar Olmaması 

(Noterler Kanunu m. 87) .............................................779

cc. İlgilinin İmza Bilmemesi (Noterler Kanunu m. 75) ....780

dd. Yetki Belgesine Dayanma ...........................................781

ı. Vekil Türkiye Barolarından Birine Kayıtlı Olmalıdır........782

B- DAVADA KENDİSİNİ VEKİL ARACILIĞIYLA TEMSİL 

ETTİRMESİ KARARI VERİLEBİLİR...........................................78258 İçindekiler

1- Davasını Bizzat Takip Edebilecek Ehliyette Olmaması 

Sebebiyle (HMK m. 80)............................................................782

a. Uygun Bir Süre Tanınmalıdır.............................................782

b. Karara Uymayan Taraf Hakkında Yokluğu Hâlindeki 

Hükümlere Göre İşlem Yapılır...........................................782

2- Davasını Kendisi Takip Eden Kimsenin Duruşmada Uygun 

Olmayan Tutum ve Davranışta Bulunması Sebebiyle 

(HMK m. 79 f. II) .....................................................................783

a. Hâkim Kendisini Uyarmış Olmalıdır....................................783

b. Uyarıya Uyulmamış Olmalıdır...........................................783

c. Temsile Gerek Görülmelidir ..............................................783

aa. Uygun Bir Süre Tanınmalıdır......................................783

bb. Karara Uymayan Taraf Hakkında Yokluğu Hâlindeki 

Hükümlere Göre İşlem Yapılır....................................783

C- DAVAYI TAYİN EDİLEN VEKİL TAKİP EDİLEBİLİR ............783

1- Genel Yetki Kapsamında Kalan Hususlar ................................784

a. Davanın Takibi İçin Gereken Bütün İşlemleri Yapma 

Yetkisi (HMK m. 73 f. I) ...................................................784

b. Hükmün Yerine Getirilmesi Yetkisi (HMK m. 73 f. I).....784

c. Yargılama Giderlerinin Tahsili İle Makbuz Verme Yetkisi 

(HMK m. 73 f. I)................................................................784

d. Sınırlandırıcı İşlemler Karşı Taraf Yönünden Geçersizdir 

(HMK m. 73 f. II)...............................................................784

2- Özel Yetki Kapsamında Kalan Hususlar (HMK m. 74) ...........784

a. Sulh Olamaz.......................................................................784

b. Hâkimi Reddedemez ..........................................................785

c. Davanın Tamamını Islah Edemez ......................................785

d. Başkasını Tevkil Edemez...................................................785

e. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarına Başvuramaz.......785

f. Davadan Feragat Edemez...................................................785

g. Kanun Yollarından Feragat Edemez ..................................785

h. Yargılamanın İadesi Yoluna Gidemez ...............................785

ı. Hâkimlerin Fiilleri Sebebiyle Devlet Aleyhine Tazminat 

Davası Açamaz ..................................................................786

3- Vekilinin Açıklamalarına İtiraz Etmeyen Hazır Taraf Açıklamalara 

Rıza Göstermiş Sayılır (HMK m. 78)..............................................786

4- Avukat Sebebiyle Yargılama Başka Bir Güne Bırakılamaz ............786

a. Avukat Tutmak İstenmesi Sebep Değildir 

(HMK m. 77 f. III) .............................................................786İçindekiler 59

b. Avukatın İstifa Etmesi Sebep Değildir 

(HMK m. 77 f. IV).............................................................786

c. Avukatın Azledilmesi Sebep Değildir (HMK m. 77 f. IV) 786

d. Avukatın Dosyayı İncelememiş Olması Sebep Değildir 

(HMK m. 77 f. IV).............................................................786

aa. Geçerli Bir Özür Bulunmamalıdır...............................786

bb. Verilen Süre Sonunda Davaya Devam Olunur............787

III. VEKÂLETNAMESİZ DAVA AÇILMASI VE İŞLEM YAPILMASI 

(HMK m. 77).........................................................................................787

A- GECİKMESİNDE ZARAR DOĞABİLECEK HÂL 

BULUNMALIDIR ..........................................................................787

B- MAHKEME KESİN SÜRE VERMELİDİR ...................................787

1- Kesin Süre İçinde Vekâletname Verilmezse.............................787

a. Dava Açılmamış veya Gerçekleştirilen İşlemler 

Yapılmamış Sayılır ............................................................787

b. Vekâletname İbraz Etmeyen Avukat Ödemeye Mahkûm 

Edilir ..................................................................................788

aa. Celse Harcı İle Diğer Yargılama Giderleri..................788

bb. Karşı Tarafın Uğradığı Zararlar...................................788

c. Kötüniyetle Yapan Avukat Yazıyla Bildirilir ....................788

2- Asıl Taraf Yapılan İşlemleri Kabul Ettiğini Dilekçeyle 

Mahkemeye Bildirmezse ..........................................................788

IV. VEKİLİN VEKÂLET GÖREVİNİN SONA ERMESİ.........................788

A- VEKİLİN AZLİ (HMK m. 81, 83)..................................................788

B- VEKİLİN İSTİFASI (HMK m. 81, 82)...........................................789

C- VEKİLİN DURUŞMADA UYGUN OLMAYAN TUTUM VE 

DAVRANIŞI (HMK m. 79 f. I).......................................................791

D- ÖLÜM (TBK m. 43 f. I, 513)..........................................................791

1- Vekilin Ölümü ve Gaipliği .......................................................791

2- Vekil Edenin Ölümü ve Gaipliği ..............................................791

E- MEDENÎ HAKLARI KULLANMA EHLİYETİNİ KAYBETME 

(TBK m. 43 f. I, 513).......................................................................791

1- Vekilin Medenî Hakları Kullanma Ehliyetini Kaybetmesi .......792

2- Vekil Edenin Medenî Hakları Kullanma Ehliyetini 

Kaybetmesi ...............................................................................792

F- İFLÂS (TBK m. 43 f. I, 513)...........................................................792

1- Vekilin İflası .............................................................................792

2- Vekil Edenin İflası....................................................................79260 İçindekiler

G- VEKİLİN MESLEKTEN ÇIKARILMASI, AYRILMASI, 

TEDBİREN İŞTEN YASAKLANMASI .......................................792

H- İLK AVUKAT MUVAFAKAT ETMEDİĞİ HALDE BAŞKA 

AVUKATA VEKALET VERİLMESİ (1136 SK m. 172 f. III).....793

§ 22. NAFAKA DAVASINDA ADLİ YARDIM (HMK m. 334-340)...............794

I. ADLİ YARDIM KOŞULLARI ............................................................794

A- GEÇİMDE ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ZOR DURUMA DÜŞECEK 

OLMAK (HMK m. 334 f. I)............................................................794

B- TALEPLERİNİN AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUN 

OLMAMASI (HMK m. 334 f. I).....................................................795

C- YABANCILARIN İÇİN KARŞILIKLILIK ŞARTI BULUNMAK 

(HMK m. 334 f. II)..........................................................................796

D- ADLİ YARDIM TALEBİNDE BULUNMAK ...............................796

1- Talepte Bulunabilecekler..........................................................796

2- Görevli ve Yetkili Mahkeme (HMK m. 336 f. I).....................797

3- Eklenecek Belgeler (HMK m. 336 f. II) ...................................797

a. İddiasının Özeti..................................................................797

b. İddiasını Dayandıracağı Deliller ........................................797

c. Mali Durum Belgeleri ........................................................798

4- Süresi (HMK m. 336 f. III).......................................................798

5- Her Türlü Harç ve Vergiden Muafiyet (HMK m. 336 f. IV) ....799

II. ADLİ YARDIMIN KAPSAMI.............................................................799

A- SAĞLADIĞI HUSUSLAR (HMK m. 335 f. I)...............................799

B- BÖLÜMSEL YARARLANMA KARARI VERİLEBİLİR 

(HMK m. 335 f. II)..........................................................................799

C- HÜKMÜN KESİNLEŞMESİNE KADAR DEVAM EDER 

(HMK m. 335 f. III).........................................................................800

D- ÖNCE YAPILAN YARGILAMA GİDERLERİNİ KAPSAMAZ 

(HMK m. 337 f. III).........................................................................800

III. ADLİ YARDIM TALEBİNİN İNCELENMESİ ..................................800

A- DURUŞMA YAPMAKSIZIN KARAR VERİLEBİLİR 

(HMK m. 337 f. I) ...........................................................................800

B- KARARLARA KARŞI İTİRAZ (HMK m. 337 f. II) .....................801

C- RET HALİNDE TEKRAR TALEPTE BULUNULABİLİR 

(HMK m. 337 f. II)..........................................................................801

IV. ADLİ YARDIM KARARININ SONUÇLARI.....................................801

A- ADLİ YARDIM KARARININ KALDIRILMASI (HMK m. 338).801

1- Kasten veya Ağır Kusuru Sonucu Yanlış Bilgi Verdiği Ortaya 

Çıkarsa ......................................................................................801İçindekiler 61

2- Mali Durumunun Yeteri Derecede İyileştiği Anlaşılırsa ..........802

B- ADLİ YARDIMLA ERTELENEN YARGILAMA GİDERLERİNİN 

TAHSİLİ (HMK m. 339).................................................................802

C- ADLİ YARDIM KARARIYLA ATANAN AVUKATIN 

ÜCRETİNİN ÖDENMESİ (HMK m. 340).....................................803

§ 23. NAFAKA DAVASININ GERİ ALINMASI (HMK m. 123)....................804

I. GENEL OLARAK.....................................................................................804

A- DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI İLE 

KARŞILAŞTIRMA.........................................................................804

B- FERAGAT İLE KARŞILAŞTIRMA ..............................................805

II. ÖZELLİKLERİ.....................................................................................805

A- HÜKÜM KESİNLEŞİNCEYE KADAR GERİ ALINABİLİR.......805

1- İDM Aşamasında Geri Alınabilir..............................................806

2- İstinaf Aşamasında Geri Alınabilir ...........................................806

3- Temyiz Aşamasında Geri Alınabilir .........................................806

B- DAVALININ AÇIK RIZASI BULUNMALIDIR...........................806

1- Açık Rıza Belirlenmelidir.........................................................806

2- Tutanağa Yazılmalıdır (HMK m. 154, f. III/ç) .........................807

C- DAVANIN GERİ ALINMASININ SONUÇLARI.........................807

1- Davadan Feragat Etmiş Sayılmaz .............................................807

2- Dava Derdest Olmaktan Çıkar..................................................808

3- Dava Açılmamış Sayılır (HMK m. 123 Ek cümle)...................808

4- Dava Yeniden Açılabilir...........................................................808

5- Yargılama Giderleri Davacıya Yükletilir..................................809

§ 24. NAFAKA DAVASINDA CEVAP DİLEKÇESİ (HMK m. 317) .............810

I. GENEL OLARAK................................................................................810

II. DAVAYA DİLEKÇE İLE CEVAP VERİLMESİ (HMK m. 317 f. I, 

Yön. m. 198 f. I)....................................................................................811

A- GENEL OLARAK ..........................................................................811

B- CEVAP DİLEKÇESİNİN İÇERİĞİ (HMK m. 129).......................811

1- Cevap Dilekçesinde Bulunacak Hususlar (HMK m. 129 f. I)...811

a. Mahkemenin Adı ...............................................................811

b. Davacı İle Davalının Adı, Soyadı Ve Adresleri; Davalı 

Yurt Dışında İse Yurt İçinde Göstereceği Bir Adres..........811

c. Davalının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası ............812

d. Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin 

Adı, Soyadı ve Adresleri....................................................81262 İçindekiler

e. Davalının Savunmasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların 

Sıra Numarası Altında Açık Özetleri .................................812

f. Savunmanın Dayanağı Olarak İleri Sürülen Her Bir 

Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği .........................812

g. Dayanılan Hukuki Sebepler, ..............................................813

h. Açık Bir Şekilde Talep Sonucu..........................................813

ı. Davalının veya Varsa Kanuni Temsilcisinin Yahut 

Vekilinin İmzası.................................................................813

i. Cevap Dilekçesinde Gösterilen ve Davalının Elinde 

Bulunan Belgelerin Asıllarıyla Birlikte Örneğinin ve 

Başka Yerlerden Getirtilecek Belge ve Dosyalar İçin 

Açıklama ............................................................................813

2- Cevap Dilekçesindeki Eksikliğin Tamamlanması 

(HMK m. 130) ..........................................................................814

III. CEVABIN FORM DOLDURULARAK VERİLMESİ

(HMK m. 317, f. IV, Yön. m. 198 f. II) ................................................814

IV. CEVAP DİLEKÇESİ YA DA FORMUN VERİLMESİ ......................815

A- VERİLECEĞİ YER.........................................................................815

1- Fiziki Ortamda Verilmesi (Yön. 198 f. V)................................815

2- Elektronik Ortamda Verilmesi..................................................815

B- CEVAP DİLEKÇESİNİN VERİLMESİ (HMK m. 126) ................816

1- Cevap Dilekçesi Davanın Açılmış Olduğu Mahkemeye Verilir 

(HMK m. 126, f. I)....................................................................816

2- Cevap Dilekçesine Örnek Eklenir (HMK m. 126, f. II)............816

3- Cevap Dilekçesi Havale Edildiği Tarihte Verilmiş Sayılır 

(HMK m. 126, f. III).................................................................816

4- Cevap Dilekçesinin Örneği Mahkeme Tarafından Davacıya 

Tebliğ Edilir (HMK m. 126, f. IV) ...........................................816

a. Davacıya Tebliğ Edilir.......................................................816

b. Davacıya Tebliğ Yapılmadan Müteakip İşlemler 

Yapılamaz ..........................................................................816

C- CEVAP DİLEKÇESİNİ VERME SÜRESİ (HMK m. 317, f. II)...817

1- Kural (HMK m. 317, f. II, c. 1).................................................817

2- Ek Süre Verilmesi (HMK m. 317, f. II, c. 2) ............................817

a. Süresinde Hazırlama Çok Zor yahut İmkânsız Olmalıdır 

(HMK m. 317, f. II, c. 2)....................................................817

b. Cevap Süresi İçinde Mahkemeye Başvurulmalıdır 

(HMK m. 317, f. II, c. 2)....................................................817İçindekiler 63

c. Ek Süre Cevap Süresinin Bitiminden Başlamalıdır 

(HMK m. 317, f. II, c. 2)....................................................817

d. Ek Süre İki Haftayı Geçmemelidir (HMK m. 317, 

f. II, c. 2) ............................................................................818

e. Ek Süre Bir Defaya Mahsus Verilebilir (HMK m. 317, 

f. II, c. 2) ............................................................................818

f. Ek Süre Talebine Yönelik Karar Bildirilmelidir 

(HMK m. 317, f. II, c. 3)....................................................818

D- CEVAP DİLEKÇESİNDE DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ VE 

BELGELERİN VERİLMESİ (HMK m. 318) ................................818

1- Tüm Delillerin Bildirilmesi ......................................................818

2- Hangi Vakıanın Delili Olduğunun Bildirilmesi ........................818

3- Elinde Bulunan Belgelerin Eklenmesi ......................................819

4- Başka Yerlerden Getirtilecek Belge ve Dosyalar İçin Açıklama 

Yapılması..................................................................................819

E- CEVAP DİLEKÇESİNİN SONUÇLARI........................................819

1- Cevap Dilekçesi Verilmemesinin Sonucu (HMK m. 128)........819

a. Dava Dilekçesinde İleri Sürülen Vakıaların Tamamı İnkâr 

Edilmiş Sayılır ...................................................................819

b. Hem Asıl İspat Hem de Karşı İspat Bağlamında Delil İleri 

Sürme Hakkı Kaybedilmiş Olur........................................820

c. Davacının Kusurlu Olduğuna Yönelik Vakıa İleri 

Süremez .............................................................................821

2- Cevap Dilekçesi Verilmesinin Sonucu (HMK m. 131).............821

§ 25. NAFAKA DAVASINDA KARŞI DAVA (HMK m. 132-135)..................822

I. NAFAKA DAVASINDA KARŞI DAVA (HMK m. 132-135)..........822

A- KARŞI DAVA AÇILABİLMESİNİN ŞARTLARI

(HMK m. 132).................................................................................822

1- Asıl Dava Açılmış ve Hâlen Görülmekte Olmalıdır 

(HMK m. 132 f. I).....................................................................822

2- Davalar Arasında Bağlantı Mevcut Olmalıdır 

(HMK m. 132 f. I).....................................................................822

3- Süresi İçinde Açılmış Olmalıdır (HMK m. 133 f. II) ...............822

B- KARŞI DAVANIN ŞARTLAR GERÇEKLEŞMEDEN 

AÇILMASI (HMK m. 132 f. II)......................................................822

1- Asıl Davadan Ayrılmasına Karar Verilir ..................................822

2- Gerekiyorsa Dosyanın Görevli Mahkemeye Gönderilmesine 

Karar Verilir..............................................................................823

3- Asıl Dava Konusuz Kalırsa Ayrı Esasa Kaydedilir ..................82364 İçindekiler

C- KARŞI DAVANIN AÇILMASI .....................................................823

1- Cevap Dilekçesiyle Açılabilir (HMK m. 133 f. I) ....................823

2- Esasa Cevap Süresi İçinde Ayrı Bir Dilekçe Verilmek 

Suretiyle Açılabilir (HMK m. 133 f. I).....................................823

3- Karşı Davaya Karşı Açılamaz (HMK m. 132 f. III) .................823

D- KARŞI DAVA İÇİN UYGULANACAK HÜKÜMLER................823

1- Asıl Davanın Sona Ermesi Karşı Davanın Karara 

Bağlanmasına Engel Oluşturmaz (HMK m. 134).....................823

2- Karşı Dava Hakkında Dava İle İlgili Hükümler Uygulanır 

(HMK m. 135) ..........................................................................824

a. Bağımsız Dava Gibi Harca Tabidir....................................824

b. Asıl Davayı Kabul Karşı Dava Sayılamaz .........................824

c. Karşı Dava Yokken Var Gibi Karar Verilemez .................824

d. Süresinde Yenilenmişse İncelenmelidir.............................824

e. Karşı Dava İçin Karar Verilmelidir....................................825

f. Sadece Karşı Dava İçin Karar Verilemez ..........................825

g. Davalar Bağımsızlıklarını Korur........................................825

§ 26. NAFAKA DAVASINDA İLK İTİRAZ (HMK m. 116-117) ....................826

I. İLK İTİRAZIN KONUSU (HMK m. 116 f. I/a)...................................826

II. İLK İTİRAZIN İLERİ SÜRÜLMESİ VE İNCELENMESİ .................827

A- İLK İTİRAZIN CEVAP DİLEKÇESİNDE İLERİ SÜRÜLMESİ 

ZORUNLUDUR (HMK m. 117 f. I)...............................................827

B- İLK İTİRAZ, DAVA ŞARTLARINDAN SONRA İNCELENİR 

(HMK m. 117 f. II)..........................................................................828

C- İLK İTİRAZ HAKKINDA OLUMLU VEYA OLUMSUZ BİR 

KARAR VERİLMELİDİR..............................................................828

D- İLK İTİRAZ, ÖN SORUNLAR GİBİ İNCELENİR VE KARARA 

BAĞLANIR (HMK m. 117 f. II).....................................................829

1- İlk İtiraz Konusu Diğer Tarafa Tefhim veya Tebliğ Edilir .......829

2- Gerekirse Taraflar Davet Edilip Dinlenir..................................830

3- Taraflara Delillerini Sunma Olanağı Verilerek Gösterdikleri 

Takdirde Delilleri Toplanır.......................................................830

4- Karar Taraflara Tefhim veya Tebliğ Edilir...............................831

§ 27. NAFAKA DAVASINDA GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME 

YASAĞI (HMK m. 319).............................................................................832

I. NAFAKA DAVASINDA DAVAYI/İDDİAYI GENİŞLETME VEYA 

DEĞİŞTİRME YASAĞI (HMK m. 141).............................................832

A- DAVAYI/İDDİAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME 

YASAĞININ BAŞLANGICI (HMK m. 319).................................832İçindekiler 65

B- DAVAYI/İDDİAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME 

YASAĞININ KONUSU .................................................................832

1- Dava Sebebi (Dayanak Vakıalar)..............................................833

2- Talep Sonucu ............................................................................833

3- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Vakıalar..........................833

C- DAVAYI/İDDİAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME 

YASAĞI KAPSAMINDA KALANLAR........................................833

1- Bağımsız Nafaka Davasında (HMK m. 319)............................833

2- Boşanmanın Feri Hükmü Olan Nafaka Taleplerinde................833

a. Yoksulluk Nafakası Talebi (TMK m. 175) Yasak 

Kapsamındadır...................................................................834

b. İsteğe Bağlı Olmayan Nafaka Talepleri Yasak Kapsamında 

Değildir..............................................................................834

aa. Tedbir Nafakası Talebi (TMK m. 169) Yasak 

Kapsamında Değildir...................................................834

bb. İştirak Nafakası Talebi (TMK m. 182 f. I) Yasak 

Kapsamında Değildir...................................................835

c. Yasak Kapsamında Kalan Yoksulluk Nafakasına Yönelik 

Talepler Ayrı Dava Konusu Yapılabilir.............................835

aa. Boşanma Kesinleşmeden Bağımsız Dava Konusu 

Yapılabilir ...................................................................835

bb. Boşanma Kesinleşmişse Bağımsız Dava Konusu 

Yapılabilir (TMK m. 178)...........................................836

D- DAVAYI/İDDİAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME 

YASAĞININ İSTİSNALARI .........................................................836

1- Genel Olarak (HMK m. 319)...................................................836

2- İstisnalar (HMK m. 322, f. I, 141 f. II) ....................................837

a. Davalının Açık Muvafakati................................................837

b. Islah....................................................................................837

II. NAFAKA DAVASINDA SAVUNMAYI GENİŞLETME VEYA 

DEĞİŞTİRME YASAĞI (HMK m. 141)..............................................837

A- SAVUNMAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME 

YASAĞININ BAŞLANGICI (HMK m. 319).................................838

B- SAVUNMAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME 

YASAĞININ KONUSU .................................................................838

1- Dava Sebebi (Dayanak Vakıalar)..............................................838

2- Talep Sonucu ............................................................................838

3- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Vakıalar..........................83866 İçindekiler

C- SAVUNMAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME YASAĞI 

KAPSAMINDA KALANLAR........................................................838

1- Bağımsız Nafaka Davasında (HMK m. 319)............................839

2- Boşanmanın Feri Hükmü Olan Nafaka Taleplerinde................839

a. Yoksulluk Nafakası Talebi (TMK m. 175) Yasak 

Kapsamındadır...................................................................839

b. İsteğe Bağlı Olmayan Nafaka Talepleri Yasak 

Kapsamında Değildir .........................................................839

aa. Tedbir Nafakası Talebi (TMK m. 169) Yasak 

Kapsamında Değildir...................................................839

bb. İştirak Nafakası Talebi (TMK m. 182 f. I) Yasak 

Kapsamında Değildir...................................................840

c. Yasak Kapsamında Kalan Yoksulluk Nafakasına Yönelik 

Talepler Ayrı Dava Konusu Yapılabilir.............................840

aa. Boşanma Kesinleşmeden Bağımsız Dava Konusu 

Yapılabilir ...................................................................840

bb. Boşanma Kesinleşmişse Bağımsız Dava Konusu 

Yapılabilir (TMK m. 178)...........................................841

D- SAVUNMAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME YASAĞININ 

İSTİSNALARI ................................................................................841

1- Genel Olarak (HMK m. 319)...................................................841

2- İstisnalar (HMK m. 322, f. I, 141 f. II) ....................................842

a. Davacının Açık Muvafakati ...............................................842

b. Islah....................................................................................842

§ 28. NAFAKA DAVASINDA ÖN İNCELEME (İLK DURUŞMA) 

(HMK m. 320 f. II) ......................................................................................843

I. İLK DURUŞMANIN YAPILMASI ZORUNLUDUR .........................843

II. ÖN İNCELEME DURUŞMASINA DAVET 

(HMK m. 322 f. I, 139).........................................................................844

A- DURUŞMAYA DAVET DİLEKÇELERİN KARŞILIKLI 

VERİLMESİNDEN SONRA YAPILIR 

(HMK m. 320 f. I, 137 f. I)..............................................................844

B- DURUŞMA GÜNÜ TESPİT EDİLİR 

(HMK m. 322 f. I, 139 c. 1).............................................................844

C- DURUŞMA GÜNÜ BİLDİRİLİR (HMK m. 322 f. I, 139 c. 1) ....844

1- Duruşma Günü ve Saati Bildirilmelidir ....................................845

2- Duruşma Gününün Kalemden Öğrenilmesi İstenilemez...........845

3- Duruşma Günü Bozma Sonrası Bildirilmelidir.........................846İçindekiler 67

D- DAVETİYE TEBLİĞİ USULSÜZ İSE ÖN İNCELEME 

GEÇERSİZ DURUMA GELİR.......................................................846

III. ÖN İNCELEMENİN/İLK DURUŞMANIN YAPILIŞI........................846

A- ÖNCELİKLE YAPILACAK İNCELEME (HMK m. 320 f. II).....847

1- Dava Şartları İncelenir..............................................................847

2- İlk İtiraz İncelenir.......................................................................848

3- Zamanaşımı Hakkında Tarafları Dinler....................................848

B- DAHA SONRA YAPILACAK İNCELEME (HMK m. 320 f. II) .848

1- Uyuşmazlık Konuları Tam Olarak Belirlenir............................849

2- Tarafların Delillerinin Toplanması İçin Gereken İşlemler 

Yapılır.......................................................................................849

3- Sulhe ve Arabuluculuğa Teşvik Edilir......................................849

4- Tutanağa Geçirme ve İmzalama İşlemi Yapılır ........................849

5- Gerekli Kararlar Alınıp Tamamlanmadan Tahkikat İçin 

Duruşma Günü Verilemez ........................................................850

C- ÖN İNCELEME İLE TAHKİKAT DURUŞMASI BİRLİKTE 

YAPILABİLİR (Yön. m. 201, f. II, c. 2).........................................850

§ 29. NAFAKA DAVASINDA TAHKİKAT AŞAMASI (HMK m. 320 f. III).851

I. GENEL OLARAK................................................................................851

II. TAHKİKATIN BAŞLAMASI İLE YAPILACAK İŞLEMLER ..........851

A- BAŞLAMA KOŞULLARI..............................................................851

1- Ön İnceleme Tamamlanmış Olmalıdır......................................852

2- Tahkikat Yapılmasına Gerek Bulunmalıdır..............................852

B- TAHKİKAT İŞLEMLERİ...............................................................852

1- Tutanağa Göre Tahkikat Yürütülür (HMK m. 320 f. II, c. 3)..852

2- Bütün İddia ve Savunmalar Birlikte İncelenir 

(HMK m. 322 f. I, 143 f. I).......................................................852

3- Taraflar Davada İleri Sürülen Vakıalar Hakkında Dinlenebilir 

(HMK m. 322 f. I, 144).............................................................852

a. Kural Olarak İki Haftadan Az Olamaz...............................852

b. Farklı Süre Belirlenebilir ...................................................853

aa. Gerek Bulunmalıdır.....................................................853

bb. Talep Üzerine Belirlenebilir........................................853

cc. Talep Olmadan Belirlenebilir......................................853

dd. Süre Uzatılabilir ..........................................................853

ee. Süre Kısaltılabilir ........................................................854

4- Kanunda Belirtilen Süreden Sonra Delil Gösterilemez 

(HMK m. 322 f. I, 145, c. 1).....................................................85468 İçindekiler

5- Koşulları Varsa Sonradan Delil Gösterilebilir 

(HMK m. 322 f. I, 145, c. 2).....................................................854

6- Dava Yeterli Derecede Aydınlanmışsa Tahkikatın Bitirilebilir 

(HMK m. 322 f. I, 146).............................................................855

7- Tarafların İddia ve Savunmalarıyla Toplanan Deliller İncelenir 

(HMK m. 184 f. I).....................................................................855

III. TAHKİKATIN TAMAMLANMASINDAN SONRA YAPILACAK 

İŞLEMLER (HMK m. 321) ..................................................................855

A- TARAFLARIN SON BEYANLARI ALINIR ................................855

B- TARAFLARA AYRICA SÜRE VERİLMEZ.................................855

C- TARAFLARA YARGILAMANIN SONA ERDİĞİ BİLDİRİLİR.855

D- TARAFLARA KARAR TEFHİM EDİLİR ....................................855

1- Hükme İlişkin Tüm Hususlar Gerekçesi İle Açıklanmalıdır.....856

2- Zorunlu Hâllerde Hüküm Özeti Yazdırılarak Tefhim 

Edilebilir...................................................................................856

IV. TAHKİKATIN SÜRESİ (HMK m. 320 f. III)......................................856

A- İLK DURUŞMA HARİÇ İKİ DURUŞMADA TAMAMLANIR...856

B- DURUŞMALAR ARASINDAKİ SÜRE BİR AYDAN DAHA 

UZUN OLAMAZ............................................................................856

C- ZORUNLU HÂLLERDE İKİDEN FAZLA DURUŞMA 

YAPILABİLİR................................................................................856

§ 30. NAFAKA DAVASINDA HÜKÜM (HMK m. 321) ..................................857

I. NAFAKA DAVASINDA KARAR...........................................................858

A- NAFAKA DAVASINDA ARA KARARI.......................................858

B- NAFAKA DAVASINDA NİHAİ KARAR .....................................858

1- Esasa İlişkin Nihai Karar/Hüküm 

(HMK m. 294 f. I , cümle 2).....................................................859

2- Usule İlişkin Nihai Karar..........................................................860

II. NAFAKA DAVASINDA HÜKÜM .....................................................860

A- NAFAKA HÜKMÜNÜN VERİLMESİ VE TEFHİMİ 

(HMK m. 294).................................................................................860

1- Hüküm Yargılamanın Sona Erdiği Duruşmada Verilir 

(HMK m. 294 f. II) ...................................................................860

2- Hüküm Yargılamanın Sona Erdiği Duruşmada Tefhim Olunur 

(HMK m. 294 f. II) ...................................................................860

a. Hükmün Tefhimini, Duruşmada Bulunanlar Ayakta 

Dinlemelidir (HMK m. 294 f. V).......................................860İçindekiler 69

b. Hükme İlişkin Hususlar, Niteliğine Aykırı Düşmedikçe, 

Usule İlişkin Nihai Kararlar Hakkında Da Uygulanmalıdır 

(HMK m. 294 f. VI)...........................................................861

3- Hükmün Tefhimi Hüküm Sonucunun Duruşma Tutanağına 

Geçirilerek Okunması Suretiyle Yapılmalıdır 

(HMK m. 294 f. III)..................................................................861

4- Gerekçeli Kararın Tefhim Tarihinden Başlayarak Bir Ay İçinde 

Yazılması Gerekir (HMK m. 294 f. IV)....................................861

5- Usulüne Uygun Açılmış Tüm Davalar Hakkında Ayrı Hüküm 

Kurulması Gerekir ....................................................................861

B- NAFAKA HÜKMÜNÜN KAPSAMI (HMK m. 297)....................862

1- Hükmün Hangi Millet Adına Verildiği İbaresi 

(HMK m. 297 f. I).....................................................................862

2- Hükmü Veren Mahkeme (HMK m. 297 f. I/a) .........................862

3- Hükmü Veren Hâkim ve Zabıt Kâtibinin Ad ve Soyadları İle 

Sicil Numaraları (HMK m. 297 f. I/a) ......................................862

4- Hükmün Hangi Sıfatla Verildiği (HMK m. 297 f. I/a)..............863

5- Tarafların Kimlikleri ve Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası 

(HMK m. 297 f. I/b, 5490 sayılı Kanun m. 27)).......................863

6- Varsa Tarafların Kanuni Temsilci ve Vekillerinin Ad ve 

Soyadları İle Adresleri (HMK m. 297 f. I/b) ............................863

7- Tarafların İddia ve Savunmalarının Özeti 

(HMK m. 297 f. I/c)..................................................................864

8- Tarafların Anlaştıkları ve Anlaşamadıkları Hususlar (HMK m. 

297 f. I/c) ..................................................................................864

9- Tarafların Çekişmeli Vakıalar Hakkında Toplanan Delilleri 

(HMK m. 297 f. I/c)..................................................................865

10- Delillerin Tartışılması ve Değerlendirilmesi 

(HMK m. 297 f. I/c)..................................................................865

a. Gerekçenin Yazılmaması ...................................................865

b. Gerekçenin Doğru Olmaması.............................................866

c. Gerekçenin Çelişkili Olması ..............................................866

aa. Kendi İçinde Çelişkili..................................................866

bb. Hüküm Fıkrası İle Çelişkili .........................................866

11- Sabit Görülen Vakıalarla Bunlardan Çıkarılan Sonuç ve Hukuki 

Sebepleri (HMK m. 297 f. I/c)..................................................867

a. Sabit Görülen Vakıalar Açıklanmalıdır..............................867

b. Sabit Görülen Vakıalardan Çıkarılan Sonuç ve Hukuki 

Sebepleri Açıklanmalıdır ...................................................867

aa. Taraflara Yüklenen Kusurlar Açıklanmalıdır..............86870 İçindekiler

bb. Hukuki Sebepler Açıklanmalıdır.................................868

12- Hüküm sonucu (HMK m. 297 f. I/ç).........................................868

13- Yargılama Giderleri (HMK m. 297 f. I/ç).................................869

14- Taraflardan Alınan Avansın Harcanmayan Kısmının İadesi 

(HMK m. 297 f. I/ç)..................................................................869

15- Kanun Yolları ve Süresi (HMK m. 297 f. I/ç) ..........................869

16- Hükmün Verildiği Tarih (HMK m. 297 f. I/d)..........................869

17- Hâkim ve Zabıt Kâtibinin İmzaları (HMK m. 297 f. I/d, 

298 f. IV, 299) ..........................................................................870

18- Gerekçeli Kararın Yazıldığı Tarih (HMK m. 297 f. I/e)...........871

19- Hükmün Sonuç Kısmı (HMK m. 297 f. II)...............................871

a. Gerekçeye Ait Herhangi Bir Söz Tekrar Edilmemelidir....871

b. Sıra Numarası Altında; Açık, Şüphe ve Tereddüt 

Uyandırmayacak Şekilde Yazılmalıdır ..............................872

aa. Taleplerden Her Biri Hakkında Verilen Hüküm .........872

bb. Taraflara Yüklenen Borç ve Tanınan Haklar ..............872

aaa. Kime Verildiği Belli Olmalıdır ...........................872

bbb. Niteliği Belli Olmalıdır........................................873

ccc. Başlangıcı ve Sonu Belli Olmalıdır.....................873

ddd. Ne Miktar Verildiği Belli Olmalıdır....................873

eee. İnfazda Tereddüt Yaratmamalıdır .......................874

c. Hükümde Güvence Verilmesi Kararlaştırılabilir ...............876

d. Hüküm Edaya İlişkin Olmalıdır.........................................877

C- NAFAKA HÜKMÜNÜN YAZILMASI (HMK m. 298)................877

1- Hükmü Veren Hâkim Tarafından Yazılmalıdır 

(HMK m. 298 f. I).....................................................................877

2- Gerekçeli Karar Tefhim Edilen Hüküm Sonucuna Aykırı/ 

Gerekçeli Kararla Kısa Karar Arasında Çelişki Olmamalıdır 

(HMK m. 298 f. II) ...................................................................877

a. Tefhim Edilende Hüküm Varken Gerekçeli Kararda 

Hüküm Kurulmaması.........................................................878

b. Tefhim Edilende Hüküm Yokken Gerekçeli Kararda 

Hüküm Kurulması..............................................................878

c. Tefhim Edilenle Gerekçeli Kararda Hukuki Sebebi 

Değiştirerek Hüküm Kurulması .........................................880

d. Tefhim Edilenle Gerekçeli Karar Arasında Farklı Hüküm 

Kurulması...........................................................................880

3- Kararın Yazılan Gerekçesi Yazılan Hüküm Sonucuna Aykırı 

Olmamalıdır..............................................................................881İçindekiler 71

a. Hüküm Fıkrasında Yazılmayanın Gerekçe Bölümünde 

Yazılmış Olması Çelişkiyi Ortadan Kaldırmaz..................881

b. Tarafların Çelişkiyi Temyiz Sebebi Yapıp Yapmamış 

Olması Etkili Değildir........................................................882

D- NAFAKA HÜKMÜ HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER......883

1- Nafaka Hükmünün Aslı Hakkında Yapılacak İşlemler 

(HMK m. 300) ..........................................................................883

2- Nafaka Hükmünün Nüshası Hakkında Yapılacak İşlemler.......883

a. Nüshalar/İlam Yazı İşleri Müdürü Tarafından Taraflardan 

Her Birine Makbuz Karşılığında Verilir 

(HMK m. 301 f. I)..............................................................883

b. Kendisine Nüsha/İlam Verilmeyene Gecikmeksizin 

Tebliğ Edilir (HMK m. 301 f. I) ........................................883

c. Hükmün Bir Nüshası Dosyasında Saklanır 

(HMK m. 301 f. I)..............................................................883

d. Hüküm Nüshalarının Farklı Olması Hâlinde Karar 

Kartonundaki Esas Alınır (HMK m. 301 f. III)..................883

e. Taraflar, Harcının Ödenmiş Olup Olmamasına 

Bakılmaksızın İlamı Her Zaman Alabilir

(HMK m. 302 f. I)..............................................................884

3- Nafaka Hükmüne Kesinleşme Şerhi Verilmesi.........................884

E- NAFAKA DAVASINDA BOZMA SONRASI HÜKÜM...............885

§ 31. NAFAKA DAVASINDA KENDİLİĞİNDEN HAREKETE GEÇME 

İLKESİ.........................................................................................................887

I. GENEL OLARAK................................................................................887

II. UYGULAMA ALANI..........................................................................889

A- 5395 SAYILI KANUNDA YER ALAN KORUYUCU VE 

DESTEKLEYİCİ TEDBİRLER......................................................889

B- 4721 SAYILI KANUNDA YER ALAN KORUYUCU VE 

DESTEKLEYİCİ TEDBİRLER......................................................890

1- Velayet (6284 SK m. 5, f. III)...................................................890

2- Nafaka.......................................................................................890

a. Nafakaya Karar Verme Yetkisi (6284 SK m. 5, f. III).......890

b. Nafakanın Re'sen Verilmesi (6284 SK m. 5, f. IV)............891

c. Nafakanın Tahsili (6284 SK m. 18)...................................891

3- Kişisel İlişki Kurulması (6284 SK m. 5, f. III) .........................892

§ 32. NAFAKA DAVASINDA TASARRUF İLKESİ (HMK m. 24).................893

I. TANIMI ................................................................................................893

II. GÖRÜNÜMÜ .......................................................................................89372 İçindekiler

A- KENDİLİĞİNDEN KARAR VERİLEMEZ (HMK m. 24 f. I)......893

B- DAVA AÇMAYA ZORLANAMAZ (HMK m. 24 f. II) ................894

C- HAKKINI TALEP ETMEYE ZORLANAMAZ 

(HMK m. 24 f. II)............................................................................895

Ç- DAVA AÇILDIKTAN SONRA TASARRUF YETKİSİ DEVAM 

EDER (HMK m. 24 f. III) ...............................................................895

III. İSTİSNALARI......................................................................................895

A- ÇOCUĞUN ÜSTÜN YARARI KENDİLİĞİNDEN 

GÖZETİLİR ....................................................................................895

B- YARGILAMA GİDERİ KENDİLİĞİNDEN GÖZETİLİR ............896

C- SEVK VE İDARE KENDİLİĞİNDEN GÖZETİLİR .....................896

§ 33. NAFAKA DAVASINDA TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ 

(HMK m. 25)................................................................................................897

I. DAVA MALZEMESİ KAVRAMI.......................................................897

II. DAVA MALZEMESİNİN GETİRİLMESİ..........................................897

A- TARAFLARCA GETİRİLİR..........................................................898

B- MAHKEMENIN İŞİ DEĞİLDİR....................................................898

1- Kendiliğinden Dikkate Alınamaz (HMK m. 25 f. I).................899

2- Kendiliğinden Delil Toplanamaz (HMK m. 25 f. II)................899

3- Hatırlatılamaz (HMK m. 25 f. I)...............................................899

§ 34. NAFAKA DAVASINDA TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ 

(HMK m. 26)................................................................................................900

I. TALEP SONUCUNDAN FAZLASINA KARAR VEREMEZ 

(HMK m. 26 f. I)...................................................................................900

A- TALEPTEN FAZLASINA KARAR VERİLEMEZ .......................900

B- KESİN HÜKÜM OLUŞTURACAK ŞEKİLDE RET KARARI 

VERİLEMEZ ..................................................................................901

C- KENDİLİĞİNDEN KARAR VEREMEZ.......................................901

II. TALEP SONUCUNDAN BAŞKA BİR ŞEYE KARAR VEREMEZ 

(HMK m. 26 f. I)...................................................................................901

III. TALEP SONUCUNDAN DAHA AZINA KARAR VEREBİLİR 

(HMK m. 26 f. I)...................................................................................902

IV. HER BİR TALEP HAKKINDA AYRI OLARAK KARAR 

VERİLMELİDİR ..................................................................................902

§ 35. NAFAKA DAVASINDA HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI 

(AİHS m. 6, TCA m. 36, HMK m. 27).......................................................903

I. OLAN BİTENİ BİLME HAKKI (HMK m. 27 f. II/a)..........................903

A- DAVAYI BİLME HAKKI ..............................................................903

B- ÖN İNCELEME DURUŞMA GÜNÜNÜ BİLME HAKKI............904İçindekiler 73

1- Ön İnceleme Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 139) ..........904

C- DELİLLERİ BİLME HAKKI..........................................................905

D- GEREKÇEYİ BİLME HAKKI .......................................................905

1- Nafakanın Esası Hakkında Gerekçe Bulunmalıdır ...................906

II. OLAN BİTENİ AÇIKLAMA HAKKI (HMK m. 27 f. II/b) ................906

A- AÇIKLAYAN TARAFIN GÖSTERECEĞİ DAVRANIŞ .............907

1- Adap Dışı Açıklama Yapılamaz ...............................................907

2- Konu Dışı Açıklama Yapılamaz ...............................................907

B- HAKİMİN GÖSTERECEĞİ DAVRANIŞ......................................907

1- Şefkatle Dinlemelidir................................................................907

2- Sabırla Dinlemelidir..................................................................908

3- Anlayışla Dinlemelidir..............................................................908

III. OLAN BİTENİ İSPAT HAKKI (HMK m. 27 f. II/b)...........................908

IV. OLAN BİTENİ DİKKATE ALDIRMA HAKKI 

(HMK m. 27 f. II/c)...............................................................................909

V. OLAN BİTENİ DEĞERLENDİRTME HAKKI 

(HMK m. 27 f. II/c)...............................................................................909

VI. OLAN BİTENİ GEREKÇELENDİRTME HAKKI 

(HMK m. 27 f. II/c)...............................................................................909

A- GEREKÇE DOSYA KAPSAMI İLE BAĞDAŞMALIDIR............909

B- GEREKÇE POZİTİF HUKUK İLE BAĞDAŞMALIDIR ..............910

C- GEREKÇE, SEBEBİ GÖSTERİLMEDİKÇE YERLEŞİK 

İÇTİHATLAR İLE BAĞDAŞMALIDIR........................................910

§ 36. NAFAKA DAVASINDA ALENİYET İLKESİ (HMK m. 28).................911

I. DURUŞMALARIN ALENİYETİ.........................................................911

A- DURUŞMALAR HERKESE AÇIKTIR (TCA m. 141 f. I, 

HMK m. 28 f. I)...............................................................................911

1- Duruşmalar İlgili Olanlara Açıktır............................................911

2- Duruşmalar İlgili Olmayanlara Açıktır.....................................911

B- KOŞULLARI VARSA GİZLİ OLARAK YAPILABİLİR 

(TCA m. 141 f. I, HMK m. 28 f. II) ................................................912

1- Gizliliğin Kapsamı....................................................................913

a. Duruşmaların Bir Kısmının Gizli Olarak Yapılması..........913

b. Duruşmaların Tamamının Gizli Olarak Yapılması ............913

2- Gizliliğin Koşulları ...................................................................913

a. Genel Ahlâkın Kesin Olarak Gerekli Kıldığı Hâller..........914

b. Kamu Güvenliğinin Kesin Olarak Gerekli Kıldığı Hâller..91474 İçindekiler

c. Yargılama ile İlgili Kişilerin Korunmaya Değer Üstün Bir 

Menfaatinin Kesin Olarak Gerekli Kıldığı Hâller..............914

3- Gizliliğin İstenilmesi.................................................................914

a. Taraflardan Birinin Talebi Üzerine (HMK m. 28 f. II)......915

b. Kendiliğinden (HMK m. 28 f. II).......................................915

4- Gizliliğin Karara Bağlanması ...................................................915

a. Ön Sorunlar Hakkındaki Hükümler Uygulanır ..................915

b. Gerekçe, Esas Hakkındaki Kararı İle Birlikte Açıklanır....916

5- Gizliliğin Sonuçları...................................................................916

a. İlgililer Dışındakiler Salondan Çıkartılır............................916

b. Hazır Bulunanlar Uyarılır (HMK m. 28 f. IV)...................916

c. Hazır Bulunanlara Ceza İhtarı Yapılır 

(HMK m. 28 f. IV).............................................................916

d. Ceza İhtarı Tutanağa Geçirilir (HMK m. 28 f. IV) ............917

e. Yalnız Başına Kanun Yoluna Başvurulamaz. ....................917

f. Kararın Gizli Verilmesini Gerektirmez..............................917

II. KARARLARIN BİLDİRİLMESİNİN ALENİYETİ 

(HMK m. 28 f. I)...................................................................................917

III. İŞLEMLERİN ALENİYETİ.................................................................917

A- DOSYANIN İNCELENMESİ (HMK m. 161)................................918

B- TUTANAK ÖRNEĞİ VERİLMESİ (HMK m. 158).......................918

§ 37. NAFAKA DAVASINDA YÜKÜMLÜLÜKLER (HMK m. 29) ..............919

I. DÜRÜST DAVRANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m. 29 f. I) ........919

II. DOĞRUYU SÖYLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m. 29 f. II)........920

A- YÜKÜMLÜLÜĞÜN TARAFLARI ...............................................920

1- Davanın Tarafları......................................................................921

2- Taraf Vekilleri ..........................................................................921

3- Tarafların Kanuni Temsilcileri .................................................921

B- YÜKÜMLÜLÜĞÜN KONUSU .....................................................921

C- YÜKÜMLÜLÜĞÜN KAPSAMI....................................................921

1- Beyanlar....................................................................................921

2- Açıklamalar...............................................................................921

D- YÜKÜMLÜLÜĞÜN SINIRI.........................................................922

1- Vakıa Uydurmama....................................................................922

2- Vakıaya Karşı Çıkmama...........................................................922

E- YÜKÜMLÜLÜĞÜN İSTİSNALARI .............................................922

1- Soruşturma veya Kovuşturma İle Karşılaşılacak Olmak ..........922İçindekiler 75

2- Namus ve Onuru Etkilenecek Olmak........................................922

§ 38. NAFAKA DAVASINDA USUL EKONOMİSİ İLKESİ 

(AİHS m. 6/1, TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30) .........................................923

I. UNSURLARI........................................................................................923

A- BASİTLİK İLKESİ (DÜZENLİ BİÇİMDE YARGILAMA) 

(HMK m. 30)...................................................................................923

B- ÇABUKLUK İLKESİ (MAKUL SÜRE İÇİNDE YARGILAMA) 

(TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30 f. I)...............................................924

C- UCUZLUK İLKESİ (EN AZ GİDERLE YARGILAMA) 

(TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30 f. I)...............................................924

II. YANSIMASI ........................................................................................925

A- DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ (HMK m. 166) ......................925

B- DAVALARIN AYRILMASI (HMK m. 167) .................................925

C- DAVA SONUCUNUN BEKLENİLMESİ......................................925

D- ÖN SORUN İNCELEMESİ ............................................................925

E- USULİ KAZANILMIŞ HAK KURALI..........................................925

III. DEĞERLENDİRİLMESİ .......................................................................926

§ 39. NAFAKA DAVASINDA HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ 

(HMK m. 31)................................................................................................927

I. AYDINLATMA ÖDEVİNİN TÜRÜ ...................................................927

A- MADDİ AYDINLATMA................................................................927

B- HUKUKİ AYDINLATMA .............................................................927

II. AYDINLATMA ÖDEVİNİN KONUSU..............................................928

A- BELİRSİZ HUSUSLAR..................................................................928

B- ÇELİŞKİLİ HUSUSLAR................................................................930

III. AYDINLATMA ÖDEVİNİN USULÜ .................................................930

A- AÇIKLAMA YAPTIRMA..............................................................930

B- SORU SORMA ...............................................................................930

C- DELİL GÖSTERİLMESİNİ İSTEME ............................................931

D- TARAFIN KENDİSİNİ DİNLEME................................................931

IV. AYDINLATMA ÖDEVİNİN SINIRLARI...........................................931

A- SÖYLENMEYEN ŞEYLERİ KAPSAMAZ ..................................931

B- SÖYLENMEYEN VAKIALARI KAPSAMAZ .............................931

C- SÖYLEMEYENE YOL GÖSTERMEYİ KAPSAMAZ .................931

D- SÖYLEMEYENE İSTİCVABI KAPSAMAZ ................................932

§ 40. NAFAKA DAVASINDA YARGILAMAYI HÂKİMİN SEVK VE İDARE 

ETMESİ İLKESİ (HMK m. 32) ................................................................933

I. HÂKİME BIRAKILAN YÜKÜMLÜLÜK (HMK m. 32 f. I).............93376 İçindekiler

A- YARGILAMANIN SEVK VE İDARESİ .......................................933

1- Şekli Sevk ve İdare ...................................................................933

2- Maddi Sevk ve İdare .................................................................933

B- YARGILAMA DÜZENİNİN BOZULMAMASI İÇİN TEDBİR 

ALMA .............................................................................................934

II. DİLEKÇENİN YENİDEN DÜZENLENMESİ (HMK m. 32 f. II) .....934

A- YENİDEN DÜZENLENMESİ GEREKEN DİLEKÇELER...........934

1- Okunamayan Dilekçe................................................................934

2- Uygunsuz Olan Dilekçe ............................................................935

3- İlgisiz Olan Dilekçe ..................................................................935

B- YENİDEN DÜZENLENME USULÜ.............................................935

1- Uygun Bir Süre Verilir .............................................................935

a. Yeni Dilekçe Verilmesinin Sonuçları ................................935

b. Yeni Dilekçe Verilmemesinin Sonuçları............................936

2- İlk Dilekçe Dosyada Kalır ........................................................936

§ 41. NAFAKA DAVASINDA HUKUKUN KENDİLİĞİNDEN 

UYGULANMASI İLKESİ (HMK m. 33) .................................................937

I. TARAFLARCA DAVA MALZEMESİ GETİRİLİR (HMK m. 25)........937

II. TARAFLARCA HUKUKİ SEBEP GÖSTERİLMESİ ZORUNLU 

DEĞİLDİR............................................................................................937

A- DAVA DİLEKÇESİNDE HUKUKİ SEBEP GÖSTERMESİ 

ZORUNLU DEĞİLDİR (HMK m. 119 f. I/g).................................937

B- CEVAP DİLEKÇESİNDE HUKUKİ SEBEP GÖSTERMESİ 

ZORUNLU DEĞİLDİR (HMK M. 129 F. I/F)..............................938

III. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP HÂKİMİ 

ETKİLEMEZ ........................................................................................938

A- YANLIŞ GÖSTEREME HÂKİMİ ETKİLEMEZ...........................938

B- EKSİK GÖSTEREME HÂKİMİ ETKİLEMEZ .............................938

C- BİRKAÇ SEBEP GÖSTERME HÂKİMİ ETKİLEMEZ................938

D- HİÇ GÖSTERMEME HÂKİMİ ETKİLEMEZ...............................938

IV. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HUKUKİ 

NİTELENDİRİLMESİNİ HÂKİM YAPAR.........................................939

V. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HANGİSİNİN SABİT 

OLDUĞUNU HÂKİM BELİRLER......................................................939

VI. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARA UYAN HUKUK 

NORMUNU HÂKİM UYGULAR .......................................................940

A- TÜRK HUKUKUNU KENDİLİĞİNDEN UYGULAR..................940İçindekiler 77

B- YETKİLİ OLAN YABANCI HUKUKU KENDİLİĞİNDEN 

UYGULAR (5718 SK m. 2)............................................................941

§ 42. NAFAKA DAVASINDA ADİL YARGILANMA HAKKI 

(AİHS m. 6, TCA m. 36).............................................................................942

I. GENEL OLARAK................................................................................942

II. KAPSAMI.............................................................................................942

A- ADİL SİLAHLARLA YARGILANMA .........................................942

B- ADİL AÇIKLIKTA YARGILANMA.............................................943

C- ADİL SÜREDE YARGILANMA...................................................943

D- ADİL MAHKEMEDE YARGILANMA.........................................943

§ 43. NAFAKA DAVASINDA DOĞRUDANLIK İLKESİ (HMK m. 197).....944

I. DELİLLERİN TOPLANMASINDA DOĞRUDANLIK 

(HMK m. 197).......................................................................................944

A- MAHKEME HUZURUNDA TOPLAMA ......................................944

B- İSTİNABE YOLUYLA TOPLAMA...............................................944

II. KARAR VERİLMESİNDE DOĞRUDANLIK....................................945

A- KURAL: AYNI HAKİM İÇİN DOĞRUDANLIK .........................945

B- İSTİSNA: FARKLI HAKİM KARAR VEREBİLİR ......................945

§ 44. NAFAKA DAVASINDA TEKSİF İLKESİ................................................946

I. KURAL: BELİRLİ AŞAMAYA KADAR DAVA MALZEMESİ İLERİ 

SÜRÜLEBİLİR.....................................................................................946

A- DAVACI AÇISINDAN TEKSİF (HMK m. 141 f. I)......................946

1- Kural Olarak................................................................................946

2- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Olaylar..............................946

4- Kendiliğinden Delil Toplama İlkesinin Geçerli Olduğu Haller...947

B- DAVALI AÇISINDAN TEKSİF (HMK m. 141 f. I).......................947

1- Kural Olarak................................................................................947

2- Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse...............947

3- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Olaylar..............................948

5- Kendiliğinden Delil Toplama İlkesinin Geçerli Olduğu Haller 949

II. TEKSİF İLKESİNİN İSTİSNALARI...................................................949

A- ISLAH (HMK m. 141 f. II) .............................................................949

B- KARŞI TARAFIN AÇIK MUVAFAKATİ (HMK m. 141 f. II)....949

C- ESKİ HÂLE GETİRME (HMK m. 95-101)....................................950

D- YARGILAMAYI GECİKTİRME AMACI TAŞIMAMAK 

(HMK m. 145).................................................................................950

E- SÜRESİNDE İLERİ SÜRÜLEMEMESİNİN İLGİLİ TARAFIN 

KUSURUNDAN KAYNAKLANMAMASI (HMK m. 145)..........95078 İçindekiler

III. TEKSİF İLKESİ SONUCU VERİLECEK KARARLAR ....................951

A- İSTEĞE BAĞLI FER'İ TALEPLER...............................................951

B- İSTEĞE BAĞLI OLMAYAN FER'İ TALEPLER..........................952

1- Tedbir Nafakası Talebi (TMK m. 169).....................................952

2- İştirak Nafakası Talebi (TMK m. 182 f. I)................................952

§ 45. NAFAKA DAVASINDA SÖZLÜLÜK VE YAZILILIK İLKESİ...........953

I. NAFAKA DAVASINDA SÖZLÜLÜK İLKESİ..................................953

A- TAHKİKAT AŞAMASINDA TARAFLARIN DİNLENİLMESİ 

(HMK m. 144 f. I) ...........................................................................953

B- İSTİCVAP SIRASINDA GERÇEĞİ SÖYLEME 

(HMK m. 173 f. II)..........................................................................953

C- ISLAHIN SÖZLÜ YAPILMASI (HMK m. 177 f. II).....................953

D- TANIKLIKTAN ÇEKİNME SEBEPLERİNİN BİLDİRİLMESİ 

(HMK m. 252).................................................................................954

E- TANIĞIN DİNLENİLMESİ (HMK m. 261 f. II)............................954

F- BİLİRKİŞİ AÇIKLAMALARI (HMK m. 279) ..............................954

G- HÜKMÜN MÜZAKERESİ SIRASINDA TARAFLARIN SÖZLÜ 

AÇIKLAMALARI (HMK m. 295) .................................................954

H- TAVZİH SIRASINDA SÖZLÜ AÇIKLAMA 

(HMK m. 306 f. II)..........................................................................954

I- FERAGAT VE KABULÜN SÖZLÜ YAPILMASI 

(HMK m. 309 f. I) ...........................................................................955

II. NAFAKA DAVASINDA YAZILILIK İLKESİ (HMK m. 133, 177, 

246, 263, 279, 342, 364)........................................................................955

A- DAVANIN AÇILMASI (HMK m. 118) .........................................955

B- KARŞI DAVANIN AÇILMASI (HMK m. 133) ............................955

C- ISLAH (HMK m. 177) ....................................................................955

D- CEVAPLARINI YAZILI OLARAK BİLDİRMESİ İÇIN TANIĞA 

SORU KÂĞIDI GÖNDERİLMESİ (HMK m. 246 f. I).................955

E- TANIK, SAĞIR VE DİLSİZ OLUP OKUMA VE YAZMAYI 

BİLİYORSA, SORULARIN YAZILI BİLDİRİLMESİ 

(HMK m. 263 f. II)..........................................................................956

F- BİLİRKİŞİNİN OY VE GÖRÜŞÜNÜ YAZILI BİLDİRMESİ 

(HMK m. 279 f. I) ...........................................................................956

G- KANUN YOLLARINA BAŞVURMA...........................................956

§ 46. NAFAKA DAVASINDA KENDİLİĞİNDEN ARAŞTIRMA İLKESİ...957

I. GENEL OLARAK................................................................................957

II. UYGULAMA ALANI..........................................................................958

III. UYGULAMA SINIRLARI...................................................................959İçindekiler 79

§ 47. NAFAKA DAVASINDA TÜRKÇE KULLANMA İLKESİ 

(HMK m. 263)..............................................................................................960

I. MAHKEMENİN DİLİ (TCA m. 3 f. I).................................................960

II. TARAFLARIN DİLİ ............................................................................960

A- TARAFLARIN KONUŞMA DİLİ (HMK m. 144).........................960

B- TARAFLARIN YAZMA DİLİ .......................................................961

III. TANIKLARIN DİLİ (HMK m. 263 f. I)...............................................961

§ 48. NAFAKA DAVASINDA DELİLLERİN SERBESTÇE 

DEĞERLENDİRİLMESİ İLKESİ (HMK m. 198).................................962

I. GENEL OLARAK................................................................................962

II. KAPSAMI.............................................................................................962

§ 49. NAFAKA DAVASINDA HÂKİMİN YASAKLILIĞI VE REDDİ 

(HMK m. 34-44) ..........................................................................................964

I. GENEL OLARAK................................................................................964

II. HÂKİMİN YASAKLILIĞI (HMK m. 34-35) ......................................964

A- KAVRAM .......................................................................................964

B- HÂKİMİN DAVAYA BAKMAKTAN YASAKLILIK SEBEPLERİ 

(HMK m. 34)...................................................................................964

1- Kendisine Ait Olan veya Doğrudan Doğruya ya da Dolayısıyla 

İlgili Olduğu Davada (HMK m. 34/a).......................................965

a. Kendisine Ait Olan Davaya Bakamaz................................965

b. Doğrudan Doğruya İlgili Olduğu Bir Davaya Bakamaz ....965

c. Dolayısıyla İlgili Olduğu Bir Davaya Bakamaz.................965

2- Aralarında Evlilik Bağı Kalksa Bile Eşinin Davasında 

(HMK m. 34/b).........................................................................965

a. Eşinin Davasına Bakamaz..................................................966

b. Eski Eşinin Davasına Bakamaz..........................................966

3- Kendisi veya Eşinin Altsoy veya Üstsoyunun Davasında 

(HMK m. 34/c) .........................................................................966

a. Kendisinin Altsoy ve Üstsoyunun Davasına Bakamaz ......966

b. Eşinin Altsoy ve Üstsoyunun Davasına Bakamaz .............967

4- Kendisi İle Arasında Evlatlık Bağı Bulunanın Davasında 

(HMK m. 34/ç) .........................................................................967

5- Üçüncü Derece de Dâhil Olmak Üzere Kan veya Kendisini 

Oluşturan Evlilik Bağı Kalksa Dahi Kayın Hısımlığı 

Bulunanların Davasında (HMK m. 34/d)..................................968

a. Üçüncü Derece de Dâhil Olmak Üzere Kan Hısımlığı 

Bulunanların Davasına Bakamaz .......................................96880 İçindekiler

b. Üçüncü Derece de Dâhil Olmak Üzere Evlilik Bağı 

Kalksa Dahi Kayın Hısımlığı Bulunanların Davasına 

Bakamaz.............................................................................968

6- Nişanlısının Davasında (HMK m. 34/e) ...................................969

7- İki Taraftan Birinin Vekili, Vasisi, Kayyımı veya Yasal 

Danışmanı Sıfatıyla Hareket Ettiği Davada (HMK m. 34/f).....969

a. Vekili Sıfatıyla Hareket Ettiği Davaya Bakamaz...............969

b. Vasisi Sıfatıyla Hareket Ettiği Davaya Bakamaz...............969

c. Kayyımı Sıfatıyla Hareket Ettiği Davaya Bakamaz...........970

d. Yasal Danışmanı Sıfatıyla Hareket Ettiği Davaya 

Bakamaz.............................................................................971

C- HÂKİMİN ÇEKİNME KARARININ SONUÇLARI 

(HMK m. 35)...................................................................................971

III. HÂKİMİN REDDİ (HMK m. 36-44)....................................................972

A- KAVRAM .......................................................................................972

B- HÂKİMİ RET SEBEPLERİ (HMK m. 36).....................................972

1- Davada, İki Taraftan Birine Öğüt Vermiş ya da Yol Göstermiş 

Olması (HMK m. 36/a).............................................................973

2- Davada, İki Taraftan Birine veya Üçüncü Kişiye Kanunen 

Gerekmediği Hâlde Görüşünü Açıklamış Olması 

(HMK m. 36/b).........................................................................973

3- Dava Öncesi ve Sonrasında Kanunda Yazılı Şekilde Yer Alması 

(HMK m. 36/c) .........................................................................974

a. Davada Tanık Olarak Dinlenmişse ....................................974

b. Davada Bilirkişi Olarak Dinlenmişse.................................974

c. Davada Hâkim Sıfatıyla Hareket Etmişse ..........................974

d. Davada Hakem Sıfatıyla Hareket Etmişse .........................975

e. Uyuşmazlıkta Arabuluculuk Yapmışsa ..............................975

f. Uyuşmazlıkta Uzlaştırmacılık Yapmışsa ...........................975

4- Davanın, Dördüncü Derece De Dâhil Yansoy Hısımlarına Ait 

Olması (HMK m. 36/ç).............................................................976

5- Dava Esnasında, İki Taraftan Birisi İle Davası veya Aralarında 

Bir Düşmanlık Bulunması (HMK m. 36/d) ..............................976

6- Hâkimin Tarafsızlığından Şüpheyi Gerektiren Diğer Önemli Bir 

Sebebin Bulunması ...................................................................977

C- HÂKİMİN BİZZAT ÇEKİLMEMESİ HÂLİ (HMK m. 37)...........977

D- HÂKİMİ RET USULÜ (HMK m. 38) ............................................977

1- GENEL OLARAK....................................................................977İçindekiler 81

2- HÂKİMİ RET TALEBİNİN İLERİ SÜRÜLMESİ ZAMANI 

(HMK m. 38, f. I)......................................................................977

3- HÂKİMİ RET TALEBİNİ İLERİ SÜRME ŞEKLİ..................978

E- HÂKİMİN ÇEKİLME KARARININ İNCELENMESİ 

(HMK m. 39)...................................................................................979

F- HÂKİMİ RET TALEBİNİ İNCELEMEYE YETKİLİ MERCİ 

(HMK m. 40)...................................................................................980

1- Mensup Olduğu Mahkemece İncelenir.....................................980

2- Sulh Hukuk Hâkimi İçin İnceleme Merci.................................980

3- Bölge Adliye Mahkemesi İçin İnceleme Merci ........................980

G- HÂKİMİ RET TALEBİNİN GERİ ÇEVRİLMESİ (HMK m. 41).981

1- Geri Çevrilmesi Gereken Haller ...............................................981

a. Hâkimi Ret Talebi Süresinde Yapılmamış Olması ............981

b. Hâkimi Ret Sebebi ve Bu Sebebe İlişkin İnandırıcı Delil 

veya Emare Gösterilmemiş Olması....................................981

c. Hâkimi Ret Talebinin Davayı Uzatmak Amacıyla Yapıldığı 

Açıkça Anlaşılması ............................................................981

2- Geri Çevirme Merci..................................................................981

3- Kanun Yolu...............................................................................982

H- RET TALEBİNİN İNCELENMESİ (HMK m. 42).........................982

1- Ret Talebini İnceleme Şekli......................................................982

a. Dosya Üzerinden İnceleme Yapılabilir (HMK m. 42 f. I) .983

b. Ret Sebebi Muhtemel Görülürse Ret Talebi Kabul Edilebilir 

(HMK m. 42 f. II)...............................................................983

c. Ret Sebepleri Hakkında Yemin Teklif Olunamaz 

(HMK m. 42 f. III) .............................................................984

2- Ret Talebinin Davaya Etkisi (HMK m. 42 f. IV-V) .................984

3- Ret Talebi Sebebiyle Disiplin Para Cezası (HMK m. 42 f. VIVIII)..........................................................................................984

I- HÂKİMİ RET TALEBİNE İLİŞKİN KARARLARA KARŞI 

KANUN YOLU...............................................................................987

1- Hâkimi Ret Talebine İlişkin Kararlara Karşı İstinaf 

(HMK m. 43) ............................................................................987

a. Esas Hüküm Bakımından İstinaf Yolu Kapalı İse..............987

b. Esas Hüküm Bakımından İstinaf Yolu Açık İse ................988

c. Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Etkisi ........................988

2- Hâkimi Ret Talebine İlişkin Kararların Temyizi 

(HMK m. 44) ............................................................................988

IV. ZABIT KÂTİBİNİN YASAKLILIĞI VE REDDİ (HMK m. 45).......98982 İçindekiler

§ 50. NAFAKA DAVASINDA HÂKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 

(HMK m. 46-49) ..........................................................................................990

I. DEVLETİN SORUMLULUĞU VE RÜCU (HMK m. 46) ..................990

A- DEVLET ALEYHİNE TAZMİNAT DAVASI BELİRLİ 

SEBEPLERE DAYANILARAK AÇILABİLİR .............................990

1- Kayırma, Taraf Tutma, Kin veya Düşmanlık Sebebiyle Hüküm 

veya Karar Verilmiş Olması .....................................................990

2- Menfaat Sebebiyle Kanuna Aykırı Hüküm veya Karar Verilmiş 

Olması.......................................................................................990

3- Açık ve Kesin Bir Kanun Hükmüne Aykırı Karar veya Hüküm 

Verilmiş Olması........................................................................990

4- Duruşma Tutanağında Bulunmayan Bir Sebebe Dayanılarak 

Hüküm Verilmiş Olması...........................................................991

5- Değiştirilerek, Tahrif Edilerek veya Söylenmeyen Bir Sözün 

Hüküm ya da Karara Etkili Olacak Şekilde Söylenmiş Gibi 

Gösterilerek Hüküm Verilmiş Olması ......................................991

6- Hakkın Yerine Getirilmesinden Kaçınılmış Olması .................991

B- TAZMİNAT DAVASININ AÇILMASI, HÂKİME KARŞI BİR 

CEZA SORUŞTURMASININ YAPILMASI YAHUT 

MAHKÛMİYET ŞARTINA BAĞLANAMAZ..............................991

C- SORUMLU HÂKİME RÜCÜ SÜRESİ..........................................991

II. DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASININ 

AÇILACAĞI MAHKEME (HMK m. 47) ............................................992

III. DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASINDA DAVA 

DİLEKÇESİ VE DAVANIN İHBARI (HMK m. 48)...........................992

A- DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASINDA DAVA 

DİLEKÇESİ ....................................................................................992

B- DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASINDA 

DAVANIN İHBARI........................................................................992

IV. DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASININ REDDİ 

HÂLİNDE VERİLECEK CEZA (HMK m. 49)....................................993

§ 51. NAFAKA DAVASI İÇİNDE MÜDAHALE (HMK m. 65-69) ..............994

I. ASLİ MÜDAHALE (HMK m. 65).......................................................994

A- ÜÇÜNCÜ KİŞİ AYNI MAHKEMEDE DAVA AÇABİLİR..........994

B- MÜDAHALE TALEBİNDE BULUNANIN HUKUKİ YARARI 

BULUNMALIDIR ..........................................................................994

C- HÜKÜM VERİLİNCEYE KADAR DAVA AÇILABİLİR............995

D- HARCI YATIRILARAK DAVA AÇILABİLİR.............................995

E- ASIL YARGILAMA BİRLİKTE YÜRÜTÜLÜR VE KARARA 

BAĞLANIR ....................................................................................995İçindekiler 83

II. FER’Î MÜDAHALE (HMK m. 66-69).................................................995

A- FER’Î MÜDAHİLİN STATÜSÜ (HMK m. 66) .............................995

1- Davayı Kazanmasında Hukuki Yararı Bulunan Taraf Yanında 

Yer Alabilir...............................................................................995

2- Yardımcı Olmak Amacıyla Taraf Yanında Yer Alabilir...........995

3- Tahkikat Sona Erinceye Kadar Taraf Yanında Yer Alabilir.....996

4- Davanın Tarafı Değildir............................................................996

B- FER’Î MÜDAHALE TALEBİ VE İNCELENMESİ 

(HMK m. 67)...................................................................................996

1- Fer’î Müdahale Talebinin Yapılışı............................................996

2- Fer’î Müdahale Talebinin İncelenmesi .....................................997

C- FER’Î MÜDAHİLİN YETKİSİ (HMK m. 68)................................997

1- Davayı Ancak Bulunduğu Noktadan İtibaren Takip Edebilir...997

2- Katıldığı Tarafın Yararına Olan İddia veya Savunma 

Vasıtalarını İleri Sürebilir.........................................................998

3- Katıldığı Tarafın İşlem ve Açıklamalarına Aykırı Olmayan Her 

Türlü Usul İşlemlerini Yapabilir...............................................998

4- Mahkeme, Katıldığı Noktadan İtibaren Taraflara Bildirilen 

İşlemleri Müdahile De Tebliğ Eder ..........................................998

D- FER’Î MÜDAHALENİN ETKİSİ (HMK m. 69)............................998

1- Hüküm Taraflar Hakkında Verilir ............................................998

2- Tarafla Rücu İlişkisinde, Asıl Davadaki Uyuşmazlık Hakkında 

Yanlış Karar Verildiği İddiası Dinlenilmez ..............................998

§ 52. NAFAKA DAVASINDA TUTANAK (HMK m. 154-158).....................1000

I. TUTANAĞIN KAPSAMI ..................................................................1000

A– TUTANAĞA YAZILACAK OLANLAR..............................1000

1- Genel Olarak Yazılacak Hususlar (HMK m. 154 f. I) ............1000

a. Tahkikat ve Yargılama İşlemlerinin Tümü ......................1000

b. Sözlü Açıklamalar............................................................1000

aa. İki Tarafın Sözlü Açıklamaları..................................1000

bb. İlgililerin Sözlü Açıklamaları....................................1000

2- Mutlak Olarak Yazılacak Hususlar (HMK m. 154 f. III)........1001

a. Mahkemenin Adı .............................................................1001

b. Duruşmanın Açıldığı Yer, Gün ve Saat ...........................1001

c. Hâkim, Zabıt Kâtibi, Hazır Bulunan Taraflar ..................1001

d. Varsa Vekiller, Kanuni Temsilciler .................................1001

e. Tercümanın Ad ve Soyadı................................................1001

f. Yargılamanın Aleni Ya Da Gizli Yapıldığı......................100184 İçindekiler

g. Beyanda Bulunana Okunmak ve İmzası Alınmak Kaydıyla 

Yeminin Edasına İlişkin Beyan........................................1002

h. Beyanda Bulunana Okunmak ve İmzası Alınmak Kaydıyla 

Davanın Geri Alınmasına Muvafakate İlişkin Beyan ......1002

ı. Beyanda Bulunana Okunmak ve İmzası Alınmak Kaydıyla 

Davadan Feragate İlişkin Beyan ......................................1002

i. Sulh Müzakereleri İle Sonucu..........................................1002

j. Beyanda Bulunana Okunmak Kaydıyla Tanık, Bilirkişi veya 

Uzman Kişi Beyanı ..........................................................1002

k. Duruşma Dışında Yapılan İşlemlerin Özeti .....................1002

l. Tarafların Sundukları Belgelerin Neler Olduğu...............1002

m. Tarafların Soruşturmaya İlişkin İstekleri .........................1002

n. Diğer Kanunların Tutanağa Yazılmasını Emrettiği 

Konular ............................................................................1003

o. Ara Kararları ve Hükmün Sonucu....................................1003

p. Karar veya Hükmün Açıklanma Biçimi...........................1003

3- Yapılan İşlemlerin Teknik Araçlarla Kayda Alınmış Olması 

(HMK m. 154 f. V).................................................................1003

B- TUTANAĞIN EKİ SAYILANLAR (HMK m. 154 f. IV) ............1003

II. TUTANAĞIN YAZIMI......................................................................1003

A- HÂKİM GÖZETİMİNDE YAZILIR ............................................1003

B- ZABIT KÂTİBİ ARACILIĞIYLA YAZILIR...............................1003

C- AÇIKLAMALAR DOĞRUDAN TUTANAĞA 

YAZDIRABİLİR...........................................................................1003

1- Hâkimin İzni Gerekir..............................................................1004

2- Taraflar veya Diğer İlgililer Yazdırabilir................................1004

3- İlgili Konular Yazdırabilir ......................................................1004

D- AÇIKLAMALARIN TAMAMI YAZILABİLİR..........................1004

E- AÇIKLAMALAR GEREKİRSE ÖZET OLARAK 

YAZILABİLİR..............................................................................1004

F- OKUNAKLI YAZILIR.................................................................1004

G- KAĞIDIN BİR YÜZÜNE YAZILIR ............................................1005

H- SAYFA NUMARASI YAZILIR...................................................1005

I- CELSE NUMARASI YAZILIR....................................................1005

III. TUTANAĞIN İMZALANMASI........................................................1005

A- DERHAL İMZA ATMASI GEREKENLER (HMK m. 155 f. I).1005

B- İMZA ATAMAYANLARIN DURUMU (HMK m. 155 f. II)......1006

1- Elinde Parmak Bulunanlar......................................................1006İçindekiler 85

2- Elinde Parmak Bulunmayanlar ...............................................1006

a. Mühür Kullanabilir ..........................................................1006

b. Özel İşaret Kullanabilir....................................................1006

IV. TUTANAĞIN İSPAT GÜCÜ (HMK m. 156)....................................1007

V. TUTANAK DÜZENLENMESİNDE ZABIT KÂTİBİNİN HAZIR 

BULUNMASI (HMK m. 157)............................................................1007

A- ZABIT KÂTİBİNİN HAZIR BULUNMASI ZORUNLUDUR 

(HMK m. 157 f. I) .........................................................................1007

B- ZORUNLULUK HALİNDE BAŞKA BİR KİMSE 

GÖREVLENDİRİLEBİLİR (HMK m. 157 f. II) ..........................1007

VI. TUTANAK ÖRNEĞİ VERİLMESİ (HMK m. 158)...........................1007

§ 53. NAFAKA DAVASINDA SÜRELER (HMK m. 90-104).......................1008

I. SÜRELERİN ÇEŞİTLERİ..................................................................1008

A- KANUN TARAFINDAN BELİRLENEN SÜRELER..................1008

1- Taraflara Yönelik Süreler .......................................................1008

2- Mahkemeye Yönelik Süreler ..................................................1008

B- HÂKİM TARAFINDAN BELİRLENEN SÜRELER...................1009

II. SÜRELERİN NİTELİĞİ (HMK m. 90)..............................................1009

A- KANUNDA BELİRTİLEN SÜRELER ........................................1009

B- HÂKİM TARAFINDAN TESPİT EDİLEN SÜRELER...............1009

III. SÜRELERİN BAŞLAMASI VE BİTMESİ (HMK m. 91-92) ..........1010

A- SÜRELERİN BAŞLAMASI (HMK m. 91) ..................................1010

B- SÜRELERİN BİTMESİ (HMK m. 92) .........................................1010

C- SÜREYE RESMÎ TATİL GÜNLERİ DAHİLDİR 

(HMK m. 93).................................................................................1010

IV. SÜRENİN KESİN OLMASI ..............................................................1010

A- SÜREYİ KANUN BELİRLEMİŞSE (HMK m. 94 f. I)................1010

B- SÜREYİ HÂKİM BELİRLEMİŞSE (HMK m. 94 f. II) ...............1011

1- Sürenin Kesin Olduğuna Karar Verebilir (HMK m. 94 f. II)..1011

a. Açıklama Yapılmalıdır.....................................................1011

b. İhtar Edilmelidir...............................................................1011

2- Sürenin Kesin Olduğuna Karar Verilmemişse 

(HMK m. 94 f. II) ...................................................................1012

a. Yeniden Süre İstenebilir...................................................1012

b. Verilecek İkinci Süre Kesindir.........................................1012

C- KESİN SÜRE İÇİNDE YAPILMAYAN İŞLEMİ YAPMA HAKKI 

ORTADAN KALKAR (HMK m. 94 f. III)...................................1012

§ 54. NAFAKA DAVASINDA ADLİ TATİL (HMK m. 102-104) .................101386 İçindekiler

I. ADLİ TATİL SÜRESİ (HMK m. 102)...............................................1013

II. ADLİ TATİLDE NAFAKA DAVASININ GÖRÜLMESİ.................1013

A- GENEL OLARAK ........................................................................1013

B- KOŞULLARI VARSA DAVA VE İŞ ADLİ TATİLDEN 

SONRAYA BIRAKILABİLİR .....................................................1014

C- DİĞER DAVA VE İŞLERLE İLGİLİ ADLİ TATİLDE 

YAPILABİLECEK İŞLER............................................................1014

D- BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ İLE YARGITAY 

İNCELEMELERİNDE ADLİ TATİL HÜKÜMLERİ 

UYGULANIR ...............................................................................1015

III. ADLİ TATİLDE GÖRÜLECEK NAFAKAYLA İLİŞKİLİ DAVA VE 

İŞLER (HMK m. 103).........................................................................1015

A- GENEL OLARAK ........................................................................1015

B- ADLİ TATİLDE GÖRÜLEBİLECEK DAVA VE İŞLER...........1015

1- İhtiyati Tedbir, İhtiyati Haciz ve Delillerin Tespiti Gibi Geçici 

Hukuki Koruma Talepleri İle Bunlara Karşı Yapılacak İtirazlar 

ve Diğer Başvurular Hakkında Karar Verilmesi.....................1015

2- Soybağı, Velayet ve Vesayete İlişkin Dava ya da İşler ..........1016

3- Nüfus Kayıtlarının Düzeltilmesi İşleri ve Davaları ................1016

4- Adli Tatilde Yapılmasına Karar Verilen Keşifler ...................1016

5- Çekişmesiz Yargı İşleri...........................................................1016

6- Kanunlarda İvedi Olduğu Belirtilen veya Taraflardan Birinin 

Talebi Üzerine, Mahkemece İvedi Görülmesine Karar Verilen 

Dava Ve İşler..........................................................................1017

§ 55. NAFAKA DAVASINDA DURUŞMA İŞLEMLERİ 

(HMK m. 147-153) ....................................................................................1018

I. GENEL OLARAK..............................................................................1018

II. DURUŞMA VE BAĞLI KAVRAMLAR...........................................1018

A- DURUŞMA ...................................................................................1019

B- DURUŞMA SALONU..................................................................1019

C- DURUŞMA DAVETİYESİ ..........................................................1019

D- DURUŞMA TUTANAĞI..............................................................1019

E- DURUŞMA GÜNÜ.......................................................................1020

F- DURUŞMA DİSİPLİNİ ................................................................1020

G- DURUŞMA DÜZENİ ...................................................................1020

III. DURUŞMANIN ZAMANI (HMK m. 148)........................................1020

A- KURAL OLARAK........................................................................1020

1- Resmî Çalışma Gününde Yapılır ............................................1020İçindekiler 87

2- Resmî Çalışma Saatinde Yapılır.............................................1021

B- ZORUNLULUK VEYA GECİKMESİNDE ZARAR OLAN 

HÂLLERDE..................................................................................1021

1- Resmî Tatil Günlerinde Yapılabilir ........................................1021

2- Resmî Çalışma Saatleri Dışında Yapılabilir ...........................1022

C- TARAFLAR BİRLİKTE İSTEKTE BULUNMUŞSA .................1022

D- DURUŞMADAN ÖNCE DAVADAN FERAGAT KURALI 

DEĞİŞTİRMEZ ............................................................................1022

IV. DURUŞMA GÜNÜ TEBLİĞİ............................................................1023

A- TEBLİĞ İMKANSIZLIĞI VE TEBELLÜĞDEN İMTİNA 

(7201 SK m. 21) ............................................................................1023

1- Tebliğ Şartları Oluşmalıdır.....................................................1023

a. Muhatap Gösterilen Adreste Bulunmamış Olmalıdır.......1023

b. Muhatap Tebellüğden İmtina Etmiş Olmalıdır ................1024

2- Tebliğ Memuru Araştırma Yapar............................................1024

a. Araştırma Adreste Bulunmama Sebebi Bilmesi Muhtemel 

Kişilerden Araştırılır ........................................................1024

b. Beyanları Tebliğ Mazbatasına Yazılır..............................1025

c. Beyanda Bulunanın İsmi Yazılır......................................1025

d. Tebliğ Mazbatası İmzalatılır ............................................1025

e. İmzadan Çekinmeleri Halinde Bu Durumu Yazarak

İmzalar .............................................................................1026

3- Tebliğ Memuru Tebliğ Olunacak Evrakı Teslim Eder............1026

a. O Yerin Muhtarına Teslim Edilebilir...............................1026

b. O Yerin İhtiyar Heyeti Azasından Birine Teslim 

Edilebilir ..........................................................................1026

c. O Yerin Zabıta Amir ve Memurlarına Teslim Edilebilir..1027

4- Tebliğ Memuru İhbarnameyi Binanın Kapısına Yapıştırır .....1027

5- Tebliğ Memuru Adreste Bulunmama Halinde Bildirim 

Yapar ......................................................................................1027

a. En Yakın Komşularından Birine Bildirim Yapar.............1027

b. Varsa Yöneticiye veya Kapıcıya Bildirim Yapar.............1027

6- Kayıt Sistemindeki Adres Gösterilmişse Tebliğ Bu Adrese 

Yapılır.....................................................................................1027

a. Tebliğ Memuru Muhatap O Adreste Hiç Oturmamış Olsa 

Dahi Yapar.......................................................................1028

b. Tebliğ Memuru Muhatap O Adresten Sürekli Olarak 

Ayrılmış Olsa Dahi Yapar................................................102888 İçindekiler

c. Tebliğ Memuru Teslim ve Yapıştırma İşlemini Yapar ....1028

7- İhbarnamenin Kapıya Yapıştırıldığı Tarih Tebliğ Tarihi 

Sayılır......................................................................................1028

B- ADRES DEĞİŞİKLİĞİ BİLDİRİLMELİDİR (7201 SK m. 35).1029

C- ADRESİ MEÇHUL OLAN EŞE TEBLİGAT İLANEN YAPILIR 

(7201 SK m. 28) ............................................................................1030

1- Adres Etraflıca Araştırılmalıdır ..............................................1031

2- İlan Şekli (7201 SK m. 29).....................................................1031

3- İlanın İhtiva Edeceği Kayıtlar (7201 SK m. 30) .....................1032

4- İlanen Tebligatta Tebliğ Tarihi (7201 SK m. 31) ...................1032

5- Yabancı Ülkedekilere İlanen Tebligat ....................................1032

Ç- TEBLİĞ BİLİNEN SON ADRESE YAPILIR (7201 SK m. 10) .1032

1- Bilinen Son Adrese Tebligatın Mümkün Olması....................1032

a. Davalı Türkiye’de Başka Yerde Oturuyorsa ....................1033

b. Davalı Yurtdışında Oturuyorsa (7201 SK m. 25)............1033

2- Muhatabın bilinen en son adresine çıkartılan tebligatın iade 

edilmesi ve adres kayıt sistemindeki yerleşim yeri adresinin bu 

adresten farklı olması..............................................................1035

D- TEBLİĞ YETKİSİZ KİŞİYE YAPILMAMALIDIR....................1035

1- Yakını Olmayana Tebliğ.........................................................1035

2- Kapıcıya Tebliğ ......................................................................1035

3- Birlikte Oturmayana Tebliğ ....................................................1036

4- Aynı Yerde Çalışmayana Tebliğ.............................................1036

5- Ölümle Vekalet İlişkisi Sona Eren Avukata Tebliğ................1036

6- Köy Muhtarına Doğrudan Tebliğ............................................1037

E- TEBLİĞ YETKİLİ KİŞİYE YAPILMALIDIR ............................1037

1- Kanuni Mümessile Tebliğ (7201 SK m. 11 f. III)..................1037

2- Celse Esnasında Tebliğ (7201 SK m. 36) ...............................1037

3- Kalemde Tebliğ (7201 SK m. 36)...........................................1037

4- Avukat Katiplerine ve Stajyerlerine Tebliğ (7201 SK m. 37).1038

5- Yaş ve Ehliyet Şartı Olana Tebliğ (7201 SK m. 22)...............1038

F- BELİRLİ YERDE BULUNAN EŞE TEBLİĞ..............................1038

1- Cezaevinde Bulunan Eşe Tebligat (7201 SK m. 19)...............1038

2- Belli Bir Yerde veya Evde Meslek ve Sanat İcra Eden Eşe 

Tebligat (7201 SK m. 17) .......................................................1039

3- Otel, Hastane, Fabrika ve Mektep Gibi Yerlerde Bulunan Eşe 

Tebligat (7201 SK m. 18) .......................................................1040

4- Asker Eşe Tebligat (7201 SK m. 14-15).................................1041İçindekiler 89

5- Aynı Konutta Oturan Kişilere veya Hizmetçiye Tebligat 

(7201 SK m. 16) .....................................................................1041

G- İMZA EDEMEYECEK DURUMDA OLAN EŞE TEBLİĞ 

(7201 SK m. 24) ............................................................................1042

H- TEBLİĞ HASIMA YAPILMAMIŞ OLMALIDIR 

(7201 SK m. 36) ............................................................................1042

I- MEKTUPLA TEBLİGAT YAPILAMAZ.....................................1043

İ- VEKİL VASITASIYLA TAKİP EDİLEN İŞLERDE TEBLİGAT 

VEKİLE YAPILIR (7201 SK m. 11 f. I-II)...................................1044

1- Kural Olarak ...........................................................................1044

2- Vekil Birden Çok İse ..............................................................1045

3- Vekile Tebligat Zamanı ..........................................................1045

4- Vekilin veya Vekalet Verenin Ölümü.....................................1045

J- MUHATABI TEBLİĞE MUTTALİ OLMUŞ İSE MUTEBER 

SAYILIR (7201 SK m. 32)............................................................1046

K- TEBLİĞ BİR MAZBATA İLE TEVSİK EDİLMELİDİR 

(7201 SK m. 23) ............................................................................1046

1- Tebliği Çıkaran Merciin Adı...................................................1046

2- Tebliği İsteyen Tarafın Adı, Soyadı ve Adresi .......................1046

3- Tebliğ Olunacak Şahsın Adı, Soyadı ve Adresi......................1046

4- Tebliğin Mevzuu.....................................................................1047

5- Tebliğin Kime Yapıldığı.........................................................1047

6- Tebliğ Muhatabından Başkasına Yapılmış İse O Kimsenin Adı, 

Soyadı ve Adresi.....................................................................1047

7- Tebellüğe Ehil Olunduğu (7201 SK m. 22) ............................1047

8- Tebliğin Nerede ve Ne Zaman Yapıldığı................................1047

9- Adreste Bulunmama ve İmtina İçin Gösterilen Sebep 

(7201 SK m. 21) .....................................................................1047

10- Tebligatın Adres Kayıt Sistemindeki Adrese Yapılması 

Durumunda Buna İlişkin Kayıt...............................................1048

11- Tebliğ Evrakı Kime Verilmiş İse Onun İmzası.......................1048

12- Tebliğ Memurunun Adı, Soyadı ve İmzası.............................1049

L- RESMİ VE ADLİ TATİL GÜNLERİNDE TEBLİGAT 

YAPILABİLİR (7201 SK m. 33) ..................................................1049

M- İDARİ İZİN GÜNLERİNDE TEBLİGAT YAPILABİLİR..........1049

N- TEBLİGAT GEÇERLİ İSE PTT MÜDÜRLÜĞÜNÜN AKSİ 

DÜŞÜNCESİ SONUÇ DOĞURMAZ ..........................................1050

V. DURUŞMANIN İCRASI (HMK m. 151-153) ...................................1050

A- DURUŞMADA SORU YÖNELTME (HMK m. 152)..................105090 İçindekiler

1- Taraf Vekillerinin Soru Yöneltmesi........................................1050

2- Tarafların Soru Yöneltmesi.....................................................1050

B- DURUŞMADA KAYIT VE YAYIN YASAĞI (HMK m. 153)..1051

1- Fotoğraf Çekilemez.................................................................1051

2- Ses ve Görüntü Kaydı Yapılamaz...........................................1051

3- Zorunlu Durumda Mahkemece Çekim Yapılabilir ve Kayıt 

Alınabilir.................................................................................1051

a. Hiçbir Yerde Yayımlanamaz............................................1051

b. İzin İle Yayınlanabilir......................................................1051

c. Dava Dosyasında Saklı Tutulur .......................................1051

4- Kişilik Haklarını İlgilendiren Belge ve Tutanak İzin İle 

Yayınlanabilir .........................................................................1052

C- DURUŞMADA MAZERET HAKKINDA İŞLEM 

YAPILMALIDIR ..........................................................................1052

1- Mazeret Hakkında Ara Kararı Verilmelidir............................1052

2- Mazeret Kabul Edilirse Duruşma Günü Bildirilmelidir..........1052

VI. DURUŞMANIN SES VE GÖRÜNTÜ NAKLEDİLMESİ 

YOLUYLA VEYA BAŞKA YERDE İCRASI (HMK m. 149) ...1053

A- DURUŞMANIN SES VE GÖRÜNTÜ NAKLEDİLMESİ 

YOLUYLA İCRASI (HMK m. 149).............................................1053

1- Taraflara İlişkin İşlemlerde (HMK m. 149 f. I) ......................1053

a. Taraflardan Birinin Talebi Gerekir ..................................1053

b. Bulundukları Yerden Duruşmaya Katılabilir ...................1054

c. Usul İşlemleri Yapabilir...................................................1054

2- Vekillerine İlişkin İşlemlerde (HMK m. 149 f. I)...................1054

3- Tanığa, Bilirkişiye ve Uzmana İlişkin İşlemlerde 

(HMK m. 149 f. II) .................................................................1054

a. Tanığa İlişkin İşlemler (HMK m. 149 f. II, 240) .............1054

b. Bilirkişiye İlişkin İşlemler (HMK m. 149 f. II, 266)........1054

c. Uzmana İlişkin İşlemler (HMK m. 149 f. II, 293) ...........1054

4- Üzerinde Serbestçe Tasarruf Edemeyecekleri Dava ve İşlerde 

(HMK m. 149 f. III)................................................................1055

B- DURUŞMANIN BAŞKA YERDE İCRASI 

(HMK m. 149 f. I-III)....................................................................1055

C- UYGULANMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR 

(HMK m. 149 f. V)........................................................................1055

VII. DURUŞMA DÜZEN VE DİSİPLİNİNİ BOZMANIN 

YAPTIRIMLARI................................................................................1055İçindekiler 91

A- UYARMA .....................................................................................1056

1- VEKİLİ UYARMA ................................................................1056

a. Uygun Olmayan Tutum ve Davranışta Bulunmak 

(HMK m. 79 f. I)..............................................................1056

b. Duruşma Düzenini Bozmak (HMK m. 151 f. I)...............1056

c. Tanığa Yasak Olan Davranışlarda Bulunmak 

(HMK m. 262, 151 f. I)....................................................1056

aa. Sözünü Kesmek.........................................................1057

bb. Övmek.......................................................................1057

aaa. Sözle Övmek .....................................................1057

bbb. Hareketle Övmek...............................................1057

cc. Tahkir Etmek.............................................................1057

2- DAVASINI KENDİSİ TAKİP EDENİ UYARMA................1057

a. Uygun Olmayan Tutum ve Davranışta Bulunmak 

(HMK m. 79 f. II).............................................................1057

b. Tanığa Yasak Olan Davranışlarda Bulunmak 

(HMK m. 262) .................................................................1058

aa. Sözünü Kesmek.........................................................1058

bb. Övmek.......................................................................1058

aaa. Sözle Övmek .....................................................1058

bbb. Hareketle Övmek...............................................1058

cc. Tahkir Etmek.............................................................1058

c. Duruşma Düzenini Bozmak (HMK m. 151 f. I)...............1058

B- DURUŞMA SALONUNDAN ÇIKARTMA ................................1058

1- Davasını Kendisi Takip Eden Çıkartılabilir............................1059

a. Uygun Olmayan Tutum ve Davranışta Bulunmak 

(HMK m. 79 f. II).............................................................1059

b. Duruşma Düzenini Bozmak (HMK m. 151 f. I)...............1059

c. Kayıt ve Yayın Yasağına Uymamak

(HMK m. 153 f. II)..........................................................1059

d. Tanığa Yasak Olan Davranışlarda Bulunmak 

(HMK m. 262, 79 f. II, 151 f. I).......................................1060

aa. Sözünü Kesmek.........................................................1060

bb. Övmek.......................................................................1060

aaa. Sözle Övmek .....................................................1060

bbb. Hareketle Övmek...............................................1060

cc. Tahkir Etmek.............................................................1061

2- Vekil Çıkartılamaz (HMK m. 151 f. I) ...................................106192 İçindekiler

C- CEZALANDIRMA .......................................................................1062

1- Disiplin Para Cezası................................................................1062

a. Tanık Hakkında (HMK m. 253 f. I) .................................1062

aa. Çağrıya Uymama Sonucu (HMK m. 245).................1062

bb. Çekinmenin Kabul Edilmemesi Sonucu 

(HMK m. 253 f. I).....................................................1062

aaa. Kanuni Bir Sebep Göstermeden Tanıklıktan 

Çekinme ............................................................1062

bbb. Yemin Etmeme..................................................1063

ccc. Göstermiş Olduğu Sebep Mahkemece Kabul 

Edilmemesine Rağmen Tanıklık Yapmaktan 

Çekinme ............................................................1063

b. Bilirkişi Hakkında ............................................................1063

aa. Çağrıya Uymama Sonucu (HMK m. 269 f. II, 245)..1063

bb. Yemin Etmekten Kaçınma Sonucu (HMK m. 269 

f. II, 253 f. I)..............................................................1064

cc. Süresinde Oy ve Görüş Bildirmekten Kaçınma Sonucu 

(HMK m. 269 f. II)....................................................1064

c. Üçüncü Kişi Hakkında .....................................................1064

aa. Belgenin İncelenmesine Engel Olan 

(HMK m. 218 f. II)....................................................1064

bb. Keşfe Karşı Koyan (HMK m. 291 f. III)...................1065

2- Disiplin Hapsi Cezası..............................................................1065

a. Taraflar Hakkında ............................................................1065

aa. İhtara Rağmen Düzeni Bozmak 

(HMK m. 151 f. II-III)...............................................1065

aaa. Derhâl Yakalanır (HMK m. 151 f. II) ...............1065

bbb. Dört Güne Kadar Disiplin Hapsi Uygulanır 

(HMK m. 151 f. II)............................................1066

bb. İhtara Rağmen Uygunsuz Söz Söylemeye veya 

Davranışta Bulunmaya Devam Etmek 

(HMK m. 151 f. II)....................................................1066

cc. Kayıt ve Yayın Yasağına Uymamak 

(HMK m. 153 f. II)....................................................1066

dd. Tanığa Yasak Olan Davranışlarda Bulunmak 

(HMK m. 262)..........................................................1067

aaa. Sözünü Kesmek.................................................1067

bbb. Övmek ...............................................................1067

aaaa. Sözle Övmek ............................................ 1067İçindekiler 93

bbbb. Hareketle Övmek...................................... 1067

ccc. Tahkir Etmek.....................................................1068

b. Tanık Hakkında................................................................1068

aa. Sorulara Cevap Vermeme (HMK m. 253 f. II)..........1068

bb. Yemin Etmeme (HMK m. 253 f. II)..........................1068

D- TUTANAK DÜZENLEME ..........................................................1068

1- Vekil Olmayan Hakkında .......................................................1068

2- Vekil Hakkında.......................................................................1069

a. Disiplin Suçunda..............................................................1069

aa. Duruşma Sırasında Uygun Olmayan Tutum ve 

Davranışta Bulunan (HMK m. 79 f. I) ......................1069

bb. Kötüniyetle Vekâletname İbraz Etmeyen 

(HMK m. 77 f. II)......................................................1069

b. Adli Suçlarda ...................................................................1069

aa. Duruşma Sırasında Uygun Olmayan Tutum ve 

Davranışta Bulunan (HMK m. 79 f. I) ......................1070

bb. Kötüniyetle Vekâletname İbraz Etmeyen 

(HMK m. 77 f. II)......................................................1070

3- Tanık Hakkında (HMK m. 264 f. I)........................................1070

a. Yalan Söyleyen Tanık......................................................1070

b. Menfaat Temin Eden Tanık .............................................1070

E- TUTUKLAMA..............................................................................1070

1- Uygun Olmayan Söz Sebebiyle (HMK m. 79 f. I)..................1071

2- Uygun Olmayan Davranış Sebebiyle (HMK m. 79 f. I) .........1071

3- Mahkemenin Düzenini Bozan Eylem Sebebiyle 

(HMK m. 151 f. III)................................................................1071

4- Yalan Yere veya Menfaat Temin Ederek Tanıklık Sebebiyle 

(HMK m. 264 f. II) .................................................................1071

a. Tanığın Tutuklanması ......................................................1072

b. Suç Ortaklarının Tutuklanması ........................................1072

F- ÖDETTİRME................................................................................1072

1- Tanık Hakkında ......................................................................1072

a. Çağrıya Uymama Sonucu (HMK m. 245) .......................1072

b. Çekinmenin Kabul Edilmemesi Sonucu 

(HMK m. 253 f. I)............................................................1072

2- Üçüncü Kişi Hakkında............................................................1072

a. Belgenin İncelenmesine Engel Olan 

(HMK m. 218 f. II)...........................................................107394 İçindekiler

b. Keşfe Karşı Koyan Hakkında (HMK m. 291 f. III) .........1073

3- Avukat Hakkında (HMK m. 77 f. II) ......................................1073

G- ZOR KULLANMA .......................................................................1074

1- Tanık Hakkında (HMK m. 245)..............................................1074

2- Bilirkişi Hakkında (HMK m. 268, 245)..................................1074

3- Üçüncü Kişi Hakkında............................................................1074

a. Belgenin İncelenmesine Engel Olan (HMK m. 218 f. II) 1074

b. Keşfe Karşı Koyan Hakkında (HMK m. 291 f. III) .........1075

4- İhtiyati Tedbir Kararının Uygulanmasında 

(HMK m. 393 f. III)................................................................1075

VIII. DURUŞMAYA TARAFLARIN GELMEMESİ VE SONUÇLARI 

(HMK m. 150).....................................................................................1075

A- TARAFLAR USULÜNE UYGUN ŞEKİLDE DAVET EDİLMİŞ 

OLMALIDIR (HMK m. 150 f. I)..................................................1076

B- DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KOŞULLARI 

GERÇEKLEŞMELİDİR ...............................................................1076

1- Taraflar Duruşmaya Gelmemiş ve Mazeret Dilekçesi 

Göndermemiş Olabilir (HMK m. 150 f. I)..............................1076

2- Taraflar Duruşmaya Gelip Davayı Takip Etmeyeceklerini 

Bildirmiş Olabilir (HMK m. 150 f. I) .....................................1077

3- Taraflar Duruşmaya Gelmemiş ve Mazeret Dilekçesi 

Gönderilmiş Olabilir...............................................................1077

a. Mazeret Kabul Edilirse Yeni Duruşma Günü Belirlenir..1077

b. Mazeret Kabul Edilmezse Dosya İşlemden Kaldırılır......1077

4- Taraflardan Biri Duruşmaya Gelmemiş Diğeri Gelmiş 

Olabilir....................................................................................1077

a. Gelen Tarafın Talebi Üzerine Dosya İşlemden Kaldırılır 

(HMK m. 150 f. II)...........................................................1077

b. Gelen Tarafın Talebi Üzerine Gelmeyenin Yokluğunda 

Duruşmaya Devam Edilir (HMK m. 150 f. II).................1078

5- Duruşma Gününün Belli Edilmesi İçin Başvuru Gereken 

Hâllerde Gün Tespit Ettirilmemiş Olabilir 

(HMK m. 150 f. III)................................................................1078

C- GEÇERLİ BİR ÖZRÜ OLMAKSIZIN DURUŞMAYA GELMEYEN 

TARAF YOKLUĞUNDA YAPILAN İŞLEMLERE İTİRAZ 

EDEMEZ. (HMK m. 150 f. I) .......................................................1079

IX. DOSYASI İŞLEMDEN KALDIRILMIŞ DAVANIN 

YENİLENMESİ..................................................................................1079

A- DOSYASI İŞLEMDEN KALDIRILMIŞ OLAN DAVA ÜÇ AY 

İÇİNDE YENİLENEBİLİR (HMK m. 150 f. IV) .........................1079İçindekiler 95

1- Dava İşlemden Kaldırıldığı Tarihten Başlayarak Üç Ay İçinde 

Yenilenebilir ...........................................................................1079

2- Dava Taraflardan Birinin Dilekçe İle Başvurusu Üzerine 

Yenilenebilir ...........................................................................1080

3- Yenileme Dilekçesi Duruşma Gün, Saat ve Yeri İle Birlikte 

Taraflara Tebliğ Edilir ............................................................1080

4- Bir Ay Geçtikten Sonra Yenileme Talebinde Yeniden Harç

Alınır.......................................................................................1080

a. Harç Yenileyen Tarafça Ödenir .......................................1081

b. Harç Karşı Tarafa Yüklenemez........................................1081

c. Harç Verilerek Yenilenen Dava Eski Davanın Devamı 

Sayılır...............................................................................1081

5- Dosyanın Bir Kez İşlemden Kaldırılması İmkânı Vardır 

(HMK m. 320 f. IV)................................................................1081

B- DOSYASI İŞLEMDEN KALDIRILMIŞ OLAN DAVA ÜÇ AY 

İÇİNDE YENİLENMEYEBİLİR (HMK m. 150 f. V)..................1082

1- Dava Sürenin Dolduğu Gün İtibarıyla Açılmamış Sayılır.........1082

2- Mahkemece Kendiliğinden Karar Verilerek Kayıt Kapatılır..1082

3- Açılmamış Sayılan Davadaki Talep Dahi Vaki Olmamış 

Sayılır (HMK m. 150 f. VII)...................................................1082

§ 56. NAFAKA DAVASINDA ESKİ HALE GETİRME (HMK m. 95-101)..1083

I. ESKİ HALE GETİRME KOŞULLARI..............................................1083

A- İŞLEM İÇİN KESİN SÜRE BELİRLENMİŞ OLMALIDIR........1083

1- Kanunların Belirlediği Kesin Süre (HMK m. 94 f. I) .............1083

2- Hâkim Tarafından Belirlenen Kesin Süre (HMK m. 94 f. II).1083

B- İŞLEM ELDE OLMAYAN SEBEPLERLE YAPILAMAMIŞ 

OLMALIDIR (HMK m. 95 f. I)....................................................1083

1- Haklı Sebep Bulunmalıdır.........................................................1084

2- Objektif Sebep Bulunmalıdır..................................................1084

3- Geçerli Sebep Bulunmalıdır....................................................1084

C- İŞLEM İÇİN AYNI SONUCA BAŞKA BİR HUKUKİ YOLDAN 

ULAŞILAMIYOR OLMALIDIR (HMK m. 95 f. II)..................1085

D- İŞLEM İÇİN ESKİ HALE GETİRME TALEP EDİLMELİDİR ..1085

1- Süresinde Talep Edilmelidir (HMK m. 96)...............................1085

2- Dilekçeyle Talep Edilmelidir (HMK m. 97)...........................1086

3- Hangi Mahkemede İnceleme Yapılacak İdiyse O Mahkemeden 

Talep Edilir (HMK m. 98 f. I).................................................1086

II. ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN İNCELENMESİ....................108696 İçindekiler

A- YARGILAMANIN ERTELENMESİNE KARAR VERİLEBİLİR 

(HMK m. 99).................................................................................1087

B- İCRANIN GERİ BIRAKILMASINA KARAR VERİLEBİLİR 

(HMK m. 99).................................................................................1087

C- ÖN SORUNLAR HAKKINDAKİ USULE GÖRE İNCELENİR 

(HMK m. 100 f. I) .........................................................................1087

III. ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN KARARA BAĞLANMASI ..1087

A- TALEBİN REDDİNE KARAR VERİLEBİLİR ...........................1087

B- TALEBİN KABULÜNE KARAR VERİLEBİLİR 

(HMK m. 100 f. II)........................................................................1088

C- GİDERLER HAKKINDA KARAR VERİLİR (HMK m. 101)....1088

1- Talepte Bulunan Tarafa Yükletilir..........................................1088

2- Karşı Taraf Giderlerin Artmasına Sebep Olmuşsa Dikkate 

Alınır.......................................................................................1088

§ 57. NAFAKA DAVASINDA YARGILAMA GİDERLERİ 

(HMK m. 323-333) ....................................................................................1089

I. HARÇLAR (HMK m. 323 f. I/a).............................................................1089

A- BAŞVURMA HARCI (HK m. 27)................................................1090

B- KARAR VE İLAM HARCI (HMK m. 323 f. I/a).........................1090

II. MASRAFLAR (HMK m. 323 f. I/b-g) ...............................................1090

A- GENEL OLARAK ........................................................................1090

B- KAPSAMI.....................................................................................1090

1- Tebliğ ve Posta Giderleri (HMK m. 323 f. I/b).......................1091

2- Dosya ve Sair Evrak Giderleri (HMK m. 323 f. I/c)...............1091

3- Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri ve Protesto, İhbar, 

İhtarname ve Vekâletname Düzenlenmesine İlişkin Giderler 

(HMK m. 323 f. I/ç)................................................................1091

4- Keşif Giderleri (HMK m. 323 f. I/d).......................................1091

5- Tanığa Ödenen Ücret ve Giderler (HMK m. 323 f. I/e)..........1092

6- Bilirkişiye Ödenen Ücret ve Giderler (HMK m. 323 f. I/e)....1092

7- Resmî Dairelerden Alınan Belgeler İçin Ödenen Harç, Vergi, 

Ücret ve Sair Giderler (HMK m. 323 f. I/f)............................1092

8- Vekil İle Takip Edilmeyen Davalarda Tarafların Hazır 

Bulundukları Günlere Ait Gündelik, Seyahat ve Konaklama 

Giderleri (HMK m. 323 f. I/g) ................................................1092

9- Vekili Bulunduğu Hâlde Mahkemece Çağrılan Taraf İçin 

Gündelik, Yol ve Konaklama Giderleri (HMK m. 323 f. I/g) 1092

10- Yargılama Sırasında Yapılan Diğer Giderler 

(HMK m. 323 f. I/h)................................................................1092İçindekiler 97

11- Resen Yapılması Gereken İşlemlere İlişkin Giderler 

(HMK m. 325) ........................................................................1093

III. VEKÂLET ÜCRETİ...........................................................................1093

A- GENEL KURALLAR ...................................................................1093

1- Yargılama Giderlerine Dahildir (HMK m. 323 f. I/ğ, 330).....1093

2- Katma Değer Vergisine Hükmedilemez .................................1093

3- Anlaşmazlığın Giderilme Anı Dikkate Alınmalıdır................1094

4- Kesinleşen Yönler Dikkate Alınmalıdır..................................1094

5- Taraf Lehine Hükmedilir (HMK m. 330) ...............................1094

6- İstifa Etme Engel Değildir......................................................1095

7- Miktarı Hakim Takdir Eder ....................................................1095

8- Boşanmanın Eki İsteklerde Verilemez....................................1095

9- Karar Tarihindeki Tarifeye Göre Karar Verilir.......................1095

10- Geçici Tedbir Nafakasında Verilemez (TMK m. 169) ...........1096

11- Vekille Temsil Yoksa Verilemez............................................1096

12- Bir Yıllık Tutar Esas Alınır ....................................................1096

13- Hükmolunan Nafaka Üzerinden Verilir..................................1097

a. İlk Kez Verilende Verilen Miktar Üzerinden...................1097

b. Artırımda Artırım Miktarı Üzerinden ..............................1097

c. Azaltmada Azaltma Miktarı Üzerinden ...........................1098

14- Her Dava İçin Ayrı Verilir (AAÜT m. 8) ...............................1099

a. Karşı Davada (AAÜT m. 8).............................................1099

b. Birleşen Davada (AAÜT m. 8) ........................................1099

c. Ayrılan Davada (AAÜT m. 8) ...........................................1100

15- Maktu Ücretin Altında Kalamaz (AAÜT m. 9 f. I).................1100

16- Tarifede Yazılı Miktardan Az ve Üç Katından Çok Olamaz 

(AAÜT m. 3 f. I).....................................................................1100

17- GÖNDERME KARARLARINDA VERİLEMEZ 

(AAÜT m. 7 f. III) ..................................................................1101

18- BİRDEN ÇOK AVUKATLA TEMSİLDE TEK VERİLİR 

(AAÜT m. 4) ..........................................................................1101

19- AVUKATLIK ASGARİ ÜCRET TARİFESİNE GÖRE 

VERİLİR ................................................................................1101

20- BABALIK DAVASIYLA BİRLİKTE TALEP HALİNDE 

HÜKMEDİLEMEZ ................................................................1101

B- KARARIN NİTELİĞİ DİKKATE ALINMALIDIR.....................1102

1- Dava Kabul Edilmişse ............................................................1102

a. Dava Kabul Edilmişse......................................................110298 İçindekiler

aa. Dava Tamamen Kabul Edilmişse ..............................1102

bb. Dava Kısmen Kabul Edilmişse ..................................1102

b. Karşı Dava Kabul Edilmişse (AAÜT m. 8) .....................1103

aa. Karşı Dava Tamamen Kabul Edilmişse ....................1103

bb. Karşı Dava Kısmen Kabul Edilmişse ........................1103

c. Birleşen Dava Kabul Edilmişse .......................................1104

aa. Birleşen Dava Tamamen Kabul Edilmişse ................1104

bb. Birleşen Dava Kısmen Kabul Edilmişse ...................1104

d. Terditli Dava Kabul Edilmişse.........................................1105

aa. Terditli Dava Tamamen Kabul Edilmişse .................1105

bb. Birleşen Dava Kısmen Kabul Edilmişse ...................1105

2- Dava Ret Edilmişse.................................................................1106

a. Tamamen Reddedilmişse .................................................1106

b. Kısmen Reddedilmişse.....................................................1106

3- Davanın İşlemden Kaldırılmasına Karar Verilmişse ..............1106

4- Dava Konusuz Kalmışsa (AAÜT m. 6) ..................................1106

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanmadan Önce ....................1107

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra....................1107

5- Davadan Feragat Edilmişse (AAÜT m. 6)..............................1107

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanmadan Önce ......................1107

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra ....................1108

6- Dava Kabul İle Sonuçlanmışsa (AAÜT m. 6) ........................1108

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanmadan Önce ....................1108

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra ....................1108

7- Dava Sulh İle Sonuçlanmışsa (AAÜT m. 6)...........................1109

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanmadan Önce ....................1109

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra ....................1109

8- Görevsizlik Kararı Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I)....................1109

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanmadan Önce ....................1110

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra ....................1110

9- Yetkisizlik Kararı Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I).....................1110

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanmadan Önce ....................1110

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra ....................1110

10- Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmişse 

(AAÜT m. 7 f. I).....................................................................1111

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanmadan Önce ....................1111İçindekiler 99

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra....................1111

11- Davanın Nakli Kararı Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) ...............1112

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanmadan Önce ....................1112

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra ....................1112

12- Husumet Nedeniyle Davanın Reddine Karar Verilmişse 

(AAÜT m. 7 f. II) ...................................................................1112

III. YARGILAMA GİDERLERİ İÇİN AVANS YATIRMA 

YÜKÜMLÜLÜĞÜ .............................................................................1112

A- GENEL OLARAK ........................................................................1112

B- DELİL AVANSI (HMK m. 324)...................................................1113

1- Kavram (HMK m. 324 f. I)............................................................1113

2- Taraflarca Getirilme İlkesinin Uygulandığı Davalarda 

(HMK m. 25) ..........................................................................1114

a. Verilen Kesin Süre Usulüne Uygun Olmalıdır.................1114

b. Verilen Kesin Süre İçinde Delil Avansı Yatırılmalıdır 

(HMK m. 324 f. I)............................................................1115

aa. Yatırılmazsa Delilin İkamesinden Vazgeçilmiş Sayılır 

(HMK m. 324 f. II)....................................................1115

bb. Diğer Taraf Bu Avansı Yatırabilir 

(HMK m. 324 f. II)....................................................1116

c. Aynı Delilin İkamesinde Yarı Yarıya Avans Olarak Ödenir 

(HMK m. 324 f. I)............................................................1116

3- Kendiliğinden Araştırma İlkesinin Uygulandığı Davalarda 

(HMK m. 325) ........................................................................1116

C- GİDER AVANSI (HMK m. 114/g, 120).......................................1116

D- AVANSIN İADESİ (HMK m. 333)..............................................1117

IV. YARGILAMA GİDERLERİNE HÜKMEDİLMESİ .........................1117

A- MAHKEMECE RESEN HÜKMEDİLİR (HMK m. 332 f. I) .......1117

B- HÜKÜM ALTINDA GÖSTERİLİR (HMK m. 332 f. II) .............1119

1- Tutarı ......................................................................................1119

2- Hangi Tarafa Yükletildiği.......................................................1119

3- Hangi Oranda Yükletildiği......................................................1119

4- Dökümü ..................................................................................1119

5- Hükümden Sonraki Yargılama Giderlerinin Ödenme Şekli ...1120

C- ESASTAN SONUÇLANMAYAN DAVADA HÜKMEDİLMESİ 

(HMK m. 331)...............................................................................1120

2- Görevsizlik ve Yetkisizlik Verilmesi (HMK m. 331 f. II)......1120

a. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmişse...........1120100 İçindekiler

b. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmemişse ......1121

3- Davanın Açılmamış Sayılması (HMK m. 331 f. III)........1121

D- KESİNLEŞEN GİDERLER DİKKATE ALINMALIDIR ............1122

V. YARGILAMA GİDERLERİNDEN SORUMLULUK.......................1122

A- ALEYHİNE HÜKÜM VERİLEN TARAFTAN ALINMASINA 

KARAR VERİLİR (HMK m. 326 f. I)..........................................1122

B- İKİ TARAFTAN HER BİRİ KISMEN HAKLI ÇIKARSA 

(HMK m. 326 f. II)........................................................................1123

C- ALEYHİNE HÜKÜM VERİLENLER BİRDEN FAZLA İSE 

(HMK m. 326 f. III).......................................................................1123

D- DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRILIK VARSA .....................1123

1- Gereksiz Yere Davanın Uzamasına Sebebiyet Vermek 

(HMK m. 327 f. I)...................................................................1123

2- Gereksiz Yere Gider Yapılmasına Sebebiyet Vermek 

(HMK m. 327 f. I)...................................................................1124

3- Davacıyı Davalı Sıfatı Kendisine Aitmiş Gibi Yanıltmak 

(HMK m. 327 f. II) .................................................................1124

E- İSTEMEDİĞİNİ AÇIKLAYANIN GİDERİ ÜZERİNDE 

BIRAKILIR...................................................................................1124

F- BARO GÖREVLENDİRMİŞSE HAZİNEDEN VERİLEMEZ....1124

G- TARAF OLMAYAN KURUM LEHİNE HÜKMEDİLEMEZ.....1125

H- DAVANIN AÇILMASINA SEBEBİYET VERMEMİŞ OLMAK 

(HMK m. 312 f. II)........................................................................1125

I- HER DAVA İÇİN AYRI VERİLİR..............................................1125

§ 58. NAFAKA DAVASINDA DOSYA İLE İLGİLİ İŞLEMLER 

(HMK m. 159-162) ....................................................................................1126

I. DOSYANIN DÜZENLENMESİ (HMK m. 159-160)........................1126

A- DOSYAYA BELGE KONULMASI (HMK m. 159 f. I) ..............1126

B- DOSYANIN BAŞKA YERE GÖNDERİLMESİ 

(HMK m. 159 f. II)........................................................................1126

C- DOSYA İÇİN DİZİ LİSTESİNİN DÜZENLENMESİ 

(HMK m. 160)...............................................................................1126

II. DOSYANIN İNCELENMESİ (HMK m. 161-162)............................1127

A- DOSYANIN TARAFLARCA İNCELENMESİ (HMK m. 161) .1127

B- DOSYANIN İLGİLİLERCE İNCELENMESİ (HMK m. 161).....1127

C- DOSYANIN HÂKİMİN İNCELEMESİNE HAZIR TUTULMASI 

(HMK m.162)................................................................................1127

§ 59. NAFAKA DAVASINDA ÖN SORUN VE BEKLETİCİ SORUN 

(HMK m. 163- 165) ...................................................................................1128İçindekiler 101

I. NAFAKA DAVASINDA ÖN SORUN (HMK m. 163- 164).............1128

A- ÖN SORUNUN İLERİ SÜRÜLMESİ (HMK m. 163) .................1128

1- İleri Sürebilecek Olan .............................................................1128

2- İleri Sürme Şekli.....................................................................1128

a. Dilekçe Vermek Suretiyle İleri Sürme .............................1128

b. Duruşma Sırasında Sözlü Olarak İleri Sürme ..................1128

B- ÖN SORUNUN İNCELENMESİ (HMK m. 164).........................1129

1- Cevabını Bildirmesi İçin Diğer Tarafa Tefhim veya Tebliğ 

Eder (HMK m. 164 f. I) ..........................................................1129

2- Uyuşmazlık Varsa Hâkim Gerekirse Tarafları Davet Edip 

Dinledikten Sonra Kararını Verir (HMK m. 164 f. II)............1129

3- Ön Sorun Hakkındaki Karar Taraflara Tefhim veya Tebliğ 

Edilir (HMK m. 164 f. III)......................................................1129

II. NAFAKA DAVASINDA BEKLETİCİ SORUN 

(HMK m. 163- 165) ............................................................................1130

A- HÜKÜM VERİLEBİLMESİNDE BEKLETİCİ SORUN 

(HMK m. 165 f. I) .........................................................................1130

1- Ceza Davasının Varlığı...........................................................1130

2- Soybağının Reddi Davasının Varlığı ......................................1131

3- Diğer Bekletici Sorunlar.........................................................1131

B- DAVANIN İNCELENMESİ VE SONUÇLANDIRILMASINDA 

BEKLETİCİ SORUN (HMK m. 165 f. II) ....................................1131

§ 60. NAFAKA DAVALARININ BİRLEŞTİRİLMESİ (HMK m. 166) ......1132

I. AYNI YARGI ÇEVRESİNDE YER ALAN MAHKEMELERDE

AÇILAN DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ...................................1132

A- AYNI DÜZEY VE SIFATTAKİ HUKUK MAHKEMELERİNDE 

AÇILMIŞ DAVALAR BULUNMALIDIR (HMK m. 166 f. I)....1132

1- Bağımsız Dava Olabilir ..........................................................1132

2- Karşı Dava Olabilir.................................................................1133

B- AÇILMIŞ DAVALAR ARASINDA BAĞLANTI BULUNMALIDIR 

(HMK m. 166 f. IV) ......................................................................1133

1- Davaların Aynı veya Birbirine Benzer Sebeplerden Doğması1133

2- Biri Hakkında Verilecek Hükmün Diğerini Etkileyecek 

Nitelikte Bulunması ................................................................1134

C- TALEP ÜZERİNE VEYA KENDİLİĞİNDEN 

BİRLEŞTİRİLEBİLİR (HMK m. 166 f. I)....................................1134

1- Talep Üzerine Birleştirilebilir ...................................................1134

2- Kendiliğinden Birleştirilebilir.................................................1135102 İçindekiler

D- BİRLEŞTİRME KARARI İKİNCİ DAVANIN AÇILDIĞI 

MAHKEMECE VERİLİR (HMK m. 166 f. I) ..............................1135

E- BİRLEŞTİRME KARARI DAVANIN HER AŞAMASINDA

VERİLEBİLİR (HMK m. 166 f. I)................................................1135

F- DAVALAR İLK DAVANIN AÇILDIĞI MAHKEMEDE 

BİRLEŞTİRİLEBİLİR ..................................................................1135

G- BİRLEŞTİRME KARARI İLK DAVANIN AÇILDIĞI 

MAHKEMEYİ BAĞLAR (HMK m. 166 f. I) ..............................1136

H- BİRLEŞTİRME KARARI DERHÂL İLK MAHKEMEYE 

BİLDİRİLİR (HMK m. 166 f. III).................................................1136

I- BİRLEŞTİRİLEN DAVALARDAKİ TALEPLER AYRI OLARAK 

DEĞERLENDİRİLİR ...................................................................1136

İ- BİRLEŞEN DAVALAR BAĞIMSIZLIKLARINI KORURLAR...1137

II. AYRI YARGI ÇEVRESİNDE YER ALAN MAHKEMELERDE 

AÇILAN DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ...................................1137

A- AYNI DÜZEY VE SIFATTAKİ HUKUK MAHKEMELERİNDE 

AÇILMIŞ DAVALAR BULUNMALIDIR (HMK m. 166 f. II)...1137

B- AÇILMIŞ DAVALAR ARASINDA BAĞLANTI 

BULUNMALIDIR (HMK m. 166 f. IV).......................................1138

1- Davaların Aynı veya Birbirine Benzer Sebeplerden Doğması.1138

2- Biri Hakkında Verilecek Hükmün Diğerini Etkileyecek 

Nitelikte Bulunması ................................................................1138

C- TALEP ÜZERİNE BİRLEŞTİRİLEBİLİR (HMK m. 166 f. II)..1139

D- BİRLEŞTİRME KARARI İKİNCİ DAVANIN AÇILDIĞI 

MAHKEMECE VERİLİR (HMK m. 166 f. II).............................1139

E- BİRLEŞTİRME KARARI DAVANIN HER AŞAMASINDA 

TALEP EDİLEBİLİR (HMK m. 166 f. I) .....................................1140

F- DAVALAR İLK DAVANIN AÇILDIĞI MAHKEMEDE 

BİRLEŞTİRİLEBİLİR ..................................................................1140

G- BİRLEŞTİRME KARARI İLK DAVANIN AÇILDIĞI 

MAHKEMEYİ BAĞLAR (HMK m. 166 f. II)............................1141

H- BİRLEŞTİRME KARARI DERHÂL İLK MAHKEMEYE 

BİLDİRİLİR (HMK m. 166 f. III).................................................1141

I- BİRLEŞTİRİLEN DAVALARDAKİ TALEPLER AYRI OLARAK 

DEĞERLENDİRİLİR ...................................................................1142

İ- BİRİNCİ DAVANIN AÇILDIĞI MAHKEME, TALEBİN KABULÜ 

İLE DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN KARARIN 

KESİNLEŞMESİNDEN İTİBAREN BUNUNLA BAĞLIDIR 

(HMK m. 166 f. II)........................................................................1142

III. KANUN YOLLARI (HMK m. 166 f. V, 168)....................................1142İçindekiler 103

§ 61. NAFAKA DAVASINDA İSTİCVAP (HMK m. 169-175)......................1144

I. GENEL OLARAK..............................................................................1144

II. SORGULANMA KAVRAMI (HMK m. 169-175) ............................1144

A- SORGULANMA VAKIAYA YÖNELİK OLABİLİR .................1145

1- Taraflardan Biri Sorgulanabilir...............................................1145

2- Kendi Aleyhine Vakıalar İçin Sorgulanabilir............................1145

3- Bir veya Birden Çok Vakıa İçin Sorgulanabilir......................1145

B- SORGULANMA İKRAR ELDE ETMEK İÇİN YAPILABİLİR.1146

III. DİNLENİLME KAVRAMI (HMK m. 31, 144 f. I)............................1146

A- AÇIKLAMA AMAÇLI DİNLENİLME (HMK m. 31) ................1146

1- Belirsiz Hususlarda Dinlenilme ..............................................1146

2- Çelişkili Hususlarda Dinlenilme .............................................1146

B- VAKIALAR HAKKINDA DİNLENİLME (HMK m. 144 f. I)...1146

§ 62. NAFAKA DAVASINDA ISLAH (HMK m. 176-182) ...........................1147

I. ISLAHIN KAPSAMI..........................................................................1147

A- GENEL OLARAK (HMK m. 176 f. I, 194).................................1147

1- Vakıalar Değiştirilebilir..........................................................1147

2- Dava Konusu Değiştirilebilir..................................................1147

3- Talep Sonucu Değiştirilebilir..................................................1148

4- Vakıa Eklenebilir....................................................................1148

B- ISLAHI GEREKTİRMEYEN DURUMLAR ................................1148

1- Yasak Kapsamında Kalmayan Durumlarda ............................1149

2- Karşı Tarafın Rıza Gösterdiği Durumlarda.............................1149

3- Daraltma Kapsamında Kalan Durumlarda..............................1149

4- Maddi Hatanın Düzeltildiği Durumlarda (HMK m. 183) .......1149

C- ISLAH YOLUNA BAŞVURULAMAYACAK DURUMLAR....1150

1- Tarafın Değiştirilmesi.............................................................1150

2- İkinci Tanık Listesi Verilmesi (HMK m. 240 f. II)................1150

3- Süresi Geçen İlk İtirazın İleri Sürülmesi.................................1150

4- İkinci Dava Açılaması ............................................................1150

5- Bozma veya Kaldırma Kararından Sonra Tahkikata İlişkin 

İşlem Yapılmamış Olması (HMK m. 177 f. II).......................1151

6- Feragatin Geçersiz Kılınması..................................................1152

7- Kabulün Geçersiz Kılınması...................................................1152

D- ISLAH YOLUNA BAŞVURULABİLECEK DURUMLAR........1153

1- Terditli Dava Açılabilir (HMK m. 111)..................................1153104 İçindekiler

2- Cevap Dilekçesi Verilebilir (HMK m. 128)............................1153

3- Zamanaşımı Defi İleri Sürülebilir...........................................1153

4- Dava Yığılması Yapabilir (HMK m. 110) ..............................1153

5- Bozma veya Kaldırma Kararından Sonra Tahkikata İlişkin 

İşlem Yapılmışsa Verilebilir (HMK m. 177 f. II)...................1154

II. ISLAHIN USULÜ ..............................................................................1154

A- ISLAHIN ZAMANI (HMK m. 177 f. I)........................................1154

1- Kural Olarak ...........................................................................1154

2- İstinafta Islah Yapılamaz (HMK m. 357 f. I)..........................1155

B- ISLAHIN SAYISI (HMK m. 176 f. II) ........................................1155

C- ISLAHIN ŞEKLİ...........................................................................1155

1- Yapılışı Açısından ..................................................................1155

a. Sözlü Olarak (HMK m. 177 f. II)....................................1156

b. Yazılı Olarak (HMK m. 177 f. II)....................................1156

c. Kötüniyetli Olarak (HMK m. 182)...................................1156

2- Kapsamı Açısından.................................................................1156

a. Davanın Tamamen Islahı (HMK m. 180) ........................1156

b. Kısmen Islah (HMK m. 181) ...........................................1157

3- Teminat Açısından (HMK m. 178).........................................1157

4- Yetki Açısından (HMK m. 74 f. I)..........................................1157

5- Harç Açısından .......................................................................1158

6- İzin Açısından.........................................................................1159

7- Delil Bildirme Açısından ........................................................1159

D- ISLAHIN SONUÇLARI (HMK m. 179) ......................................1160

§ 63. NAFAKA DAVASINDA MADDİ HATALARIN DÜZELTİLMESİ 

(HMK m. 183)............................................................................................1162

I. MADDİ HATANIN KONUSU ..........................................................1162

A- HATA DAVA DOSYASINDA BULUNAN BELGELERDE 

OLMALIDIR.................................................................................1162

B- HATA AÇIK OLMALIDIR..........................................................1162

1- Açık Yazı Hataları Düzeltilebilir............................................1162

2- Açık Hesap Hataları Düzeltilebilir..........................................1163

II. MADDİ HATANIN TARAFI.............................................................1163

A- TARAFLARIN HATASI OLABİLİR...........................................1163

B- MAHKEMENİN HATASI OLABİLİR ........................................1163

III. MADDİ HATANIN DÜZELTİLMESİ ..............................................1164

A- KARAR VERİLİNCEYE KADAR DÜZELTİLEBİLİR..............1165İçindekiler 105

B- YARGILAMA GİDERLERİNİN BELİRLENMESİNDE 

DİKKATE ALINIR.......................................................................1165

§ 64. NAFAKA DAVASINDA İSPAT (HMK m. 187-191)..........................1166

I. İSPATIN KONUSU (HMK m. 187)...................................................1166

A- İSPATIN KAPSAMINDA KALAN VAKIALAR........................1166

1- Tarafların Üzerinde Anlaşamadıkları Vakıalar 

(HMK m. 187 f. I)...................................................................1166

2- Uyuşmazlığın Çözümünde Etkili Olabilecek Vakıalar 

(HMK m.187 f. I)....................................................................1167

B- İSPATIN KAPSAMINDA KALMAYAN VAKIALAR ..............1167

1- Çekişmeli Olmayan Vakıalar (HMK m. 187 f. I) ...................1167

2- Herkesçe Bilinen Vakıalar (HMK m. 187 f. II) ......................1168

3- İkrar Edilmiş Vakıalar (HMK m. 187 f. II).............................1168

II. İSPAT HAKKI (HMK m. 189)...........................................................1168

A- KANUNDA BELİRTİLEN SÜRE VE USULE UYGUN 

OLARAK KULLANILIR (HMK m. 189 f. I)...............................1168

B- HUKUKA AYKIRI OLARAK ELDE EDİLMİŞ OLAN 

DELİLLER DİKKATE ALINAMAZ (HMK m. 189 f. II) ..........1168

1- Hukuka Uygun Elde Edilmiş Olan Deliller ............................1168

a. Hayat Alanı Kavramı .......................................................1169

aa. Kamuya Açık Hayat..................................................1169

bb. Özel Hayat.................................................................1169

cc. Gizli Hayat ................................................................1170

b. Haberli Olarak Kurulu Araçlarla Ortak Yaşam Alanında 

Elde Edilen Deliller..........................................................1171

c. Haberli Olarak Kurulu Araçlarla Ortak Yaşam Alanı 

Dışında Elde Edilen Deliller ............................................1171

d. Araçlarla Uyarı Sonucu Elde Edilen Deliller...................1172

2- Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan Deliller.............................1172

a. Taraflarca Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan Deliller.....1172

b. Üçüncü Kişilerce Hukuka Aykırı Elde Edilmiş 

Olan Deliller.....................................................................1173

c. Dava Dosyasında Saklanmalıdır ......................................1173

C- BELİRLİ DELİLLERLE İSPATI GEREKEN BAŞKA 

DELİLLERLE İSPAT OLUNAMAZ (HMK m. 189 f. III) ..........1174

D- DELİLİN CAİZ OLUP OLMADIĞINA MAHKEMECE KARAR 

VERİLİR (HMK m. 189 f. III)......................................................1174

III. İSPAT YÜKÜ (HMK m. 190)............................................................1174106 İçindekiler

A- İSPAT YÜKÜ KURAL OLARAK KENDİ LEHİNE HAK 

ÇIKARAN TARAFA AİTTİR (HMK m. 190 f. I) .......................1174

B- KANUNİ KARİNEYE DAYANMADA İSPAT YÜKÜ 

(HMK m. 190 f. II)........................................................................1174

1- Karine Kavramı ......................................................................1174

a. Kanuni Karineler..............................................................1175

aa. Yapısı ........................................................................1175

bb. Türleri........................................................................1175

aa. Adi/Kesin Olmayan Kanuni Karineler ......................1175

bb. Kesin Kanuni Karineler.............................................1175

b. Fiili Karineler=Emare=Hayatın Olağan Akışı .................1176

2- Kanuni Karinede İspat Yükü ..................................................1176

a. Sadece Karinenin Temelini Oluşturan Vakıayı İspat Yükü 

Altındadır.........................................................................1177

b. Karşı Taraf Kanuni Karinenin Aksini İspat Edebilir........1177

IV. İSPAT TÜRLERİ................................................................................1177

A- ASIL İSPAT ..................................................................................1177

B- KARŞI İSPAT (HMK m. 191)......................................................1177

C- AKSİNİ İSPAT .............................................................................1178

V. İSPAT ÖLÇÜSÜ.................................................................................1179

A- TAM İSPAT ..................................................................................1179

B- YAKLAŞIK İSPAT.......................................................................1179

VI. İSPAT KONUSU KUSUR..................................................................1180

A- KUSUR KAVRAMI .....................................................................1180

1- Kusur Kabul Edilen Vakıalar Açıklanmalıdır.........................1180

2- Usuli Kazanılmış Hak Dikkate Alınır.....................................1181

3- Usulünce Dayanılan Deliller Toplanmadan Kusur 

Belirlenemez ...........................................................................1181

4- Anlaşma Protokolü Sunulması Kusurlu Olunduğuna Karine 

Teşkil Etmez ...........................................................................1182

B- KUSUR BELİRLEMESİNE ESAS ALINAMAYACAKLAR.....1182

1- Usulüne Uygun Dayanılmayan Vakıalar Kusur Olarak 

Yüklenemez ............................................................................1182

2- Usulüne Uygun Dayanılmayan Deliller Dikkate Alınamaz ....1184

a. Dayanılmayan Tanıklar....................................................1184

b. Dayanılmayan Dosyalar...................................................1184

3- Usulüne Uygun Gösterilmeyen Deliller Dikkate Alınamaz....1185İçindekiler 107

a. Dava Dilekçesinde Gösterilmeyen Deliller Dikkate 

Alınamaz ..........................................................................1185

b. Cevap Dilekçesinde Gösterilmeyen Deliller Dikkate 

Alınamaz ..........................................................................1185

4- Kusur Belirlemesinde Yetersiz Tanık Beyanları Esas 

Alınamaz.................................................................................1186

a. Görgüye Dayanmayan Tanık Beyanları...........................1186

b. Soyut Tanık Beyanları .....................................................1186

c. Aktarıma Dayalı Tanık Beyanları ....................................1187

5- Hukuka Aykırı Nitelikteki Deliller Kusur Belirlemesine Esas 

Alınamaz.................................................................................1187

6- Feragat Tarihinden Önceki Olaylar Kusur Belirlemesine Esas 

Alınamaz.................................................................................1187

7- İhtar Tarihinden Önceki Olaylar Kusur Belirlemesine Esas 

Alınamaz.................................................................................1187

8- Barışma Tarihinden Önceki Olaylar Kusur Belirlemesine 

Esas Alınamaz ........................................................................1188

9- Üzerinden Uzun Süre Geçmiş Olaylar Kusur Belirlemesine 

Esas Alınamaz ........................................................................1189

10- Sonrasında Evlilik Birliğinin Sürdürüldüğü Olaylar Kusur 

Belirlemesine Esas Alınamaz .................................................1189

11- İspat Edilmeyen Vakıalar Kusur Belirlemesine Esas 

Alınamaz.................................................................................1189

D- KUSUR OLARAK YÜKLENEMEYECEKLER..........................1190

1- Boşanma İradesinin Açıklanması Kusur Olarak Yüklenemez1190

2- Yükümlülük Kapsamı Dışındaki Vakıalar Kusur Olarak 

Yüklenemez ............................................................................1190

3- Bilgisi Dahilinde Gerçekleşmeyen Vakıalar Kusur Olarak 

Yüklenemez ............................................................................1190

4- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Vakıalar Kusur Olarak 

Yüklenemez ............................................................................1191

5- İradi Olmayan Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez...............1191

6- Elde Olmayan Sebeplerle Gerçekleşen Vakıalar Kusur Olarak 

Yüklenemez ............................................................................1191

7- Ret Konusu Davada Kusur Olarak Belirlenmeyen Vakıalar 

Kusur Olarak Yüklenemez.....................................................1192

8- Reddedilen Dava Öncesi Olaylar Kusur Belirlemesine Esas 

Alınamaz.................................................................................1192

VII. İKRAR (HMK m. 188)........................................................................1192

A- İKRAR KAVRAMI.......................................................................1192108 İçindekiler

1- Basit İkrar (Adi/Eklemesiz İkrar) ...........................................1193

2- Vasıflı İkrar (Mevsuf/Nitelikli İkrar)......................................1193

3- Bileşik İkrar (Mürekkep/Eklemeli İkrar)................................1194

a. Bağlantılı Bileşik İkrar.....................................................1194

b. Bağlantısız Bileşik İkrar...................................................1194

B- İKRARIN ETKİSİ (HMK m. 188)................................................1195

1- İkrar Edilen Vakıalar, Çekişmeli Olmaktan Çıkar..................1195

2- İkrardan Kural Olarak Dönülemez..........................................1195

3- İkrar Sulh Görüşmeleri Sırasında Yapılmışsa Tarafları 

Bağlamaz ................................................................................1195

C- NAFAKA DAVASINDA İKRAR ................................................1196

VIII. SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ (HMK m. 194 f. I) ..............................1196

§ 65. NAFAKA DAVASINDA DELİLLER (HMK m. 192-198) ...................1197

I. GENEL OLARAK..............................................................................1197

A- KESİN DELİLLER .......................................................................1197

1- İkrar (HMK m. 188)................................................................1198

2- Senet (HMK m. 200-224).......................................................1198

3- Yemin (HMK m. 225-239).....................................................1199

4- Kesin Hüküm/İlâm (HMK m. 303).........................................1199

a. Kavram.............................................................................1199

aa. Şekli Anlamda Kesin Hüküm....................................1200

bb. Maddi Anlamda Kesin Hüküm..................................1200

b. Kesin Hüküm Kavramı ....................................................1200

aa. Kesin Delil Teşkil Eder....................................................1201

bb. Adli Gerçeği İfade Eder ............................................1201

cc. Bütün Mahkemeleri Bağlar..............................................1201

c. Koşulları (HMK m. 303 f. I)...................................................1202

aa. Her İki Davanın Taraflarının Aynı Olması Gerekir .........1202

bb. Her İki Davanın Dava Sebeplerinin Aynı Olması 

Gerekir .............................................................................1202

cc. İlk Davanın Hüküm Fıkrası İle İkinci Davaya Ait Talep 

Sonucunun Aynı Olması Gerekir.....................................1203

d. Etki Alanında Kalanlar ...........................................................1203

aa. Hükme Bağlanmış Talepler Hakkında Etkilidir 

(HMK m. 303 f. II)...........................................................1203

bb. Küllî Halefler Hakkında Etkilidir 

(HMK m. 303, f. III) ........................................................1205İçindekiler 109

cc. Devralan, Dava Konusu Şey Üzerinde Sınırlı Bir Ayni Hak 

veya Fer’î Zilyetlik Kazanan Kişiler Hakkında Etkilidir 

(HMK m. 303, f. IV)........................................................1205

e. Etki Alanında Kalmayanlar (HMK m. 303, f. V) ...................1206

B- TAKDİRÎ DELİLLER...................................................................1206

1- Kanunda Düzenlenmemiş Deliller (HMK m. 192).................1206

2- Senet Dışındaki Belgeler/Bilgi Taşıyıcıları (HMK m. 199) ...1207

3- Tanık Beyanı (HMK m. 240-265) ..........................................1208

4- Mahkeme Bilirkişisi Oy ve Görüşü (HMK m. 266-287)........1208

5- Keşif İncelemesi (HMK m. 288-292).....................................1208

6- Uzman/Taraf Bilirkişisi Görüşü (HMK m. 293).....................1208

C- DELİL SÖZLEŞMESİ (HMK m. 193)..........................................1209

1- Delil Sözleşmesi Türleri .........................................................1209

a. Münhasır Delil Sözleşmesi ..............................................1209

b. Münhasır olmayan Delil Sözleşmesi................................1209

2- Delil Sözleşmesinin Yapılışı...................................................1209

3- Nafaka Davasında Delil Sözleşmesi .......................................1210

II. NAFAKA DAVASINDA DELİLİN ÖZELLİKLERİ 

(HMK m. 194-198) .............................................................................1210

A- DELİLİN GÖSTERİLMESİ (HMK m. 194 f. II)..........................1210

1- Kendiliğinden Kural Olarak Delil Toplayamaz 

(HMK m. 25 f. II) ...................................................................1210

2- Ön İnceleme Duruşmasında Verilen İki Haftalık Kesin Süreden 

Sonra Kural Olarak Delil İleri Sürülemez 

(HMK m. 140 f. V).................................................................1211

3- Sonradan Kural Olarak Delil Gösterilemez 

(HMK m. 145 c. 1)..................................................................1211

4- Mahkemece Sonradan Delil Göstermeye İzin Verilebilir 

(HMK m. 145 c. 2)..................................................................1211

a. Yargılamayı Geciktirme Amacı Taşımamalıdır...............1211

b. Önceden Gösterilmesi Mümkün Olmamalıdır .................1212

5- Listede Yer Almayan Kimseler Tanık Olarak Dinlenemez 

(HMK m. 240 f. II) .................................................................1212

6- Birden Çok Tanık Listesi Verilemez (HMK m. 240 f. II).......1212

B- DELİLİN GETİRTİLMESİ (HMK m. 195)..................................1213

C- DELİLDEN VAZGEÇME (HMK m. 196) ...................................1213

D- DELİLİN İNCELENMESİ (HMK m. 197 f. I) .............................1213110 İçindekiler

E- DELİLİN İSTİNABE YOLUYLA TOPLANMASI 

(HMK m. 197 f. II-III)...................................................................1214

F- DELİLİN DEĞERLENDİRİLMESİ (HMK m. 198) ....................1214

§ 66. NAFAKA DAVASINDA BELGE (HMK m. 199) .................................1215

I. BELGE KAVRAMI............................................................................1215

II. NAFAKA DAVASINDA DELİL OLARAK BELGE........................1216

A- YAZILI METİN ............................................................................1216

1- İcra Dosyaları..........................................................................1216

2- Ceza Dosyaları........................................................................1217

a. Diğer Deliller Yetersizse Sonucu Beklenmelidir.............1217

b. Sadece Ceza Dosyasına Dayanılmışsa Sonucu 

Beklenmelidir...................................................................1218

c. Mahkumiyet Kararı Yeterlidir..........................................1218

d. Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması Kararı 

Yeterlidir..........................................................................1218

3- Boşanma Dosyaları.................................................................1219

4- Hazırlık Evrakı........................................................................1219

5- Kişisel Yazılı Metin ................................................................1219

a. Günlük .............................................................................1219

b. Mektup .............................................................................1220

6- Kayıtlar...................................................................................1221

a. Otel Kayıtları ...................................................................1221

b. Pasaport Kayıtları.............................................................1222

c. Bilgisayar Kayıtları..........................................................1222

d. Telefon Kayıtları..............................................................1223

7- Faturalar..................................................................................1224

8- Raporlar ..................................................................................1224

9- Tutanaklar...............................................................................1225

B- BASILI METİN......................................................................1225

C- ÇİZİM, PLAN, KROKİ.................................................................1225

D- FOTOĞRAF, FİLM, GÖRÜNTÜ VEYA SES KAYDI ...............1226

1- Fotoğraf ..................................................................................1226

2- Film.........................................................................................1227

3- Görüntü Kaydı ........................................................................1227

4- Ses Kaydı................................................................................1227

E- ELEKTRONİK ORTAMDAKİ VERİLER...................................1227

F- BENZER BİLGİ TAŞIYICILARI.................................................1228İçindekiler 111

§ 67. NAFAKA DAVASINDA YEMİN (HMK m. 225-239)...........................1229

I. GENEL OLARAK..............................................................................1229

II. DAVALARA GÖRE YEMİN ............................................................1229

A- BOŞANMA DAVASINDA YEMİN ............................................1230

B- DİĞER DAVALARDA YEMİN...................................................1230

§ 68. NAFAKA DAVASINDA TANIK (HMK m. 240-265)...........................1231

I. TANIKLARIN GÖSTERİLMESİ ......................................................1231

A- TARAF OLMAYAN KİŞİLER TANIK GÖSTERİLEBİLİR 

(HMK m. 240 f. I) .........................................................................1231

B- TANIK LİSTESİ SUNULUR (HMK m. 240 f. II)........................1231

1- Tanık Dinletmek İstediği Vakıa Gösterilir..............................1231

2- Tanıkların Adı ve Soyadı Gösterilir........................................1232

3- Tanıkların Tebliğe Elverişli Adresleri Gösterilir....................1232

C- İKİNCİ TANIK LİSTESİ VERİLEMEZ (HMK m. 240 f. II)......1232

D- TANIKLARIN ADRESİ GÖSTERİLMEMİŞ VEYA 

GÖSTERİLEN ADRESTE TANIK BULUNAMAMIŞSA 

KESİN SÜRE VERİLİR (HMK m. 240 f. III) ..............................1233

1- Adres Gösterilmezse Bu Tanığın Dinlenilmesinden Vazgeçilmiş 

Sayılır......................................................................................1233

2- Gösterilen Yeni Adres Doğru Değilse Bu Tanığın 

Dinlenilmesinden Vazgeçilmiş Sayılır....................................1233

E- TANIK SAYISI KURAL OLARAK SINIRLANDIRILAMAZ...1234

F- TANIK USULÜNE UYGUN ŞEKİLDE GÖSTERİLEBİLİR ......1235

G- TANIK GİDERLERİ YATIRILMIŞ OLMALIDIR .....................1235

H- TARAFLARCA GÖSTERİLMEYEN KİŞİ TANIK OLARAK 

DİNLENEMEZ .............................................................................1235

II. TANIKLARIN DAVET EDİLMESİ..................................................1235

A- HAZIR BULUNDURULAN TANIK DİNLENİR 

(HMK m. 243 f. I) .........................................................................1235

B- TARAFLARA TANIKLARINI HAZIR BULUNDURMA 

ZORUNLULUĞU YÜKLENEMEZ.............................................1236

C- HAZIR BULUNDURULMAYAN TANIK KURAL OLARAK 

DAVETİYE İLE ÇAĞRILIR (HMK m. 243 f. I) .........................1236

1- Duruşma Gününden En Az Bir Hafta Önce Tebligat 

Yapılmalıdır (HMK m. 243 f. II)............................................1237

2- Acele Hâllerde Tanığın Daha Önce Gelmesine Karar 

Verilebilir (HMK m. 243 f. II)................................................1237

3- Davetiyeye Gerekli Bilgiler Yazılmalıdır (HMK m. 244).........1237

a. Tanığın Kimlik Özellikleri.................................................1237112 İçindekiler

aa. Tanığın Adı ve Soyadı................................................1237

bb. Tanığın Açık Adresi...................................................1237

b. Tarafların Ad ve Soyadları...............................................1238

aa. Davacının Ad ve Soyadı............................................1238

bb. Davalının Ad ve Soyadı ............................................1238

c. Tanıklık Yapacağı Konu ..................................................1238

d. Hazır Bulunmaya İlişkin Özellikler .................................1239

aa. Hazır Bulunacağı Yer................................................1239

bb. Hazır Bulunacağı Gün...............................................1239

cc. Hazır Bulunacağı Saat...............................................1239

e. Hukuki ve Cezai Sonuçları...............................................1239

aa. Gelmemesinin Sonuçları ...........................................1239

bb. Gelmesine Rağmen Sonuçları ...................................1239

aaa. Tanıklıktan Çekinmesinin Sonuçları .................1240

bbb. Yemin Etmekten Çekinmesinin Sonuçları.........1240

f. Tarife Gereğince Ücret Ödeneceği...................................1240

D- HAZIR BULUNDURULMAYAN TANIK GEREKTİĞİNDE 

BAŞKA ARAÇLARLA ÇAĞRILABİLİR (HMK m. 243 f. III)..1240

1- Davetiye Dışı Araçlar Kullanılabilir.......................................1240

a. Telefon İle Çağrılabilir.....................................................1240

b. Faks İle Çağrılabilir .........................................................1240

c. Elektronik Posta İle Çağrılabilir.......................................1241

2- Davete Rağmen Gelmemeye Bağlanan Sonuçlar 

Uygulanmaz............................................................................1241

E- TANIĞA SORU KÂĞIDI GÖNDERİLEBİLİR (HMK m. 246).1241

1- Hâkim Gerekli Görmelidir......................................................1241

2- Cevaplarını Yazılı Olarak Bildirebilir.....................................1241

3- Cevap Hükme Yeterli Olmalıdır.............................................1241

a. Hâkimin Takdir Etmesine Engel Olamaz.........................1241

b. Yetersiz İse Dinlemek Üzere Davet Edebilir ...................1242

F- TANIK İÇİN ÇAĞRIYA UYMA ZORUNLUDUR 

(HMK m. 245)...............................................................................1242

1- Gelmeyen Tanık Zorla Getirtilir .............................................1242

a. Usulüne Uygun Olarak Çağrılmış Olmalıdır....................1242

b. Mazeret Bildirmemiş Olmalıdır .......................................1243

2- Sebep Olduğu Giderlere Hükmolunur ....................................1243

3- Disiplin Para Cezasına Hükmolunur.......................................1244İçindekiler 113

4- Kanunda Gösterilen Hükümler Saklıdır..................................1244

III. TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKININ KULLANILMASI..........1244

A- KURAL OLARAK (HMK m. 247 f. I) .........................................1244

B- TANIKLIKTAN ÇEKİNME SEBEPLERİ...................................1244

1- Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan Çekinme (HMK m. 247 

f. II, 248).................................................................................1244

a. Evlilik Bağı Ortadan Kalkmış Olsa Dahi İki Taraftan 

Birinin Eşi ........................................................................1244

b. Kendisi Veya Eşinin Altsoy veya Üstsoyu ......................1245

c. Taraflardan Biri İle Arasında Evlatlık Bağı Bulunanlar...1246

d. Üçüncü Derece De Dâhil Olmak Üzere Kan veya Kendisini 

Oluşturan Evlilik Bağı Ortadan Kalkmış Olsa Dahi Kayın 

Hısımları ..........................................................................1246

e. Koruyucu Aile ve Onların Çocukları İle Koruma Altına 

Alınan Çocuk ...................................................................1246

2- Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme (HMK m. 249)...............1246

3- Menfaat İhlali Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme 

(HMK m. 250) ........................................................................1247

a. Maddi Bir Zarar Verecekse..............................................1247

b. Şerefini İhlal Edecek Olacaksa ........................................1247

c. İtibarını İhlal Edecek Olacaksa ........................................1247

ç. Ceza Soruşturmasına Sebep Olacaksa..............................1247

d. Ceza Kovuşturmasına Sebep Olacaksa ............................1247

e. Mesleğine Ait Olan Sırların Ortaya Çıkmasına Sebebiyet 

Verecekse.........................................................................1247

f. Sanatına Ait Olan Sırların Ortaya Çıkmasına Sebebiyet 

Verecekse.........................................................................1248

C- TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKININ İSTİSNALARI 

(HMK m. 251)...............................................................................1248

1- Hukuki İşlemin Yapılması Sırasında Tanık Olan Kimse O İşlem 

Hakkında.................................................................................1248

2- Aile Bireylerinin Doğumundan Kaynaklanan Olaylar

Hakkında................................................................................1248

3- Aile Bireylerinin Ölümünden Kaynaklanan Olaylar 

Hakkında.................................................................................1248

4- Aile Bireylerinin Evlenmelerinden Kaynaklanan Olaylar 

Hakkında.................................................................................1249

5- Aile Bireylerinin Ailevi İlişkilerden Kaynaklı Mali 

Uyuşmazlıklara İlişkin Vakıalar Hakkında.............................1249114 İçindekiler

6- Taraflardan Birinin Hukuki Selefi veya Temsilcisi Olarak 

Kendisinin Yaptığı İşler Hakkında .........................................1250

D- TANIKLIKTAN ÇEKİNMENİN BİLDİRİLMESİ ......................1250

1- Bildirim Konusu (HMK m. 252 f. I).......................................1250

a. Çekinme Sebebi Bildirilmelidir .......................................1250

b. Çekinme Delili Bildirilmelidir .........................................1251

2- Bildirim Şekli (HMK m. 252 f. I)...........................................1251

a. Yazılı Bildirim .................................................................1251

b. Sözlü Bildirim..................................................................1251

3- Bildirimin Sonucu (HMK m. 252 f. II)...................................1251

E- TANIKLIKTAN ÇEKİNMENİN İNCELENMESİ ......................1251

1- Çekinmenin Haklı Olduğuna Karar Verilebilir 

(HMK m. 252 f. III)................................................................1251

2- Çekinmenin Haklı Olmadığına Karar Verilebilir....................1251

a. Yeniden Dinlenilmek Üzere Yargılama Başka Güne 

Bırakılır (HMK m. 253 f. I) .............................................1252

b. Disiplin Para Cezasına Hükmolunur (HMK m. 253 f. I) .1252

c. Sebep Olduğu Giderlere Hükmolunur 

(HMK m. 253 f. I)............................................................1252

d. Direnirse Disiplin Hapsine Mahkûm Edilir 

(HMK m. 253 f. II)...........................................................1252

III. TANIKLARIN DİNLENİLEMEMESİ...............................................1252

A- TANIĞIN LİSTEDE GÖSTERİLMEMİŞ OLMASI 

(HMK m. 240 f. II)........................................................................1252

B- TANIKLIĞININ DOĞRULUĞU KONUSUNDA KUŞKUYU 

GEREKTİREN SEBEPLER BULUNMASI (HMK m. 255) ........1253

1- Asıl Olan Tanıkların Doğruyu Söylemiş Olmalarıdır.............1253

2- Kuşkuyu Gerektiren Sebepler İddia ve İspat Edilebilir ..........1254

a. Belgeye Aykırı Tanık Anlatımları ...................................1254

b. Husumet Bulunan Tanık Anlatımları ...............................1254

C- MAHKEMENİN YETER DERECEDE BİLGİ EDİNMİŞ 

OLMASI (HMK m. 241)...............................................................1255

D- RESMÎ MAKAMIN YAZILI İZNİNİN BULUNMAMASI 

(HMK m. 242)...............................................................................1256

E- Tanığın Ölmüş Olması...................................................................1257

IV. TANIĞIN DİNLENEBİLMESİ..........................................................1257

A- TANIK KANUNDA GÖSTERİLEN YERDE DİNLENİR ..........1257

1- Davaya Bakan Mahkemede Dinlenir (HMK m. 259 f. I)........1257İçindekiler 115

a. Kural Olarak Hepsi Dinlenir............................................1257

b. Karşı Taraf Liste Vermese Bile Dinlenir .........................1258

c. Önce Davacı Tanıklarının Dinlenmesi Önerilir ...............1259

2- Gerekliyse İlgili Yerde Dinlenir (HMK m. 259 f. II) .............1259

a. Olayın Gerçekleştiği Yerde Dinlenebilir 

(HMK m. 259 f. II)...........................................................1259

b. Şeyin Bulunduğu Yerde Dinlenebilir 

(HMK m. 259 f. II)...........................................................1259

c. Bulunduğu Yerde Dinlenebilir (HMK m. 259 f. III)........1259

aa. Tanığın Hasta Olması................................................1259

bb. Tanığın Özürlü Olması..............................................1260

d. Bulunduğu Yer Mahkemesi Tarafından Dinlenmesine Karar 

Verilebilir (HMK m. 259 f. IV) .......................................1260

e. Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Dinlenebilir 

(HMK m. 149 f. II)...........................................................1260

B- TANIĞIN KİMLİĞİ TESPİT EDİLİR (HMK m. 254).................1261

C- TANIĞA GÖREVİNİN ÖNEMİNİ ANLATILIR 

(HMK m. 256)...............................................................................1261

D- TANIĞA YEMİN EDA ETTİRİLİR.............................................1261

1- Yeminsiz Dinlenecek Tanıklar (HMK m. 257).......................1261

2- Tanığa Yemin Ettirilmesi........................................................1262

a. Dinlenilmesinden Önce Eda Edilir (HMK m. 258 f. I) ....1262

b. Herkes Ayağa Kalkar (HMK m. 258 f. II) .......................1262

c. Kanunda Öngörülen Şekilde Sorulur 

(HMK m. 258 f. III) .........................................................1262

d. Kanunda Öngörülen Şekilde Cevaplanır 

(HMK m. 258 f. III) .........................................................1262

E- TANIK DİNLENMEDEN ÖNCE BİLGİLENDİRİLİR 

(HMK m. 260)...............................................................................1262

1- Olayla İlgili Olarak Bilgi Verilir.............................................1262

2- Bildiklerini Söylemesi İstenir .................................................1263

F- TANIK ŞEKLE UYGUN DİNLENİR ..........................................1263

1- Ayrı Olarak Dinlenir (HMK m. 261 f. I) ................................1263

2- Gerektiğinde Yüzleştirilir (HMK m. 261 f. I).........................1264

3- Sözü Kesilmez ........................................................................1264

a. Sözü Hakim Tarafından Kesilmez (HMK m. 261 f. II) ...1264

b. Sözü Taraflarca Kesilmez (HMK m. 79, 151, 262) .........1264116 İçindekiler

c. Sözü Vekil Tarafından Kesilmez 

(HMK m. 79, 151, 262)....................................................1265

4- Bildiğini Sözlü Olarak Açıklar (HMK m. 261 f. II) ...............1265

5- Yazılı Notlar Kural Olarak Kullanamaz (HMK m. 261 f. II) .1266

6- Başka Sorular Sorulabilir (HMK m. 261 f. III).......................1266

7- Sözleri Tutanağa Yazılır (HMK m. 261 f. V).........................1266

8- Tutanağa Yazılan Sözleri Okunur (HMK m. 261 f. V)...........1266

9- Tutanağın Altı Kendisine İmza Ettirilir (HMK m. 261 f. V) ..1267

G- TANIĞA KARŞI TARAF VEYA VEKİLİNCE YASAK 

DAVRANIŞLAR SERGİLENEMEZ ...........................................1267

1- Tanık Övülemez (HMK m. 262).............................................1267

a. Sözle Övülemez ...............................................................1267

b. Hareketle Övülemez.........................................................1267

2- Tanık Tahkir Edilemez (HMK m. 262) ..................................1267

3- Aykırı Davranana İşlem Yapılır (HMK m. 79, 151, 262).......1267

a. Taraf Hakkında İşlem Yapılır (HMK m. 79, 151, 262)....1267

b. Vekil Hakkında İşlem Yapılır (HMK m. 79, 151, 262) ...1268

H- TERCÜMAN KULLANILABİLİR (HMK m. 263 f. I)................1268

I- SAĞIR VE DİLSİZ TANIK ÖZELLİĞİNE GÖRE DİNLENİR 

(HMK m. 263 f. II)........................................................................1269

1- Okuma ve Yazmayı Biliyorsa.................................................1269

2- Okuma ve Yazmayı Bilmiyorsa..............................................1269

V. TANIKLIĞIN SONUÇLARI..............................................................1269

A- KANUNA UYGUN OLMAYAN TANIKLIĞIN SONUÇLARI 

(HMK m. 264)...............................................................................1269

1- Yalan Yere Tanıklığın Sonuçları ............................................1269

2- Menfaat Temin Ederek Tanıklığın Sonuçları..........................1269

C- KANUNA UYGUN TANIKLIĞIN SONUÇLARI.......................1270

1- Çağrılan Tanığa Ücret Verilir (HMK m. 265 f. I)...................1270

2- Seyahat Eden Tanığın Giderleri Karşılanır 

(HMK m. 265 f. I)...................................................................1270

a. Yol Giderleri ....................................................................1270

b. Konaklama Giderleri........................................................1270

c. Beslenme Giderleri ..........................................................1270

VII. TANIKLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ ...........................................1271

A- GÖRGÜYE DAYANMAYAN TANIK BEYANI........................1271

B- SOYUT TANIK BEYANI ............................................................1271İçindekiler 117

C- AKTARIMA DAYALI TANIK BEYANI....................................1271

1- Taraflardan Aktarılan..............................................................1272

2- Üçüncü Kişilerden Aktarılan ..................................................1272

D- USULE UYGUN DAYANILMAYAN TANIKLARIN 

BEYANLARI................................................................................1272

E- AKRABA TANIK BEYANI.........................................................1273

F- ÇELİŞKİLİ TANIK BEYANI.......................................................1274

G- İNANDIRICI OLMAYAN TANIK BEYANI ..............................1274

H- YER VE ZAMAN İÇERMEYEN TANIK BEYANI....................1274

§ 69. NAFAKA DAVASINDA BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ 

(HMK m. 266-287) ....................................................................................1275

I. GENEL OLARAK..............................................................................1275

II. MAHKEME BİLİRKİŞİLİĞİ.............................................................1275

A- BİLİRKİŞİYE BAŞVURULMASINI GEREKTİREN HÂLLER 

(HMK m. 266)...............................................................................1275

1- Çözümü Hukuk Dışında, Özel Veya Teknik Bilgiyi Gerektiren 

Hâl Bulunmalıdır (HMK m. 266 c. 1).....................................1276

2- Bilirkişinin Oy ve Görüşünün Alınmasına Karar Verilmelidir 

(HMK m. 266 c. 1)..................................................................1276

a. Taraflardan Birinin Talebi Üzerine ..................................1276

b. Kendiliğinden...................................................................1276

3- Bilirkişinin Oy ve Görüşünün Alınmasına Gerek Bulunmalıdır 

(HMK m. 266 c. 2)..................................................................1276

a. Genel Bilgiyle Çözümlenmesi Mümkün Olmayan 

Konularda.........................................................................1276

b. Tecrübeyle Çözümlenmesi Mümkün Olmayan 

Konularda.........................................................................1277

c. Hâkimlik Mesleğinin Gerektirdiği Hukukî Bilgiyle 

Çözümlenmesi Mümkün Olmayan Konularda.................1277

4- Bilirkişi Olarak Görevlendirilmeyecek Olanlar 

(HMK m. 266 c. 2)..................................................................1277

B- BİLİRKİŞİ SAYISININ BELİRLENMESİ (HMK m. 267) .........1277

1- Kural Olarak Yalnızca Bir Kişi Görevlendirilebilir................1277

2- Gerekiyorsa Birden Fazla Kişiden Oluşacak Bir Kurul 

Görevlendirilebilir ..................................................................1277

C- BİLİRKİŞİLERİN GÖREVLENDİRİLMESİ (HMK m. 268).....1278

1- Listede Uzman Bilirkişi Bulunması (HMK m. 268 f. I) ........1278

2- Listede Uzman Bilirkişi Bulunmaması (HMK m. 268 f. II)...1278118 İçindekiler

3. Kanunlarda Görüş Bildirmekle Yükümlü Kılınan Önceliklidir 

(HMK m. 268 f. III)................................................................1278

D- BİLİRKİŞİLİK GÖREVİNİN KAPSAMI (HMK m. 269) ...........1278

1- Mahkemede Hazır Bulunma Görevi Vardır............................1279

2- Yemin Etme Görevi Vardır.....................................................1279

3 - Oy ve Görüşünü Bildirme Görevi Vardır ...............................1279

E- BİLİRKİŞİLİK GÖREVİNİ KABULLE YÜKÜMLÜ OLANLAR 

(HMK m. 270)...............................................................................1279

1- Resmî Bilirkişiler....................................................................1279

2- Bilirkişi Listesinde Yer Alanlar..............................................1280

3- Konuyu Bilmeksizin, Meslek veya Zanaatlarını İcra Etmesine 

Olanak Bulunmayanlar ...........................................................1280

4- Konuda Meslek veya Sanat İcrasına Resmen Yetkili Kılınmış 

Olanlar ....................................................................................1280

F- BİLİRKİŞİYE YEMİN VERDİRİLMESİ (HMK m. 271)............1280

1- Listelere Kaydedilmiş Kişilere Yemin Verdirilmesi...............1280

2- Listelere Kaydedilmemiş Kişilere Yemin Verdirilmesi..........1281

G- BİLİRKİŞİNİN GÖREVİNİ YAPMAKTAN YASAKLI OLMASI 

VE REDDİ (HMK m. 272)............................................................1281

1- Bilirkişinin Görevini Yapmaktan Yasaklı Olması ..................1281

2- Bilirkişinin Reddi....................................................................1282

H- BİLİRKİŞİNİN GÖREV ALANININ BELİRLENMESİ 

(HMK m. 273)...............................................................................1283

1- Bilirkişinin Görevlendirilmesine İlişkin Kararın Kapsamı........1283

a. İnceleme Konusu Bütün Sınırlarıyla ve Açıkça Belirlenmiş 

Olmalıdır..........................................................................1283

b. Bilirkişinin Cevaplaması Gereken Sorular Belirlenmiş 

Olmalıdır..........................................................................1283

c. Raporun Verilme Süresi Belirlenmiş Olmalıdır...............1283

2- Bilirkişiye İnceleyeceği Şeyler Usulüne Uygun Biçimde Teslim 

Edilir.......................................................................................1284

I- BİLİRKİŞİNİN GÖREV SÜRESİ (HMK m. 274)........................1284

1- Görev Süresi Üç Ay Olup Gerekirse Uzatılabilir 

(HMK m. 274 f. I)...................................................................1284

2- Süresi İçinde Raporunu Vermeyen Bilirkişi Hakkında Yapılacak 

İşlemler (HMK m. 274 f. I).....................................................1284

a. Görevden Alınarak Başka Bilirkişi Görevlendirilebilir ...1284

b. Teslim Edilmiş Bulunan Dosya ve Eklerini Mahkemeye 

Hemen Tevdi Etmesi İstenir.............................................1285İçindekiler 119

c. Gerekiyorsa, Kendilerine Ücret ve Masraf Ödemesi 

Yapılmaz ..........................................................................1285

d. Yaptırımların Uygulanması Bilirkişilik Bölge Kurulundan 

Talep Edilir ......................................................................1285

İ- BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ........................................1286

1- Bilirkişinin Haber Verme Yükümlülüğü (HMK m. 275)........1286

a. Görevin Uzmanlık Alanına Girmediğini Haber Verme ...1286

b. Başka Bilirkişi İle İşbirliğine İhtiyaç Duyduğunu Haber 

Verme...............................................................................1286

c. Görevi Kabulden Kaçınmasını Haklı Kılacak Mazeretini 

Haber Verme....................................................................1286

d. Soruşturulma ve Tespit İhtiyacını Haber Verme..............1286

e. Bazı Kayıt ve Belgelerin Getirtilmesine İhtiyacı Haber 

Verme...............................................................................1287

2-- Bilirkişinin Görevini Bizzat Yerine Getirme Yükümlülüğü 

(HMK m. 276) ........................................................................1287

a. Görevini Bizzat Yerine Getirme Yükümlülüğü Vardır....1287

b. Görevinin İcrasını Kısmen Yahut Tamamen Başka Bir 

Kimseye Bırakamaz .........................................................1287

3- Bilirkişinin Sır Saklama Yükümlülüğü (HMK m. 277)..........1287

a. Öğrendiği Sırları Saklama Yükümlülüğü.........................1287

b. Öğrendiği Sırları Kendisi ve Başkaları Yararına 

Kullanmaktan Kaçınma Yükümlülüğü.............................1288

J- BİLİRKİŞİNİN YETKİLERİ (HMK m. 278) ...............................1288

1- Mahkemenin Sevk ve İdaresi Altında Görevini Yürütür ........1288

2- Görev Alanı veya Sınırlarına İlişkin Tereddüdün Giderilmesini 

İsteyebilir................................................................................1288

3- Mahkemenin Uygun Bulması Kaydıyla Tarafların Bilgisine 

Başvurabilir.............................................................................1288

4- Şey Üzerinde İnceleme Yapması Zorunlu İse Mahkeme Kararı 

İle Gerekli İncelemeyi Yapabilir ............................................1289

K- BİLİRKİŞİ AÇIKLAMALARININ TESPİTİ VE RAPOR 

(HMK m. 279)...............................................................................1289

1- Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Bildirme Şekli 

(HMK m. 279 f. I)...................................................................1289

a. Oy ve Görüşün Yazılı Olarak Bildirilmesi.......................1289

b. Oy ve Görüşün Sözlü Olarak Bildirilmesi 

(HMK m. 279 f. III) .........................................................1289

2- Bilirkişi Raporunun Kapsamı (HMK m. 279 f. II)..................1290120 İçindekiler

a. Tarafların Ad ve Soyadları...............................................1290

b. Görevlendirildiği Hususlar...............................................1290

c. Gözlem ve İnceleme Konusu Yapılan Maddi Vakıalar....1290

d. Gerekçe ve Varılan Sonuçlar ...........................................1290

e. Varsa Azınlıkta Kalan Oy ve Görüş.................................1290

3- Bilirkişinin Davranış Yasakları (HMK m. 279 f. IV) .............1290

a. Açıklama Yasağı..............................................................1291

b. Hukuki Nitelendirme Yasağı............................................1291

c. Değerlendirme Yasağı......................................................1291

L- BİLİRKİŞİ RAPORUNUN VERİLMESİ (HMK m. 280)............1291

1- Bilirkişi, Raporunu Mahkemeye Verir....................................1291

a. Kendisine İncelenmek Üzere Teslim Edilen Şeylerle 

Birlikte Verir....................................................................1291

b. Dizi Pusulasına Bağlı Olarak Verir..................................1291

2- Verildiği Tarih Rapora Yazılır................................................1291

3- Örneği Taraflara Tebliğ Edilir ................................................1292

M- BİLİRKİŞİ RAPORUNA İTİRAZ (HMK m. 281) ................1292

1- Eksik Gördükleri Hususların Tamamlattırılması İstenebilir ...1292

2- Belirsizlik Gösteren Hususlarda Açıklama İstenebilir...........1293

3- Yeni Bilirkişi Atanması İstenebilir .........................................1294

N- BİLİRKİŞİNİN OY VE GÖRÜŞÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ 

(HMK m. 282)...............................................................................1294

1- Hâkim, Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Serbestçe Değerlendirir1295

2- Hâkim, Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Diğer Delillerle Birlikte 

Değerlendirir...........................................................................1295

O- BİLİRKİŞİ GİDER VE ÜCRETİ (HMK m. 283) .........................1295

§ 70. NAFAKA DAVASINDA KEŞİF (HMK m. 288-292)............................1296

I. GENEL OLARAK..............................................................................1296

II. NAFAKA DAVASINDA KEŞİF .......................................................1296

A- KEŞİF KARARI (HMK m. 288)...................................................1296

1- Bilgi Sahibi Olmak İçin Yapılır (HMK m. 288 f. I) ...............1296

2- Hâkim Gerektiğinde Bilirkişi Yardımına Başvurur 

(HMK m. 288 f. I)...................................................................1297

3- Keşif Kararı Son Beyanların Alınmasına Kadar Alınır 

(Kıyasen HMK m. 288 f. II) ...................................................1297

4- Keşif Kararı Talep Üzerine veya Resen Alınabilir 

(HMK m. 288 f. II) .................................................................1297

B- KEŞFE YETKİLİ MAHKEME (HMK m. 289)............................1298İçindekiler 121

1- Keşif Konusu, Mahkemenin Yargı Çevresi İçinde İse 

(HMK m. 289 f. I)...................................................................1298

2- Keşif Konusu, Mahkemenin Yargı Çevresi Dışında İse 

(HMK m. 289 f. I)...................................................................1298

3- Keşif Konusu, Büyükşehir Belediye Sınırları İçerisinde İse 

(HMK m. 289 f. II) .................................................................1298

C- KEŞFİN YAPILMASI (HMK m. 290)..........................................1298

1- Yeri Mahkeme Tarafından Tespit Edilir (HMK m. 290 f. I) ..1298

a. Şeyin Bulunduğu Yerde Yapılabilir.................................1298

b. Şey Getirilebiliyorsa Mahkemede Yapılabilir..................1299

2- Kapsamı Mahkeme Tarafından Tespit Edilir 

(HMK m. 290 f. I)...................................................................1299

3- Zamanı Mahkeme Tarafından Tespit Edilir 

(HMK m. 290 f. I)...................................................................1299

4- Tarafların Huzurlarında Aksi Takdirde Yokluklarında Yapılır 

(HMK m. 290 f. I)...................................................................1299

5- Tanık Dinlenebilir (HMK m. 290 f. II)...................................1299

6- Bilirkişi Dinlenebilir (HMK m. 290 f. II)...............................1300

7- Keşif Sırasında Tutanak Düzenlenir (HMK m. 290 f. II) .......1300

8- Temsili Uygulama Yaptırabilir (HMK m. 290 f. III)..............1301

D- KEŞFE KATLANMA ZORUNLULUĞU (HMK m. 291)............1301

1- Uymak ve Engelleyici Tutum Ve Davranışlardan Kaçınmak 

Zorunludur..............................................................................1301

a. Taraflar Katlanmak Zorundadır .......................................1301

b. Üçüncü Kişiler Katlanmak Zorundadır............................1301

2- Üçüncü Kişi İçin Uygun Olan Zamanda Yapılır.....................1302

3- Gecikmeyle Zarar Oluşacaksa Bildirim Yapılmaksızın 

Keşif İcra Edilebilir ................................................................1302

§ 71. NAFAKA DAVASINDA UZMAN GÖRÜŞÜ (HMK m. 293)................1303

I. GENEL OLARAK..............................................................................1303

A- HMK HÜKÜMLERINE GÖRE UZMAN GÖRÜŞÜ 

(HMK m. 293).....................................................................................1303

B- 4787 SAYILI KANUNA GÖRE UZMAN GÖRÜŞÜ.......................1304

II. AİLE MAHKEMELERİNDE BULUNAN UZMANLAR .................1306

III. UZMANLARIN ATANMASI............................................................1307

IV. UZMANLARIN GÖREV ÇERÇEVESİ.............................................1308

V. UZMAN GÖRÜŞÜ ALINMASI ZORUNLU DEĞİLDİR.................1308

VI. UZMANLARIN GÖRÜŞÜ TAKDİRİ DELİLDİR............................1309122 İçindekiler

A- UZMAN RAPORUNA UYULABİLİR ........................................1309

B- UZMAN RAPORUNA UYULMAYABİLİR...............................1309

VII. UZMAN RAPORUNUN KAPSAMI .................................................1309

SOSYAL İNCELEME RAPORU...............................................................1309

A- TARAFLARLA İLGİLİ BİLGİLER.............................................1310

B. TARAFLARIN ÇEVRE KOŞULLARI İLE İLGİLİ BİLGİLER .1310

C. DEĞERLENDİRME .....................................................................1310

D. VARSA ÖNERİ ............................................................................1310

VIII. UZMANLARIN ÜCRETİ..................................................................1310

IX- Uzmanların Özellikleri .........................................................................1311

A- PSİKOLOG ...................................................................................1311

B- PEDAGOG....................................................................................1312

C- SOSYAL ÇALIŞMACI.................................................................1312

X- UZMANLARIN REDDİ.....................................................................1313

XI- UZMANLARIN SORUNLARI ..........................................................1314

A- MESAİ ODASI SORUNU ............................................................1314

B- GÖRÜŞME ODASI SORUNU .....................................................1314

C- İLETİŞİM SORUNU.....................................................................1315

D- BİLGİLENDİRME SORUNU.......................................................1315

E- STATÜ SORUNU.........................................................................1315

F- MALZEME SORUNU..................................................................1316

G- HARCIRAH SORUNU.................................................................1316

H- ARAÇ SORUNU...........................................................................1316

XII- UZMANLAR HAKKINDAKİ DÜŞÜNCEMİZ ................................1316

§ 72. NAFAKA DAVASININ KONUSUZ KALMASI.....................................1318

I. DAVANIN KONUSUZ KALMASI SEBEPLERİ .............................1318

A- TEMYİZ EDİLMEYEN DİĞER BOŞANMA KARARI DAVAYI 

KONUSUZ BIRAKABİLİR (TMK m. 161-184)..........................1318

B- KESİNLEŞEN BOŞANMA KARARI DAVAYI KONUSUZ 

BIRAKABİLİR (TMK m. 161-184)..............................................1318

C- KESİNLEŞEN EVLENMENİN İPTALİ DAVAYI KONUSUZ 

BIRAKABİLİR (TMK m. 145-160)..............................................1318

D- EŞLERDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR 

(TMK m. 28 f. I)............................................................................1318

1- Davacının Ölümü....................................................................1319

a. Davacının Karardan Önce Ölümü....................................1319

b. Davacının Temyiz Aşamasında Ölümü............................1319İçindekiler 123

c. Davacının Karar Düzeltme Aşamasında Ölümü ..............1320

2- Davalının Ölümü ....................................................................1320

a. Davalının Karardan Önce Ölümü.....................................1320

b. Davalının Temyiz Aşamasında Ölümü ............................1320

c. Davalının Karar Düzeltme Aşamasında Ölümü...............1321

E- TANIMA-TENFİZ KARARI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR..1321

1- Boşanma İstemi Konusuz Kalır ..............................................1321

2- Boşanmanın Eki İstemler İncelenir.........................................1322

3- Bekletici Sorun Yapılmalıdır..................................................1323

F- EVLİLİĞİN FESİH KARARIYLA SONLANMASI DAVAYI 

KONUSUZ BIRAKABİLİR (TMK m. 32 f. I, 131) .....................1323

1- Gaiplik Kararı İle Eş Ölmüş Gibi Kabul Edilir 

(TMK m. 35)...........................................................................1324

2- Gaiplik Kararı Evliliği Ortadan Kaldırmaz.............................1326

3- Gaiplik Kararı Alan Fesih Kararı Almayabilir........................1326

4- Evliliğin Feshi Kararı Evliliği Ortadan Kaldırır .....................1326

5- Evliliğin Feshi Kararı Alan Eş Yeniden Evlenebilir...............1326

a. Fesih Kararı Almadan Yeniden Evlenme 

(TMK m. 145 b. 1)...........................................................1327

b. Fesih Kararı Aldıktan Sonra Yeniden Evlenme 

(TMK m. 131 f. 1)............................................................1327

G- EVLİLİĞİN ÖLÜM KARİNESİYLE SONLANMASI DAVAYI 

KONUSUZ BIRAKABİLİR (TMK m. 31, 44 f. I) .......................1328

II. DAVANIN KONUSUZ KALMASINDA UYGULANACAK USUL 

HÜKÜMLERİ.....................................................................................1329

A- NÜFUS KAYDI İNCELENMELİDİR..........................................1329

B- VARSA BOŞANMA DAVASININ SONUCU 

ARAŞTIRILMALIDIR .................................................................1329

C- KARAR VERİLMEYEREK DAVA KONUSUZ 

BIRAKILMAZ..............................................................................1329

D- YARGILAMA GİDERİ ALEYHİNE KARAR VERİLEBİLECEK 

OLANA YÜKLENİR (HMK m. 331 f. I) ....................................1330

E- DAVANIN KONUSU KALMADIĞI AÇIKLANARAK DAVAYA

SON VERİLİR ..............................................................................1330

§ 73. NAFAKA HÜKMÜNÜN TASHİHİ (HMK m. 304)...............................1331

I. GENEL OLARAK..............................................................................1331

II. NAFAKA HÜKMÜNÜN TASHİHİ...................................................1331

A- TASHİHİN KONUSU (HMK m. 304 f. I)....................................1331124 İçindekiler

1- Yazı Hataları...........................................................................1331

a. Tarihlerde.........................................................................1331

b. Tarafların İsimlerinde ......................................................1332

c. Tarafların Sıfatlarında ......................................................1332

d. Diğer Yazım Hatalarında...................................................1332

2- Hesap Hataları ........................................................................1333

3- Diğer Benzeri Açık Hatalar ....................................................1333

B- TASHİH USULÜ ..........................................................................1333

1- Mahkemece Resen Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) .............1333

2- Taraflardan Birinin Talebi Üzerine Düzeltilebilir 

(HMK m. 304 f. I)...................................................................1333

3- Hüküm Tebliğ Edilmişse Taraflar Dinlenerek Düzeltilebilir 

(HMK m. 304 f. I)...................................................................1333

4- Hüküm Tebliğ Edilmemişse Taraflar Dinlenmeden Düzeltilebilir 

(HMK m. 304 f. I)...................................................................1333

5- Tashih Yazılır, İmzalanır ve Mühürlenir 

(HMK m. 304 f. II) .................................................................1334

§ 74. NAFAKA HÜKMÜNÜN TAVZİHİ (HMK m. 305-306).......................1335

I. TAVZİHİN KONUSU (HMK m. 305) ...............................................1335

A- HÜKMÜN YETERİNCE AÇIK OLMAMASI............................1335

B- HÜKMÜN İCRASINDA TEREDDÜT UYANDIRMASI ...........1335

C- HÜKMÜN BİRBİRİNE AYKIRI FIKRALAR İÇERMESİ.........1336

II. TAVZİHİN ZAMANI (HMK m. 305 f. I) ..........................................1336

III. TAVZİHİN ŞEKLİ (HMK m. 305) ....................................................1336

A- HÜKMÜN AÇIKLANMASI İSTENEBİLİR ..............................1336

B- TEREDDÜDÜN GİDERİLMESİ İSTENEBİLİR ........................1336

C- AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTENEBİLİR...........................1337

IV. TAVZİH İLE YAPILAMAYACAKLAR...........................................1337

A- HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR 

SINIRLANDIRILAMAZ ..............................................................1337

B- HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR GENİŞLETİLEMEZ ...1337

C- HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR DEĞİŞTİRİLEMEZ ....1337

V. TAVZİH USULÜ (HMK m. 306).......................................................1338

A- TAVZİH DİLEKÇEYLE TALEP EDİLEBİLİR 

(HMK m. 306 f. I) .........................................................................1338

B- TAVZİH HÜKMÜ VEREN MAHKEMEDEN İSTENEBİLİR 

(HMK m. 306 f. I) .........................................................................1339İçindekiler 125

C- TAVZİH DİLEKÇESİ KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR 

(HMK m. 306 f. I) .........................................................................1339

D- TAVZİHE CEVAP, TALEP EDENE TEBLİĞ EDİLİR 

(HMK m. 306 f. I) .........................................................................1340

E- TAVZİH TALEBİ KARARA BAĞLANIR (HMK m. 306 f. II).1340

F- TAVZİH KARARI YAZILIR, İMZALANIR VE MÜHÜRLENİR 

(HMK m. 306 f. III)......................................................................1341

§ 75. NAFAKA HÜKMÜNÜN TAMAMLANMASI (HMK m. 305A)...........1342

I. KONUSU (HMK m. 305/A f. I) .........................................................1343

A- YARGILAMADA İLERİ SÜRÜLEN HUSUSUN 

TAMAMLANMASI......................................................................1343

B- KENDİLİĞİNDEN HÜKME GEÇİRİLMESİ GEREKLİ 

HUSUSUN TAMAMLANMASI..................................................1343

II. GÖREVLİ MAHKEME......................................................................1343

A- İLK DERECE MAHKEMESİNDEN İSTENEBİLİR...................1343

B- BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİNDEN İSTENEBİLİR.............1344

C- YÜKSEK MAHKEMEDEN İSTENEBİLİR ................................1344

III. TALEP ................................................................................................1344

IV. SÜRE ..................................................................................................1345

V. TAMAMLAMA USULÜ (HMK m. 306)...........................................1345

A- TAMAMLAMA DİLEKÇEYLE TALEP EDİLEBİLİR 

(HMK m. 306 f. I) .........................................................................1345

B- TAMAMLAMA HÜKMÜ VEREN MAHKEMEDEN 

İSTENEBİLİR (HMK m. 306 f. I) ................................................1345

C- TAMAMLAMA DİLEKÇESİ KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR 

(HMK m. 306 f. I) .........................................................................1346

D- TAMAMLAMAYA CEVAP TALEP EDENE TEBLİĞ EDİLİR 

(HMK m. 306 f. I) .........................................................................1346

E- TAMAMLAMA TALEBİ KARARA BAĞLANIR 

(HMK m. 306 f. II)........................................................................1346

F- TAMAMLAMA KARARI YAZILIR, İMZALANIR VE 

MÜHÜRLENİR (HMK m. 306 f. III) ...........................................1346

V. KANUN YOLU ..................................................................................1346

A- İSTİNAF YOLU............................................................................1347

B- TEMYİZ YOLU............................................................................1347

§ 76. NAFAKA DAVASINDA FERAGAT (HMK m. 307-312) ....................1348

I. GENEL OLARAK..............................................................................1348

II. FERAGAT KAVRAMI ......................................................................1348126 İçindekiler

A- TALEP SONUCUNDAN KISMEN VAZGEÇİLEBİLİR 

(HMK m. 307, 308 f. III)...............................................................1349

B- TALEP SONUCUNDAN TAMAMEN VAZGEÇİLEBİLİR 

(HMK m. 307)...............................................................................1349

C- DOĞMAMIŞ NAFAKADAN FERAGAT EDİLEMEZ...............1349

III. FERAGAT EDEBİLECEK KİŞİ........................................................1349

A- DAVACI .......................................................................................1349

B- VEKİL (HMK m. 74)....................................................................1350

C- VASİ..............................................................................................1351

D- DAVACIYA OY DANIŞMANI ATANMIŞSA ...........................1351

IV. FERAGAT ŞEKLİ..............................................................................1351

A- FERAGAT DİLEKÇEYLE YAPILABİLİR (HMK m. 309 f. I) .1351

1- Kimlik Tespiti Bulunmalıdır...................................................1352

2- İmza Bulunmalıdır..................................................................1352

B- FERAGAT YARGILAMA SIRASINDA SÖZLÜ OLARAK 

YAPILABİLİR (HMK m. 309 f. I) ...............................................1353

C- FERAGAT TUTANAĞA YAZILMALIDIR 

(HMK m. 154, f. III/ç)...................................................................1354

1- Beyanda Bulunana Okunmalıdır.............................................1354

2- Beyanda Bulunanın İmzası Alınmalıdır..................................1354

D- FERAGAT MUVAFAKATE BAĞLI DEĞİLDİR.......................1354

1- Karşı Tarafın Muvafakatine Bağlı Değildir 

(HMK m. 309 f. II) .................................................................1354

2- Mahkemenin Muvafakatine Bağlı Değildir 

(HMK m. 309 f. II) .................................................................1355

E- FERAGAT KAYITSIZ VE ŞARTSIZ OLMALIDIR 

(HMK m. 309 f. IV) ......................................................................1355

F- FERAGAT AÇIK OLMALIDIR...................................................1355

G- KURAL OLARAK MAHKEMEYE ULAŞTIĞINDA SONUÇ 

DOĞURUR ...................................................................................1356

1- Mahkemenin Yetkisi Kesinleşmişse Feragat Karara 

Bağlanır ..................................................................................1356

2- Feragat Yetki İtirazı Olan Mahkemeye Ulaşmışsa Önce Yetki 

İtirazı Karara Bağlanır İdi.......................................................1357

H- HÜKÜM TEBLİĞ EDİLMEDEN KANUN YOLLARINDAN 

FERAGAT SONUÇ DOĞURMAZ ..............................................1357

İ- OLMAYAN DAVADAN FERAGAT EDİLEMEZ .....................1358

V. FERAGATİN ZAMANI (HMK m. 310) ............................................1358

A- 7251 SAYILI KANUN ÖNCESİ FERAGAT ...............................1358İçindekiler 127

1- Karardan Sonra Temyizden Önce Feragat ..............................1358

a. Derece Mahkemesi Kendi Kararını Kaldıramaz ..............1358

b. Dosyadan El Çeken Mahkemece Yapılacak İşlemler ......1359

aa. Bölge Adliye Mahkemesi Tarafından Yapılacak 

İşlem..........................................................................1359

bb. Yargıtay Tarafından Yapılacak İşlem .......................1360

2- Temyizden Sonra Karar Düzeltmeden Önce Feragat..............1360

3- Yargıtay’da Duruşmada Feragat.............................................1360

4- Karar Düzeltme Aşamasında Feragat .....................................1361

B- 7251 SAYILI KANUN SONRASI FERAGAT ............................1361

1- Feragatin Davadan El Çekilmeden Önce Yapılması...............1361

a. Dava Dilekçesinde Feragat ..............................................1361

b. Hükümden Önce Feragat .................................................1362

2- Feragatin Hükmün Verilmesinden Sonra Adliye 

Mahkemelerinde Yapılması (HMK m. 310 f. II) ....................1363

a. İlk Derece Mahkemesinde Yapılması ..............................1363

b. Bölge Adliye Mahkemesinde Yapılması..........................1363

3- Feragatin Dosyanın Temyiz İncelemesine Gönderilmesinden 

Sonra Yapılması (HMK m. 310 f. III) ....................................1364

VI. FERAGAT HÂLİNDE YARGILAMA GİDERLERİ 

(HMK m. 312).....................................................................................1365

VII. FERAGATİN SONUÇLARI (HMK m. 311) .....................................1365

A- KESİN HÜKÜM GİBİ HUKUKİ SONUÇ DOĞURUR ..............1365

B- İRADE BOZUKLUĞU HÂLLERİNDE FERAGATİN İPTALİ 

İSTENEBİLİR...............................................................................1365

C- FERAGATTEN DÖNÜLEMEZ ...................................................1366

D- KAMU DÜZENİNE İLİŞKİNDİR................................................1367

E- KESİNLEŞMEYEN YÖNLERDEN SONUÇ DOĞURUR..........1368

VIII. FERAGATİN BENZERİ KAVRAMLARLA 

KARŞILAŞTIRILMASI.....................................................................1368

A- DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI (HMK m. 150) 

KAVRAMI İLE KARŞILAŞTIRMA............................................1368

B- DAVANIN GERİ ALINMASI (HMK m. 123) KAVRAMI İLE 

KARŞILAŞTIRMA.......................................................................1369

IX. KARAR VERİLMEDEN ÖNCE FERAGAT HALİNDE KARAR ...1370

§ 77. NAFAKA DAVASINDA KABUL (HMK m. 308 )..................................1371

I. KABUL KAVRAMI (HMK m. 308 f. I) ............................................1371128 İçindekiler

II. BOŞANMA VE AYRILIK DAVASINDA KABUL KAVRAMI 

(HMK m. 308 f. II)..............................................................................1371

§ 78. NAFAKA DAVASINDA SULH (HMK m. 313-315 ).............................1372

I. SULH KAVRAMI (HMK m. 313 f. I) ....................................................1372

II. BOŞANMA VE AYRILIK DAVASINDA SULH KAVRAMI 

(HMK m. 313 f. II)..............................................................................1373

§ 79. NAFAKA DAVASINDA İHTİYATİ TEDBİR (HMK m. 389-399)......1374

I. İHTİYATİ TEDBİR ŞARTLARI (HMK m. 389) ..............................1374

A- HAKKIN ELDE EDİLMESİNİN ÖNEMLİ ÖLÇÜDE 

ZORLAŞACAK OLMASI............................................................1374

B- HAKKIN ELDE EDİLMESİNİN İMKÂNSIZ HÂLE GELECEK 

OLMASI........................................................................................1374

C- GECİKME SEBEBİYLE BİR SAKINCANIN DOĞACAK 

OLMASI........................................................................................1376

D- GECİKME SEBEBİYLE CİDDİ BİR ZARARIN DOĞACAK 

OLMASI........................................................................................1376

II. İHTİYATİ TEDBİR TALEBİ (HMK m. 390)....................................1376

A- İLGİLİ MAHKEMEDEN TALEP EDİLİR (HMK m. 390 f. I)....1376

1- Dava Açılmadan Önce ............................................................1376

2- Dava Açıldıktan Sonra............................................................1376

B- KARŞI TARAF DİNLENMEDEN TEDBİRE KARAR 

VERİLEBİLİR (HMK m. 390 f. II)...............................................1378

C- İHTİYATİ TEDBİR SEBEBİ VE TÜRÜ AÇIKLANMALIDIR 

(HMK m. 390 f. III).......................................................................1378

D- HAKLILIK YAKLAŞIK OLARAK İSPAT EDİLMİŞ 

OLMALIDIR (HMK m. 390 f. III) ...............................................1378

III. İHTİYATİ TEDBİR KARARI (HMK m. 391)...................................1379

A- İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLMESİ................................1379

1- Her Türlü Tedbire Karar Verilebilir (HMK m. 391 f. I).........1379

2- Kapsamı Kanuna Uygun Olmalıdır (HMK m. 391 f. II).........1379

3- Reddi Hâlinde Kanun Yoluna Başvurulabilir 

(HMK m. 391 f. III)................................................................1380

B- İHTİYATİ TEDBİRDE TEMİNAT GÖSTERİLMESİ 

(HMK m. 392)...............................................................................1380

C- İHTİYATİ TEDBİR KARARININ UYGULANMASI 

(HMK m. 393)...............................................................................1380

D- İHTİYATİ TEDBİR KARARINA İTİRAZ (HMK m. 394) ........1382

1- İtiraz Edebilecekler.................................................................1382

2- İtiraz Süresi.............................................................................1382İçindekiler 129

3- İtiraz Şekli...............................................................................1383

4- İtirazın İncelenmesi.................................................................1383

5- İtiraz Hakkında Verilen Karara Karşı Kanun Yolu Açıktır ....1383

E- İHTİYATİ TEDBİRİN DEĞİŞTİRİLMESİ VEYA 

KALDIRILMASI ..........................................................................1383

1- Teminat Karşılığı Olarak (HMK m. 395) ...............................1383

2- Durum ve Koşulların Değişmesi Sebebiyle (HMK m. 396)...1384

F- İHTİYATİ TEDBİRİ TAMAMLAYAN İŞLEMLER 

(HMK m. 397)...............................................................................1384

G- İHTİYATİ TEDBİRE MUHALEFETİN CEZASI 

(HMK m. 398)...............................................................................1384

H- İHTİYATİ TEDBİRİN HAKSIZLIĞINDAN KAYNAKLANAN 

TAZMİNAT (HMK m. 399) .........................................................1386

§ 80. NAFAKA DAVASINDA DELİL TESPİTİ (HMK m. 400-405)............1387

I. DELİL TESPİTİ İSTENEBİLECEK HÂLLER..................................1387

A- GÖRÜLMEKTE OLAN BİR DAVADA İSTENEBİLİR 

(HMK m. 400 f. I) .........................................................................1387

B- İLERİDE AÇILACAK DAVA İÇİN İSTENEBİLİR 

(HMK m. 400 f. I) .........................................................................1387

II. DELİL TESPİTİ TALEBİNİN GERÇEKLEŞMESİ ..........................1387

A- HUKUKİ YARARIN VARLIĞI GEREKİR (HMK m. 400 f. II)1387

B- DELİL TESPİTİ TALEBİ DİLEKÇEYLE YAPILIR 

(HMK m. 402 f. I) .........................................................................1388

C- TESPİT GİDERLERİ AVANS OLARAK ÖDENİR 

(HMK m. 402 f. II)........................................................................1388

III. DELİL TESPİTİ TALEBİNİN İNCELENMESİ ................................1388

A- GÖREV VE YETKİ KOŞULU GERÇEKLEŞMELİDİR 

(HMK m. 401)...............................................................................1388

B- TALEP HAKLI BULUNURSA KARAR DİLEKÇEYLE 

BİRLİKTE KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR 

(HMK m. 402 f. III).......................................................................1390

C- TESPİT TUTANAĞI VE BİLİRKİŞİ RAPORUNUN BİR ÖRNEĞİ 

KARŞI TARAFA RESEN TEBLİĞ OLUNUR 

(HMK m. 402 f. IV) ......................................................................1391

D- ACELE HÂLLERDE TEBLİGAT YAPILMAKSIZIN TESPİT 

YAPILABİLİR (HMK m. 403).....................................................1391

E- KARARIN YERİNE GETİRİLMESİNDE O DELİLİN 

TOPLANMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLER UYGULANIR 

(HMK m. 404)...............................................................................1392130 İçindekiler

F- DELİL TESPİTİ DOSYASI ASIL DAVA DOSYASININ EKİ 

SAYILIR (HMK m. 405) ..............................................................1392

§ 81. NAFAKA DAVASINDA KANUN YOLLARI (HMK m. 341-381)........1393

I. GENEL OLARAK..............................................................................1393

II. OLAĞAN KANUN YOLLARI..........................................................1394

A- İSTİNAF........................................................................................1394

B- TEMYİZ........................................................................................1395

III. OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI................................................1398

A- YARGILAMANIN İADESİ..........................................................1398

B- KANUN YARARINA TEMYİZ...................................................1398

IV. GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA TEK BAŞINA KANUN YOLU 

KAPALIDIR.......................................................................................1399

A- TEK BAŞINA İSTİNAFI MÜMKÜN DEĞİLDİR.......................1399

B- TEK BAŞINA TEMYİZİ MÜMKÜN DEĞİLDİR.......................1399

§ 82. NAFAKADA KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI 

(MÖHUK m. 19)........................................................................................1401

I. KAVRAM...........................................................................................1403

II. KAPSAMI...........................................................................................1403

A- BAKIM NAFAKASI.....................................................................1403

1- Tedbir Nafakası ......................................................................1404

2- İştirak Nafakası.......................................................................1405

3- Yoksulluk Nafakası (TMK m. 175, MÖHUK m. 14 f. II).........1408

B- YARDIM NAFAKASI ..................................................................1409

III. UYGULAMA KONUSU....................................................................1409

A- NAFAKA TALEP HAKKI ...........................................................1410

B- NAFAKA BORÇLUSU ................................................................1410

C- NAFAKA DAVASI AÇMA SÜRESİ...........................................1411

D- NAFAKANIN ŞARTLARI...........................................................1411

E- NAFAKANIN SÜRESİ.................................................................1411

F- NAFAKANIN VERİLİŞ BİÇİMİ .................................................1411

G- NAFAKANIN SONA ERME SEBEPLERİ..................................1412

H- NAFAKADA RÜCU.....................................................................1412

I- NAFAKA ALACAĞININ TEMLİKİ ...........................................1412

İ- NAFAKANIN İNTİKALİ.............................................................1413

J- NAFAKADAN FERAGAT ..........................................................1413

K- NAFAKADA TAKAS ..................................................................1413

IV. BAĞLAMA KURALI ........................................................................1414İçindekiler 131

A- GENEL BAĞLAMA KURALI (MÖHUK m. 19) ........................1414

B- ÖZEL BAĞLAMA KURALLARI................................................1414

1- Boşanma, Ayrılık ve Evlenmenin Butlanında Nafaka Talepleri 

(MÖHUK m. 14 f. II)..............................................................1414

2- Geçici Tedbir Talepleri (MÖHUK m. 14 f. IV)......................1415

§ 83. NAFAKAYA İLİŞKİN MİLLETLERARASI SÖZLEŞMELER ..........1416

I. UYGULAMA SÖZLEŞMELERİ.......................................................1416

A- ÇOCUKLARA KARŞI NAFAKA MÜKELLEFİYETİNE 

UYGULANACAK HUKUKA DAİR 24 EKİM 1956 TARİHLİ LA 

HAYE UYGULAMA SÖZLEŞMESİ (ÇNHUS-1956) ................1417

1- Sözleşme Konusu Ülkeler.......................................................1417

a. Sözleşmeye Taraf Ülkeler..................................................1417

b. Uygulanacak Ülkeler........................................................1418

2- Sözleşmenin Uygulanacağı Kişiler.........................................1418

a. 21 Yaşını Doldurmayanlar...............................................1418

b. Evli Olmayanlar...............................................................1418

c. Evlilik İçi ve Dışı Çocuklar..............................................1419

d. Evlat Edinilmiş Çocuklar.................................................1419

3- Sözleşmeyi Uygulama Şartları................................................1420

a. Üstsoydan İstenebilir........................................................1420

b. Çocuğun Mutad Meskeni Sözleşmeye Taraf Ülkede İse 

İstenebilir .........................................................................1423

c. Çocuğun Mutad Meskeninin Bulunduğu Devlet 1973 La 

Haye Sözleşmesine Taraf Değilse İstenebilir...................1423

4- Sözleşmeyi Uygulamanın Sonuçları .......................................1423

5- Sözleşme Gereği Uygulanacak Hukuk/Bağlama Kuralı .........1423

a. Birinci Basamak Bağlama Kuralı.....................................1423

aa. Kural Olarak (ÇNHUS-1956 m. 1 f. I)......................1423

bb. Çocuğun Mutad Meskeni Değişmişse

(ÇNHUS-1956 m. 1 f. II) ..........................................1424

cc. Çocuğun Mutad Meskeni Hukuku Kamu Düzenine 

Aykırı İse (ÇNHUS-1956 m. 4) ................................1424

b. İkinci Basamak Bağlama Kuralı (ÇNHUS-1956 m. 3)....1424

aa. Kural Olarak (ÇNHUS-1956 m. 3) ...........................1425

bb. Müracaat Makamının Hukuku Kamu Düzenine 

Aykırı İse (ÇNHUS-1956 m. 4) ................................1425

c. Doğrudan Milli Hukukun Uygulanması 

(ÇNHUS-1956 m. 2)........................................................1426132 İçindekiler

aa. Nafaka Talebi Çekince Koyan Devletin Makamına 

Yapılmış Olmalıdır....................................................1426

bb. Nafaka Alacaklısı ve Nafaka Yükümlüsü Müracaat 

Makamı Devletin Vatandaşı Olmalıdır .....................1426

cc. Nafaka Yükümlüsünün Mutad Meskeni Müracaatın

Yapıldığı Devlette Olmalıdır.....................................1426

B- NAFAKA MÜKELLEFİYETİNE UYGULANACAK HUKUKA 

DAİR 2 EKİM 1973 TARİHLİ LA HAYE UYGULAMA 

SÖZLEŞMESİ (NHUS-1973).......................................................1427

1- Sözleşmenin Tarafı Ülkeler ....................................................1427

2- Sözleşmenin Niteliği...............................................................1427

a. Karşılıklılık Aranmadan Uygulanır (NHUS-1973 m. 3)..1428

b. Yetkili Hukukun Akit Devlet Hukuku Olması Aranmadan 

Uygulanır .........................................................................1428

c. Tarafların Vatandaşlıklarına Bakılmadan Uygulanır .......1428

d. Tarafların Mutad Meskenlerine Bakılmadan Uygulanır ..1428

e. Sadece Nafakaya İlişkin Alanda Uygulanır .....................1429

3- Sözleşmenin Uygulama Alanı.................................................1430

a. Eşler Arasındaki Nafaka Talepleri ...................................1431

aa. Evlilik Sırasındaki Nafaka Talepleri .........................1431

aaa. Bağımsız Tedbir Nafakası .................................1431

bbb. Geçici Tedbir Nafakası......................................1432

bb. Evliliğin Sonlanması Sebebiyle Nafaka Talepleri.....1433

aaa. Yoksulluk Nafakası (NHUS-1973 m. 8) ...........1433

bbb. İştirak Nafakası..................................................1435

b. Üstsoy İle Altsoy Arasındaki Nafaka Talepleri ...............1439

c. Evlilik Dışı Çocukların Nafaka Talepleri.........................1439

d. Evlat Edinilenlerin Nafaka Talepleri................................1440

aa. Genetik Ana ve Babadan Nafaka Talebi ...................1440

bb. Evlat Edinme Sebebiyle Nafaka Talebi.....................1441

aaa. Yükümlülük Karşılıklıdır ..................................1441

bbb. Yükümlülük Diğerinin Alt ve Üst Soyunu 

Kapsamaz ..........................................................1442

4- Sözleşmenin Uygulama Şartları..............................................1442

a. 1956 Tarihli La Haye Uygulama Sözleşmesi 

Uygulanamayacak Olmalıdır ...........................................1442

b. Talep 1973 tarihli La Haye Uygulama Sözleşmesinin 

Yürürlüğünden Sonra İleri Sürülmüş Olmalıdır...............1443İçindekiler 133

c. Türkiye'nin Çekince Koyduğu Alan Dahilinde 

Bulunmamalıdır ...............................................................1443

aa. Yansoy/Civar Hısım Olunmamalıdır 

(NHUS-1973 m. 24 f. I, 14 f. I, b. 1).........................1443

bb. Kayın/Sıhri Hısım Olunmamalıdır 

(NHUS-1973 m. 24 f. I, 14 f. I, b. 2).........................1444

5- Sözleşme Gereği Uygulanacak Hukuk/Bağlama Kuralı.........1445

a. Esas Bağlama Kuralı........................................................1445

aa. Birinci Basamak/Ana Bağlama Kuralı 

(NHUS-1973 m. 4)....................................................1445

aaa. Kural Olarak (NHUS-1973 m. 4 f. I).................1446

bbb. Mutad Mesken Değişmişse 

(NHUS-1973 m. 4 f. II).....................................1446

ccc. Alacaklının Mutad Meskeni Hukuku Kamu 

Düzenine Aykırı İse (NHUS-1973 m. 11 f.I) ....1446

bb. İkinci Basamak Bağlama Kuralı (NHUS-1973 m. 5)1446

aaa. Kural Olarak......................................................1447

bbb. Müşterek Milli Hukuk Kamu Düzenine Aykırı İse 

(NHUS-1973 m. 11 f.I) .....................................1447

cc. Üçüncü Basamak Bağlama Kuralı 

(NHUS-1973 m. 6)....................................................1447

aaa. Kural Olarak......................................................1447

bbb. Müracaat Makamının Hukuku Kamu Düzenine 

Aykırı İse (NHUS-1973 m. 11 f.I) ....................1448

b. İstisna Bağlama Kuralı.....................................................1448

aa. Yansoy/Civar ve Kayın/Sıhri Hısımları Arasındaki 

Nafaka Taleplerine Borçlunun İtirazı 

(NHUS-1973 m. 7)....................................................1448

bb. Yoksulluk Nafakasında Bağlama Kuralı 

(NHUS-1973 m. 8)....................................................1449

cc. Kamu Kuruluşunun Geri Alımında Bağlama Kuralı 

(NHUS-1973 m. 9)....................................................1451

dd. İç Hukuk Uygulama Çekincesi Varsa Bağlama Kuralı 

(NHUS-1973 m. 15)..................................................1451

aaa. Nafaka Talebi Çekince Koyan Devletin Makamına 

Yapılmış Olmalıdır............................................1451

bbb. Nafaka Alacaklısı ve Nafaka Yükümlüsü Çekince 

Koyan Devletin Vatandaşı Olmalıdır ................1451

ccc. Nafaka Yükümlüsünün Mutad Meskeni Çekince 

Koyan Devlette Olmalıdır .................................1452134 İçindekiler

ee. Akit Devletin Taraf Olduğu ve Olacağı Sözleşmelere 

Göre Bağlama Kuralı (NHUS-1973, m. 19)..............1452

II. TANIMA VE TENFİZ SÖZLEŞMELERİ .........................................1452

A- ÇOCUKLARA KARŞI NAFAKA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 

KONUSUNDAKİ KARARLARIN TANINMASI VE TENFİZİ 

HAKKINDA 15 NİSAN 1958 TARİHLİ LA HAYE TANIMA VE 

TENFİZ SÖZLEŞMESİ (ÇNHTS-1958) .....................................1453

1- Sözleşme Konusu Ülkeler.......................................................1454

a. Sözleşmeye Taraf Ülkeler................................................1454

b. Uygulanacak Ülkeler........................................................1454

2- Sözleşmenin Konusu...............................................................1455

a. Genel Olarak Uygulama (ÇNHTS-1958, m. 1, f. I).........1455

b. Nafaka Dışı Hükümlerde Uygulanamaz (ÇNHTS-1958, 

m. 1, f. II).........................................................................1456

c. Yansoy Hısımlarda Uygulanamaz (ÇNHTS-1958, 

m. 1, f. III)........................................................................1456

3- Sözleşmenin Uygulanacağı Kişiler.........................................1456

a. 21 Yaşını Doldurmayanlar...............................................1456

b. Evli Olmayanlar...............................................................1457

c. Evlilik İçi ve Dışı Çocuklar..............................................1457

d. Evlat Edinilmiş Çocuklar.................................................1457

4- Sözleşmeyi Uygulayacak Merciin İncelemesi 

(ÇNHTS-1958, m. 5) ..............................................................1457

a. Tenfiz Şartları (ÇNHTS-1958, m. 2) Oluşmalıdır ...........1458

aa. Nafaka Kararı Yetkili Merci (ÇNHTS-1958, m. 3) 

Tarafından Verilmiş Olmalıdır 

(ÇNHTS-1958, m. 2, b. 1).........................................1458

aaa. Kararı, Açıldığı Tarihte Nafaka Borçlusunun 

Mutad Meskeninin Bulunduğu Ülkedeki 

Yetkili Mercii Vermiş Olabilir 

(ÇNHTS-1958, m. 3, b.1).................................1458

bbb. Kararı, Açıldığı Tarihte Nafaka Alacaklısının 

Mutad Meskeninin Bulunduğu Ülkedeki Yetkili 

Mercii Vermiş Olabilir 

(ÇNHTS-1958, m. 3, b.1).................................1458

ccc. Nafaka Borçlusunun Açıkça veya İtirazda 

Bulunmadan Yetkisini Kabul Ettiği Merci Olabilir 

(ÇNHTS-1958, m. 3, b.3).................................1458

bb. Davalı Mahkemeye Çağrılmış veya Davada Temsil 

Edilmiş Olmalıdır (ÇNHTS-1958, m. 2, b. 2)..........1459İçindekiler 135

cc. Karar Kesin Hüküm Oluşturmalıdır 

(ÇNHTS-1958, m. 2, b. 3).........................................1459

dd. Karar, Tenfiz Devletindeki Konusu ve Tarafları Aynı 

Başka Bir Karara Aykırı Olmamalıdır 

(ÇNHTS-1958, m. 2, b. 4).........................................1459

ee. Kararın Tefhiminden Önce Tenfiz Devletinde Derdest 

Dava Bulunmamalıdır (ÇNHTS- 1958, 

m. 2, b. 4, c. 2)...........................................................1460

ff. Karar, Tenfiz Devletinin Kamu Düzenine Açıkça Aykırı 

Olmamalıdır (ÇNHTS-1958, m. 2, b. 5) ...................1460

b. Belgeler (ÇNHTS-1958, m. 4) İbraz Edilmelidir.............1460

5- Sözleşmeyi Uygulama Usulü..................................................1460

a. Adli Yardımdan İstifade Devam Eder 

(ÇNHTS-1958, m. 9, f. I).................................................1460

b. Teminat Yatırmaya Gerek Yoktur 

(ÇNHTS-1958, m. 9, f. II) ...............................................1460

c. Belgeler Tasdik ve Vizeden Muaftır 

(ÇNHTS-1958, m. 9, f. III) ..............................................1461

d. Transferi Kolaylaştırma Yükümlülüğü Vardır 

(ÇNHTS-1958, m. 10) .....................................................1461

e. Tenfiz Davasında Tenfiz Devletinin İç Hukuku Uygulanır 

(ÇNHTS-1958, m. 6, f. I).................................................1461

B- NAFAKA YÜKÜMLÜLÜĞÜ KONUSUNDAKİ KARARLARIN 

TANINMASINA VE TENFİZİNE İLİŞKİN 2 EKİM 1973 

TARİHLİ LA HAYE TANIMA VE TENFİZ SÖZLEŞMESİ 

(NHTS-1973).................................................................................1461

1- Sözleşme Konusu Ülkeler.......................................................1462

a. Sözleşmeye Taraf Ülkeler................................................1462

b. Uygulanacak Ülkeler........................................................1462

aa. Hem 1958 Tenfiz Hem de 1973 Tenfiz Sözleşmesine 

Taraf Ülkeler .............................................................1462

bb. Sadece 1958 Tenfiz Sözleşmesine Taraf Ülkeler.....1463

cc. 1973 Tenfiz Sözleşmesine Taraf Olup 2007 

Sözleşmesine Taraf Olmayan Ülkeler.......................1463

dd. Hem 1973 Tenfiz Hem de 2007 Sözleşmesine Taraf

Ülkeler.......................................................................1463

2- Sözleşmenin Niteliği...............................................................1464

a. Niteliklerine Bakılmaksızın Kararlara ve Sulhlere Uygulanır 

(NHTS-1973, m. 2, f. I) ...................................................1464136 İçindekiler

b. Milletlerarası veya Millî Niteliği Dikkate Alınmaksızın 

Uygulanır (NHTS-1973, m. 2, f. III)................................1464

c. Tarafların Uyrukluğuna Bakılmaksızın Uygulanır (NHTS1973, m. 2, f. III)..............................................................1465

d. Tarafların Mutad Meskenlerine Bakılmaksızın Uygulanır 

(NHTS-1973, m. 2, f. III).................................................1465

e. İki veya Daha Çok Hukuk Sisteminin Bulunması Halinde 

Uygulanır .........................................................................1465

f. İki veya Daha Çok Bölgeye Sahip Bulunması Halinde 

Uygulanır .........................................................................1465

g. Nafaka Dışı Hükümlerde Uygulanamaz 

(NHTS-1973, m. 3)..........................................................1466

h. Yansoy Hısımlarda Uygulanamaz 

(NHTS-1973, m. 26, f. I, b. 2/a).......................................1467

ı. Kayın Hısımlarda Uygulanamaz 

(NHTS-1973, m. 26, f. I, b. 2/b) ......................................1467

i. Belirli Aralıklarla Nafaka Ödenmesini Hükme 

Bağlamayan Kararlar ve Sulhlerde Uygulanmaz 

(NHTS-1973, m. 26, f. I, b. 3)..........................................1467

3- Sözleşmenin Konusu...............................................................1468

a. Adli veya İdari Makamlarca Verilen Kararlar 

(NHTS-1973, m. 1, f. I) ...................................................1468

aa. Bir Nafaka Alacaklısı İle Nafaka Borçlusu Arasındaki 

Kararlar .....................................................................1468

bb. Bir Nafaka Borçlusu İle Bir Kamu Kurumu Arasındaki 

Kararlar .....................................................................1468

b. Adlî veya İdarî Merciler Önünde Yapılan Sulhler ...........1469

c. Kararı veya Sulhu Değiştiren Kararlar veya Sulhler........1469

4- Sözleşmeyi Uygulayacak Merciin İncelemesi ........................1470

a. Tenfiz Şartları Oluşmalıdır ..............................................1470

aa. Nafaka Kararı Yetkili Merci (NHTS-1973, m. 7-8) 

Tarafından Verilmiş Olmalıdır 

(NHTS-1973, m. 4, b. 1) ...........................................1470

bb. Karar Kesin Hüküm Oluşturmalıdır 

(NHTS-1973, m. 4, b. 2) ...........................................1471

aaa. Kural Olarak......................................................1471

bbb. Geçici Olarak İcra Edilebilen Ara Kararları ve 

Tedbir Kararları.................................................1471

cc. Karar, Tenfiz Devletinin Kamu Düzenine Açıkça 

Aykırı Olmamalıdır (NHTS-1973, m. 5, b. 1)...........1471İçindekiler 137

dd. Karar, Usul İşlemlerinde Usul İşlemlerinde Yapılan Bir 

Hilenin Sonucu Olmamalıdır 

(NHTS-1973, m. 5, b. 2) ...........................................1472

ee. Tenfiz Devletinde Derdest Bir Dava Bulunmamalıdır 

(NHTS- 1973, m. 5, b. 3) ..........................................1472

ff. Karar, Konusu ve Tarafları Aynı Başka Bir Karara 

Aykırı Olmamalıdır (NHTS- 1973, m. 5, b. 4)..........1472

aaa. Tenfiz Devleti Kararı İle Çatışmamalıdır..........1472

bbb. Başka Devlet Kararı İle Çatışmamalıdır............1473

b. Belgeler (NHTS-1973, m. 17) İbraz Edilmelidir .............1473

5- Sözleşmeyi Uygulama Usulü..................................................1473

a. Tenfiz Davasında Tenfiz Devletinin İç Hukuku Uygulanır 

(NHTS-1973, m. 13)........................................................1474

b. Kısmen Tenfiz İstenebilir (NHTS-1973, m. 14) ..............1474

c. Adli Yardımdan İstifade Edilir (NHTS-1973, m. 15) ......1474

d. Masraf Muafiyeti Devam Eder (NHTS-1973, m. 15) ......1474

e. Kefalet İstenemez (NHTS-1973, m. 16) ..........................1474

f. Teminat Yatırmaya Gerek Yoktur (NHTS-1973, m. 16) .1475

g. Transferi Kolaylaştırma Yükümlülüğü Vardır 

(NHTS-1973, m. 22)........................................................1475

h. Karar Tarihine Bakılmaksızın Uygulanır 

(NHTS-1973, m. 24)........................................................1475

III. ADLİ YARDIM SÖZLEŞMELERİ....................................................1475

A- NAFAKA ALACAKLARININ YABANCI ÜLKELERDE 

TAHSİLİNE İLİŞKİN 1956 TARİHLİ BİRLEŞMİŞ 

MİLLETLER/ NEW YORK ADLİ YARDIM SÖZLEŞMESİ 

(NTAYS-1956)..............................................................................1476

1- Sözleşme Konusu Ülkeler.......................................................1477

2- Sözleşmenin Niteliği...............................................................1478

a. Adli İşbirliği Sözleşmesidir..............................................1478

b. Çekince Konulan Konularda Akit Devletler Arasında 

Sözleşme Uygulanmaz.....................................................1478

c. 2007 tarihli Adli Yardım Sözleşmesi İle Örtüşen 

Alanlarda Uygulanmaz ....................................................1478

d. Vatandaşlıklarına Bakılmadan Uygulanır........................1479

aa. Akit Devlet Vatandaşı Olması Aranmaz ...................1479

bb. Farklı Devlet Vatandaşı Olması Aranmaz.................1479

e. Mutad Meskenlerine Bakılmadan Uygulanır ...................1480

f. Yerleşim Yerine Bakılmadan Uygulanır..........................1480138 İçindekiler

g. Sözleşme İle Bağlı Olduğu Derecede İleri Sürebilir........1480

h. Sözleşmede Öngörülen Hukuk Yolları Diğer Hukuk 

Yollarının Yerine Geçmez ...............................................1481

ı. Nafaka Borçlusunun Hukukuna Göre, Nafaka Hakkı 

Bulunmuyorsa Uygulanmaz.............................................1481

i. Federal Devletlerde Uygulanabilir...................................1481

j. Vesayet Altındaki Ülkelerde Uygulanabilir.....................1481

3- Sözleşmenin Amacı ................................................................1481

4- Sözleşmenin Konusu...............................................................1482

a. Münhasıran Nafaka Alacağının Tahsiline Uygulanır.......1482

b. Nafaka Alacaklısı ve Nafaka Borçlusu Sözleşmeye Taraf 

Farklı Devletlerde Bulunuyorlarsa Uygulanır..................1482

c. Her Türlü Nafaka Alacağında Uygulanır.........................1483

5- Sözleşmeyi Uygulayıcı Makamlar..........................................1484

a. Merkezi Makam...............................................................1484

b. Gönderici Makam ............................................................1485

aa. Türkiye'de Gönderici Makam....................................1485

bb. Gönderici Makamın Göndereceği Belgeler...............1486

aaa. Talep Formu ......................................................1486

bbb. Mahkeme ilâmı veya ara kararı örneği ve 

çevirisi ...............................................................1487

ccc. Adli müzaheret belgesi......................................1487

ddd. Vekâletname......................................................1487

eee. Çok Dilli Nüfus Kayıt Örneği ...........................1488

fff. Tebligat Belgelerinin Örnekleri.........................1488

ggg. Nafaka Alacaklıları ve Borçlunun Birer 

Fotoğrafı............................................................1488

hhh. Bakiye Nafaka Alacağı Listesi ..........................1488

ııı. Banka Hesap Formu ..........................................1489

c. Aracı Kurum ....................................................................1489

6- Sözleşmenin İşleyişi ...............................................................1490

a. Gönderici Makama Gerekli Belgelerle Başvurulmalıdır 

(NTAYS-1956, m. 3, f. I).................................................1491

b. Merkezi Makamlar Aracılığıyla Talep Aracı Kuruma 

İletilmelidir (NTAYS-1956, m. 4, f. I).............................1491

c. Aracı Kurum Alacaklının Verdiği Yetki Sınırlarında 

Bütün Tedbirleri Alır (NTAYS-1956, m. 6, f. I)..............1491

aa. Aracı Kurum Öncelikle Sulh Yoluna Gider ..............1491İçindekiler 139

bb. Sulh Sağlanamazsa Dava Yoluna Gider....................1492

aaa. Talep Bir Karara Dayanmıyorsa Nafaka Davası 

Açar...................................................................1492

bbb. Talep Bir Karara Dayanıyorsa Seçenekli Dava 

Hakkını Kullanabilir..........................................1492

aaaa. Tenfiz Davası Açabilir............................... 1492

bbbb. Nafaka Davası Açabilir............................. 1493

7- Sözleşmeyi Uygulama Usulü..................................................1493

a. İstinabe Talebinde Bulunulabilir 

(NTAYS-1956, m. 7) .......................................................1493

b. Masraf Muafiyetinden İstifade Edilir 

(NTAYS-1956, m. 9, f. I).................................................1494

c. Teminat Yatırmaya Gerek Yoktur 

(NTAYS-1956, m. 9, f. II) ...............................................1494

d. Ücret Talep Edilemez (NTAYS-1956, m. 9, f. III)..........1494

B- ÇOCUK NAFAKASI VE DİĞER NAFAKA TÜRLERİNİN 

ULUSLARARASI TAHSİLİNE İLİŞKİN 2007 TARİHLİ LA 

HAYE ADLİ YARDIM SÖZLEŞMESİ (ÇNTAYS-2007)..........1494

1- Sözleşme Konusu Ülkeler.......................................................1495

2- Sözleşmenin Niteliği...............................................................1496

a. Sözleşme Loi Uniforme/Erga Omnes Niteliğinde 

Değildir............................................................................1496

b. Sözleşme, Nafakaya İlişkin Kararların Tanınması ve 

Tenfizi Usullerini İçerir ...................................................1497

c. Sözleşmeyle, İdari Mercilerden Verilen Nafaka Kararlarının 

Tanınması ve Tenfizi Sağlanmıştır ..................................1497

d. Sözleşme, 2007 Tarihli La Haye Protokolü'nden Bağımsız 

Niteliktedir.......................................................................1497

e. Sözleşme, Örtüştüğü Alanlarda Diğer Sözleşmeleri Devre 

Dışı Bırakmıştır................................................................1498

aa. 1956 tarihli New York Adli Yardım Sözleşmesi'ni 

Devre Dışı Bırakmıştır (ÇNTAYS-2007, m. 49).......1498

bb. 1958 Tarihli La Haye Tenfiz Sözleşmesi'ni Devre 

Dışı Bırakmıştır (ÇNTAYS-2007, m. 48) .................1498

cc. 1973 Tarihli La Haye Tenfiz Sözleşmesi'ni Devre 

Dışı Bırakmıştır (ÇNTAYS-2007, m. 48) .................1500

f. Revizyon Yasağı İlkesi Uygulanır ...................................1501

3- Sözleşmenin Amacı ................................................................1501

a. Kapsamlı Bir İşbirliği Sistemi Kurmak............................1501140 İçindekiler

b. Elverişli Uygulamalar Yapmak........................................1502

c. Tanıma ve Tenfizi Sağlamak ...........................................1502

d. Tenfiz İçin Etkin Önlemler Almak...................................1502

4- Sözleşmenin Uygulanma Alanı...............................................1502

a. Zorunlu ve Genişletilebilir Alanlar ..................................1503

aa. Zorunlu Alan .............................................................1503

aaa. Çocuk Nafakası (ÇNTAYS-2007, m. 2, f. I/a)..1503

aaaa. Kural Olarak .............................................. 1503

bbbb. Yaş Çekincesi Koyulmuşsa ...................... 1504

bbb. Eş Nafakası (ÇNTAYS-2007, m. 2, f. I/b-c).....1504

aaaa. Sadece Eş Nafakası (ÇNTAYS-2007, m. 2, 

f. I/c)......................................................... 1504

bbbb. Çocuk Nafakası Talebiyle Birlikte Gerçekleşen 

Eş Nafakasına Yönelik Bir Kararın 

Tanınması veya Tenfizi (ÇNTAYS-2007, 

m. 2, f. I/b)................................................ 1505

bb. Genişletilebilir Alan ..................................................1505

aaa. Türkiye'nin Beyan Ettiği Alanlar.......................1505

aaaa. Sözleşmenin 21 Yaşından Büyüklere 

Uygulanması Beyanı................................. 1506

bbbb. Sözleşmenin Tamamının Eşe Yönelik 

Nafakalara Uygulanması Beyanı .............. 1506

cccc. Sözleşmenin Tamamının Hayatını İdame 

Ettiremeyecek Derecede Fiziksel veya 

Zihinsel Engelli Çocuklara Yönelik 

Nafakalara Uygulanması Beyanı .............. 1506

dddd. Sözleşmenin Tamamının Bakıma Muhtaç 

Ana ve Babaya Yönelik Nafakalara 

Uygulanması Beyanı................................. 1507

bbb. Diğer Akit Devletlerin Beyan Ettiği Alanlar.....1507

b. Uygulanacak ve Uygulanmayacak Alanlar......................1507

5- Sözleşmenin Uygulanmasında İdari İşbirliği..........................1509

a. Merkezi Makamın Tayini.................................................1509

b. Merkezi Makamların Görevleri........................................1510

aa. Merkezi Makamların Genel Görevleri 

(ÇNTAYS-2007, m. 5)..............................................1511

bb. Merkezi Makamların Özel Görevleri 

(ÇNTAYS-2007, m. 6)..............................................1511

aaa. Başvurulara İlişkin Yardım Sağlamak...............1511İçindekiler 141

bbb. Başvurulara İlişkin Uygun Önlemleri Almak....1511

cc. Merkezi Makamların Özel Önlem Talepleri 

(ÇNTAYS-2007, m. 7)..............................................1512

dd. Merkezi Makam Masrafları (ÇNTAYS-2007, m. 8).1513

6- Sözleşmeye Göre Başvuru ......................................................1513

a. Merkezi Makamlar Aracılığıyla Başvuru 

(ÇNTAYS-2007, m. 9-17) ...............................................1513

aa. Başvuru Kategorileri (ÇNTAYS-2007, m. 10) .........1513

aaa. Nafaka Tahsil Etmeyi Amaçlayan Alacaklının 

Yararlanacağı Başvuru Kategorileri ..................1514

aaaa. Bir Kararın Tanınması veya Tanınma ve 

Tenfizi ...................................................... 1514

bbbb. Talep Edilen Devlette Verilen veya Tanınan 

Bir Kararın Tenfizi ................................... 1515

cccc. Hiçbir Mevcut Kararın Bulunmadığı Talep 

Edilen Devlette Bir Kararın Verilmesi ..... 1516

dddd. Talepte Bulunulan Devlette Bir Kararın 

Tanınma ve Tenfizi Mümkün Değilse ya da 

Reddedilmişse, Söz Konusu Talepte 

Bulunulan Devlette Bir Kararın Verilmesi1516

eeee. Talep Edilen Devlette Verilen Bir Kararın 

Değiştirilmesi ........................................... 1517

ffff. Talep Edilen Devlet Dışında Bir Devlette 

Verilen Bir Kararın Değiştirilmesi ........... 1517

bbb. Aleyhine Nafaka Kararı Bulunan Borçlunun 

Yararlanacağı Başvuru Kategorileri ..................1518

bb. Başvurunun İçeriği (ÇNTAYS-2007, m. 11) ............1518

aaa. Zorunlu İçerik....................................................1519

bbb. Uygun Olduğu ve Bilindiği Ölçüde İçerik.........1519

cc. Başvuruların ve Davaların İletilmesi, Alınması ve

İşleme Konulması (ÇNTAYS 2007, m. 12)..............1519

dd. İşlemlere Etkin Katılım (ÇNTAYS-2007, m. 13) ....1521

ee. Çocuk Nafakası Başvurularına Yönelik Ücretsiz Adli 

Yardım (ÇNTAYS-2007, m. 15)...............................1521

ff. Çocuk Merkezli Mali Durum Araştırmasının 

Kullanımına İzin Verilmesi Beyanı 

(ÇNTAYS-2007, m. 16)............................................1522

b. Doğrudan Başvuru (ÇNTAYS-2007, m. 37) ...................1522

7- Kararın Değiştirilmesi veya Yeni Bir Karar Verilmesine İlişkin 

Kısıtlama (ÇNTAYS-2007, m. 18).........................................1523142 İçindekiler

8- Tanıma ve Tenfiz (ÇNTAYS-2007, m. 19- 31)......................1523

a. Kapsam ............................................................................1523

aa. Nafaka Kararları........................................................1524

aaa. Adli Makam Kararları .......................................1525

bbb. İdari Makam Kararları.......................................1525

bb. Nafakaya İlişkin Sulh ................................................1525

cc. Nafaka Anlaşmaları (ÇNTAYS-2007, m. 30)...........1525

b. Yer Yönünden Yetkili Makamlar 

(ÇNTAYS-2007, m. 20)...................................................1526

aa. Çekince Konulmasına İzin Verilmeyen Yetkili 

Makamlar ..................................................................1527

aaa. Talep Edildiği Sırada Davalının Mutad 

Meskeninin Menşe Devlette Bulunması 

(ÇNTAYS-2007, m. 20, f. I/a) ..........................1527

bbb. Davalının Menşe Devletin Yargı Yetkisini 

Açıkça veya Dolaylı Onaylaması 

(ÇNTAYS-2007, m. 20, f. I/b) ..........................1527

ccc. Davalının Menşe Devlette Çocukla Birlikte 

Yaşıyor Olması veya Orada Yerleşim Yeri 

Edinmiş ve Çocuğa Destek Sağlamış Olması 

Şartıyla, Talep Edildiği Sırada Çocuğun Mutat 

Meskeninin Menşe Devlette Bulunması 

(ÇNTAYS-2007, m. 20, f. I/d) ..........................1527

bb. Çekince Konulmasına İzin Verilen Yetkili 

Makamlar ..................................................................1527

aaa. Talep Edildiği Sırada Nafaka Alacaklısının Mutad 

Meskeninin Menşe Devlette Bulunması 

(ÇNTAYS-2007, m. 20, f. I/c) ..........................1528

bbb. Tarafların, Çocuklarla İlgili Nafaka 

Yükümlülükleri Dışında, Yargı Yetkisine 

İlişkin Yazılı Anlaşma Yapması

(ÇNTAYS-2007, m. 20, f. I/e) ..........................1528

ccc. Sadece Taraflardan Birinin Vatandaşlığına 

Dayandırılmadan Kazanılan Yetkiyi Kullanan 

Makam Tarafından, Kişisel Statü veya Velayet 

Sorumluluğuyla İlgili Karar Verilmesi

(ÇNTAYS-2007, m. 20, f. I/f)...........................1529

c. Bölünebilirlik (ÇNTAYS-2007, m. 21, f. I).....................1529

d. Kısmi Tanıma ve Tenfiz (ÇNTAYS-2007, m. 21, f. II)...1529

e. Ret Sebepleri....................................................................1529İçindekiler 143

aa. Kararın, Tenfiz Devletinin Kamu Düzenine Açıkça 

Aykırı Olması (ÇNTAYS-2007, m. 22/a) ................1530

bb. Kararın, Usule İlişkin Sahtecilikle Elde Edilmesi 

(ÇNTAYS-2007, m. 22/b).........................................1530

cc. Aynı Taraflar Arasında ve Aynı Amacı Taşıyan 

Davanın Tenfiz Devletinin Yetkili Makamı Huzurunda 

Derdest Olması (ÇNTAYS-2007, m. 22/c) ...............1530

dd. Kararın, Tenfiz Devletinde veya Başka Bir Devlette, 

Aynı Taraflar Arasında Verilen ve Aynı Amacı 

Taşıyan Kararla Bağdaşmaması 

(ÇNTAYS-2007, m. 22/d).........................................1530

ee. Kararın, Nafaka Borçlusunun Hukuki Dinlenilme 

Hakkına Aykırı Olarak Verilmiş Olması (ÇNTAYS2007, m. 22/e)............................................................1531

aaa. Davanın İhbarına Olanak Sağlayan 

Sistemlerde ........................................................1531

bbb. Davanın İhbarına Olanak Sağlamayan 

Sistemlerde ........................................................1531

ff. Kararın, m.18 Hükmüne Aykırı Olarak Verilmesi 

(ÇNTAYS-2007, m. 22/f) .........................................1531

gg. Nafaka Yükümlülüğünün Vadesi Dolmuş veya Borç 

Yerine Getirilmişse (ÇNTAYS-2007, m. 24, f.V).....1531

f. Usul (ÇNTAYS-2007, m. 23, 24)....................................1532

aa. Kademeli Usul (ÇNTAYS-2007, m. 23)...................1532

bb. Kademesiz Usul (ÇNTAYS-2007, m. 24).................1533

g. Eklenecek Belgeler (ÇNTAYS-2007, m. 25)...................1534

KAVRAM DİZİNİ..............................................................................................1537

ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN YAŞAM ÖYKÜSÜ .......................................1569

AKINCI, Ziya; 

GÖKYAYLA Cemile DEMİR : Milletlerarası Aile Hukuku, İstanbul2010

AKINTÜRK, Turgut : Aile Hukuku, Ankara 2002

AKINTÜRK, Turgut : Medeni Hukuk, İstanbul-2008

AKİPEK, Jale G.; AKINTÜRK, 

Turgut : Yeni Medeni Kanuna Uyarlanmış 

Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, 

İstanbul -2004

AKYÜZ, Emine : Medeni Kanuna Göre Müşterek 

Hayatın Tatili, Ayrılık ve Boşanmada 

Çocuğun Korunması, Ankara-1983

AKYÜZ, Emine : Çocuk Hukuku, Ankara-2010

ARSEBÜK, Esat : Aile Hukuku, Ankara 1940

BİRSEN, Kemaleddin : Medeni Hukuk Dersleri, İstanbul-1966

BOZOVALI, Haluk : Türk Medeni Hukukunda Bakım 

Nafakaları, İstanbul-1990

CEYLAN, Ebru : Türk ve İsviçre Hukukunda Velayet 

Hakkı ve Hukuki Sonuçları, Leges 

Yayınları, İstanbul-2006.

CEYLAN, Ebru : Türk ve İsviçre Hukukunda 

Boşanmanın Hukuki Sonuçları, 

Galatasaray Üniversitesi Yayınları, 

Doktora Tezi, İstanbul-2019.

ÇELİKEL, Aysel : Milletlerarası Özel Hukuk, İstanbul1995146 İçindekiler

ÇELİKTAŞ, Demet : “Medeni Kanunda ve Medeni Kanun 

Öntasarısında Nafaka” Yargıtay

Dergisi, C.15, S.1-4

DEMİR, Pınar Özlem : Yeni Medeni Kanunda Evli 

Kadınların Hukuki Durumu İle İlgili 

Yenilik ve Değişiklikler, İstanbul-2004

DOĞANAY, İsmail : Nazari ve Tatbiki Muhtelif Nafaka 

Davaları, Ankara-1961

DURAL, Mustafa; 

ÖĞÜZ, Tufan; GÜMÜŞ, Alper : Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile 

Hukuku, İstanbul-2005

DURAL, Mustafa; 

ÖĞÜZ, Tufan : Türk Özel Hukuku, Cilt II, Kişiler 

Hukuku, İstanbul-2004

EGGER, August : Aile Hukuku (Çev. Tahir Çağa) 

İstanbul 1943

ERGENEKON, Yılmaz : Türk Medeni Hukukunda Yardım 

Nafakaları, Ankara-1966

FEYZİOĞLU, Feyzi N. : Aile Hukuku, İstanbul 1986

GÜMÜŞ, Mustafa Alper : Teoride ve Uygulamada Evliliğin 

Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri, 

İstanbul-2008.

HATEMİ, 

Hüseyin-SEROZAN, Rona : Aile Hukuku, İstanbul 1993

HELVACI, Serap : Gerçek Kişiler, İstanbul-2010

İNAN, Ali Naim : Medeni Hukuk, Ankara-2005

KOÇOĞLU, Safa : Boşanmanın Çocuk Açısından Sonuçları, 

Beta Yayınevi, İstanbul-2018İçindekiler 147

KÖPRÜLÜ, Bülent-KANETİ, 

Selim : Aile Hukuku, İstanbul 1985-1986

OĞUZMAN, Kemal-DURAL, 

Mustafa : Aile Hukuku, İstanbul 1994

OĞUZOĞLU, H.Cahit : Aile Hukuku, Ankara 1949

ÖZTAN, Bilge : Aile Hukuku, Ankara 2005

ÖZTAN, Bilge : Medeni Hukukun Temel Kavramları, 

Ankara-2009

RUHİ, Ahmet Cemal : Türk Hukukunda Boşanma, 

Boşanmanın Sonuçları, Ankara-2004

SAYMEN, Ferit HakkıELBİR, Halid Kemal : Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, 

İstanbul 1960

SEROZAN, Rona : Çocuk Hukuku, İstanbul-2005

ŞENER, Esat : Boşanma, Ankara 1997

TEKİNAY, Selahattin Sulhi : Türk Aile Hukuku, İstanbul 1984

VELİDEDEOĞLU, 

Hıfzı Veldet : Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, 

İstanbul 1965

YILMAZ, Canan : Türk ve İsviçre Medeni Kanunlarına 

Göre Birlikte Yaşamaya Ara Verilmesi, 

Ankara-2016

ZEVKLİLER, Aydın, 

HAVUTÇU, Ayşe : Medeni Hukuk (Temel Bilgiler), 

Ankara-2004

ZEYTİN, Zafer : Türk Medeni Hukuku, Ankara-2008