Öğreti ve Yargıtay Kararları Işığında

Hizmet Tespiti Davaları

Yayınevi: Yetkin Yayınları
Yazar: Sezai ÖZTÜRK
ISBN: 9786050508550
1.275,00 TL 1.500,00 TL

Adet

 
   2 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Sezai ÖZTÜRK
Baskı Tarihi 2021/05
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Sert Kapak (İplik Dikiş)
Sayfa Sayısı 1479
  • Hizmet Tespiti Davasında Çalışmanın Kanıtlanması
  • Kurumun Resen Hizmet Tespitinden Doğan Davalar
  • Sigortalı Hizmetin Aidiyeti ve Kurum Kayıtlarının Düzeltilmesi
  • Kurumun Hizmet İptalinden Doğan Davalar
  • Sigorta Primine Esas Kazancın Tespiti
  • İtibari (Fiili) Hizmet Süresinin Tespiti
  • Çıraklar ve Öğrencilerin Çalışmasının Tespiti
  • Yabancıların ve Türk Soyluların Hizmet Tespiti Davası
  • Yurt Dışında Geçen Çalışmaların Tespiti
  • SGDP Tabi Çalışmaların Tespiti
  • Sigorta Başlangıç Tarihinin Tespiti
  • Bazı Meslek ve İşlerin Hizmet Tespiti Davaları
  • Avukatlar ve Hukuk Bürosu Çalışanları
  • Ev Hizmetlerinde Çalışanlar 
  • Hamallar
  • İnşaat İşyeri Çalışanları 
  • Kapıcılar 
  • Site ve Apartman Görevlileri
  • Köy Bekçisi, Köy Korucusu, Gönüllü ve Geçici Güvenlik Korucusu 
  • Restoran Çalışanları 
  • Sporcular 
  • Şoförler 
  • Uzman ve Usta Öğreticiler 
  • Din Görevlileri 
  • Eczane Çalışanları

Toplumun geneline yayılmış sosyal barış, adalet ve refah, bireyleri mutlu ve huzurlu toplumun olmazsa olmazı, toplumların binlerce yıllık hayalidir. Bu uğurda çözüm arayışları insanlığın tarihi ile yaşıttır.

Savaşlar, soykırımlar, doğal afetler, hastalık ve kıtlıklar, sosyal ve ekonomik buhranlar, göçler, kentleşme, sanayileşme, emek sömürüsü ve yöneten tercihleri gibi nedenlerle, sosyal barış, adalet ve refahın tam anlamıyla yaşandığı bir coğrafya olmadığı gibi, bu ideale yaklaşıldığı düşünülen ülkeler az ve bu dönemler kısa sürelidir.

18'inci ve 19'uncu yüzyıllarda yeni buluşların ve özellikle buhar gücüyle çalışan makinelerin etkisiyle endüstrinin gelişmesi sonucunda, başta İngiltere olmak üzere Avrupa ülkelerinde teknolojik gelişmeler ve toplumsal değişimler yaşanmış, daha güçlü ve zengin bir burjuva sınıfı yanında toprağından kopmuş kentli işçi sınıfı ortaya çıkmıştır. Kentli işçi sınıfının hak arayışlarını gören ve bu insanların isteklerini bir ölçüde karşılamak zorunda kalan kapitalist ülkelerin ve bu ülkelerce oluşturulan uluslararası organizasyonların işçi sınıfının hakları ile ilgili yayınladıkları belge, rapor ve metinlere ihtiyaç duymalarının gerçek nedeni "sömürü düzenini sürdürülebilirlik seviyesine çekme mecburiyetidir".

Eski Mısır’da, piramitlerin yapımında çalışan kölelerin neredeyse tamamı çok genç yaşta ölmüştür ve kölelere mahsus mezarlıklarda yapılan arkeolojik kazılarda, iskelet omurgalarının taş taşımaktan dolayı doğal formunu kaybettiği görülmüştür. Yaklaşık 4500 yıl sonra, hiçbir eğitimini almadığı makinaların dişlilerine saçlarını kaptırarak ölen çocuk işçilerin veya maden ocaklarında dumandan boğularak ölen işçilerin varlığı, zenginlik ve iktidar hırsının etkisindeki insanoğlunun vicdan, ahlak ve adalet duygusunun yüzyıllar boyunca pek de gelişmediğini göstermektedir. 

Geleneksel sosyal güvenlik teknikleri, sosyal yardımlaşma ve dayanışma temeline dayalı, gönüllük esasının geçerli olduğu, sosyal risklerin ortaya çıkmasından sonra talep üzerine sosyal güvenlik sağlayan, yapılacak yardım miktarı ve yardım zamanının önceden kurallarla belirlenmediği, yapılacak yardım tür ve miktarının yardımı yapacak kişilerin ekonomik gücüne bağlı ve bu kişilerin takdirine bırakıldığı tekniklerdir. Geleneksel sosyal güvenlik tekniklerinin 20'nci yüzyılın ortalarına kadar toplumsal sorunların çözümünde etkisi olduğu bir gerçektir. Özellikle vakıf ve derneklerin ihtiyaç sahibi insanlara yardımcı olduğu ve bu uygulamaların devlet tarafından desteklendiği ve özendirildiği bilinmektedir. Ancak bu uygulamaların hiç birisi devlet için sosyal güvenliği bugünkü anlamda yükümlülük haline getirmemiştir.

Ülkemizde modern sosyal güvenlik uygulamalarının tarihi 19'uncu yüzyıla kadar gitmekte ise de bu çabaların sistemli olmadığını ve kapsamına aldığı kişilerin sınırlı olduğunu bilmekteyiz.

Düşünsel temeli çok eskilere dayanmakla birlikte, kapitalist ekonominin sosyal hayatta doğurduğu başta gelir dağılımı olmak üzere sosyal adaletsizlikler ve sınıfsal ayrışmanın olumsuz sonuçlarının kendini iyiden iyiye hissettirmeye başladığı II.Dünya Savaşından sonra belirgin bir biçimde tartışılmaya ve uygulanmaya başlanılan "sosyal devlet" anlayışı, ilk defa 1961 Anayasası ile hukukumuza girmiş ve daha sonra 1982 Anayasası’nın ikinci maddesinde Cumhuriyetin niteliklerinden biri olarak sayılmıştır.

Devletin temel görevleri arasında sosyal devlet anlayışının olması gerektiği yönünde gelişen anlayışa paralel olarak sosyal güvenliğin insanlar için temel bir insan hakkı olduğu kabul edilmiştir. İsteğe bağlı ve merhamet esasına dayalı ancak yetersiz ve ihtiyaç sahiplerine ulaşmakta sorunları bulunan toplumsal yardımlaşma sistemi, yerini, bireylerin tümünü kapsayan, finansmanı önceden planlanmış ve toplumsal risklere karşı bireylerin kurumsal yollardan korunduğu sosyal politika uygulamalarına bırakmıştır.

Sosyal devlet, sosyal ve ekonomik hayata ve çalışma yaşamına müdahale etmek suretiyle, gelir, sağlık, yaş, cinsiyet, meslek ve benzeri nedenlerle yaşam koşulları iyi durumda bulunmayan veya sosyal risklere karşı kendi başına mücadele etme gücüne sahip olmayan ya da diğer kişiler ile eşit koşullarda yarışma imkanı bulunmayan kişilere destek olan ve bu amaçla sosyal politikalar uygulayan; gelir dağılımı ve yaşam kalitesinde yurttaşları olabilecek en üst noktada bir araya getirmeye çalışan; kişilerin maddi ve manevi varlıklarını geliştirme aracı olan çalışma, eğitim ve benzeri konularda tedbir alan ve eşit koşullarda yarışma imkanı sağlayan; kişilerin, başkalarının yardımına muhtaç olmadan yaşamını sürdürmesini sağlamak ve ihtiyaçlarını karşılamak için kurulan ve finansmanı toplumun tamamınca karşılanan kamusal sosyal yardımlaşma sistemi (sosyal güvenlik) kuran ve böylece sınıfsal ve sosyal çatışmaları, ayrışmaları, gelir ve servet eşitsizliğini en aza indirerek huzur ve dayanışma içerisinde sosyal adaleti sağlanmış mutlu toplum yaratma hedefi ortaya koyan ve bunun için etkin çaba harcayan devlettir. 

Sosyal devlet, doğru sosyal politikalar üreterek sosyal adaleti sağlama amacı güder. Sosyal adalet, sınıfsal ve sosyal çatışmaların, ayrışmaların, gelir ve servet eşitsizliğinin olmadığı, bireylerin yaşam, beden ve ruh olarak kendilerini güven altında hissettikleri, bireylerin sosyal risklere karşı korunduğu, kendilerini eşit ve adil bir yarışma ortamında geliştirme imkanı buldukları, huzur ve dayanışma içerisinde yaşayan mutlu bir toplum halini ifade eder. Toplumsal nimet ve külfetlerin eşit dağıtılması amaçlanır. Ne var ki bu tanım ülkelere ve çağlara göre değişkenlik göstermektedir.

Sosyal güvenlik "insanın geleceğini güvenlik altına alma" ihtiyacının sonucudur ve Anayasa'nın 60' ncı maddesinde yer alan "Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar" düzenlemesi ile vatandaşlara bu konuda anayasal bir hak (güvence) tanınırken, devlete de onların bu haktan yararlanmasını sağlayacak şartları hazırlama görevi yüklenmiştir.

Sosyal güvenlik, sosyal riskler nedeniyle gelir elde edemeyen, geliri azalan veya ilave giderleri ortaya çıkan kişilerin, yardıma muhtaç olmadan yaşamını sürdürmesini sağlamak ve ihtiyaçlarını karşılamak için kurulan, finansmanı toplumun tamamınca karşılanan, kamusal sosyal dayanışmaya verilen isimdir. Bireylerin, sosyal güvenlik sağlanmasını isteme ve yararanma hakkına "sosyal güvenlik hakkı" denilmektedir. Evrensel sosyal güvenlik hakkı, Anayasa'nın 60'ıncı maddesi ile temel insan hakkı olarak kabul edilmiştir.

Sosyal güvenlik, sosyal riskleri gideren yöntemleri, kurumları ve mevzuatıyla birlikte sosyal güvenlik sistemini oluşturur. Bu sistem, sosyal riskin her an gerçekleşebileceği düşüncesiyle risk gerçekleşmeden tedbirlerini alır, finansmanını hazırlar. Riskin gerçekleşmesi halinde süratle devreye girerek, sosyal riskin ortaya çıkardığı sorunları ortadan kaldırmayı hedefler.

İşsizliğin, geçim ve sağlık masraflarının arttığı, iş kazası ve meslek hastalığının tüm çabalara rağmen önlenemediği günümüzde, sosyal güvenliğe duyulan ihtiyaç eskiye göre artmakta ve Devlete bu alanda daha fazla görev düşmektedir.

Hizmet akdiyle bağımlı çalışanların, yani 506 sayılı Kanun ve 5510 sayılı Kanun'un 4/1-(a) bendi kapsamındaki sigortalıların hizmetlerinin Kuruma bildirilmesi işverenin, bildirimin zamanında ve eksiksiz yapılmasını denetleme görevi 5510 sayılı Kanun'un 59'uncu maddesi gereğince Kuruma aittir. Kayıt dışı istihdam, işverenin prim ve vergi ödemekten kaçınma isteği ile Kurumun denetim görevini hakkıyla yerine getirmemesinin ortak sonucudur. Sigortalının, hakkında yürütülen sosyal sigorta işlemlerini takip etmesi arzu edilen bir davranış ise de yükümlülüğe dönüşmez.

Sosyal sigortalar sistemimizde kayıt dışı istihdam, o ölçüde olmasa da sahte sigortalılık önemli bir sorun olarak varlığını sürdürmektedir. TÜİK verilerine göre kayıt dışı istihdam oranı 2017 yılında % 33,3, 2018 yılında % 33,42, 2019 yılında 34,52 olarak tespit edilmiştir. Kayıt dışı istihdam sigortalıların sosyal sigorta haklarına ulaşmasını güçleştirmekte ve Kurumun finansman sorununu arttırmaktadır.

Son dönemde yoğunlaşan yabancı göçü sonucunda, çok sayıda işçi daha sigortasız çalışır hale gelmiştir. Kurumun bu sigortalıları çeşitli sebeplerle kayıt altına alamadığı veya sosyal ve politik saiklerle denetim görevini yerine getirmede çekingen davrandığı, bu durumun, önemli miktarda prim kaybının yanısıra çalışanların sosyal güvenlik hakkından yoksun kalmasına neden olacak biçimde kayıt dışı istihdama yol açtığı bilinmektedir.

Sosyal güvenlik sisteminin gövdesini oluşturan ve özel sigortalardan zorunlu olmasıyla ayrılan sosyal sigorta sisteminde, sigortalının sosyal sigorta haklarından yararlanabilmesi için belirli bir sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısına sahip olması gerektiğinden, işverenin hizmeti bildirmemesi ve Kurumun denetim yoluyla ihlali gidermemesi nedeniyle sosyal güvenlik hakkı ihlal edilen ve bunun sonucunda sosyal sigorta haklarına ulaşamayan veya ulaşması güçleşen sigortalının hizmet tespiti davası açması zorunlu hale gelmektedir.

Kayıt dışı istihdam arttıkça, sigorta haklarından yararlanmak isteyen sigortalılar tarafından açılan hizmet tespiti davaları da artmakta ve nihayetinde, hizmet tespiti davaları iş mahkemelerini ve giderek Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtayın ilgili Dairelerini en çok meşgul eden uyuşmazlıklar arasında yer almaktadır.

İşverenin bildirim yükümlülüğünü zamanında ve eksiksiz yerine getirmemesi ve Kurumun denetim görevini tam anlamıyla yerine getirmemesi sonucunda, sigortalı hizmetin Kuruma hiç bildirilmemesi veya eksik bildirilmesi, sigortalının sosyal riske maruz kalması halinde Kurumca sağlanacak olan sigorta hakkının miktarına doğrudan etki edeceği gibi, özellikle uzun vadeli sigorta kollarından (malullük, ölüm ve yaşlılık) sağlanan haklara ulaşamama sonucu ortaya çıkacak ağır muhtaçlık halinin toplumda yaratacağı sosyal sorunların giderilmesi adına, sigortalıya Kuruma bildirilmeyen hizmetini tespit ettirmek üzere yargı yoluna başvurma olanağı verilmesi zorunlu ve yararlıdır.

"Sigortalılığın hükmen tespiti" ya da "sigortalılığın yargı kararıyla tespiti“ olarak da adlandırılan hizmet tespiti davası, sosyal hukuk devletinin gereğidir ve sosyal güvenlik hakları ihlal edilen kişilerin hak arama yöntemlerinden biridir.

Sigortalı hizmetin Kurum görevlilerinin yapacakları inceleme ve denetim ile belirlenmesi dava yoluna göre daha kısa zamanda ve en az masrafla sonuçlanan bir yöntem olmakla birlikte, Kurumun hizmetin varlığını serbestçe takdir edebilmesi, hizmetin tespiti hususunu sigortalının açacağı davanın sonuna kadar gündeminden çıkartma ihtimali ve Kurumca yapılacak tespitin bazı hallerde bir yıl ile sınırlı olması nedenlerinden ötürü sigortalıların sosyal güvenliğinin sağlanmasında sınırlı bir imkandır. Bunun bilincinde olan kanun koyucu, 506 sayılı Kanun'un 79 ve 5510 sayılı Kanun'un 86'ncı maddelerinde yer alan düzenlemeler ile sigortalıya hizmetini mahkeme kararı ile kanıtlama olanağı tanımıştır.

Hizmet tespiti davaları kamu düzenine ilişkin ve kendiliğinden araştırma ilkesine tabidir. Mahkemece kurulacak tespit hükmü, sigortalının sosyal güvenlik hakkına kavuşması bakımından özel bir önem taşımakta, öbür yandan işverene ve Kuruma mali bir yük getirmektedir. Bu noktada mahkemeye düşen görev, gerekli ve yeterli bir araştırma sonucunda, çalışma olgusunu hiç bir tereddüte yer bırakmayacak biçimde belirlemektir. Mahkeme, bu belirlemeyi yaparken, çalışma olgusunun kanıtlanması bakımından taraflarca sunulacak delillerle yetinmeyerek davayı aydınlatacak delilleri kendiliğinden toplamalı, yapacağı irdeleme sonucunda gerçek çalışma olgusunu ortaya koymalıdır. Mahkeme, davanın reddi halinde sigortalının sosyal sigorta yardımlarına ulaşmada yaşayacağı zorluğu veya davanın kabulü halinde işverenin karşı karşıya kalacağı prim ve ceza yükünü değil, yalnızca gerçek bir çalışmanın kanıtlanıp kanıtlanmadığını yani dava konusu hakkın varlığını gözetmelidir.

Hizmet tespiti hükmünün elde edilmesine yönelik yargılamanın en kısa zamanda ve en az masrafla tamamlanması, çalışmanın kanıtlanması bakımından Yargıtayca belirlenen ilkelere uyulması, her somut olayın özelliğine göre eksiksiz bir inceleme ve araştırma yapılması, belge ve delillerin özenle incelenmesi nihayetinde kararın doğru olması sonucunu doğuracak ve böylece sigortalının sosyal güvenlik hakkına ulaşmasını sağlayacaktır.

Bu eser, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletine sarsılmaz inancımız ve emeğe saygının yol göstericiliğinde, öğretideki kıymetli görüşleri önemseyen ve yeri geldiğinde bu görüşlerin tartışıldığı ancak özünde 506 sayılı Kanun’un 2 ve 5510 sayılı Kanun’un 4/1-(a) bendi kapsamında (bağımlı) sigortalıların hizmet tespiti davalarında Yargıtayın belirlediği ilkeler ile uyuşmazlığın çözümünde inceleme ve araştırma yönteminin anlatıldığı, Yargıtay kararlarından örneklerin gösterildiği, kararların tartışıldığı ve eleştirildiği uygulamaya dönük bir çalışmadır.

Hizmet tespiti davası, delillere ulaşmanın oldukça zor olduğu, uyuşmazlığın belirlenmesi, çalışmanın araştırılması, belgelerin incelenmesi, tanıkların dinlenmesi ve hükmün kurulması gibi çeşitli aşamaların zahmetli ve uzun sürdüğü, tüm bu aşamaların geçilmesinden sonra oluşturulan kararın Yargıtay tarafından haklı ve gerekçeli bir biçimde eksik araştırma ve inceleme nedeniyle bozulmasının olağan olduğu bir dava türüdür.

Hizmet tespiti davasının çözümünü güçleştiren asıl neden, çalışmanın üzerinden uzunca bir süre geçtikten sonra dava açılması nedeniyle delillere ulaşılamaması veya tanıkların çalışmayı hatırlamamasıdır. Çalışmanın kanıtlanmasına yardımcı olacak Kurum ve işyeri kayıtlarına ulaşmada yaşanan güçlükler bir yana, belgelerin saklama süresinin dolmasından sonra çalışmanın kanıtlanmasında en önemli delil haline gelen tanıkların çalışmayı hatırlamaması veya tanık beyanlarının soyut olması ve kimi zaman da gerçek dışı ve çelişkili olması uyuşmazlığı içinden çıkılmaz bir hale getirmektedir.

Bordro tanıklarına ulaşılamayan veya beyanlarının yeterli olmadığı durumlarda bilgisine ihtiyaç duuyan komşu işyeri işvereni ve çalışanlarının tespiti için Kurum, kolluk, vergi dairesi, muhtarlık, belediye ve benzeri kurumlara yazılan müzekkere yanıtlarının yeterli bir araştırmaya dayalı olmadığını, aslında çoğu zaman hiçbir araştırma dahi yapılmadan baştan savma yanıtlar verildiğini görmekteyiz.

Yargıtay, 506 sayılı Kanun’un 79 ve 5510 sayılı Kanun’un 86’ncı maddesinde düzenlenen hizmet tespiti davasının konusunu tüm sigorta kollarına tabi zorunlu sigortalılık süresinin (hizmet) oluşturduğu ve bunun doğal sonucu olarak kısmi sigortalıların (kısa vadeli sigorta kollarına tabi olanların) bu davayı açamayacakları görüşündedir. Hukuki yarar bulunması koşuluyla kısmi sigortalıların bu davayı açabilecekleri kanaatindeyiz.

Hizmet tespiti davasında en tartışmalı alanların başında hak düşürücü süre gelmektedir. Hak düşürücü süre, hakkı geriye dönülmez biçimde ortadan kaldırdığından, istisnai uygulamaları bulunmadığı takdirde sigortalı için ağır sonuçlara yol açabilecektir. Anayasal sosyal güvenlik hakkının kullanılmasını sınırlayan hallerin dar, istisnaların geniş yorumlanması gerektiğinden, eserin kaleme alınmasında hak düşürücü sürenin işlemesine engel olan haller geniş yoruma tabi tutularak dava hakkının varlığı ayakta tutulmaya gayret edilmiştir.

Hizmet tespiti davası, Anayasal sosyal güvenlik hakkının hayata geçirilmesinde oldukça önemli bir dava olup, Kurumun 6552 sayılı Kanun ile feri müdahil haline getirilmesi sosyal güvenlik sistemindeki konumuna, denetim hak ve sorumluluğuna uygun değildir. Hizmet tespiti davası, sosyal güvenlik hakkına ilişkin olması ve Kuruma yüklediği mali külfet gözetilince sigortalı ile işveren arasında çözülmesi gereken bir uyuşmazlık olarak görülmemeli; yargılama giderinden sorumlu olmaması için feri müdahil rolü verilen ancak kararı tek başına temyiz etme hakkı olan "kendine özgü" bir feri müdahil (gizli davalı) uygulaması yerine davanın taraflarına eşit uzaklıkta durmak suretiyle Anayasal sosyal güvenlik hakkının ortaya çıkarılmasına yardımcı olacağı uygun bir rol verilmelidir.

Türkiye, Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme’yi 29 Ağustos 1961 tarihinde 359 sayılı Kanun ile onaylamış ancak (coğrafi kısıtlama çekincesi ile) yalnızca Avrupalılar bakımından mülteci kavramını kabul etmiştir. 6458 sayılı Kanun'da bu çekinceye uygun olarak hazırlanmış ve mülteci statüsü Avrupa'dan gelenlerle sınırlı olarak kabul edilmiştir. Türkiye’ye gelen başta Suriye uyruklular olmak üzere yabancıların neredeyse tamamı uluslararası metinlere göre sığınmacı veya mülteci oldukları halde Türkiye Sözleşmeyi coğrafi kısıtlama çekincesi ile kabul ettiğinden iç hukukumuzda mülteci kabul edilmemektedirler. Türkiye’nin sığınmacı ve mültecilerin sosyal güvenlik hakkıyla ilgili kapsayıcı ve bütünlükçü yasal düzenlemelere gitmesi gerektiği kanaatindeyiz.

Eserin "Bazı Meslek ve İşlerin Sosyal Güvenliği ile Çalışmanın Kanıtlanması” başlıklı XXI.bölümünde uygulamada karşımıza en çok çıkan iş ve mesleklerin, bu bağlamda avukatlar ve hukuk bürosu çalışanları, ev hizmetlerinde çalışanlar, hamallar, inşaat işyeri çalışanları, kapıcılar, site ve apartman görevlileri, köy bekçisi, köy korucusu, gönüllü ve geçici güvenlik korucusu, restoran çalışanları, sporcular, şoförler, uzman ve usta öğreticiler, din görevlileri ile eczane çalışanlarının sigortalılıklarının özellikleri ve bu kişiler tarafından açılacak hizmet tespiti davasının kanıtlanma yöntemine yer verilmiştir.

2008-2021 yıllarına ait yaklaşık 14.000 Yargıtay kararının özenle incelenmesinden sonra seçilen 2794 adet kararın ilgili bölümü eserde yer almakta veya karara atıf bulunmaktadır. Yargı kararları incelenirken temel uyuşmazlık konusu üzerinde yoğunlaşılarak kararlara mümkün olan en kısa haliyle eserde yer verilmiştir.

Başta hak düşürücü süre olmak üzere bazı konuların anlatımındaki soyutluk konunun anlaşılmasını güçleştirdiğinden örneklere yer verilmeye gayret edilmiştir.

Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulunun 07.07.2020 tarih ve 173 sayılı kararıya Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin kapatılmasına karar verilmiş ise de eserin hiçbir yerinde kapatılan Daire olarak anılmamıştır. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, yaklaşık 25 yıl boyunca tetkik hakimi ve meslek içi eğitime gelen yüzlerce hakimin sosyal güvenlik hukukuna dair eğitim aldığı bir okul olarak yargıya hizmet etmiş, iyi hukukçular yetiştirmiş ve yüzbinlerce kararıyla adaletin tesisine hizmet etmiştir. Tetkik hakimi olarak geçen yıllarımız ve güzel anılarımızın olduğu bu Daireden kapatılan olarak anmaya gönlümüz elvermedi.

Bu eserin önemli bir kısmının yazıldığı ve oğlum Ali Deniz Öztürk'ün hastalığının teşhis ve tedavisinin yapıldığı Ankara Dr. Abdurrahman Yurtaslan (Onkoloji) Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Hematoloji-Onkolojisi Bölümü doktorları Prof. Dr. İnci Ergürhan İlhan, Doç. Dr. Neriman Sarı, Dr. Tekin Aksu, Dr. Nurettin Okur, Dr. Selma Çakmakçı, Dr. Turan Bayhan ve Dr. Ülkü Miray Yıldırım ile hemşire ve tüm personeline, tedavi sürecinde yardım ve desteklerini her zaman yanımda hissettiğim Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin çok kıymetli başkan ve üyeleri ile tetkik hakimleri ve kalem personeline en derin saygı ve şükranlarımı sunarım.

Bir yazarın gözünden bakıldığında, bir eserin yazımında desteği ve katkısı olan insanları ikiye ayırabiliriz. Bazı dostların katkısı doğrudan kitabın içeriğiyle ilgiliyken, bazılarının katkısı ise o eserin yazım sürecinde verdikleri destek ve dostluklarından gelir. Yazar için eserin içeriği kadar yazım sürecinin anıları da bir o kadar kıymetlidir. 

Eserin yazımına katkıda bulunan, yazılan bölümleri okuyarak görüş ve önerilerini bildiren, moral veren ve dostluğunu esirgemeyen Dr. Öğretim Görevlisi Çağlar Çopuroğlu’na, Hakim Kayhan Karabulut’a, Hakim Murat Perçin’e, Hakim Bahar Kılınç’a, Hakim Gülenay Sarıkaya’ya, Hakim Sultan Köse’ye, Hakim Asu Kaplan’a, Hakim Seda Tümer Hüsamoğlu’na, (E) Askeri İş Müfettişi Av. Hacı Mecit Polat’a, (E) Askeri İş Müfettişi Av. Mustafa Balcı’ya, SGK Denetmeni Samet Doğru’ya, yetenekli ve bilgili müzisyen ve klarnet öğretmenim Umut Eröksüz’e, eserin basımını gerçekleştiren Yetkin Yayınevinin sahibi değerli büyüğüm ve dostum Muharrem Başer’e ve emeği geçen tüm yayınevi çalışanlarına çok teşekkür ederim.

Eserin tüm hukukçulara, sigortalılara ve işverenlere yararlı olmasını temenni ederim.


ÖNSÖZ 3

İÇİNDEKİLER 15

KISALTMALAR 41

I.  BÖLÜM 

HİZMET TESPİTİ DAVASINA GENEL GİRİŞ,  DAVANIN NİTELİĞİ, KONUSU, SONUÇLARI ve TARİHÇE

I) GENEL GİRİŞ 43

II) HİZMET KAVRAMI 48

III) HİZMET TESPİTİ DAVASI 50

IV) HİZMET TESPİTİ DAVASININ HUKUKİ NİTELİĞİ 54

V) HİZMET TESPİTİ DAVASININ KONUSU 57

VI) DAVANIN ve MEVZUATIN TARİHÇESİ 62

VII) DAVANIN SONUÇLARI ve İŞVERENE ETKİSİ 66

VIII) KURUMUN HİZMET TESPİTİ KARARINI 

UYGULAMAMASI 67

II.  BÖLÜM 

HİZMET AKDİYLE ÇALIŞAN BAĞIMLI SİGORTALILAR  ve  SİGORTALI SAYILMANIN KOŞULLARI

I) HİZMET AKDİYLE ÇALIŞAN BAĞIMLI SİGORTALILAR 73

A) Sigortalılık Kendiliğinden Oluşur, Zorunlu ve 

Vazgeçilmezdir 75

B) Sigortalı Sayılmak İçin Kanunla Belirlenmiş Yaş Koşulu Bulunmamaktadır 76

C) Sigortalılığın Başlangıcı 77

D) Sigortalılığın Sona Ermesi 79

II) HİZMET SÖZLEŞMESİYLE ÇALIŞANLAR GİBİ SİGORTALI SAYILANLAR 80

III) 4/1-(A) BENDİ KAPSAMINDA SİGORTALI SAYILMANIN KOŞULLARI 85

A) Hizmet Akdinin Varlığı 87

a) Zaman Unsuru 93

b) Bağımlılık Unsuru 94

B) Gerçek Bir Çalışmanın Bulunması 101

C) Sigortalı Sayılmayanlardan (İstisnalardan) Olmamak 102

a) 506 sayılı Kanun’da Sigortalı Sayılmayanlar 102

b) 5510 sayılı Kanun’da Sigortalı Sayılmayanlar 105

1) İşverenin Ücretsiz Çalışan Eşi 106

2) Aynı Konutta Hısımlar Arasında Yapılan İşlerde Çalışanlar 107

3) Ev Hizmetlerinde Çalışanlar 108

aa) Ev Hizmeti Kavramı 108

bb) 506 sayılı Kanun’da Ev Hizmetlerinde Çalışanlar 109

cc) 5510 sayılı Kanun’da Ev Hizmetlerinde 

Çalışanlar 112

dd) 5510 sayılı Kanun’un Ek 9’uncu Maddesi 112

aaa) Çalışan ve Çalıştıran Kavramı 114

bbb) 10 Gün ve Daha Fazla Çalışan Sigortalılar (1'inci fıkra) 114

ccc) Çalışma Gün Sayısı 10 Günden Az Olanlar (2'nci fıkra) 117

ddd) Sigortalıların Kendilerini Bildirmesi 119

ee) Mahkemece Yapılacak Araştırma ve İnceleme 120

4) Askerlik Hizmetini Yapmakta Olanlar 121

5) Türkiye’ye Gönderilen Yabancı İşyeri Temsilcileri 121

6) Tatbiki Mahiyette Yapım ve Üretim İşlerinde Çalışan Öğrenciler 124

7) İşe Alıştırılmakta Olan Hasta ve Maluller 124

8) Tarım İşlerinde veya Orman İşlerinde Süreksiz 

Çalışanlar 124

9) Kamu İdarelerinin Dış Temsilciliklerinde Çalışanlar 125

10) Gençlik ve Spor Faaliyetlerinde Görevlendirilenler 126

c) Diğer Kanunlara Göre Sigortalı Sayılmayanlar 126

IV) TESCİLLİ İŞYERİNİN VARLIĞI SİGORTALILIK KOŞULU DEĞİLDİR 127

V) ÜCRET SİGORTALILIK KOŞULU DEĞİLDİR 130

VI) SİGORTALI ve İŞÇİ FARKLI KAVRAMLARDIR 135

VII) EL HALICILIĞI DOKUMA İŞLERINDE   ÇALIŞANLAR 136

A) Tespiti Mümkün Bulan Yargıtay Kararları 137

B) Tespitin Mümkün Olmadığına Dair Kararlar 141

C) Kanaatimiz 143

VIII) ŞİRKET ORTAKLARININ SİGORTALILIĞI 144

A) Anonim Şirket Ortakları 147

B) Limited Şirket Ortakları 148

III.  BÖLÜM 

HİZMET SÖZLEŞMESİNİN  DİĞER SÖZLEŞMELERDEN AYIRT EDİLMESİ

I) ESER SÖZLEŞMESİ 157

A) Eser (Yapıt) 159

B) Bedelin Ödenmesi 161

C) Edimin İfası 162

D) Bağımlılık 163

E) Malzemenin Sağlanması 164

F) Eser ve Hizmet Sözleşmelerinin Karşılaştırılması 165

a) Bağımlılık Unsuru 167

b) Süreli Hizmet ve Devamlılık 169

c) Sonuç Taahhüdü 170

d) Yargıtay Kararları 170

II) VEKALET SÖZLEŞMESİ 177

III) HİZMET, ESER ve VEKALET SÖZLEŞMELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 185

A) Sonuç Sorumluluğu 186

B) Bedel ve Ücret 187

C) Bağımlılık 188

D) Ayıp Hükümlerinin Uygulanması 188

E) Yapılacak Araştırma 189

G) Yargıtay Kararları 189

IV) PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİ 197

V) TANITIM VE SATIŞ TEMSİLCİLİĞİ 203

VI) ACENTE SÖZLEŞMESİ 204

VII) ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİ 205

VIII) ADİ ORTAKLIK 209

IV.  BÖLÜM 

HİZMET KAVRAMININ KAPSAMINA GÖRE TESPİTİ MÜMKÜN OLAN VE OLMAYAN SÜRELER

I) 4/1-(A) BENDİ KAPSAMINDA ZORUNLU SİGORTALILIK SÜRESİ 219

A) Çalışılan Süre 222

B) Çalışılmış Sayılan Süre 222

C) Hizmet Bildirilmesine Rağmen Primlerin Ödenmemesi 223

II) EK MADDE 5 KAPSAMINDAKİ SİGORTALILAR 224

III) EK MADDE 6 KAPSAMINDAKİ SİGORTALILAR 224

IV) DENEME SÜRESİ 225

V) İŞE BAŞLATMAMA TAZMİNATI VE BOŞTA GEÇEN 

SÜRE ÜCRETİ 226

A) Boşta Geçen Süre Ücreti Sigorta Primine Esas Kazanca 

Dahildir 227

B) İşe Başlatmama Tazminatı Kazanca Dahil Değildir 240

VI) ÇALIŞILMAYAN GÜNLERİN ÜCRETİ 243

VII) HAFTA TATİLİ GÜNLERİ 250

VIII) KISA VADELİ SİGORTA KOLLARINA TABİ 

ÇALIŞMANIN TESPİTİ 252

V.  BÖLÜM 

DAVA ŞARTI, HUKUKİ YARAR  ve  KESİN HÜKÜM

I) DAVA ŞARTI 259

II) 675 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME 261

III) HUKUKİ YARAR 263

A) Kuruma Bildirilen Süreler 265

B) Sigorta Başlangıç Tarihinden Önceki Hizmetin Tespiti 270

C) Kuruma Bildirilen Ancak Primi Ödenmemiş Hizmet Süresi 271

D) Hizmetin Kurum Görevlilerince Tespiti 271

E) Sigortalının Yaşlılık Aylığı Almaya Başlamasından Önceki Süreler 272

IV) KESİN HÜKÜM 273

VI.  BÖLÜM 

DAVANIN KONUSUZ KALMASI

I) GENEL OLARAK DAVANIN KONUSUZ KALMASI 277

II) KURUMUN SİGORTALININ HİZMETİNİ TESPİT 

ETMESİ 278

III) İŞVERENİN HİZMETİ KURUMA BİLDİRMESİ 279

IV) KURUM KAYITLARININ DÜZELTİLMESİ 282

VII.  BÖLÜM 

HİZMETİN KURUMCA TESPİTİ ve  BU 

TESPİTTEN DOĞAN DAVALAR

I) HİZMETİN İDARİ YOLDAN TESPİTİ 286

II) İDARİ YOLDAN TESPİTTE SÜRE SINIRLAMASI 290

III) KURUMUN İŞVERENDEN BELGE TALEBİ 291

IV) RESEN PRİM TAHAKKUKU 296

V) İTİRAZ 297

VI) İŞ MAHKEMESİNDE DAVA AÇILMASI 298

A) İşveren İtiraz ve/veya Dava Yoluna Başvurmadan Prim 

Borcunu Ödeyebilir 298

B) İşveren Tebliğ Edilen Prim Borcuna İtiraz Edebilir 299

C) İşveren İtirazın Reddi Halinde Prim Borcunu Ödeyebilir 

veya Dava Açabilir 300

a) Davanın Tarafları 301

b) İnceleme ve Araştırma 303

VIII.  BÖLÜM 

HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE

I) DAVA AÇMA SÜRESİNİN NİTELİĞİ 305

II) 5417 ve 6900 SAYILI KANUNLARDA HAK DÜŞÜRÜCÜ 

SÜRE 315

III) 506 SAYILI KANUNDA HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 318

A) Hak Düşürücü Süre 318

B) Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmelikleri 321

C) Hak Düşürücü Süredeki Değişiklikler 321

a) 01.03.1965-08.08.1987 tarihleri arasındaki dönemde 

5 yıldır 322

b) 09.08.1987-06.06.1994 tarihleri arasındaki dönemde 

10 yıldır 322

c) 07.06.1994 tarihinden itibaren 5 yıldır 322

IV) 5510 SAYILI KANUNDA HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 323

V) HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRENİN BAŞLANGICI VE SONU 325

VI) HAK SAHİPLERİ YÖNÜNDEN HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 327

VII) ÇALIŞMANIN KESİNTİLİ OLUP OLMADIĞININ   BELİRLENMESİ 330

A) Hizmet Akdi Devam Ederken Çalışmaya Ara Verilmesi 335

B) Aynı Dönemde Başka İşyerinden Hizmet Bildirilmesi 338

VIII) İŞYERLERİ ARASINDA BAĞLANTI BULUNMASI 344

A) Gerçek Hizmetin Farklı Bir İşyerinden Kuruma 

Bildirilmesi 344

B) İşverene Ait Farklı İşyerlerinde Çalışmanın Bulunması 346

C) Farklı İşverene Ait Bağlantılı İşyerinden (Gerçek) Hizmetin Bildirilmesi 347

IX) İŞVERENİN DEĞİŞMESİ HALİNDE HAK DÜŞÜRÜCÜ 

SÜRE 359

X) GÖZALTI, TUTUKLULUK VE HÜKÜMLÜLÜK HALİNDE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 360

XI) YAZILI BELGELERİN VARLIĞI HALİNDE HAK 

DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 362

XII) HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRENİN İŞLEMESİNE ENGEL   

OLAN HALLER 365

A) Sigortalı İşe Bildirgesinin Verilmesi 367

a) Bildirge Hak Düşürücü Süre İçerisinde Verilmiş 

Olmalıdır 369

b) Bildirge Uzun Vadeli Sigortalı Kolları İçin Verilmelidir 370

c) Kesintisiz Çalışma Süresi Bakımından Sonuç Doğurur 372

d) Bildirge Öncesi Dönem 374

1) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 375

2) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 376

3) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 379

4) Kanaatimiz 381

B) Sigortalının Kendisini Bildirmesi 382

C) Kuruma Hizmet Bildirilmesi 383

a) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 387

b) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 390

c) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 396

d) Kanaatimiz 400

D) Çalışmanın Kurumca Tespit Edilmesi 400

E) Sigortalının Ücretinden Uzun Vadeli Sigorta Kolları Primi Kesilmesi 404

a) Ücretten Yapılan Kesintinin Niteliği Tereddütsüz Belirlenmelidir 410

b) Prim Türü veya Oranının Yanlış Belirlenmesi 413

F) Askerlik Hizmeti Nedeniyle Çalışmaya Ara Verilmesi 413

XIII) MEVSİMLİK ve SEZONLUK ÇALIŞMADA HAK    DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 417

XIV) ÇALIŞMANIN EMEKLİ SANDIĞINA TABİ OLARAK    DEVAM ETMESİ 421

XV) HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRENİN İŞLEMESİNE ENGEL OLMAYAN BAZI BELGELER 425

A) Mal Müdürlüğü Kontrol Tutanağı 425

B) Bonservis (Çalışma) Belgesi 426

C) İşçilik Alacağına İlişkin Kesinleşen İlam 427

D) Profesyonel Futbolculuk Sözleşmesi 427

E) Kurs Bitirme Belgesi ve Kurs Bitirme Defteri 428

IX.  BÖLÜM 

YARGI YOLU, GÖREVLİ ve YETKİLİ MAHKEME

I) YARGI YOLU 429

II) GÖREVLİ MAHKEME 431

A) 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 432

B) 506 sayılı Kanun 434

C) 5510 sayılı Kanun 434

D) 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 434

E) Hizmet Tespiti Davasında Görevli Mahkeme 435

F) İşbölümü İtirazı 437

III) YETKİLİ MAHKEME 439

A) 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 439

B) 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 439

C) Hizmet Tespiti Davasında Yetkili Mahkeme 439

a) 6552 sayılı Kanun Öncesinde Yetkili Mahkeme 440

b) 6552 sayılı Kanun Sonrasında Yetkili Mahkeme 442

c) 7036 sayılı Kanun Sonrasında Yetkili Mahkeme 443

D) Yetki İtirazının Süresi ve Yöntemi 444

X. BÖLÜM 

HİZMET TESPİTİ DAVASININ DİĞER DAVALAR İLE BİRLİKTE  GÖRÜLMESİ ve AYRILMASI

I) YAŞLILIK ve ÖLÜM AYLIĞI İSTEMİYLE BİRLİKTE GÖRÜLEBİLİR 449

A) Yaşlılık Aylığı 450

a) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 450

b) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 452

c) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 452

d) Kanaatimiz 453

B) Ölüm Aylığı 453

a) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 454

b) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 455

c) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 456

d) Kanaatimiz 456

II) İŞÇİLİK ALACAKLARI DAVASIYLA BİRLİKTE GÖRÜLEMEZ 456

III) İŞ KAZASININ TESPİTİ DAVASIYLA BİRLİKTE GÖRÜLEBİLİR 459

IV) TAZMİNAT DAVASI İLE BİRLİKTE GÖRÜLEMEZ 460

V) GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ İLE BİRLİKTE 

DAVA EDİLMESİ 461

XI. BÖLÜM

DAVANIN TARAFLARI

I) TARAF EHLİYETİ 465

A) Gerçek Kişiler 467

B) Tüzel Kişiler 469

a) Şirketin İhyası 472

b) Derneğin İhyası 474

C) Adi Ortaklık (Şirket) 475

D) Miras Şirketi 476

E) Taraf Ehliyeti Bulunmayan Topluluk ve Makamlar 

(Merciiler) 477

a) Kaymakamlık 478

b) Çıraklık Eğitim Merkezi Müdürlüğü 479

c) Milli Eğitim Müdürlüğü 479

d) Emniyet Müdürlüğü 480

e) Okul Aile Birliği ve Okul Dernekleri 480

F) Hizmet Tespiti Davasında Taraf Ehliyeti 483

II) DAVA EHLİYETİ 486

A) Gerçek Kişiler 487

B) Tüzel Kişiler 489

C) Temsil veya İzin Belgelerinin Verilmesi 489

III) DAVA TAKİP YETKİSİ 490

IV) DAVAYA VEKALET EHLİYETİ 491

V) TARAF SIFATI (HUSUMET) 493

VI) DAVACI 498

A) Genel Olarak Davacı 498

B) Davacının Ölümü, Hak Sahibi ve Mirasçının Dava Hakkı 500

C) Davacılar Arasında Dava Arkadaşlığı 506

VII) DAVALI 507

A) Hizmet Tespiti Davasında Genel Olarak Davalı 507

a) 6552 sayılı Kanun Değişikliğinden Önce 507

b) 6552 sayılı Kanun Değişikliğinden Sonra 510

c) 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 516

d) Kurumun Feri Müdahilliğine ve Davalarda Üstlendiği 

Role Eleştiri 517

B) Davalılar Arasında Dava Arkadaşlığı 519

a) Genel Olarak Dava Arkadaşlığı 519

b) Hizmet Tespiti Davasında Dava Arkadaşlığı 521

C) İşveren 525

a) Gerçek İşveren Belirlenmelidir 531

b) İşverenlerin Tamamı Davalı Olmalıdır 537

D) Davalının Ölümü ve İşyerinin İntikali 538

E) İşveren Vekili ve Geçici İş İlişkisi Kurulan İşveren 540

F) Kamu İdarelerinin Tahakkuk ve Tediye ile Görevlileri veya İşverenlerin Üst Düzeydeki Yönetici veya Yetkilileri 541

G) İşyeri Devri, Katılma, Birleşme ve Tür Değişikliği 541

a) İşyerinin Devri 542

b) Katılma ve Birleşme 546

c) Tür Değiştirme 547

H) Ünvan Değişikliği 547

İ) Adi Ortaklık (Şirket) 549

J) Miras Şirketi 551

K) Birlikte İşverenlik 552

L) Alt İşveren ve Asıl İşverenin Varlığında Husumet 554

a) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 556

b) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 558

1) Asıl İşverenin Pasif Husumet Ehliyeti 

Bulunmadığına Dair Kararlar 558

2) Asıl İşverene Husumet Düşeceğine Dair Kararlar 558

c) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 561

1) Asıl İşverenin Pasif Husumet Ehliyeti 

Bulunmadığına Dair Kararlar 561

2) Asıl İşverene Husumet Düşeceğine Dair Kararlar 565

d) Kanaatimiz 567

M) Dava Konusu Dönemde Hizmet Bildiren Diğer İşveren 567

a) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 571

b) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 572

c) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 577

N) Mirasın Reddi Halinde Davalı 579

a) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 580

b) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 582

O) İflas Halinde Davalı 584

P) İhale Boşluğu Olan Dönemlerde Davalı 585

R) Kamu Tüzel Kişisinin Kapatılarak Yenisinin Kurulması 

Halinde Davalı 586

VIII) İRADİ TARAF DEĞİŞİKLİĞİ ve DAHİLİ DAVALI 587

IX) ÇEŞİTLİ İŞYERLERİNDE DAVALI SIFATI 599

A) Siyasi Partilerde Husumet 599

B) Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi veya Anahtar Teslimi İnşaat Sözleşmesinde Husumet 604

C) PTT Aleyhine Açılan Hizmet Tespiti Davalarında Husumet 605

D) Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği 606

E) Diplomatik Temsilciliklerde Çalışanların Davasında 

Husumet 606

F) 6360 sayılı Kanun Sonrasında Davalının Belirlenmesi 608

G) Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfında Husumet 613

XII.  BÖLÜM 

DELİLLER, İNCELEME ve ARAŞTIRMA ile  ÇALIŞMANIN KANITLANMASI

I) HİZMET TESPİTİ DAVASININ AŞAMALARI 618

A) Sürenin Tespiti Mümkün Olmalı ve Davacı Sigortalı 

Sayılmalıdır 619

B) Belgelerin İşverence Verilip Verilmediği veya Hizmetin Kurumca Tespit Edilip Edilmediği Araştırılmalıdır 620

C) Kesin Hüküm 620

D) Hak Düşürücü Süre 620

E) Davanın Konusuz Kalması 621

F) İşyerinin Varlığı 621

G) Çalışmanın Araştırılması 621

II) ARAŞTIRMA ve DAVANIN KANITLANMASINDA TEMEL İLKELER 622

A) İspat Yükü 622

B) Taleple Bağlılık Kuralı 624

C) Delil Serbestliği İlkesi ve Yemin Teklifi 630

D) Kendiliğinden Araştırma İlkesi 632

E) Talep Somutlaştırılmalı, Belirsiz veya Çelişkili Hususlar Aydınlatılmalıdır 634

F) Prim Gün Sayısı ile Kazanç Tespiti İsteminin Var Olduğu 

Kabul Edilir 638

G) İşverenin Kabulü Tek Başına Hukuki Sonuç Doğurmaz 640

H) Sigortalının Kabulü veya İkrarı Aleyhine Güçlü Delil 

Sayılır 641

İ) Keşif ve Bilirkişi İncelemesi Yapılabilir 644

III) DELİLLER, ARAŞTIRMA VE İNCELEME 646

A) Kurumdan İstenecek Belgeler 646

B) İşyerinden İstenecek Belgeler 649

C) Mahkemece Yapılacak İnceleme ve Araştırma 649

a) Bordro Tanığı 649

b) Komşu İşyeri Tanığı 650

c) Hizmet Döküm Cetveli 650

d) Nüfus Kayıtları 651

e) Askerlik Süresi 651

f) Evlenme ve Doğum Yapılan Tarihler 651

g) İmza ve Fotoğraf İncelemesi 652

h) Ücretini Alma ve Sağlık Yardımlarından Faydalanma 

Biçimi 652

i) Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Denetim Tutanak ve Raporları 653

j) Hastalık veya İş Kazası Nedeniyle Tedavi Kayıtları 654

k) İşyerlerinin ve Çalışanların Kayıt Altına Alındığı 

Yerlerden Bilgi Alınması 654

l) Araç Tescil Bilgileri 655

m) Ehliyet ve İzin Belgeleri 655

n) Ortaklık Bilgileri 655

o) İşyeri Kamera Kayıtları 655

p) Öğrencilik Durumu ve Sınav Tarihleri 656

r) Davacının Sonraki Hizmetlerinin Bildirildiği İşyerinin Niteliği veya Bulunduğu Yer Davacının İddiasını Doğrulayabilir 656

s) İşyerinin Kapsam ve Kapasitesine Göre Bildirilen 

İşçilerin Yeterli Olup Olmadığı 657

t) Sigortalının Tutuklu veya Hükümlü Olduğu Süreler 658

u) Davacının Yurt Dışında Bulunduğu Süreler 659

IV) SİGORTALI İŞE GİRİŞ BİLDİRGESİ 659

A) İşe Giriş Bildirgesi Çalışmanın Kesin Kanıtı Değildir 660

B) Bildirgenin Aidiyeti ve Geçerlilik Sorunu 661

C) Birden Fazla İşe Giriş Bildirgesinin Varlığı ve Kesintili 

Çalışma 662

a) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 662

b) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 662

c) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 664

d) Kanaatimiz 666

D) İmza İnkarı Halinde Bilirkişi İncelemesi Yaptırılmalıdır 667

E) Bildirgenin Hile, Hata veya Manevi Baskı Altında 

İmzalanması 669

V) TANIKLAR 670

A) Bordro Tanıkları 671

a) Tanıkların Çalışma Süreleri Dava Konusu Dönemi Kapsamalıdır 676

b) Bordro Tanıklarının Bildirilmesi ve Seçilmesi 679

c) Tanıkların Dinlenmesi ve Beyanlarının Denetlenmesi 683

d) Tanıkların Çalışmayı Hatırlamaması 687

e) Beyanlar Arasında Farklılık veya Çelişki Bulunması 687

f) Tanığın Beyanını Değiştirmek İstemesi veya 

Yüzleştirme 690

g) Tanık Bulunamaması 691

B) Komşu İşyeri Tanığı 692

C) Benzer veya Bağlantılı İşyeri Çalışanları 695

VI) SİGORTALI SİCİL DOSYASI 698

VII) İŞYERİ SİCİL DOSYASI 699

VIII) İŞÇİ ÖZLÜK DOSYASI ve AYLIK ÜCRET    TEDİYE BORDROSU 701

IX) TEFTİŞ ve DENETİM RAPORLARI 703

A) Tutanaklar Aksi Sabit Oluncaya Kadar Geçerlidir 703

B) Beyan ve İmza İçermeyen Tutanaklar 708

C) Sigortalının Denetim Esnasında Çalışanlar Arasında Bulunmaması 709

X) İŞÇİLİK ALACAĞI DAVASI 711

XI) SORUŞTURMA DOSYASI veya CEZA DAVASI 712

XII) İŞYERİNİN FAAL VE KANUN KAPSAMINDA   

BULUNDUĞU DÖNEM 715

XIII) NÜFUS KAYITLARI 719

XIV) ASKERLİK HİZMETİ 720

XV) DİĞER KURUM veya İŞYERLERİNDE YAPILACAK ARAŞTIRMA 722

XVI) DİĞER SİGORTALILIK HALLERİNİN    

ARAŞTIRILMASI 723

XVII) YAZILI BELGELERİN ÇALIŞMANIN      KANITLANMASINA ETKİSİ 726

A) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 727

B) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 730

C) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 733

D) Kanaatimiz 742

E) Davacının İmza İnkarında Bulunması 745

XVIII) MEVSİMLİK veya SEZONLUK ÇALIŞMANIN       KANITLANMASI 747

XIX) KAMU KURUMLARINDA GEÇEN ÇALIŞMANIN    KANITLANMASI 757

A) Kamu İşyeri 757

B) Çalışanların Kayıtlara Geçirilmesi ve Ücret Ödenmesi 

Asıldır 758

C) Yazılı Belgelerin Aksinin Kanıtlanması 762

D) Kayıt ve Ücret Ödemesi Olmayan Hallerde Hizmetin 

Tespiti 764

E) Bir Günlük Çalışmanın Tespiti 770

F) Kamu İşyerlerinde Alt İşverenin Belirlenmesi 770

G) Davacının Yüklenici Olup Olmadığının Araştırılması 771

H) İhale Boşluğu Olan Dönemlerde Çalışma 771

I) Araştırma ve İnceleme 772

XX) KISMİ ZAMANLI ÇALIŞMA OLGUSUNUN TESPİTİ 774

A) 4857 sayılı İş Kanunu’nda Kısmi Süreli İş Sözleşmesi 774

B) 5510 sayılı Kanun’da Kısmi Zamanlı Çalışma 776

C) Kısmi Zamanlı Çalışmanın Kanıtlanması 780

XXI) SİGORTALI ile İŞVERENİN EŞ veya AKRABA    

  OLMASI 785

XXII) EKSİK GÜN BİLDİRİMLERİNİN BULUNMASI      

    HALİNDE ÇALIŞMANIN TESPİTİ 788

XXIII) BAŞKA İŞYERİNDEN BİLDİRİLEN HİZMETİN       

     İPTALİ 793

A) Gerçek Dışı (Sahte) Sigortalılık Bildiriminin Nedenleri ve Sonuçları 794

B) Sahte Hizmetin İptalinin Gerekliliği ve Hukuki Yarar 795

C) Hizmet İptalinde Taleple Bağlılık, İnceleme, Araştırma ve Hüküm 797

XIII.  BÖLÜM 

SİGORTALI HİZMETİN AİDİYETİNİN TESPİTİ DAVASI

I) HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 805

II) HUKUKİ YARAR 807

III) BAŞVURU KOŞULU 808

IV) HUSUMET 809

V) İNCELEME ve ARAŞTIRMA 812

VI) AİDİYET ve AYLIK İSTEMLERİ BİRLİKTE 

GÖRÜLEBİLİR 820

XIV.  BÖLÜM 

KURUMUN HİZMET İPTALİNDEN DOĞAN TESPİT DAVALARI

I) KURUMUN DENETİM HAKKI ve HİZMET İPTALİ 822

II) TESPİT ve İPTAL DAVASI 828

A) Davanın Konusu ve Taleple Bağlılık 828

B) Husumet 829

C) Başvuru Koşulu 831

D) İnceleme ve Araştırma 831

E) Sahte İşyeri İddiasına Dayalı Hizmet İptalinde Araştırma 842

XV.  BÖLÜM 

SİGORTA PRİMİNE ESAS KAZANCIN TESPİTİ

I) PRİM 850

II) KAZANÇ (MATRAH) 852

III) KAZANCIN ALT VE ÜST SINIRI 853

IV) 506 SAYILI KANUN'DA PRİME ESAS KAZANÇLAR 855

V) 5510 SAYILI KANUN'DA PRİME ESAS KAZANÇLAR 858

A) Prime Tabi Kazançlar 861

B) Ücret ve Ücret Niteliğindeki Kazançlar (Ücret Benzerleri) 864

a) Ücretin Hak Edilmesi Yeterlidir 866

b) Ücret Hak Edildiği Ayın Kazancına Dahil Edilir 867

c) Yıllık Ücretli İzin Alacağı 868

d) Boşta Geçen Süre Ücreti 869

e) Sefer Primi 872

C) Diğer Ödemelerin Prime Tabi Tutulması 875

a) Diğer Ödemelerin Hak Edilmesi Yeterli Olmayıp 

Ödenmesi Gerekir 876

b) Diğer Ödemelerin Kazanca Ekleneceği Dönem 877

D) Toplu İş Sözleşmesi, İdare veya Yargı Mercilerince Verilen Karar Gereğince Yapılan Ödemeler 880

E) Kısmen Prime Tabi Tutulan Kazançlar 886

a) 506 sayılı Kanun Dönemi 886

b) 5510 sayılı Kanun Dönemi 887

1) Yemek Zammı (Yardımı) 887

2) Çocuk Zammı (Yardımı) 888

3) Aile Zammı (Yardımı) 888

4) Özel Sağlık Sigortası Primi ve Bireysel Emeklilik 

Katkı Payları 889

F) Prime Tabi Tutulmayan Kazançlar 889

a) 506 sayılı Kanun Dönemi 889

b) 5510 sayılı Kanun Dönemi 893

1) Ayni Yardımlar 894

2) Ölüm, Doğum ve Evlenme Yardımları 895

3) Görev Yollukları 895

4) Seyyar Görev Tazminatı, Kıdem Tazminatı, İş 

Sonu Tazminatı veya Kıdem Tazminatı Mahiyetindeki Toplu Ödemeler ve Keşif Ücreti 896

5) İhbar veya Kötüniyet Tazminatı 897

6) Kasa Tazminatı 897

7) Geri Ödemeli Ücret Avansları 898

8) Konut Tahsisi 898

VI) KAZANCIN DAVA YOLUYLA TESPİTİ 898

A) Görevli ve Yetkili Mahkeme 900

B) Husumet ve Başvuru Koşulu 900

a) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 901

b) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 902

c) Kanaatimiz 903

C) Davada Temel İlkeler 903

a) İspat Yükü 903

b) Gerçek Ücret Belirlenmelidir 903

c) Taleple Bağlılık ve Talebin Açıklatılması 904

d) Sigorta Primine Esas Kazanç Aylık Belirlenir 905

e) Ödeme ve Yardımların Kazanç Kapsamında Olup 

Olmadığı Belirlenmelidir 906

f) Kazanç Tespiti ile İşçilik Alacakları İstemi Birlikte Görülemez 907

g) Kazanç Tespiti Davasından Feragat 907

D) Kazancın Kanıtlanması 909

a) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 909

1) Yazılı Delil 912

2) Yazılı Delil Başlangıcı ve Tanık 912

3) Tacirler Tarafından Tutulan Defterler 913

4) Yazılı Belgelerin Aksinin Kanıtlanması 913

b) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 916

1) Emsal Ücret Araştırması 920

2) Maaş Belgesi 922

3) Toplu İş Sözleşmesi 923

c) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 923

1) Yazılı Belge İle İspat Zorunluluğu 924

2) Yazılı Belgenin Aksinin Kanıtlanması 926

3) Kamu İşyerlerinde Ücret Tespiti 928

4) Oranlama Yoluyla Kazancın Belirlenmesi 929

5) Hayatın Olağan Akışına Aykırı Ücretin Aksinin Kanıtlanması 929

aa) İşyerinde Ücret Araştırması 932

bb) Emsal Ücret Araştırması 933

d) Kanaatimiz 937

E) Ücret Bordroları ve Belgelerin İhtirazi Kayıt Konulmadan İmzalanması 942

F) Yazılı Delil Başlangıcı 946

G) Maaş Belgesi Tek Başına SPEK'i Kanıtlamaz 947

H) İşçilik Alacaklarına İlişkin Dava 952

İ) Ücret Bordroları ile Banka Kayıtlarının Farklı Olması 955

J) Sigortalının Ücretinin Azalması Araştırılmalıdır 956

K) Davalı İşyerinin Defter ve Kayıtları Üzerinde İnceleme Yapılabilir 959

VII) HÜKMÜN KURULMA BİÇİMİ 959

XVI.  BÖLÜM 

İTİBARİ ve FİİLİ HİZMET  SÜRESİ ve TESPİTİ DAVALARI

I) İTİBARİ HİZMET SÜRESİ (506 sayılı Kanun) 967

A) Basın Mesleğinde : 972

B) Basım ve Gazetecilik İşyerlerinde : 973

C) Denizcilik ve Dalgıçlık İşlerinde : 976

D) Fabrika, Atölye, Havuz ve Depolarda, Trafo Binalarında Çalışanlar : 979

II) FİİLİ HİZMET SÜRESİ (5510 sayılı Kanun) 983

A) Uzun Vadeli Sigorta Kollarına Tabi Sigortalılar 

Yararlanabilir 986

B) Kısmi Zamanlı Çalışmaya Uygulanır 987

C) Fiilen Çalışılan Gün Üzerinden Belirlenir 987

D) Prim Gün Sayısına Eklenir 988

E) Emeklilik Yaş Haddinden İndirim 989

F) Prim Oranı 991

III) 3160 SK İTİBARİ HİZMET SÜRESİ 991

IV) TESPİT DAVASI 992

A) Görevli Mahkeme 992

B) Davanın Konusu ve Hukuki Yarar 993

C) Husumet ve Başvuru Koşulu 996

a) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 997

b) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 999

c) Kanaatimiz 1000

D) Kuruma Bildirilen Hizmet Süresi Üzerinden Belirlenir 1000

E) Keşif Yapılması ve Bilirkişi Kurulunun Oluşturulması 1001

F) İşçilik Alacakları Davası İle Birlikte Görülemez 1003

G) Hükmün Kurulması 1003

Örnek (1) 506 sayılı Kanun’un Ek 5 maddesi : 1004

Örnek (2) 5510 sayılı Kanun’un 40’ıncı maddesi : 1005

XVII.  BÖLÜM 

ÇIRAKLAR, ÖĞRENCİLER ve DİĞER EĞİTİM GÖRENLERİN HİZMET TESPİTİ DAVALARI

I) TATBİKİ MAHİYETTEKİ YAPIM VE ÜRETİM İŞLERİNDE ÇALIŞAN ÖĞRENCİLER 1011

II) TÜRKİYE İŞ KURUMU KURSİYERLERİ 1012

III) MESLEKİ EĞİTİM GÖREN ÖĞRENCİLER 1013

IV) BURSİYERLER 1017

V) STAJA TABİ TUTULAN ÖĞRENCİLER 1018

VI) TAMAMLAYICI EĞİTİM YA DA ALAN EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLER 1021

VII) KISMİ ZAMANLI ÇALIŞTIRILAN ÖĞRENCİLER 1023

VIII) ÇIRAK, KALFA VE USTALIK KANUNU (2089 SK) 1027

IX) MESLEKİ EĞİTİM KANUNU (3308 SK) 1029

A) Çıraklık Sözleşmesi Yapma Zorunluluğu 1031

B) Çıraklığa Başlama ve Çıraklık Süresi 1032

C) Kalfalık 1034

D) Ücret, Sosyal Güvenlik ve İzin Hakları 1035

E) Aday Çırak ve Çırakların Hizmet Tespiti Davaları 1038

a) Mahkemece Yapılması Gereken Araştırma 1038

b) Çalışmaya Başlandıktan Sonra Çıraklık Eğitimi 

Alınması 1039

c) Çıraklık Dönemi 1041

d) Çıraklık Sonrası Çalışmaya Devam Edilmesi 1046

e) Çıraklık Sözleşmesi Varsa Çıraklık Mutlaka 

Araştırılmalıdır 1050

f) Bildirimin Çırak Olarak Yapılması Halinde Çıraklık Araştırılmalıdır 1051

g) Bildirgede Çırak ve Stajyer İbaresinin Bulunması 1053

h) Tanıklarca Davacının Çırak Olarak Çalıştığının 

Açıklanması 1054

i) Yaş Küçüklüğü Halinde Çalışanın Çırak Olup 

Olmadığı Araştırılmalıdır 1055

j) Çıraklık İlişkisinin Niteliği Çalışma İlişkisine 

Bakılarak Belirlenir 1061

k) Yazılı Belgelerin Aksinin Kanıtlanması 1068

l) Çalışma Mesleki Eğitim Merkezinin Denetiminde 

Olmalıdır 1072

m) Yaş Küçüklüğünün Sigortalılığa Etkisi 1077

XVIII.  BÖLÜM 

YABANCILARIN ve TÜRK SOYLU YABANCILARIN SOSYAL GÜVENLİĞİ ve HİZMET TESPİTİ DAVALARI

I) YABANCI KAVRAMI 1091

A) Vatansız 1093

B) Sığınmacı ve Mülteci 1093

C) Şartlı Mülteci 1098

D) İkincil Koruma Statüsü 1099

E) Geçici Koruma Sağlananlar 1100

II) YABANCILARIN ÇALIŞMA İZİNLERİ 1102

A) Çalışma İzni 1103

B) Çalışma İzni Bulunmamasının Sosyal Güvenliğe Etkisi 1106

C) Yabancılara Yasak Olan Meslekler 1109

III) 506 SK’DA YABANCILARIN SOSYAL GÜVENLİĞİ 1112

A) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 1115

B) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 1118

C) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 1122

IV) 5510 SK’DA YABANCILARIN SOSYAL GÜVENLİĞİ 1125

A) Yabancı Uyruklu Kişilerden Hizmet Akdi ile Çalışanlar 1126

B) Türkiye’ye Çalışmak Üzere Gönderilenler 1128

C) Elçiliklerde Çalışan Sigortalılar 1132

V) MAHKEMECE YAPILACAK ARAŞTIRMA 1133

VI) TÜRK SOYLU YABANCILAR 1134

XIX.  BÖLÜM 

YURT DIŞINDA GEÇEN HİZMETİN TESPİTİ

I) UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜNDE İNCELEME SIRASI 1144

II) HUSUMET 1145

III) SÖZLEŞME OLMAYAN ÜLKELERE GÖTÜRÜLEN 

TÜRK İŞÇİLERİ 1147

A) 506 sayılı Kanun 1147

B) 5510 sayılı Kanun 1154

IV) YURT DIŞINDA GEÇİCİ OLARAK BULUNMA HALİ 1159

A) 506 sayılı Kanun 1159

B) 5510 sayılı Kanun 1161

XX.  BÖLÜM 

YAŞLILIK AYLIĞI BAĞLANANLARIN HİZMET TESPİTİ DAVALARI

I) YAŞLILIK AYLIĞI ve İŞTEN AYRILMA KOŞULU 1165

II) SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ 1167

III) SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİNE TABİ ÇALIŞMA 1168

A) 506 SK'da Sosyal Güvenlik Destek Primine Tabi Çalışma 1169

a) SGDP Uygulamasının Tarihçesi 1169

b) Malullük Aylığı Alanların Çalışması 1170

c) Yaşlılık Aylığı Alanların Çalışması 1171

d) 506 SK'nın 3/II-C Bendi 1175

B) 5510 SK'da Sosyal Güvenlik Destek Primine Tabi Çalışma 1177

a) Kanun’un 30’uncu Maddesi 1177

b) Kanun’un Geçici 14’üncü Maddesi 1180

IV) SGDP TABİ OLANLARIN HİZMET TESPİTİ DAVASI 1183

A) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 1185

B) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 1191

XXI.  BÖLÜM 

BAZI MESLEK ve İŞLERİN SOSYAL GÜVENLİĞ ile ÇALIŞMANIN KANITLANMASI

I) AVUKATLAR ve HUKUK BÜROSU ÇALIŞANLARI 1195

II) EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞANLAR 1199

A) Ev Hizmeti Kavramı 1199

B) 506 sayılı Kanun’da Ev Hizmetlerinde Çalışanlar 1200

C) 5510 sayılı Kanun’da Ev Hizmetlerinde Çalışanlar 1203

D) 5510 sayılı Kanun’un Ek 9’uncu Maddesi 1203

a) 4/1-(a) Bendi Kapsamında Sigortalı Sayılanlar 1204

b) Yalnızca İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortasına 

Tabi Çalışan Sayılanlar 1204

c) Çalışan ve Çalıştıran Kavramı 1204

d) 10 Gün ve Daha Fazla Çalışan Sigortalılar (1'inci fıkra) 1205

e) Çalışma Gün Sayısı 10 Günden Az Olanlar (2'nci fıkra) 1207

f) Sigortalıların Kendilerini Bildirmesi 1210

E) Mahkemece Yapılacak İnceleme ve Araştırma 1210

III) HAMALLAR 1211

IV) İNŞAAT İŞYERİ ÇALIŞANLARI 1214

V) KAPICILAR, SİTE ve APARTMAN GÖREVLİLERİ 1217

A) Konut Kapıcısı 1217

B) Husumet 1219

a) Kat Mülkiyeti Kurulmamışsa 1221

b) Kat Mülkiyeti Kurulmuşsa 1221

c) İşveren Doğru Belirlenmelidir 1223

C) Çalışmanın Kısmi Zamanlı Olup Olmadığı 1224

D) Davacının Çalışmasının Eşe Yardım Niteliğinde Olup 

Olmadığı 1229

E) Mahkemece Yapılacak İnceleme ve Araştırma 1233

a) İşyerinin Niteliği 1233

b) Kapıcı Konutu 1234

c) Çalışma Biçimi ve Ücret 1235

d) Defter ve Belgeler 1236

e) Tanıklar 1237

VI) KÖY BEKÇİLERİ, KÖY KORUCULARI, GÜVENLİK KORUCULARI 1238

A) Köy Bekçisi 1240

B) Köy Korucuları 1243

C) Köy Bekçileri ve Köy Korucularının Uygulamada 

Karıştırılması 1245

D) Gönüllü Güvenlik Korucusu (Gönüllü Köy Korucusu) 1249

E) Güvenlik Korucusu (Geçici Köy Korucusu) 1253

VII) RESTORAN ÇALIŞANLARI 1259

VIII) SPORCULAR 1260

IX) ŞOFÖRLER 1264

X) UZMAN ve USTA ÖĞRETİCİLER 1274

A) Tanım ve Temel Mevzuat 1274

B) 15.10.2008 Tarihinden Önceki Dönemde Çalışma Biçimi 1275

C) 15.10.2008 Tarihinden Sonrasına Dair Çalışma İddiaları 1284

D) Borçlanma İmkanı 1285

E) Mahkemece Yapılacak Araştırma 1286

XI) DİN GÖREVLİLERİ 1287

XII) ECZANE ÇALIŞANLARI 1291

XXII.  BÖLÜM 

SİGORTA BAŞLANGIÇ TARİHİNİN  TESPİTİ DAVASI

I) SİGORTA BAŞLANGICI KAVRAMI 1296

A) 506 sayılı Kanun'da Sigorta Başlangıcı 1299

B) 5510 sayılı Kanun'da Sigorta Başlangıcı 1299

C) Geçici 36’ncı Madde (Gözaltında veya Tutuklulukta 

Geçen Süre) 1301

II) AYLIK KOŞULLARININ BELİRLENMESİNDEKİ 

ÖNEMİ 1301

III) HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 1303

IV) HUKUKİ YARAR 1307

A) Başlangıç Tarihinin Hizmet Cetvelinde Yer Alması 1308

B) Primi Ödenmeyen Sürenin Kuruma Bildirilmesi 1309

V) KURUMA BAŞVURU KOŞULU 1310

VI) YAŞIN SİGORTA BAŞLANGICINA ETKİSİ 1312

VII) DOĞUM TARİHİNİN DÜZELTİLMESİNİN   

BAŞLANGICA ETKİSİ 1316

A) Doğum Tarihinin Mahkeme Kararıyla Düzeltilmesi 1318

B) Doğum Tarihinin Gerçek Kayıtlara Uygun Hale 

Getirilmesi 1322

C) Kanaatimiz 1323

VIII) DAVANIN TARAFLARI 1325

A) Davacı 1325

B) Davalı 1326

C) Hizmetin Aidiyetine Dair Uyuşmazlık Doğması Halinde 

Davalı 1332

IX) YETKİLİ ve GÖREVLİ MAHKEME 1335

A) Görevli Mahkeme 1335

B) Yetkili Mahkeme 1335

X) TALEBİN AÇIKLATILMASI 1340

XI) TALEPLE BAĞLILIK 1341

XII) TALEBİN DARALTILMASI 1342

XIII) ÇALIŞMANIN KANITLANMASI 1345

A) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca Belirlenen Temel 

İlkeler 1346

a) Bildirgenin Varlığı Tek Başına Çalışmayı Kanıtlamaya Yetmez 1346

b) Delil Serbestliği İlkesi Uygulanır 1347

c) İnceleme ve Araştırmada Sıralama 1347

d) Kendiliğinden Araştırma İlkesi Uygulanır 1348

B) Mahkemece Yapılması Gereken İnceleme ve Araştırma 1348

a) Kurum Kayıtlarında Yapılacak Araştırma 1348

b) İşyerinden/İşverenden Yapılacak Araştırma 1349

c) İncelenecek ve Araştırılacak Konular 1349

d) Davanın Açıklatılması 1351

C) Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi (SİGB) 1351

D) Bordro veya Komşu İşyeri Tanıkları 1357

E) Sigortalı Sicil Dosyası 1360

F) Özlük Dosyası ve Ücret Bordroları 1360

G) İşyerinin Kanun Kapsamında Bulunduğu Dönem 1361

H) Nüfus Kayıtları 1362

İ) Grafolojik İnceleme 1363

J) Sigorta Sicil Numarasına Dair Araştırma 1364

K) Askerlik Hizmeti 1364

L) Diğer Sigortalılık Haline Tabi Çalışma 1365

M) Çalışmanın Davacının Yaşı, Cinsiyeti ve Mesleki 

Tecrübesine Uygunluğu 1365

XIV) KAMU KURUMLARINDA SİGORTA BAŞLANGICI 1366

XV) ÇIRAKLAR ve DİĞER KISMİ SİGORTALILARIN 

 BAŞLANGIÇ TESPİTİ 1367

XVI) EL HALICILIĞI İŞLERİNDE SİGORTA BAŞLANGICI 1372

XVII) İŞVEREN İLE SİGORTALININ AKRABA OLMASI 1374

XXIII.  BÖLÜM 

KABUL, SULH ve FERAGAT

I) KABUL 1377

II) SULH 1378

III) FERAGAT 1379

A) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 1379

B) Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin Kararları 1382

C) Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin Kararları 1385

a) Feragatın Mümkün Olmadığına Dair Kararlar 1385

b) Davadan Feragatın Mümkün Olduğuna Dair Kararlar 1386

c) Kısmen Feragatın Mümkün Olduğuna Dair Kararlar 1388

d) Feragat Nedeniyle Red Kararının Kesin Hüküm Oluşturmayacağına Dair Kararlar 1389

e) Davanın Açılmamış Sayılması Gerektiğine Dair 

Kararlar 1390

XXIV.  BÖLÜM 

YARGILAMA GİDERİ,  AVUKATLIK ÜCRETİ ve HARÇ

I) 6552 SK DEĞİŞİKLİĞİNDEN ÖNCE 1393

II) 6552 SK DEĞİŞİKLİĞİNDEN SONRA 1394

III) 7036 SAYILI İŞ MAHKEMELERİ KANUNU 1396

IV) HARÇ 1397

V) YARGILAMA GİDERİ 1400

VI) AVUKATLIK ÜCRETİ 1404

XXV.  BÖLÜM 

HÜKMÜN KURULMASI  ve  GEREKÇELİ KARARIN 

YAZILMASI

I) HÜKÜM SONUCU (KISA KARAR) 1407

II) HÜKMÜN KURULMASI 1412

A) Usuli Kazanılmış Hak ve Aleyhe Hüküm Verme Yasağı 1414

B) Bozma Sonrası Hüküm Kurulması 1421

C) Bilirkişi Raporuna Atıf Yapılarak Hüküm Kurulamaz 1421

D) Çalışmanın Başlangıcı ve Sona Erme Tarihleri 1424

E) Prim Ödeme Gün Sayısı 1426

F) Asgari Ücretin Altında Kazanca Hükmedilemez 1428

G) İlamda Kazanca İlişkin Hüküm Bulunmaması 1432

H) Talep Olmadan Kazanca Hükmedilmesi 1432

İ) Farklı İşverenler Yanındaki Çalışmalar Ayrı Ayrı Tespit Edilmelidir 1433

J) Hükümde İşveren Ünvanı ve İşyeri Sicil Numarası 

Gösterilmelidir 1436

K) Kuruma Bildirilen Süreler Dışlanmalıdır 1438

L) Askerlik Süresi 1442

M) Evlilik ve Doğum Nedeniyle Çalışılmayan Süre 1449

N) İsteğe Bağlı Sigorta Primlerinin İadesi 1451

III) TARAFLAR ve TALEPLER HAKKINDA HÜKÜM KURULMALIDIR 1451

IV) TARAF HALİNE GELMEYENLER HAKKINDA HÜKÜM KURULAMAZ 1453

V) DAVA TARİHİNDEN SONRASI İÇİN HÜKÜM 

KURULMAZ 1455

VI) SİGORTA BAŞLANGIÇ TARİHİNİN HÜKME 

YAZILMASI 1456

VII) ASIL İŞVEREN HAKKINDA HÜKÜM   KURULMASI 1461

VIII) KARAR VERİLMESİNE GEREK BULUNMAYAN    

HALLER 1463

A) Hizmetlerin Birleştirilmesi 1463

B) Primlerin Tahsili 1464

IX) GEREKÇELİ KARAR 1466

A) Karar Başlığı 1467

B) Gerekçe Bölümü 1472

C) Hüküm Fıkrası 1475

YARARLANILAN KAYNAKLAR 1479


AKKAYA Tolga, Medeni Usul Hukukunda İradi Taraf Değişikliği, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, C:16, Özel Sayı 2014 (Basım Yılı 2015), s.897-941.

 

AKKURT Sinan Sami, Türk Özel Hukukunda İş Sözleşmesi ile Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Başlıca Yükümlülükler ve Anılan Sözleşmelerin Ayırt Edilmesi (2008), DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:10, Sayı: 2, 2008 (Basım Yılı: 2010), s.13-64.

 

ALPER Yusuf, 5510 Sayılı Kanun’da Primlerin Karşılık Olma Özelliği ve Çırakların ve Mesleki Eğitim Gören Öğrencilerin Sosyal Güvenliği, MESS Sicil Dergisi, Haziran 2010, Yıl:5, Sayı:18, s.175-183.

 

ARASLI Utkan, Avukatlar ve Sosyal Güvenlikleri, TBB Dergisi, Sayı:53, Yıl: 2004, s.287-307.

 

ARICI Kadir, Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara, 2015.

 

ARICI Kadir, Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Çalışma Hakkı, Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi, Ankara 1984, Yıl: 1983-1984, Sayı: 43, s.47-53.

 

ASLANKÖYLÜ Resul, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Şerhi (SSK İle Karşılaştırmalı), Yetkin Yayınları, Ankara, 2010.

 

ATALI Murat, Hizmet Tespit Davasının Sosyal Güvenlik Kurumuna İhbarı, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, C:16, Özel Sayı 2014 (Basım Yılı 2015), s.631-652.

 

KAYIK AYDINALP Aslıhan – MÜLAYİM Baki Oğuz, Hizmet Tespiti Davalarında İş Sözleşmesi ile Adi Ortaklık Sözleşmesinin Tespitine İlişkin Ölçütler, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:27, S:3, 2019, s.809-843.

 

BODUR Mehtap Yücel, İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Birlikte İşverenlik (Doktora Tezi), Beta Yayınları, İstanbul, 2018.

 

CİN Mustafa, Yabancıların Çalışma İzinleri, Kamu-İş, İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 3, Yıl: 2005.

 

CİN Mustafa, Türk Soylu Yabancıların Türkiye'de Çalışma Özgürlüğü, Mevzuat Dergisi, Yıl: 8, Sayı: 88, Nisan 2005.

 

ÇAVUŞ Ö. Hakan, Sosyal Güvenlik Sisteminde Fiili (İtibari) Hizmet Süresi Zammı Düzenlemeleri ve Sosyal Güvenlik Kurumu Uygulamaları, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2015/1, Sayı:44, s. 113- 149.

 

ÇENBERCİ Mustafa, Sosyal Sigortalar Kanunu Şerhi, Olgaç Matbaası, Ankara, 1977.

 

ÇOPUROĞLU Çağlar, Ücret ve Korunması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2013.

 

ERKEN Baki, Türkiye’de Yabancıların Çalışması, Seçkin Yayınları, Ankara, 2018.

 

ERMUMCU Senem, Sığınmacıların ve Mültecilerin Sosyal Güvenlik Hakkı, Çalışma İlişkileri Dergisi, Temmuz 2013, Cilt: 4, Sayı: 2, sayfa 58-76.

 

ERTÜRK Şükran, Ülkemiz ile Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Bulunmayan Ülkelerde Çalıştırılmak Üzere Götürülen Türk İşçilerinin Sigortalılığı, İnşaat Sanayi Dergisi, Yıl:17, Sayı:110, Kasım/Aralık 2008, s.44-49.

 

ERZURUMLUOĞLU Erzan, Sözleşmeler Hukuku (Özel Borç İlişkileri), Yenilenmiş 6.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.

 

GANİYEVA Salimya, Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Çalışma Hakkı ve Uygulamada Karşılaştıkları Sorunlar, TBB Dergisi, Sayı: 139, Yıl:2018, s.257-285.

 

GÜNGÖR Gülin, Tabiiyet Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2012.

 

İMRE Zahit – ERMAN Hasan, Miras Hukuku, Gözden Geçirilmiş 12. Bası, Der Yayınları, İstanbul, 2016.

 

İZMİRLİ Lale Ayhan, Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Durumuna İlişkin Bir Değerlendirme, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı 7 (2017), s.43-66.

 

KARADENİZ Oğuz - KARADENİZ Hülya K., SSK'ya Sahte Sigortalı Bildirimi ve Sonuçları,

            http://archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/62malicozum/

 

KAYACAN Simge Aksu, Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Bakım Alacaklısının Güvence Sağlamaya Yönelik Hakları, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 1, 2019, s. 353-395.

 

KURŞAT Zekeriya, Eser ve Vekâlet Sözlesmelerinin Nitelendirilmesi Sorunu ve Nitelendirmenin Hükmü, İstanbul Üniversitesi HFM, C. LXVII, S.1-2, s.143-165.

 

KURT Resul, 5510 sayılı Kanun Sonrasında Türk İşverenler Tarafından Yurt Dışında Çalıştırılacak Türk İşçilerin Sosyal Güvenliği, Mali Çözüm Dergisi, Sayı:99, Yıl:2010, s.313-322.

 

NOMER Ergin, Devletler Hususi Hukuku, Yenilenmiş 21.Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2015.

 

ÖZDAMAR Murat - ÇAKAR Erden, Staj Yapan Öğrencilere Ödenen Ücretlerden Vergi ve Sigorta Primi Kesintileri Nasıl Yapılacak ?, Mali Çözüm Dergisi, Mart-Nisan 2013, s.201-207.

 

ÖZKARACA Ercüment, Ayni Yardım Kavramı ve Nakden Ödenen Ayni Yardımların Sosyal Sigorta Primine Tabi Olup Olmadığı (Karar İncelemesi), Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı : 15, Sayfa 173-189.

 

ÖZTÜRK Ali İhsan, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu Uyarınca 100 Soruda Yabancı Uyrukluların Türkiye’de Çalışması, Güncellenmiş 4.Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2018.

 

ÖZTÜRK Berna, Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda Primler, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016.

 

ÖZTÜRK Meltem, Hizmet Akdine Dayanan Sosyal Sigorta İlişkisinin Dava Yoluyla Tespiti, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Danışman: Ali Nazım Sözer, 2010.

 

ÖZTÜRK Sezai, İnşaat ve İhale Konusu İşlerde Asgari İşçilik Uygulaması, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.

 

ÖZTÜRK Sezai, Almanya'daki Çalışmalara Ait Primlerin İadesi Halinde Ülkemizde Yurt Dışı Borçlanma Hakkı ve Sigortalılık Başlangıç Tarihinin Tespiti, Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:2, Sayı:1, Haziran 2013, s.133-149.

 

ÖZTÜRK Sezai, Yurt Dışı Borçlanması ve Aylık Hakları, Yetkin Yayınları, Ankara,  2014.

 

SARAÇ Coşkun, Sigortalı Hizmetlerin Hükmen Tespiti, Osman Güven Çankaya’ya Armağan, Kamu İş, Ankara, 2010, s.451 – 488.

 

SÖZER Ali Nazım, Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, Güncellenmiş 4.Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2019.

 

SÜZEK Sarper, İş Akdinin Askıya Alınması ve Ücretsiz İzinler, DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 9, Özel Sayı, 2007, s.115-133.

 

TİRYAKİ Hamit, Yabancıların Türkiye'de Çalışma İzinleri, 2.Baskı, Bilge Yayınevi, Ankara, 2016.

 

TUNCAY Can A. - EKMEKÇİ Ömer, Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 20.Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2019.

 

YILDIZ Özge, Türk İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kapsamında Yabancı İşçi, Yüksek Lisans Tezi, Tez Danışmanı : Prof. Dr. Fevzi Şahlanan, İstanbul, 2010.

 

YILMAZ Ejder, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Değiştirilmiş 2.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.

 

YILMAZ Binhan Elif, Sosyal Güvenlik Ekonomisi (Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin Açıkları, Finansmanı ve Reformu), Der Yayınları, İstanbul, 2014.

 

YORULMAZ Çiğdem, Kısmi Süreli iş Sözleşmesi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2008.

 

YÜCEL Merve, Hizmet Tespiti Davasının Yargılama Usulü Genel Bilgiler, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl:2, Sayı:3, Aralık 2016, s.75-111.

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
İlgili Yayınlar