Parlamenter Hükümet Sisteminin Erdemleri

-15%
Parlamenter Hükümet Sisteminin Erdemleri
Yayınevi: Yetkin Yayınları
Yazar: Ömer KESKİNSOY - Semih Batur KAYA
ISBN: 9786050507232
Stok Durumu: Stokta var
55,25 TL 65,00 TL

Adet

 
Ayrıntılar
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Ömer KESKİNSOY, Semih Batur KAYA
Baskı Tarihi 2020/12
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Karton kapak
Sayfa Sayısı 254

“Parlamenter Demokrasinin Erdemleri” konusunu yazma fikri, 2017 yılı Anayasa değişiklikleri çerçevesinde getirilen yeni hükümet modeliyle ilgili düzenlemelerden mütevellittir. Bu çerçevede meslektaşım Semih Batur KAYA ile birlikte bu çalışmayı yapaya karar verdik.

Parlamenter sistem tarihsel bir sürecin, dolayısıyla tecrübelerin neticesinde ortaya çıkan bir sistemdir. Hâlbuki başkanlık sistemi Amerika Birleşik Devletlerinin Kurucu Babalarının masa başında formulüze ettiği bir sistemdir. Bu sebeple parlamenter sistem kendi doğal mecrasında ortaya çıkmış adeta tabii bir oluşumun ürünü iken başkanlık sistemi suni-yapay bir sistem olarak ABD’nin Kurucu Babaları tarafından tasarlanmış bir sistemdir.

Teşbihte hata olmaz, hatasız teşbih olmaz kabilinden, her şeyin doğalının tercih edilmesinin daha isabetli olacağı malumdur. Parlamenter sistem uzun soluklu mücadelelerin sonucu anayasa hukuku teamülü haline gelmiş esaslara dayanmaktadır. Bu çerçevede sistemin en belirgin özelliği ve tercih edilme gerekçeleri, denge ve denetim mekanizmalarının işlevselliği, oydaşmacı demokrasiye açık bir sistem olmak şeklinde ifade edilebilir.

Başkanlık sistemi ortaya çıkışı itibarıyla belli bir yerde ve belli formüller üzerine inşa edilen bir sistemdir. Binaenaleyh pozitif bilimler olan fizik, kimya gibi alanlarda üretilen formüllerin dışına çıkarak hareket edildiğinde istenilen neticelerin ortaya çıkmasının imkânsızlığı neyse başkanlık sisteminin melezleştirilerek aynı sonuçların ortaya çımasını beklemekte imkânsızdır.

Öte yandan parlamenter sistemin Türkiye Cumhuriyeti Devleti bakımından yüz elli yıla yakın tecrübe edilmiş ve içselleştirilmiş bir boyutu vardır. Tecrübe edilmiş ve devletin kurumsal yapısının temeli olmuş en kötü sistemin tecrübe edilmemiş ve devlet geleneğiyle bağdaşırlığı muamma bir sisteme göre daha tercihe şayan olacağı açıktır. Mamafih 2017 Anayasa değişiklikleriyle getirilen sistemin tam bir başkanlık sistemi olmaması ise ayrıca sistemden kaynaklı sorunları derinleştirici bir husus olduğu ifade edilebilir.

Melez bir sistem benimsemektense parlamenter sistemin aksayan yönlerinin giderilmesi yönünde adımlar atılması ve düzenlemeler getirilmesi suretiyle sistem kaynaklanan sorunların çözülmesinin tercihi çok daha isabetli bir yol olurdu.

Sonuç olarak yeni sistemi yerleştirmek için atılan adımların pek azı eski sistemin onarılmasında tercih edilseydi daha kalıcı ve mutlak çözüm temin edilmiş olurdu. Mesela yeni sistemin parçalı parlamento yapısının yürütme yönünden sebebiyet vereceği sorunları ortadan kaldırmak için, partilerin ittifak halinde seçime girmeleri ve bu yolla fiili koalisyonların kurulması adımı parlamenter sistemde çok daha işlevsel olabilirdi.

Bu çalışmanın yayımlanmasında özverili ilgisinden dolayı başta sayın Muharrem Başer olmak üzere Yetkin Yayınevi’nin tüm değerli çalışanlarına teşekkürü bir borç biliriz.

ÖNSÖZ................................................................................................. 3

İÇİNDEKİLER.................................................................................... 5

GİRİŞ.................................................................................................. 11

1.. KONU........................................................................................ 11

2. YÖNTEM................................................................................... 16

 

BİRİNCİ BÖLÜM

PARLAMENTER VE BAŞKANLIK HÜKÜMET SİSTEMLERİ:
DENGE VE DENETİM AĞI

 

A. ................... Ön Sorun: Parlamenter Hükümet Sisteminin Tipolojisi    19

1. Tanım......................................................................................... 19

2. Tipoloji....................................................................................... 21

a. Düalist Ya Da Orleanist Parlamentarizm................................ 21

b. Monist Parlamentarizm.......................................................... 22

c. Çoğunlukçu Parlamentarizm.................................................. 23

B. Başkanlık Sistemi İle Karşılaştırmalı Olarak Parlamenter
Sistemde Erkler Arası Etkileşim ve Denge ve Denetim Ağı.......... 25

1. Parlamentarizmin Kapsamı......................................................... 25

2. Başkanlık ve Parlamenter Hükümet Sisteminin Özellikleri......... 29

a. Giriş....................................................................................... 29

b. Saf Başkanlık Sisteminin Özellikleri...................................... 30

aa. . Monist Yürütme.............................................................. 31

bb. Yürütmenin Halk Tarafından Belirlenmesi..................... 33

cc. . Yasamanın Yürütmeyi Görevden Alamaması................. 34

dd. Yasama ve Yürütme Arasında Karşılıklı Bağımsızlık...... 35

c. Saf Parlamenter Hükümet Sisteminin Özellikleri................... 38

aa. . Yürütmenin Düalist (Çift Başlı) Olması.......................... 39

bb. Bağımsız ve Siyaseten Sorumsuz Devlet Başkanlığı....... 40

cc. . Yasamadan Neşet Eden Yürütmenin Siyasal Sorumluluğu 41

dd. Yürütme Erkinin Yasamayı Feshetmesi.......................... 43

3. Başkanlık ve Parlamenter Hükümet Sisteminde Yürütme:
İlişkiler ve Denge Ağı................................................................. 45

a. Denge ve Denetlemenin Operasyonel Bir Aracı: Erkler Ayrılığı 45

b. Başkanlık ve Parlamenter Hükümet Sisteminde Denge ve
Denetim................................................................................. 47

 

İKİNCİ BÖLÜM

SAF BAŞKANLIK SİSTEMİ ÜZERİNE
BİR TANIM DENEMESİ

 

A. ................................................ Ön Sorun: Tanım ve Temel Unsurlar    56

1. Giovanni Sartori......................................................................... 56

2. Arend Lijhpart............................................................................ 59

3.. S. Mattel Shugart ve John M. Carey............................................ 62

4. J. Juan Linz................................................................................ 66

5. Değerlendirme ve Görüşümüz.................................................... 67

B. Saf Başkanlık Sistemi: ABD Başkanlık Sistemi Örneği................. 69

1. Başkanın/Yürütmenin Anayasal Konumu.................................. 69

2. Başkan ve Kongre Arasındaki Etkileşimler: Saf Başkanlık
Sisteminin Kapsamı.................................................................... 70

a. Başkanın Kongre Üzerindeki Önemli Yetkileri...................... 70

a.a. Veto Yetkisi.................................................................... 70

b.b. ..... Başkanın Düzenleme Yapma Yetkisi: Exectuive Orders    73

b. Kongrenin Başkan Üzerindeki Önemli Yetkileri.................... 76

a.a. Genel Olarak.................................................................. 76

b.b. ...................................................................... İmpeachment    77

3. ABD Anayasal Etkileşim Araçları Üzerinde Bir Değerlendirme. 78

C. ................................................ Genel Değerlendirme ve Görüşümüz    80

 

 

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

LATİN AMERİKA BAŞKANLIK SİSTEMLERİ ÜZERİNE
BİR DEĞERLENDİRME

 

A. ................................. Ön Sorun: Başkanlık Sisteminden Farklılaşma    86

B. Latin Amerika Başkanlık Sistemi: Başkancı Sistemler................. 89

1. Hiper-Başkanlık Sistemleri......................................................... 89

2. Latin Amerika Deneyimi............................................................ 92

C. ................. Latin Amerika Başkanlık Sisteminin Anayasal Mimarisi    95

1. Başkanların Yetkileri.................................................................. 96

a. Kararname Çıkarma Yetkisi................................................... 96

b. Veto Yetkisi........................................................................... 98

c. Bütçe Sürecine İlişkin Yetkiler............................................ 100

d. Kanunları Referanduma Sunma Yetkisi............................... 101

e. Fesih Yetkisi........................................................................ 103

2. Latin Amerika Başkanlık Sisteminde Demokrasi Üzerine......... 104

D. ......................................................................... Genel Değerlendirme    110

1. Başkanlık Sisteminin Farklılaşması: De Jure ve De Facto
Güçlükler................................................................................. 110

2. Kontrolsüz Güç........................................................................ 111

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

BAŞKANLIK SİSTEMİNİ DOĞRU ANLAMAK:
MUHTEMEL SORUN ALANLARI

 

A. ....................................... Ön Sorun: Parlamenter Sisteme Eleştiriler    115

B. Başkanlık Sisteminin Dezavantajları........................................... 117

1. Katılık Sorunu.......................................................................... 117

2. Çifte Meşruiyet Sorunu............................................................ 124

3. Toplam-Sıfır Oyunu Sorunu..................................................... 126

4. Türev Sorunlar......................................................................... 128

C. ......................................................................... Genel Değerlendirme    132

BEŞİNCİ BÖLÜM

BAŞKANLIK SİSTEMİ VE TÜRKİYE’NİN
ATİPİK HÜKÜMET SİSTEMİ ÜZERİNE

 

A. ..................................................................................... Genel Olarak    137

B. Türk Tipi Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Özellikleri................... 139

1. Başkanın Yasama Organı Tarafından Görevden Alınması Sorunu 139

2. Başkanın Yasama İradesini Feshetme Sorunu.......................... 141

3. Başkanın Seçimi ile Yasama Organın Seçiminin Birlikte Olması
Sorunu...................................................................................... 141

4. Diğer Sorunlar.......................................................................... 142

C. ....... Değerlendirme: Atipik, İsimsiz Bir Sistem Olarak Türkiye’nin
Cumhurbaşkanlığı Sistemi........................................................... 143

 

ALTINCI BÖLÜM

PARLAMENTER DEMOKRASİ VE TÜRKİYE

 

A. ...... Parlamenter Hükümet Sisteminin Parametreleri ve Demokrasi
Etkileşimleri................................................................................. 158

1. Anayasa Yapımı ve 2017 Anayasa Değişikliği Meselesi........... 158

2.. Başkanlık Sisteminde Denge ve Denetim Sorunu..................... 163

B. Parlamenter Hükümet Sistemi ve Demokrasi............................. 166

1. Kuvvetler Ayrılığının Anlamı................................................... 166

2. Demokrasi ve Türkiye.............................................................. 169

C. .................................................................... Parlamenter Demokrasi    176

D. .................................................. Parlamenter Demokrasi ve Türkiye    178

 

 

 

 

YEDİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE’DE YÜRÜTMENİN ANAYASAL KONUMU
ÜZERİNE ARKEOLOJİK BİR DENEME

 

A. ...................... 1982 Anayasasından Önceki Anayasalarda Yürütme    191

B. 1982 Anayasasında Yürütme...................................................... 201

1. Anayasanın İlk Halinde Yürütme............................................. 201

a. Hükümet Sistemi................................................................. 201

b. Yürütmenin Güçlendirilmesi................................................ 203

2. 2017 Anayasa Değişikliği Sonrası Yürütme.............................. 206

a. Hükümet Sistemi ve Yürütme.............................................. 206

b. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Bağlamında Yürütmenin Güçlendirilmesi 210

aa. . İnsan Hakları................................................................ 212

bb. Denge ve Denetim........................................................ 214

cc. . Kuvvetler Ayrılığı......................................................... 217

C. .................................... Genel Değerlendirme: Yürütmenin Yükselişi    220

SON ÇIKTILAR.............................................................................. 225

KAYNAKÇA         233

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
İlgili Yayınlar