Şirketler Hukuku Ders Notları

Yayınevi: Adalet Yayınları
Yazar: Aydın Alber YÜCE
ISBN: 9786052641484
377,10 TL 419,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Aydın Alber YÜCE
Baskı Tarihi 2022/01
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Karton kapak
Sayfa Sayısı 600

Bu çalışma, gerek lisansüstü ders dönemleri/yeterliğe hazırlanma süreçlerinde ve gerekse de lisansüstü tezlerin yazımı sürecinde anonim şirketler hukuku başta olmak üzere şirketler hukuku alanındaki derli toplu olmayan/bilgisayar ortamına aktarılmamış ders ve çalışma notlarımızın bir düzen içerisinde bir araya getirilmesi ve daktilo edilmesiyle ortaya çıkmıştır. 2020/2021 Eğitim ve Öğretim yılında Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme ve İktisat bölümlerinde tarafımızca verilen Ticaret Hukuku II dersi için yardımcı kaynak ve konuların tekrarı için kısa bir özet ihtiyacının ortaya çıkması bu çalışmanın ardındaki en önemli motivasyondur.

“Wer etwas Großes will, der muss sich zu beschränken wissen, wer dagegen alles will, der will in der Tat nichts und bringt es zu nichts.” - Georg Wilhelm Friedrich Hegel

Yaklaşık 10 yıllık bir süreç boyunca tutulmuş ders notlarından müteşekkil ve tamamen manevi amaçlarla başlanmış olan bu çalışma, bir ders kitabı olmak iddiasında değildir. Çalışma, ilk olarak Şirketler Hukuku dersini lisans ve önlisans düzeyinde alan, hukuk fakültesi öğrencileri dışındaki öğrenciler için hazırlanmıştır. Ancak sonrasında bu düzeyi bir nebze aşacak şekilde ve şirketler hukukunda öne çıkan hemen her konuya temas etmek üzere detaylandırılmıştır. Kapakta yer alan “ders notları” ifadesi bu hususa vurgu yapmak için özellikle seçilmiştir. Daha kapsamlı bilgi için mutlaka gerek ders kitabı niteliğinde gerekse monografik ana eserlere başvurulmalıdır.

ÖNSÖZ.........................................................................................................................7

İÇİNDEKİLER................................................................................................................9

KISALTMALAR............................................................................................................. 39


§1. GENEL HÜKÜMLER


I. ŞİRKETLER HUKUKUNUN KONUSU................................................................ 41

II. TÜRK ŞİRKETLER HUKUKUNUN KAYNAKLARI............................................... 41

A. Mevzuat (Birincil ve İkincil Düzenlemeler) ........................................................ 41

1. Kanunlar................................................................................................. 41

2. İkincil Düzenlemeler ................................................................................ 42

B. Öğreti ........................................................................................................... 43

C. İçtihat........................................................................................................... 44

III. ALMAN VE İSVİÇRE HUKUKUNDA ŞİRKETLER HUKUKUNUN

DÜZENLENİŞİ................................................................................................. 44

A. Alman Hukukunda.......................................................................................... 44

B. İsviçre Hukukunda ......................................................................................... 45

IV. ŞİRKET MEFHUMU VE UNSURLARI................................................................ 45

A. Şirketin Tanımı............................................................................................... 45

B. Şirketin Unsurları ........................................................................................... 46

1. Sözleşme Unsuru..................................................................................... 46

2. Kişi Unsuru ............................................................................................. 47

3. Sermaye Unsuru...................................................................................... 47

4. Ortak Amaç Unsuru ................................................................................. 50

5. Ortak Amaç İçin Birlikte Çalışma Unsuru (Affectio Societatis) ...................... 50

V. ÇEŞİTLİ ÖLÇÜTLERE GÖRE ŞİRKETLERİN TASNİFİ ...................................... 51

A. Düzenlendikleri Mevzuat Açısından .................................................................. 51

1. TTK’da Düzenlenen Şirketler..................................................................... 51

2. TBK’da Düzenlenen Şirket ........................................................................ 51

3. Özel Mevzuata Tâbi Şirketler .................................................................... 52

B. Tüzel Kişilik Açısından..................................................................................... 52

1. Tüzel Kişiliği Olmayan Şirket..................................................................... 52

2. Tüzel Kişiliği Olan Şirketler ....................................................................... 53

C. Şahıs ya da Sermaye Unsurunun Ağırlığı Açısından ........................................... 54

1. Şahıs Şirketleri ........................................................................................ 54

2. Sermaye Şirketleri ................................................................................... 54

D. Sermaye Türü Açısından................................................................................. 55

1. Sabit Sermayeli Şirketler .......................................................................... 55


10 İçindekiler

2. Kayıtlı Sermayeli Şirketler .........................................................................55

3. Sınırlı Esnek Sermayeli Şirketler.................................................................56

4. Değişir Sermayeli Şirketler ........................................................................56

5. Sorumluluğun Derecesine Göre .................................................................57

a. Ortakların Birinci Derece Sorumlu Olduğu Şirket...................................57

b. Ortakların İkinci Derece Sorumlu Olduğu Şirketler................................58

6. Sorumluluğun Kapsamına Göre .................................................................58

a. Sınırsız Sorumluluğun Geçerli Olduğu Şirketler .....................................58

b. Sınırlı Sorumluluğun Geçerli Olduğu Şirketler .......................................59

c. Sorumluluğun Bulunmadığı Şirketler....................................................59

i. Genel Kural ................................................................................59

ii. Limited Şirketlerde Amme Alacakları Açısından Özel Kural ..............59


§2. ADİ ŞİRKET


I. ADİ ŞİRKET MEFHUMU...................................................................................61

A. Kavramsal Çerçeve .........................................................................................61

B. Uygulamada Adi Şirketin Görünümleri ..............................................................62

1. Konsorsiyum............................................................................................62

2. Joint-Venture...........................................................................................63

3. Donatma İştiraki ......................................................................................63

4. Gizli Şirket...............................................................................................64

5. Adi Ortaklık Karinesi.................................................................................64

II. ADİ ŞİRKETİN KURULUŞU..............................................................................65

A. Sözleşme .......................................................................................................65

1. Sözleşmede Şekil Serbestisi Kuralı .............................................................65

2. Şekil Serbestisi Kuralının İstisnaları............................................................66

a. Ticari İşletme İşletilmesi Halinde ........................................................66

b. İradi Şekil Belirlenmesi Halinde...........................................................66

c. Devir Şekli Bakımından Özel Bir Usule Tabi Bir Unsurun Şirkete

Sermaye Olarak Getirilmesi Halinde ....................................................67

B. Adi Şirkete Sermaye Olarak Getirilebilecek Değerler...........................................67

1. Nakde Tahvili Mümkün Unsurlar................................................................67

2. Nakde Tahvili Mümkün Olmayan Unsurlar ..................................................68

III. ADİ ŞİRKETİN İŞLEYİŞİ.................................................................................68

A. Adi Şirkette İç İlişkiler.....................................................................................68

1. Yönetim ..................................................................................................68

a. Yöneticilerin Atanması........................................................................68

b. Yöneticilerin Görevden Ayrılması.........................................................69

i. İstifa..........................................................................................69

ii. Azil ............................................................................................69

c. Yöneticilerin Hakları...........................................................................70

d. Yöneticilerin Borçları..........................................................................70


İçindekiler 11

i. Hesap Verme Yükümlülüğü ......................................................... 70

ii. Kazanç Paylarını Ortaklara Ödemek ............................................. 70

2. Ortakların Hakları ve Borçları.................................................................... 71

a. Ortakların Hakları.............................................................................. 71

i. Kâr Payı Hakkı............................................................................ 71

ii. Tasfiye Payı Hakkı ...................................................................... 71

iii. Ücret, Faiz ve Masrafları İsteme Hakkı ......................................... 72

iv. Yönetim Hakkı ........................................................................... 72

v. Denetim Hakkı ........................................................................... 73

b. Ortakların Borçları............................................................................. 73

i. Katılım Payı Getirme Borcu.......................................................... 73

ii. Kazancın Paylaşılması ve Zarara Katlanma Yükümlülüğü................ 74

iii. Rekabet Etmeme Borcu .............................................................. 75

iv. Ortaklık Masraflarına Katlanma Yükümlülüğü ................................ 76

v. Özen Borcu................................................................................ 76

3. Ortaklığa Yeni Bir Ortağın Katılımı ve Mevcut Bir Ortağın Şirketten

Ayrılması................................................................................................. 77

a. Ortaklığa Yeni Bir Ortağın Katılması.................................................... 77

b. Ortağın Payını Devretmesi ................................................................. 77

c. Ortağın Şirketten Çıkması veya Çıkarılması.......................................... 78

i. Genel Olarak.............................................................................. 78

ii. Ortaklık Sıfatının Sona Ermesinin Hükümleri ................................. 78

B. Adi Şirkette Dış İlişkiler................................................................................... 79

1. Adi Şirketin Temsili ve Ortakların Şirketi Temsilen Üçüncü Kişilerle

İşlem Yapması ........................................................................................ 79

2. Temsilin Hükümleri.................................................................................. 79

3. Şirket Borçlarından Sorumluluk................................................................. 80

IV. ADİ ŞİRKETİN SONA ERMESİ ........................................................................ 80

A. İradi Sona Erme Sebepleri .............................................................................. 80

1. Tüm Ortakların Kararı ile Sona Erme ......................................................... 80

2. Bir Ortağın Feshi Bildirmesiyle .................................................................. 81

3. Haklı Nedenle Fesih (Mahkeme Kararı ile Fesih) ......................................... 81

B. İrade Dışı Sonra Erme Sebepleri...................................................................... 82

C. Sona Ermenin Yönetim Yetkisine Etkisi............................................................. 82

D. Sona Erme Sonucu Şirketin Tasfiyesi ............................................................... 83

V. ZAMANAŞIMI ................................................................................................. 84


§3. KOLLEKTİF ŞİRKET


I. KOLLEKTİF ŞİRKETİN TANIMI VE UNSURLARI ............................................. 85

A. Kollektif Şirketin Tanımı.................................................................................. 85

B. Kollektif Şirketin Unsurları............................................................................... 85

1. Şirketin Ortakları ..................................................................................... 85


12 İçindekiler

2. Şirketin Amacı..........................................................................................86

3. Şirketin Ticaret Unvanı .............................................................................86

4. Şirketin Sermayesi ...................................................................................86

5. Şirketin Tüzel Kişiliği.................................................................................86

II. KOLLEKTİF ŞİRKETİN KURULUŞU..................................................................87

A. Kollektif Şirket Sözleşmesi ...............................................................................87

1. Şirket Sözleşmesinin Şekli.........................................................................87

2. Şirket Sözleşmesinin İçeriği.......................................................................88

a. Şirket Sözleşmesinin Zorunlu İçeriği....................................................88

b. Şirket Sözleşmesinin İhtiyari İçeriği.....................................................88

B. Şirketin Tescili ve Tüzel Kişilik Kazanması .........................................................89

C. Şirketin Kuruluşundaki Eksiklikler ve Sonuçları...................................................89

III. KOLLEKTİF ŞİRKETTE İÇ İLİŞKİLER ..............................................................90

A. Kollektif Şirketin Yönetimi................................................................................90

1. Yönetim Yetkisinin Kapsamı ve Yöneticilerin Seçimi.....................................90

a. Yönetim Yetkisinin Kapsamı................................................................90

b. Yöneticilerin Seçilmeleri ve Görevden Alınmaları...................................91

i. Genel Olarak ..............................................................................91

ii. Atanma ve Görevden Alınma........................................................92

2. Yöneticilerin Hakları ve Yükümlülükleri.......................................................92

a. Yöneticilerin Hakları...........................................................................92

b. Yöneticilerin Yükümlülükleri................................................................93

B. Kollektif Şirket Ortaklarının Hakları ve Borçları...................................................93

1. Kollektif Şirket Ortaklarının Hakları ............................................................93

a. Mâli Haklar........................................................................................93

i. Kâr Payı Hakkı (Kâr ve Zarara Katılma) .........................................93

ii. Diğer Malî Haklar ........................................................................94

b. İdari Haklar ve Koruyucu Haklar .........................................................95

i. Oy Hakkı....................................................................................95

ii. Denetleme Hakkı ........................................................................95

iii. Dava Hakları...............................................................................96

2. Kollektif Şirket Ortaklarının Borçları............................................................97

a. Sermaye Koyma Borcu.......................................................................97

b. Rekabet Etmeme Borcu .....................................................................97

c. Kullanılan Avansları İade ve Faiz Ödeme Borcu ....................................98

C. Ortaklık Yapısında Değişiklikler.........................................................................98

1. Şirkete Yeni Bir Ortağın Girmesi ................................................................98

2. Şirketten Çıkma .......................................................................................99

3. Şirketten Çıkarılma...................................................................................99

IV. KOLLEKTİF ŞİRKETİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERLE İLİŞKİLERİ ..............................101

A. Kollektif Şirketin Temsili ................................................................................101

B. Kollektif Şirketin Borçlarından Sorumluluk.......................................................102


İçindekiler 13

V. KOLLEKTİF ŞİRKETİN SONA ERMESİ VE TASFİYESİ ...................................102

A. Kollektif Şirketin Sona Ermesi........................................................................ 102

B. Kollektif Şirketin Tasfiyesi ............................................................................. 103

1. Genel Olarak......................................................................................... 103

2. Tasfiye Memurları.................................................................................. 104

3. Tasfiye Memurlarının Görevlerini İcra Etmesi ........................................... 105

4. Tasfiye İşleri ......................................................................................... 106


§4. (ADİ) KOMANDİT ŞİRKET


I. ADİ KOMANDİT ŞİRKET KAVRAMI ..............................................................107

A. Tanım ve Uygulanacak Hükümler .................................................................. 107

B. Ortakların Türleri.......................................................................................... 108

II. ADİ KOMANDİT ŞİRKETTE İÇ İLİŞKİLER.....................................................108

A. Şirketin Yönetimi.......................................................................................... 108

B. Ortakların Hak ve Borçları............................................................................. 108

1. Genel Olarak......................................................................................... 108

2. Sermaye Koyma Borcu........................................................................... 109

3. Komanditer Ortağın Hukukî Konumu ....................................................... 109

III. ADİ KOMANDİT ŞİRKETTE DIŞ İLİŞKİLER ..................................................110

A. Şirketin Temsili ............................................................................................ 110

1. Genel Olarak......................................................................................... 110

2. Temsil Yetkisi........................................................................................ 111

B. Şirket Borçlarından Sorumluluk...................................................................... 111

IV. ADİ KOMANDİT ŞİRKETİN SONA ERMESİ ve TASFİYESİ ............................112


§5. ANONİM ŞİRKET


I. ANONİM ŞİRKETİN TANIMI VE GENEL ÖZELLİKLERİ .................................113

A. Anonim Şirketin Tanımı................................................................................. 113

B. Anonim Şirketin Genel Özellikleri ................................................................... 114

II. ANONİM ŞİRKETLER HUKUKUNA HÂKİM İLKELER .....................................115

A. Çoğunluk İlkesi ............................................................................................ 115

B. Sermaye Oranı Esaslı Nisbilik İlkesi................................................................ 116

C. Emredici Hükümler İlkesi .............................................................................. 117

D. Şirket Borçlarından Sorumsuzluk İlkesi........................................................... 118

E. Kamuyu Aydınlatma İlkesi............................................................................. 118

F. Eşit İşlem İlkesi ........................................................................................... 119

G. Sermayenin Korunması İlkesi ........................................................................ 120

H. Borçlanma Yasakları..................................................................................... 121

1. Pay Sahiplerinin Şirkete Borçlanma Yasağı............................................... 121

2. Yönetim Kurulu Üyelerinin Şirkete Borçlanma Yasağı ................................ 122

I. Devletin İlgilenmesi İlkesi ............................................................................. 122

J. Bağımsız Denetim İlkesi................................................................................ 124


14 İçindekiler

III. ANONİM ŞİRKETLERİN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI...........124

A. Halka Açık Olup Olmamasına Göre .................................................................125

1. Halka Açık Olmayan Anonim Ortaklıklar....................................................125

2. Halka Açık Anonim Ortaklıklar .................................................................125

B. Sermaye Yapısına Göre .................................................................................126

1. Esas Sermayeli Anonim Şirketler..............................................................126

2. Kayıtlı Sermayeli Anonim Şirketler ...........................................................126

3. Sınırlı Esnek Sermayeli Anonim Şirketler...................................................127

4. Değişir Sermayeli Anonim Şirketler ..........................................................128

C. Ortak Sayısına Göre ......................................................................................128

1. Çok Ortaklı Anonim Şirketler (Kural) ........................................................128

2. Tek Ortaklı Anonim Şirket .......................................................................129

D. Bağımsız Denetime Tabi Olup Olmamasına Göre .............................................130

E. Özel Mevzuata Tabi Olup Olmamasına Göre....................................................130

IV. ANONİM ŞİRKETİN KURULUŞU....................................................................131

A. Anonim Şirketin Kuruluşu Türleri....................................................................131

1. Ani Kuruluş............................................................................................131

2. Payların Kuruluşta Halka Arzı ..................................................................132

3. Basit (Nakdî) Kuruluş..............................................................................132

4. Nitelikli (Mevsuf) Kuruluş ........................................................................133

B. Anonim Şirketin Kuruluş Aşamaları.................................................................133

1. Anonim Şirketin Kurucuları Kimlerdir? ......................................................133

2. Anonim Şirketin Kuruluş Belgeleri Nelerdir? ..............................................134

3. Esas Sözleşmenin Şekli, Niteliği ve (Zorunlu) İçeriği..................................134

a. Esas Sözleşmenin Şekli ve Niteliği .....................................................134

b. Esas Sözleşmenin İçeriği (TTK m. 339) .............................................135

i. Şirketin Ticaret Unvanı ..............................................................135

ii. Şirket Merkezinin Neresi Olduğu.................................................136

iii. Şirketin İşletme Konusu.............................................................136

iv. Şirketin Sermayesi ile Her Payın İtibarî Değeri, Bunların

Ödenmesinin Şekil ve Şartları.....................................................136

v. Pay Senetlerinin Nama veya Hamiline Yazılı Olacakları .................137

vi. Paradan Başka Sermaye Olarak Konan Haklar ve Ayınlar, Bunların

Değerleri, Bunlara Karşılık Verilecek Payların Miktarı...........................137

vii. Bir İşletme ve Ayın Devir Alınması Söz Konusu Olduğu

Takdirde, Bunların Bedeli...........................................................137

viii. Şirketin Kurulması İçin Kurucular Tarafından Şirket Hesabına

Satın Alınan Malların ve Hakların Bedelleri...................................138

ix. Şirketin Kurulmasında Hizmetleri Görülenlere Verilmesi

Gereken Ücret, Ödenek veya Ödülün Tutarı ................................138

x. Kurucularla Yönetim Kurulu Üyelerine ve Diğer Kimselere

Şirket Kârından Sağlanacak Menfaatler .......................................138

xi. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sayıları, Bunlardan Şirket Adına

İmza Koymaya Yetkili Olanlar.....................................................139


İçindekiler 15

xii. Genel Kurulun Toplantıya Nasıl Çağrılacağı................................. 139

xiii. Oy Hakları ............................................................................... 139

xiv. Şirketin Süresi.......................................................................... 140

xv. Şirkete Ait İlanların Nasıl Yapılacağı ........................................... 140

xvi. Pay Sahiplerinin Taahhüt Ettiği Sermaye Paylarının Türleri ve

Miktarları................................................................................. 140

xvii. Şirketin Hesap Dönemi ............................................................. 140

4. Şirket Sözleşmesinin İmzalanmasıyla Şirketin Kuruluşu ............................. 141

a. İmza Aşaması................................................................................. 141

b. Kuruluşla Birlikte Ortaya Çıkan Ön Şirketin Özellikleri ......................... 141

5. Pay Bedellerinin Ödenmesi ..................................................................... 142

6. Gereği Halinde Bakanlık İzni................................................................... 144

7. Ticaret Siciline Tescil ve Şirketin Tüzel Kişilik Kazanması........................... 144

C. Anonim Şirketin Kuruluşundaki Eksiklikler ve Bunun Hukukî Sonuçları............... 145

V. ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ...........................................................147

A. Anonim Şirket Organizasyonundaki Pozisyonu ................................................ 147

B. Yönetim Kurulu Üyeleri................................................................................. 148

1. Yönetim Kurulu Üyesi Olmak İçin Gerekli Koşullar .................................... 148

2. Yönetim Kurulu Üyeliğinin Kazanılması .................................................... 149

a. Seçilme Yöntemleri ......................................................................... 149

b. İmtiyazlı Pay Yaratılması Suretiyle Yönetim Kurulunda Temsil

Edilme Hakkı .................................................................................. 150

3. Yönetim Kurulu Üyeliğinin Sona Ermesi ................................................... 151

4. Anonim Şirket ve Yönetim Kurulu Üyesi Arasındaki İlişkinin Hukukî

Niteliği.................................................................................................. 151

C. Yönetim Kurulu Üyelerinin Hakları ve Borçları ................................................. 152

1. Yönetim Kurulu Üyelerinin Hakları........................................................... 152

a. İdarî Haklar.................................................................................... 152

b. Malî Haklar..................................................................................... 153

c. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı........................................................... 153

d. İbrayı Talep Hakkı........................................................................... 155

2. Yönetim Kurulu Üyelerinin Yükümlülükleri................................................ 155

a. Özen Yükümlülüğü.......................................................................... 155

b. Sadakat Borcu ................................................................................ 156

c. Yönetim Kurulu Üyelerinin Tabi Olduğu Yasaklar ............................... 157

i. Şirketle İşlem Yapma Yasağı ..................................................... 157

ii. Şirkete Borçlanma Yasağı.......................................................... 158

iii. Rekabet Yasağı ........................................................................ 158

iv. Toplantı ve Müzakerelere Katılma Yasağı.................................... 159

d. Eşit İşlem Yapma Yükümlülüğü........................................................ 160

e. Sermayenin KaJybı ve Borca Batıklık Halindeki Yükümlülükler............. 160

D. Yönetim Kurulunun Anonim Şirketi Yönetmesi ve Temsil Etmesi....................... 161


16 İçindekiler

1. Yönetim Yetkisi......................................................................................162

a. Genel Olarak...................................................................................162

b. Yönetim Yetkisinin Devri ..................................................................162

c. Yönetim Kurulunun Komite ve Komisyonlar Kurması...........................163

d. Tek Kişilik Yönetim Kurulu................................................................163

e. Yönetim Kurulunun Var Olmaması.....................................................164

f. Hukuka Aykırı Genel Kurul Kararlarının İcrası .....................................165

2. Temsil Yetkisi ........................................................................................166

a. Genel Olarak...................................................................................166

b. Temsil Yetkisinin Kullanılma Şekli......................................................166

c. Temsil Yetkisinin Devri.....................................................................167

d. Temsil Yetkisinin Kapsam ve Sınırları.................................................167

i. Temsil Yetkisinin Kapsamı..........................................................167

ii. Temsil Yetkisinin Sınırları...........................................................168

e. Pasif Temsil ....................................................................................169

f. Şirketin Yönetim Kurulunun Haksız Fiillerinden Sorumluluğu................169

3. Devredilemez Görev ve Yetkiler (TTK m. 375) ..........................................170

a. Yetkilerin Devredilemezliği ve Devrin Sonucu.....................................170

b. Şirketin Üst Düzeyde Yönetimi ve Bunlarla İlgili Talimatların

Verilmesi ........................................................................................171

c. Şirket Yönetim Teşkilatının Belirlenmesi.............................................172

d. Finansal Planlama İçin Gerekli Düzenin Kurulması ..............................172

e. Müdürlerin Atanmaları ve Görevden Alınmaları......................................173

f. Yönetimle Görevli Kişilerin Üst Gözetimi.............................................173

g. Şirket İdaresiyle İlgili Defterlerin Tutulması ve Raporların

Düzenlenmesi .................................................................................174

h. Genel Kurul Kararlarının Yürütülmesi.................................................174

i. Borca Batıklık Durumunda Bildirim ....................................................174

E. Yönetim Kurulu Toplantıları ...........................................................................175

1. Toplantıya Çağrı.....................................................................................175

a. Usûl ...............................................................................................175

b. Çağrıya Yetkili Olanlar......................................................................176

2. Yönetim Kurulu Kararları.........................................................................177

a. Yönetim Kurulu Kararlarının Özellikleri...............................................177

b. Yönetim Kurulunun Karar Dışındaki Hukukî İşlemleri...........................178

c. Toplantı Yetersayısı .........................................................................178

d. Karar Yetersayısı .............................................................................178

e. Yönetim Kurulu Toplantısında Oy Kullanılması....................................179

f. Elden Dolaştırma Yoluyla Karar.........................................................180

F. Yönetim Kurulu Kararlarının Hükümsüzlüğü ....................................................181

1. Yönetim Kurulu Kararlarının Yokluğu........................................................181

a. Yokluk Kavramı ...............................................................................181


İçindekiler 17

b. Yokluğa Sebep Olan Olgular ............................................................ 182

2. Yönetim Kurulu Kararlarının Butlanı......................................................... 183

a. Bir Hukukî İşlem Olarak Yönetim Kurulu Kararı.................................. 183

b. TBK m. 27 Uyarınca Batıl Kararlar .................................................... 183

c. TTK m. 391’e Göre Butlan Sebepleri................................................. 184

i. Eşit İşlem İlkesine Aykırı Kararlar............................................... 184

ii. Anonim Şirketin Temel Yapısına Aykırı Kararlar ........................... 185

iii. Sermayenin Korunması İlkesine Aykırı Kararlar ........................... 186

iv. Pay Sahiplerinin Haklarına Aykırı Kararlar ................................... 187

v. Genel Kurulun Yetki Alanına Giren Kararlar................................. 187

d. İptal-Butlan İkilemi ......................................................................... 187

e. Yönetim Kurulunun Batıl Kararları Aleyhine Açılacak Dava .................. 188

i. Davanın Hukukî Niteliği............................................................. 188

ii. Görevli ve Yetkili Mahkeme ....................................................... 188

iii. Davacı ve Davalı Sıfatının Kime Ait Olduğu ................................. 188

iv. Davada Süre............................................................................ 189

3. Yönetim Kurulu Kararlarının İptali ........................................................... 189

a. İptal Yaptırımının Özellikleri ve Genel Kural ....................................... 189

b. İstisnalar (İptalin Mümkün Olduğu Haller)......................................... 189

i. Kayıtlı Sermaye Sisteminde ....................................................... 190

aa. HAAO’larda ....................................................................... 190

bb. Kapalı Tip Şirketlerde ......................................................... 190

ii. Esas Sermaye Sisteminde ......................................................... 191

iii. Davaya İlişkin Açıklamalar......................................................... 191

aa. Davanın Açılacağı Mahkeme ............................................... 191

bb. Davacı Sıfatı...................................................................... 191

cc. Davalı Sıfatı....................................................................... 192

dd. Süre ................................................................................. 192

4. Yönetim Kurulu Kararlarının Askıda Hükümsüzlüğü................................... 192

5. Esas Sözleşmeye Aykırı Yönetim Kurulu Kararları...................................... 193

VI. ANONİM ŞİRKET GENEL KURULU ................................................................193

A. Fonksiyonu ve Anonim Şirket Organizasyonundaki Yeri ................................... 193

B. Genel Kurulun Yetkileri ................................................................................. 194

1. Devredilemez Görev ve Yetkiler .............................................................. 195

a. Esas Sözleşmenin Değiştirilmesi ....................................................... 195

b. Yönetim Kurulu Üyeleri ile İlgili Görevler ........................................... 195

c. Denetçinin Seçimi ve Görevden Alınması........................................... 195

d. Finansal Görevler............................................................................ 196

e. Şirketin Feshi.................................................................................. 196

f. Önemli Miktarda Şirket Varlığının Toptan Satışı.................................. 196

2. Diğer Görev ve Yetkiler.......................................................................... 197


18 İçindekiler

C. Genel Kurul Toplantı Türleri...........................................................................198

1. Olağan Genel Kurul Toplantısı .................................................................198

2. Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı...........................................................199

3. Çağrısız Genel Kurul Toplantısı ................................................................199

D. Genel Kurulun Toplantıya Çağrılması ..............................................................200

1. Çağrıya Yetkili Olanlar ............................................................................200

a. Yönetim Kurulu ve Tasfiye Memurları ................................................201

b. Pay Sahipleri...................................................................................201

c. Azınlık ............................................................................................201

d. Mahkemece Atanan Kayyım..............................................................202

2. Çağrının Şekli ve Süresi ..........................................................................202

3. Gündem ve Gündeme Bağlılık İlkesi.........................................................203

a. Genel Olarak...................................................................................203

b. Gündeme Bağlılık İlkesinin İstisnaları ................................................204

4. Genel Kurul Toplantısına Çağrıda Değişiklikler...........................................205

a. İlave Açıklamalar.............................................................................205

b. Gündem Maddelerinin Geri Çekilmesi ................................................205

c. Genel Kurul Toplantısına Çağrının Geri Alınması .................................205

E. Genel Kurulu Toplantısının Yürütülmesi ..........................................................206

1. Toplantı Yer ve Zamanı .............................................................................206

2. Genel Kurul Toplantılarına Katılım ve Temsil.............................................206

a. Toplantıya Katılımı Zorunlu Olanlar ...................................................206

b. Bireysel Temsil................................................................................207

c. Tevdi Eden Temsilcisi.......................................................................208

d. Birden Çok Hak Sahibinin Temsili......................................................209

3. Toplantının Yönetimi ..............................................................................209

4. Toplantıdaki Tartışmalar, Görüş ve Öneri Sunma ......................................210

5. Toplantı Tutanağı...................................................................................212

6. Toplantıya Üçüncü Kişilerin Katılımı..........................................................213

F. Genel Kurul Kararları.....................................................................................213

1. Yetersayılar ...........................................................................................213

a. Toplantı Yetersayıları .......................................................................214

i. Kanunî Yetersayılar ...................................................................214

ii. Esas Sözleşme ile Farklı Yetersayılar Kabul Edebilme....................215

b. Karar Yetersayıları ...........................................................................216

2. Oy Hakkının Sınırlandırılması ve Oy Kullanmaktan Yasaklılık.......................216

a. Oy Hakkının Kullanılmasında Sınırlar..................................................216

b. Oy Hakkının Bulunmadığı Haller........................................................217

3. Genel Kurulun İstişari Karar Verebilmesi ..................................................218

4. Genel Kurul Kararlarının Geri Alınabilmesi.................................................219

G. Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü..........................................................220


İçindekiler 19

1. Genel Kurul Kararlarının Yokluğu ............................................................ 220

a. Yokluğa Sebep Olgular .................................................................... 220

b. Açılacak Davaya İlişkin Açıklamalar................................................... 221

2. Genel Kurul Kararlarının Butlanı .............................................................. 222

a. TBK m. 27 Uyarınca Batıl Kararlar .................................................... 222

b. TTK m. 447’ye Göre Butlan Sebepleri ............................................... 222

i. Pay Sahiplerinin Vazgeçilemez Haklarına Müdahale Edilmesi ........ 222

ii. Pay Sahiplerinin Kontrol Haklarına Müdahale Edilmesi ................. 223

iii. Anonim Şirketin Temel Yapısına Aykırı Kararlar Verilmesi............. 224

iv. Sermayenin Korunması İlkesine Aykırı Kararlar Verilmesi ............. 224

c. Butlanın İkincilliği İlkesi................................................................... 225

d. Açılacak Davaya İlişkin Açıklamalar................................................... 226

i. Davanın Hukukî Niteliği............................................................. 226

ii. Davalı ve Davacı Sıfatının Kime Ait Olduğu ................................. 227

iii. Görevli ve Yetkili Mahkeme ....................................................... 227

iv. Süre........................................................................................ 227

3. Genel Kurul Kararlarının İptali................................................................. 228

a. Genel Kurul Kararlarının İptali Sebepleri............................................ 228

i. Kanuna Aykırılık ....................................................................... 228

ii. Esas Sözleşmeye Aykırılık.......................................................... 229

iii. Dürüstlük Kuralına Aykırılık........................................................ 230

b. Açılacak Davaya İlişkin Açıklamalar................................................... 231

i. Davanın Hukukî Niteliği............................................................. 231

ii. Davalı ve Davacı Sıfatının Kime Ait Olduğu ................................. 231

iii. Görevli ve Yetkili Mahkeme ....................................................... 232

iv. Süre........................................................................................ 232

VII. ANONİM ŞİRKETLERDE DENETİM ...............................................................233

A. Anonim Şirketlerde İç Denetim...................................................................... 233

1. İç Denetimin Amacı ve Kapsamı.............................................................. 233

2. İç Denetim ve Bağımsız Denetim Arasındaki İlişki..................................... 235

3. Denetim Kurulu (TTK m. 397/5) ............................................................. 235

4. Riskin Erken Saptanması Komitesi (TTK m. 378) ...................................... 236

B. Anonim Şirketlerde Dış Denetim .................................................................... 237

1. Bağımsız Denetim.................................................................................. 237

a. Genel Olarak .................................................................................. 237

b. Denetime Tabi Şirketler................................................................... 239

c. Denetim Yapabilecek Kurumlar ve Kişiler .......................................... 239

i. Genel Olarak............................................................................ 239

ii. Denetim Yapabilecek Kurumlar.................................................. 239

iii. Denetim Yapabilecek Kişiler ...................................................... 241

d. Denetçi Olamayacak Kişiler.............................................................. 242


20 İçindekiler

e. Denetçilerin Seçimi ve Görevden Alınması..........................................244

i. Kural: Genel Kurul Tarafından Seçilme........................................244

ii. Haklı Sebebe İstinaden Mahkemenin Görevden Alma ve Yeni

Denetçi Seçmesi (TTK m. 399/4 ve 5) ........................................244

iii. Denetçinin Seçilememiş Olmasına İstinaden Mahkemenin

Seçimi (TTK m. 399/6)..............................................................244

iv. Denetçinin Seçilememiş Olmasına İstinaden Bakanın Seçimi

(TTK m. 399/6) ........................................................................245

v. Denetçinin Denetleme Sözleşmesini Feshetmesi ..........................245

vi. Yönetim Kurulunun Geçici Denetçi Seçmesi (TTK m. 399/9) .........245

f. Denetim Raporu ve Görüş Yazıları.....................................................245

i. Denetim Raporu (TTK m. 402)...................................................245

ii. Görüş Yazıları ve Bunların Hukukî Sonuçları (TTK m. 403) ............247

iii. Şirket ile Denetçi Arasındaki Görüş Ayrılıkları (TTK m. 405)...............248

g. Denetçilerin Yükümlülükleri ..............................................................249

i. Sır Saklama Yükümlülüğü (TTK m. 404)......................................249

ii. Bağımsız Denetimde Kalite ve Güvenilirliği Sağlama

Yükümlülüğü ............................................................................249

iii. Bağımsız Denetim İçin Kalite Kontrol Sistemi Oluşturma

Yükümlülüğü ............................................................................250

iv. Meslekî Etik İlkelere Uyma Yükümlülüğü .....................................250

v. Bağımsızlık ve Bağımsızlığın Korunması.......................................251

vi. Reklam Yasağı..........................................................................253

vii. Haksız Rekabette Bulunmama Yükümlülüğü................................253

2. Ticaret Bakanlığı Denetimi ......................................................................254

a. Genel Olarak...................................................................................254

b. Ticaret Bakanlığı Denetiminin Amacı ve Konusu .................................254

c. TB’nin Fesih Davası Açma Yetkisi ......................................................255

C. Anonim Şirketlerde Özel Denetim...................................................................255

1. Özel Denetimin İşlevi ve Önemi...............................................................255

2. Özel Denetim Talep Edebilecek Kişiler......................................................256

3. Özel Denetçi Talebi İçin Gerekli Koşullar ..................................................256

4. Genel Kurul Kararı..................................................................................257

a. Talebin Kabulü ................................................................................257

b. Talebin Reddi ve Mahkemece Atama Yapılması ..................................257

5. Denetim Görevinin Yerine Getirilmesi ve Denetim Raporu..........................258

VIII. ANONİM ŞİRKETLERDE ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ..............................259

A. Genel Nitelikteki Esas Sözleşme Değişiklikleri ..................................................259

1. Esas Sözleşme ve Esas Sözleşme Değişikliği Kavramları.............................259

2. Esas Sözleşme Hükümleri .......................................................................260

a. Gerçek Esas Sözleşme Hükümleri......................................................260

b. Gerçek Olmayan Esas Sözleşme Hükümleri........................................260

3. Esas Sözleşme Değişikliği Olmayan Durumlar ...........................................261


İçindekiler 21

a. Esas Sözleşmenin İhlâli ................................................................... 261

b. Esas Sözleşmenin Aşılması............................................................... 262

c. Fiilî Esas Sözleşme Değişikliği........................................................... 262

4. Zamansal Açıdan Esas Sözleşme Değişikliği ............................................. 263

a. Ön Şirket Safhasında....................................................................... 263

b. Şirketin Tescilinden Tasfiyeye Kadarki Aşamada ................................ 263

c. Şirketin Tasfiyesinde ....................................................................... 263

5. Gerçek Esas Sözleşme Hükümlerinin Değiştirilmesi................................... 264

6. Gerçek Olmayan Esas Sözleşme Hükümlerinin Değiştirilmesi ..................... 265

7. Tescil Edilmemiş Esas Sözleşme Değişikliğinin Değiştirilmesi ya da

Kaldırılması ........................................................................................... 266

8. Esas Sözleşme Değişikliğinin Sınırları....................................................... 266

9. Esas Sözleşmeyi Değiştirmeye Yetkili Organ............................................. 268

10. Esas Sözleşmenin Değiştirilmesi İçin Gerekli Yetersayılar .......................... 269

a. Olağan Esas Sözleşme Değişiklikleri İçin Toplantı ve Karar

Nisapları......................................................................................... 269

b. Daha Ağır Nisap Gerektiren Haller (TTK m. 421/2-3).......................... 269

11. Bazı Önemli Esas Sözleşme Değişiklikleri ................................................. 270

a. İmtiyazlı Paylarla İlgili Esas Sözleşme Değişiklikleri ............................ 270

i. İmtiyaz Yaratılması, Bir İmtiyazın Değiştirilmesi ya da

Kaldırılması.............................................................................. 270

ii. Esas Sözleşme Değişikliği ile İmtiyazlı Pay Sahibinin Hakkının

İhlâl Edilmesi ........................................................................... 271

b. Nama Yazılı Pay Devrinin Sınırlandırılması ......................................... 272

c. Esas Sözleşmenin Zorunlu İçeriğinde Değişiklik ................................. 272

12. Esas Sözleşme Değişikliğinin Tescili......................................................... 273

a. Tescilden Önceki Hukukî Durum....................................................... 273

b. Değişiklik Tescilinin Kurucu Etkisi ..................................................... 273

c. Hukuken Sakat Bir Esas Sözleşme Değişikliğinin Tescili ve Noksan

Tescil............................................................................................. 274

B. Sermayenin Artırılması.................................................................................. 275

1. Genel Olarak......................................................................................... 275

a. Anonim Şirketin Finansmanı Yöntemleri ............................................ 275

b. Sermaye Artırımı Kavramı ................................................................ 275

c. Sermaye Artırımının Amacı............................................................... 275

d. Bir Esas Sözleşme Değişikliği Olarak Sermaye Artırımı........................ 276

e. Sermaye Artırımının İkincilliği (TTK m. 456/1, AktG §182/4)............... 276

f. Değişik Aşamalarda Sermaye Artırımı................................................ 278

i. Kuruluş Safhasında................................................................... 278

ii. Şirketin Tescilinden Sonra......................................................... 278

iii. Şirketin Tasfiyesi Sırasında........................................................ 278

iv. İflâsın Açılması Halinde............................................................. 279

g. Yönetim Kurulunun Beyanı............................................................... 280


22 İçindekiler

2. Yeni Pay Taahhüdü Yoluyla Sermaye Artırımı............................................281

a. Esas Sermaye Sisteminde.................................................................281

i. Genel Olarak ............................................................................281

ii. Sermaye Artırım Tutarı ..............................................................282

iii. İtibari Değerin Altında ya da Üstünde Pay İhracı..........................283

iv. Pay Taahhüdü ..........................................................................283

v. Pay Taahhüdünün Hükümsüzlüğü ..............................................285

vi. Rüçhan Hakları .........................................................................285

aa. Rüçhan Hakkının Tanımı ve İşlevi ........................................285

bb. TTK m. 461 Düzenlemesi ....................................................286

cc. Rüçhan Hakkının İçeriği ve Kapsamı ....................................287

dd. Rüçhan Hakkının Uygulama Alanı.........................................288

aaa. Sermaye Artırımlarında.............................................288

bbb. Şirketin İktisap Ettiği Kendi Paylarını Elden

Çıkarmasında...........................................................288

ee. Rüçhan Hakkının Devredilebilirliği ........................................289

ff. Rüçhan Hakkının Kullanılması ..............................................290

gg. Rüçhan Hakkının Kaldırılması...............................................291

aaa. Rüçhan Hakkının Kaldırılmasının Sebepleri .................291

bbb. Şeklî Gereklilikler .....................................................292

ccc. Maddî Gereklilikler ...................................................292

vii. Yeni Pay Taahhüdü Yoluyla Sermaye Artırımında Nisaplar ............293

viii. Sermaye Artırım Kararının Kaldırılması ya da Değiştirilmesi...........294

ix. Sermaye Artırımının Tescili ........................................................295

x. Sermaye Artırımının Hüküm ve Sonuç Doğurması ........................297

b. Kayıtlı Sermaye Sistemine Özel Hükümler..........................................297

i. Kavramlar ve Kayıtlı Sermaye Artırımı Yönteminin Fonksiyonu ......297

aa. Kavramlar..........................................................................297

bb. Kayıtlı Sermaye Artırımı Sisteminin Fonksiyonu .....................298

ii. Sermaye Artırım Süreci (TTK m. 460) .........................................299

iii. Yetkilendirme Kararı..................................................................300

aa. Hukukî Nitelik ....................................................................300

bb. Kuruluşta Yetkilendirme......................................................301

cc. Esas Sözleşme Değişikliği ile Yetkilendirme...........................301

dd. Yetkilendirme Kararı Üzerindeki Değişiklikler.........................302

ee. Yetkilendirme Kararının Zorunlu İçeriği.................................302

ff. Yetkilendirme Kararının İhtiyari İçeriği .................................303

3. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı............................................................303

a. Genel Olarak...................................................................................303

b. Kanunî Düzenleme (TTK m. 462)......................................................304

c. Sermayeye İlave Edilebilecek Fonlar..................................................305

d. Sermayeye İlave Edilecek Fonların Varlığının İspatı ............................306


İçindekiler 23

4. Şarta Bağlı Sermaye Artırımı................................................................... 306

a. Kavramlar ...................................................................................... 306

b. Şarta Bağlı Sermaye Artırımının Gerçekleşmesi .................................. 307

c. Koruma Önlemleri........................................................................... 308

i. Pay Sahiplerinin Korunması....................................................... 308

ii. Değiştirme ya da Alım Hakkı Sahiplerinin Korunması ................... 309

d. Şarta Bağlı Sermaye Artırımı Usûlü ................................................... 310

i. Genel Kurula Öneri Sunulması ................................................... 310

ii. Genel Kurulun Esas Sözleşmesel Dayanağı Hazırlaması (TTK m.

465)........................................................................................ 311

iii. Değiştirme ve Alım Haklarının Kullanılmasında Tescilin Rolü......... 311

iv. Şarta Bağlı Sermaye Artırımında Hakların Kullanılması ve Pay

Bedellerinin Ödenmesi .............................................................. 312

v. Esas Sözleşmenin Uygun Duruma Getirilmesi ve Değişik Esas

Sözleşmenin Tescili .................................................................. 312

C. Sermayenin Azaltılması................................................................................. 313

1. Kavram, Amaç ve Sermaye Azaltımı Çeşitleri............................................ 313

2. Sermaye Azaltımının Amacı .................................................................... 314

a. Şirket Faaliyetlerinin Sınırlanması ..................................................... 314

b. Şirket İçin Gerekli Olmayan Özsermayenin İadesi .............................. 315

c. Pay Sahiplerine Vergiye Tabi Olmayan Dağıtım Yapabilmek................ 315

d. Şirketin İktisap Ettiği Kendi Paylarının Yok Edilmesi............................ 315

e. Şirketin Malî Durumunun Islahı ........................................................ 315

3. Alacaklıların Korunması .......................................................................... 315

a. Alacaklılara Çağrı Yapılması.............................................................. 315

b. Alacaklılara Çağrıdan Vazgeçilmesi ................................................... 317

4. Sermaye Azaltımının Sınırı ...................................................................... 317

5. Sermaye Azaltım Kararının İcrası ............................................................ 317

IX. ANONİM ŞİRKETTE PAY, PAY SAHİPLİĞİ SIFATININ KAZANILMASI VE

KAYBI ...........................................................................................................319

A. Anonim Şirketlerde Pay ................................................................................ 319

1. Pay Kavramı.......................................................................................... 319

2. Çeşitli Anlamlarda Pay............................................................................ 319

a. Esas Sermayenin Bir Parçası Olarak Pay............................................ 319

i. İtibari Değer Sistemi................................................................. 320

ii. İtibari Değerden Yoksun Pay ........................................................ 321

iii. İtibari Değerin Altında Pay İhracı Yasağı..................................... 321

iv. İtibari Değere İlişkin Hükümlere Aykırılığın Sonuçları................... 322

aa. Genel Olarak ve Kanunî Düzenleme..................................... 322

bb. Payların Hükümsüzlüğü...................................................... 323

cc. Tazminat Yükümlülüğü....................................................... 323

b. Ortaklık Haklarının Kullanılmasının Aracı Olarak Pay ........................... 324

c. Bir Menkul Kıymet Olarak Pay .......................................................... 325


24 İçindekiler

3. Pay Türleri.............................................................................................325

a. Devir Şekli Bakımından ....................................................................325

i. Hamiline Yazılı Paylar ................................................................325

ii. Nama Yazılı Paylar ....................................................................327

iii. Dönüşüm .................................................................................328

b. İmtiyazlı Olup Olmamasına Göre Paylar.............................................328

i. İmtiyazdan Yoksun Paylar (Adi Paylar)........................................328

ii. İmtiyazlı Paylar.........................................................................328

aa. Kanunî Düzenleme (TTK m. 478).........................................328

bb. İmtiyazlı Payların İşlevi .......................................................329

cc. Payda İmtiyaz Yaratma Usulü..............................................329

c. Oy Hakkı Bakımından Paylar.............................................................330

i. Oy Hakkına Sahip Olan ve Olmayan Paylar..................................330

ii. Oyda İmtiyazlı Paylar ................................................................330

4. Payların Senede Bağlanması ...................................................................331

5. İlmühaberler..........................................................................................332

6. Pay Devrinin Sınırlandırılması ..................................................................332

a. Kanunî Sınırlama .............................................................................332

b. Esas Sözleşmesel Sınırlama ..............................................................333

i. Prensip ....................................................................................333

ii. Borsaya Kote Olmayan Paylarda.................................................334

aa. Red Sebepleri ....................................................................334

bb. Devre Onay Verilmemesi Durumunda Hukukî Durum.............335

iii. Borsaya Kote Paylarda ..............................................................336

aa. Red Sebepleri ....................................................................336

bb. Bildirme Yükümlülüğü.........................................................337

cc. Payın İktisabında Hakların Geçişi .........................................337

dd. Pay Sahibi Olarak Tanıma Süresi .........................................339

c. Pay Defterine Kayıt..........................................................................339

i. Kayıt........................................................................................339

ii. Yanlış Beyana Müstenit Kaydın Silinmesi .....................................340

iii. Bedeli Tamamen Ödenmemiş Nama Yazılı Payların Durumu .........341

B. Pay Sahipliği Sıfatının Kazanılması, Kaybı ve Devredilmesi................................342

1. Pay Sahipliğinin Kazanılması....................................................................342

a. Aslen İktisap ...................................................................................342

b. Devren İktisap ................................................................................342

2. Pay Sahipliğinin Kaybı.............................................................................342

a. Iskat ..............................................................................................342

i. Pay Sahibinin Aslî Borcu ............................................................342

ii. Pay Bedelini Ödemeye Çağrı ......................................................343

iv. Ödemeye Çağrının Hukukî Sonuçları ...........................................345


İçindekiler 25

iv. Pay Bedelini Ödemede Temerrüdün Hukukî Sonuçları.................. 345

aa. Yaptırımlar ve Iskat Usulü .................................................. 345

bb. Hukukî Sonuçlar ................................................................ 346

v. Iskat Kararının Hükümsüzlüğü................................................... 347

b. Esas Sözleşmede Şirketten Çıkarma Sebepleri Öngörülebilir mi? .............. 348

c. Pay Alım Teklifi Zorunluluğu Bağlamında Ortaklıktan Çıkarma

Hakkı............................................................................................. 348

i. Pay Alım Teklifi Zorunluluğu...................................................... 348

ii. Ortaklıktan Çıkarma Hakkı......................................................... 349

d. Pay Sahibinin Şirketten Ayrılma Hakkı Var mıdır?............................... 350

i. HAAO’larda.............................................................................. 350

aa. Önemli Nitelikteki İşlemler Bağlamında................................ 350

bb. Zorunlu Pay Alım Teklifi Bağlamında.................................... 351

ii. Halka Açık Olmayan Anonim Ortaklıklarda .................................. 351

3. Payın Devri ........................................................................................... 353

a. Hamiline Yazılı Payların Devri........................................................... 353

b. Nama Yazılı Payların Devri ............................................................... 353

c. Senede Bağlanmamış Payların Devri................................................. 354

C. Anonim Şirketlerin Kendi Paylarını İktisabı...................................................... 354

1. Anonim Şirketin Kendi Paylarını İktisabının Amacı..................................... 354

2. Kendi Paylarını İktisabın Riskleri.............................................................. 356

3. İktisap Metodları ................................................................................... 357

4. TTK’ya Göre Payların İktisap Edilebilmesinde Temel İlkeler ....................... 358

a. Kural.............................................................................................. 358

b. Yakın ve Ciddi Bir Kaybın Önlenmesi Halinde İstisna .......................... 358

c. Payların İvazsız İktisap Edilmesi ....................................................... 359

d. Diğer İstisnalar............................................................................... 359

5. Şirketin Kendi Paylarını İktisabında Kanuna Karşı Hile ........................ 360

6. Şirketin İktisap Ettiği Payları Elden Çıkarması Zorunluluğu ........................ 361

a. İstisnalar Çerçevesinde İktisap Edilen Paylar İçin............................... 361

b. Hukuka Aykırı Olarak İktisap Edilen Paylar İçin.................................. 361

c. Elden Çıkarılamayan Payların Durumu............................................... 361

7. İktisap Edilen Payların Tanıdığı Haklar ve Bu Paylardan Kaynaklanan

Borçlar ................................................................................................. 361

D. Anonim Şirketin Kendi Paylarını Taahhüt Yasağı.............................................. 362

X. ANONİM ŞİRKETTE PAY SAHİPLERİNİN HAKLARI VE BORÇLARI ..............363

A. Müktesep ve Vazgeçilemez Hak Kavramları .................................................... 363

1. Müktesep Haklar ................................................................................... 363

2. Vazgeçilemez Haklar.............................................................................. 364

B. Pay Sahipleri Sözleşmeleri............................................................................. 365

1. Kavram................................................................................................. 365

2. Pay Sahipleri Sözleşmelerine İhtiyaç Duyulmasının Sebepleri..................... 365


26 İçindekiler

3. Sözleşmelerin Hukukî Niteliği, Şekli ve İçeriği ...........................................366

4. Sözleşmelerden Kaynaklanan Hakların İleri Sürülmesi ...............................367

5. Sözleşmelerin Sona Ermesi .....................................................................368

C. Pay Sahiplerinin Malî Hakları..........................................................................368

1. Kâr Payı Hakkı .......................................................................................368

a. Kanunî Düzenleme...........................................................................368

b. Kâr Payının Hesaplanması ................................................................369

c. Kâr Payı Almanın Şartları..................................................................369

d. Hukuka Aykırı Kâr Dağıtımının Sonucu İade .......................................370

i. Kötüniyet Halinde .....................................................................370

ii. İflas Halinde.............................................................................371

e. Net Dönem Kârına İştirakin Alternatif Yolları ......................................371

f. Kâr Payı Avansı ...............................................................................372

i. HAAO’larda...............................................................................372

ii. Kapalı Tip Anonim Şirketlerde ....................................................373

2. Tasfiye Payı Hakkı..................................................................................374

3. Hazırlık Dönemi Faizi Hakkı .....................................................................375

4. Şirket Tesislerini Kullanma Hakkı .............................................................375

D. Katılım Oranını Koruyucu Haklar.....................................................................376

1. Rüçhan Hakkı ........................................................................................376

2. Önerilmeye Muhatap Olma Hakkı ............................................................376

E. İdarî Haklar..................................................................................................377

1. Oy Hakkı ...............................................................................................377

2. enel Kurulu Toplantıya Çağırma Hakkı......................................................377

3. Genel Kurula Katılma Hakkı.....................................................................377

4. Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkı ..................................................379

F. Koruyucu Haklar...........................................................................................379

1. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı ..................................................................379

a. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkının Konusu ...........................................379

b. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkının Kullanılmasında İlkeler......................380

c. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkının Sınırları ...........................................380

d. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkının Korunması.......................................381

2. İptal ve Butlanın Tespiti Davaları Açma Hakkı...........................................382

3. Sorumluluk Davası Açma Hakkı ...............................................................382

4. Özel Denetim Talep Etme Hakkı ..............................................................383

G. Azınlık Hakları...............................................................................................383

H. Pay Sahiplerinin Borçları................................................................................384

1. Sermaye Borcu ......................................................................................384

a. Genel Bilgiler...................................................................................384

b. Sermaye Borcunun Zamanında Yerine Getirilmemesinin Şirket

Açısından Sonucu ............................................................................385


İçindekiler 27

2. Pay Sahibine Sermaye Borcundan Başka Yükümlülük Yüklenip

Yüklenemeyeceği Sorunu ....................................................................... 385

a. Yan Edim Yükümlülükleri Yönünden ................................................. 385

b. Sadakat Yükümlülüğü Yönünden...................................................... 386

XI. ANONİM ŞİRKETİN FİNANSAL TABLOLARI VE YEDEK AKÇELERİ...............388

A. Finansal Tablolar ve Yıllık Rapor .................................................................... 388

1. Hazırlama Yükümlülüğü ......................................................................... 388

2. Finansal Tablolarda Dürüst Resim İlkesi .................................................. 389

3. Yönetim Kurulunun Yıllık Faaliyet Raporu................................................. 390

B. Yedek Akçeler.............................................................................................. 393

1. Yedek Akçe Kavramı ve Yedek Akçenin İşlevi........................................... 393

2. Kanunî Yedek Akçeler ............................................................................ 394

a. Birinci Tertip Kanunî Yedek Akçe...................................................... 394

b. İkinci Tertip Kanunî Yedek Akçe....................................................... 394

c. Şirketin İktisap Ettiği Kendi Payları İçin Ayırdığı Yedek Akçe ............... 395

d. Yeniden Değerleme Fonları.............................................................. 395

3. İhtiyarî Yedek Akçeler............................................................................ 395

a. Genel Olarak .................................................................................. 395

b. Çalışanlar ve İşçiler Lehine Ayrılan Yedek Akçe.................................. 396

4. Gizli Yedek Akçeler ................................................................................ 396

5. Yedek Akçelerin Kullanım Amaçları.......................................................... 397

a. Kanunî Yedek Akçeler İçin ............................................................... 397

b. İhtiyarî Yedek Akçeler İçin............................................................... 397

C. Kâr Payı ve Yedek Akçeler Arasındaki İlişki..................................................... 398

XII. ANONİM ŞİRKETİN SONA ERMESİ ve TASFİYESİ.......................................399

A. Sona Erme .................................................................................................. 399

1. Genel Olarak......................................................................................... 399

2. Fesih Sebepleri...................................................................................... 401

a. Genel Kurulun Feshe Karar Vermesi.................................................. 401

b. Mahkemenin Feshe Karar Vermesi.................................................... 402

i. TTK m. 210/3 Hükmüne Göre TB’nin Fesih Davası Açması ........... 402

ii. TTK m. 353/1 Gereğince Kuruluştaki Hukuka Aykırılıklara

Müsteniden Fesih Davası Açılması.............................................. 402

iii. Organların Eksikliği Sebebiyle Fesih Davası Açılması (TTK m.

530)........................................................................................ 402

iv. Haklı Sebeple Fesih Davası Açılması (TTK m. 531) ...................... 403

aa. Genel Olarak ..................................................................... 403

bb. Haklı Sebep Kavramı........................................................... 404

cc. Dava ................................................................................ 405

dd. Mahkeme Kararı ................................................................ 406

aaa. Fesih...................................................................... 406

bbb. Fesih Dışı Çözümler ................................................. 406


28 İçindekiler

3. İnfisah Sebepleri....................................................................................407

a. Şirketin Süresinin Sona Ermesi (TTK m. 529/1-a)...............................407

b. İşletme Konusunun Gerçekleşmesi ya da Gerçekleşmesinin

İmkânsızlaşması (TTK m. 529/1-b) ...................................................408

c. Esas Sözleşmede Öngörülen Bir Sebebin Gerçekleşmesi (TTK m.

529/1-c) .........................................................................................408

d. Şirketin İflâs Etmesi (TTK m. 529/1-e) ..............................................409

e. TTK’da Öngörülen Diğer Hallerde İnfisah...........................................409

ii. Şirketlerin Birleşmesi Halinde.....................................................410

aa. Devralma Şeklinde Birleşme Halinde İnfisah (TTK m.

136/1-a ve m. 152/3) .........................................................410

bb. Yeni Kuruluş Şeklinde Birleşme Halinde İnfisah (TTK m.

136/1-b)............................................................................410

4. Sona Ermenin Hükümleri ........................................................................410

a. Tescil Yükümlülüğü..........................................................................410

b. Tüzel Kişilik ve Ticaret Unvanı ..........................................................411

c. İflâs Halinde Tasfiye ve Şirket Organlarının Yetkileri ...........................411

d. Tasfiye Halinde Şirket Organlarının Yetkileri.......................................411

B. Tasfiye ........................................................................................................412

1. Genel Olarak..........................................................................................412

2. Tasfiye Memurları ..................................................................................413

a. Atanmaları (TTK m. 536) .................................................................413

b. Görevden Alınmaları (TTK m. 537)....................................................414

c. Aktifleri Satma Yetkileri (TTK m. 538) ...............................................414

d. Yetkilerinin Sınırlandırılması ya da Genişletilmesi (TTK m. 539)............415

3. Tasfiye İşleri..........................................................................................416

a. İlk Envanter ve Bilançonun Çıkarılması ..............................................416

b. Alacaklıların Korunması Bağlamında Yapılacak İşlemler.......................416

c. Diğer Tasfiye İşlemleri .....................................................................417

d. Tasfiye Bakiyesinin Dağıtılması .........................................................418

e. Ticari Defterlerin Saklanması ............................................................418

f. Şirketin Ticaret Sicilinden Silinmesi ...................................................419

4. Ek Tasfiye .............................................................................................419

5. Tasfiyeden Dönülmesi ............................................................................420

XIII. ANONİM ŞİRKETLERDE HUKUKİ VE CEZAİ SORUMLULUK ........................421

A. Hukukî Sorumluluk ile İlgili Genel Hükümler....................................................421

1. Genel Olarak..........................................................................................421

2. Hukukî Sorumluluktan Kaynaklı Hak Talebinde Bulunabilecek Kişiler...........422

a. Genel Olarak...................................................................................422

b. Doğrudan Zarar ve Yansıma Yoluyla Zarar Ayrımı...............................423

c. Doğrudan ve Yansıma Yoluyla Zarar Ayrımının Sonucu .......................424

i. Pay Sahipleri Açısından..............................................................424

ii. Şirket Alacaklıları Açısından........................................................425


İçindekiler 29

3. Sorumlu Kişiler...................................................................................... 425

4. Sorumluluk Davasında Usulî Sorunlar ...................................................... 426

a. Yetkili ve Görevli Mahkeme.............................................................. 426

b. Yargılama Masrafları ....................................................................... 427

5. Sorumluluk Davası Açma Hakkının Kaybı ................................................. 427

a. İbra ............................................................................................... 427

i. İbra Kararının Etkisi.................................................................. 427

ii. Kuruluş ve Sermaye Artırımında İbra Yasağı .................................. 428

b. Hak Düşürücü Sürenin Geçmesi ....................................................... 428

c. Zamanaşımı.................................................................................... 429

d. Zarar Görenin Rızası........................................................................ 429

B. Hukukî Sorumluluk ile İlgili Özel Hükümler ..................................................... 429

1. Belgelerin ve Beyanların Kanuna Aykırı Olması ......................................... 429

2. Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar ve Ödeme Yetersizliğinin Bilinmesi....... 430

a. Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar................................................... 430

b. Ödeme Yetersizliğinin Bilinmesi........................................................ 431

3. Değer Biçilmesinde Yolsuzluk........................................................... 431

4. Halktan Para Toplamak ................................................................... 432

5. Kurucuların, Yönetim Kurulu Üyelerinin ve Tasfiye Memurlarının

Sorumluluğu ......................................................................................... 432

a. Kusurun İspatı Bakımından Sorumluluk Sistemi ................................. 432

b. Yetki Devri Sonucu Sorumluluk ........................................................ 433

6. Denetçinin Sorumluluğu......................................................................... 435

C. Birden Fazla Kişinin Sorumlu Olması .............................................................. 435

1. Farklılaştırılmış Teselsül.......................................................................... 435

2. Tazminat Yükümlülüğünün Kapsamının Belirlenmesi................................. 438

3. Rücu İlişkileri ........................................................................................ 438

D. Cezaî Sorumluluk ......................................................................................... 438


§6. LİMİTED ŞİRKET


I. TANIM VE LİMİTED ŞİRKETİN GENEL ÖZELLİKLERİ...................................441

A. Limited Şirket Kavramı.................................................................................. 441

B. Limited Şirketin Genel Özellikleri.................................................................... 441

1. Şahıs Unsurunun Önem Kazandığı Bir Ara Form Olması ............................ 441

2. Tüzel Kişilik ve Şirketin Borçlarından Sorumluluğu .................................... 443

3. Ortaklar................................................................................................ 443

4. Tek Kişilik Limited Şirket ........................................................................ 445

5. İki Kişilik Limited Şirket.......................................................................... 446

6. Ortaksız Limited Şirket........................................................................... 447

7. Limited Şirketin Amacı ve Konusu ........................................................... 447

a. İlke................................................................................................ 447

b. Ekonomik Amaç ve Konu ................................................................. 448


30 İçindekiler

c. Ekonomik Olmayan Amaçlarla Limited Şirket Kurulabilir mi?................448

d. Limited Şirket Şeklinde Faaliyet Sürdürülemeyecek Konular ................449

i. Mevzuata Aykırı Konular ............................................................449

ii. Faaliyet Sahasına İlişkin Kurallara Aykırılık .....................................450

iii. Ahlâka Aykırı Konularda Faaliyet Gösterilmesi ................................450

iv. Hukuka Aykırılığın Sonuçları.......................................................451

C. Limited Şirket Formunun Avantajları ve Dezavantajları.....................................452

1. Şahıs Şirketlerine Göre ...........................................................................452

2. Anonim Şirkete Göre ..............................................................................452

3. Limited Şirketin Bazı Dezavantajları .........................................................453

II. LİMİTED ŞİRKETİN KURULUŞU....................................................................454

A. Kuruluş, Kurucular, Ön Limited Şirket ve Sorumluluk .......................................454

1. Aşamalar...............................................................................................454

2. Kuruluşa Dair Zaman Çizelgesi ................................................................454

3. Kurucular ..............................................................................................456

a. Genel olarak ...................................................................................456

b. Asgari ve Azami Sayı........................................................................457

4. Şirketin Tescilinden Önce Ortaklar Arası Değişiklikler.................................457

5. Ön Limited Şirket ...................................................................................457

6. Kuruluştan Önceki Dönemde Sorumluluk..................................................458

B. Şirket Sözleşmesi..........................................................................................458

1. Şirket Sözleşmesinin Hukukî Niteliği ve Şekli.............................................458

a. Hukukî Nitelik..................................................................................458

b. Şekil...............................................................................................458

2. Şirket Sözleşmesinde Bulunması Zorunlu Kayıtlar......................................458

3. Şirket Sözleşmesinde Öngörülmeleri Halinde Bağlayıcı Kayıtlar...................459

4. Limited Şirketlerde Emredici Hükümler İlkesi ............................................460

C. Limited Şirkette Sermaye ..............................................................................460

1. Kavram ve Fonksiyon .............................................................................460

2. Asgari Sermaye......................................................................................461

3. Nakdî ve Aynî Sermaye...........................................................................461

D. Esas Sermaye Payı........................................................................................462

1. İtibarî Değer ve Ödeme ..........................................................................462

2. Senede Bağlanma ..................................................................................462

3. Pay Defteri ............................................................................................463

E. Kurucu Menfaatleri ve İntifa Senetleri.............................................................463

F. Limited Şirketin Kurulma Anı..........................................................................463

G. Limited Şirketin Tescili ve Tescilin Sonuçları....................................................464

1. Tescil İstemi ve Bu İstemin İçeriği...........................................................464

2. Tüzel Kişiliğin Kazanılması.......................................................................465

3. Tüzel Kişiliğin Kazanılmasına Kadar Yapılan İşlemlerden Doğan

Sorumluluk............................................................................................465


İçindekiler 31

III. LİMİTED ŞİRKETİN ORGANLARI .................................................................465

A. Genel Kurul ................................................................................................. 465

1. Genel Kurulun Devredilemez Yetkileri...................................................... 465

2. Şirket Sözleşmesiyle Devredilemez Yetkiler Belirlenmesi............................ 466

3. Genel Kurul Toplantıları.......................................................................... 467

a. Toplantıya Çağrı ............................................................................. 467

b. Oy Hakkı ve Hesaplanması............................................................... 468

c. Oydan Yoksunluk............................................................................ 469

d. Veto Hakkı ..................................................................................... 469

4. Genel Kurul Kararlarında Nisaplar ........................................................... 471

a. Olağan Kararlar ve Şirket Sözleşmesi Değişiklikleri............................. 471

b. Önemli Kararlar .............................................................................. 471

B. Müdürler ..................................................................................................... 472

1. Müdür Sıfatının Kazanılması ve Kaybı ...................................................... 472

a. Müdür Sıfatının Kazanılması ............................................................. 472

b. Müdür Sıfatının Kaybı ...................................................................... 472

2. Müdürler Kurulu Başkanı ........................................................................ 473

3. Müdürlerin Görevleri .............................................................................. 474

a. İlke................................................................................................ 474

b. Devredilemez Görev ve Yetkiler........................................................ 474

4. Müdürlerin Yükümlülükleri...................................................................... 475

a. Özen Yükümü................................................................................. 475

b. Bağlılık Yükümü.............................................................................. 475

c. Rekabet Yasağı............................................................................... 476

d. Eşit İşlem Borcu.............................................................................. 476

e. Sermayenin Kaybı ve Borca Batıklık Halindeki Yükümlülükler .............. 477

f. Müdürlerin Kamu Borçlarından Doğan Sorumluluğu ........................... 477

5. Müdürlerin Temsil Yetkisi ....................................................................... 477

a. İlke ve Sınırlama............................................................................. 477

b. Tek Ortaklı Şirketlerde Durum.......................................................... 477

6. Yönetim ve Temsil ile Yetkili Kişilerin İşlediği Haksız Fiillerden

Sorumluluk ........................................................................................... 478

IV. LİMİTED ŞİRKET ORTAKLARININ HAK VE BORÇLARI.................................478

A. Limited Şirket Ortaklarının Malî Hakları........................................................... 478

1. Kâr Payı Hakkı....................................................................................... 478

2. Tasfiye Payı Hakkı ................................................................................. 479

3. Rüçhan Hakkı........................................................................................ 479

4. Hazırlık Dönemi Faizi Hakkı .................................................................... 479

B. Limited Şirket Ortaklarının İdarî Hakları.......................................................... 479

1. Genel Kurula Katılma ve Oy Kullanma Hakkı ............................................ 479

2. Veto Hakkı............................................................................................ 480

3. Çıkma Hakkı.......................................................................................... 480


32 İçindekiler

a. Çıkma.............................................................................................480

b. Çıkmaya Katılma..............................................................................481

C. Limited Şirket Ortaklarının Koruyucu Hakları ...................................................482

1. Bilgi Alma ve İnceleme Hakları ................................................................482

2. Dava Hakları..........................................................................................483

a. Genel Kurul ve Müdürler Kurulu Kararlarına Karşı ...............................483

b. Sorumluluk Davaları.........................................................................483

D. Limited Şirket Ortaklarının Borçları .................................................................483

1. Sermaye Borcu ......................................................................................483

2. Ek Ödeme Yükümlülükleri.......................................................................484

a. Kavram...........................................................................................484

b. Şartlar ............................................................................................484

c. Yükümlülüğün Sürmesi ve Geri Ödeme..............................................485

3. Yan Edim Yükümlülükleri ........................................................................485

4. Bağlılık Yükümlülüğü ve Rekabet Yasağı ..................................................487

5. Limited Şirket Ortaklarının Kamu Borçlarından Doğan Sorumluluğu ............488

V. LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ .................................489

A. Şirket Sözleşmesinde Genel Değişiklikler.........................................................489

1. Değişiklik Kavramı..................................................................................489

2. Değişiklik Yapılabilecek Başlıca Konular....................................................489

3. Değişiklik Süreci.....................................................................................490

4. Tescilin Etkisi.........................................................................................490

B. Özel Değişiklikler ..........................................................................................491

1. Sermayenin Artırılması............................................................................491

a. Prensipler ve Süreç..........................................................................491

b. Rüçhan Hakları................................................................................492

2. Sermayenin Azaltılması...........................................................................493

VI. LİMİTED ŞİRKETTE ESAS SERMAYE PAYININ GEÇİŞİ.................................493

A. Limited Şirket Esas Sermaye Paylarının Aktarılabilirliği .....................................493

B. Payın Devri ..................................................................................................493

1. Devir ve Devir Borcu Doğuran Hukukî İşlem.............................................493

2. Devrin Gerçekleşmesinin Şartları ve Devre İzin Verilmemesi ......................494

3. Devre İzin Verilmemesinin Sonuçları........................................................494

a. Çıkma Hakkı....................................................................................494

b. Malî Sonuçlar ..................................................................................495

C. Diğer Geçiş Halleri ........................................................................................495

1. Miras, Eşler Arasındaki Mal Rejimi ve Cebri İcra........................................495

2. Payın Gerçek Değerinin Belirlenmesi........................................................496

D. Esas Sermaye Payının Geçişinin Tescili ...........................................................496

VII. LİMİTED ŞİRKETİN SONA ERMESİ VE TASFİYESİ ......................................496

A. Sona Erme Sebepleri.....................................................................................496

B. Tasfiye ........................................................................................................498


İçindekiler 33

VIII. LİMİTED ŞİRKETE DE UYGULANACAK ANONİM ŞİRKET HÜKÜMLERİ

(TTK m. 644) ................................................................................................498

§7. SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET

I. TANIM VE KURULUŞ.....................................................................................499

A. Tanım ve Farklı Tür Ortakların Sorumluluğu ................................................... 499

B. Kuruluş ....................................................................................................... 499

1. Uygulanacak Hükümler .......................................................................... 499

2. Kurucular.............................................................................................. 500

3. Şirket Sözleşmesinin Şekli ve İçeriği........................................................ 500

II. ŞIRKETIN YÖNETIMI ...................................................................................500

A. Uygulanacak Hükümler................................................................................. 500

B. Yönetim ve Temsil ile Görevli Kişilerin Görevden Alınması................................ 500

C. Rekabet Yasağı............................................................................................ 501

III. KIYAS YOLUYLA UYGULANACAK HÜKÜMLER ..............................................501


§8. KOOPERATİF ŞİRKET


I. KOOPERATİFİN TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ ...........................................503

A. Kooperatifin Tanımı...................................................................................... 503

B. Kooperatifin Hukukî Niteliği........................................................................... 503

II. KOOPERATİFİN KURULUŞU .........................................................................504

A. Kuruluş Süreci ............................................................................................. 504

B. Anasözleşme ............................................................................................... 506

1. Zorunlu Hükümler ................................................................................. 506

2. İhtiyarî Hükümler .................................................................................. 506

C. Kooperatife Aynî Sermaye Getirilmesi ............................................................ 507

III. ORTAKLIK SIFATININ KAZANILMASI VE KAYBI .........................................508

A. Temel İlke ve Ortaklık Sıfatının Kazanılması.................................................... 508

1. İlke ve Aslen İktisap .............................................................................. 508

2. Devren İktisap ...................................................................................... 509

B. Ortaklık Sıfatının Kaybı ................................................................................. 509

1. Çıkma................................................................................................... 509

a. Çıkma Serbestisi ............................................................................. 509

b. Çıkmanın Sınırlandırılması ................................................................ 509

2. Çıkarılma .............................................................................................. 510

3. Ortaklık Sıfatının Diğer Sona Erme Halleri ................................................ 511

4. Çıkma ve Çıkarılmanın Malî Hükümleri..................................................... 511

IV. ORTAKLARIN HAKLARI ................................................................................512

A. Ortaklık Haklarının Bir Belgede Temsil Edilmesi............................................... 512

B. Ortaklık Payları ve Ortağın Şahsi Alacaklıları ................................................... 512

C. Hak ve Vecibelerde Eşitlik İlkesi .................................................................... 513

D. Malî Haklar .................................................................................................. 513


34 İçindekiler

1. Gelir-Gider Farkı (Risturn).......................................................................513

2. Tasfiye Payı Hakkı..................................................................................514

E. Malî Olmayan Haklar.....................................................................................514

1. Bilgi Edinme Hakkı .................................................................................514

2. Genel Kurul Toplantılarına Katılma Hakkı..................................................514

3. Oy Hakkı ...............................................................................................515

V. ORTAKLARIN BORÇLARI ..............................................................................515

VI. KOOPERATİFİN BORÇLARINDAN SORUMLULUK .........................................516

A. Sorumlulukta Bazı Olasılıklar..........................................................................516

B. İflâs Halinde Sorumluluk ...............................................................................517

C. Sorumluluğa İlişkin Kuralların Değiştirilmesi ....................................................517

D. Kooperatife Sonradan Giren Ortağın Sorumluluğu............................................518

E. Ortaklık Sıfatının veya Ortaklığın Sona Ermesinden Sonraki Sorumluluk.............518

F. Zamanaşımı .................................................................................................518

VII. KOOPERATİF ORGANLARI ...........................................................................519

A. Genel Kurul..................................................................................................519

1. Genel kurulun Yetkileri ...........................................................................519

2. Genel Kurul Toplantıları ..........................................................................519

a. Toplantıya Çağrı..............................................................................519

i. Çağrıya Yetkili Olanlar ...............................................................519

ii. Çağrının Şekli ...........................................................................520

b. Toplantı Gündemi ve Gündeme Bağlılık .............................................520

c. Çağrıya İlişkin Prosedürden Vazgeçilebilmesi .....................................521

i. Çağrısız Genel Kurul Toplantısı...................................................521

ii. Mektupla Oy Verme ve Oy Temsilcisi ..........................................521

d. Genel Kurul Kararları........................................................................522

i. Genel Nisap..............................................................................522

ii. Nitelikli Nisap Gerektiren Haller..................................................522

e. Genel Kurul Kararlarının Etkisi ..........................................................523

f. Genel Kurul Kararlarının İptali...........................................................523

B. Yönetim Kurulu ............................................................................................524

1. Üyeler...................................................................................................524

a. Sayı, Görev Süresi ve Tescil..............................................................524

b. Üyelik İçin Gerekli Şartlar.................................................................524

2. Yönetim ve Temsil Görevleri ...................................................................525

a. Yetkinin Kullanılma Şekli ..................................................................525

b. Yönetim ve Temsilin Devri................................................................525

c. Yönetim ve Temsil Yetkisinin Kapsam ve Sınırları ...............................525

i. Genel Sınır ...............................................................................525

ii. Özel Sınırlar..............................................................................525

d. Yönetim Kurulu Üyelerinin Malî Hakları..............................................526


İçindekiler 35

e. Haksız Fiillerden Sorumluluk ............................................................ 526

f. Rekabet Yasağı............................................................................... 526

g. Özen Borcu ve Hukukî Sorumluluk.................................................... 526

h. Malî Durumun Bozulmasında Yükümlülükler ...................................... 527

C. Denetçiler.................................................................................................... 527

1. Denetçilerin Seçimleri ............................................................................ 527

2. Denetçilerin Görevleri ............................................................................ 528

a. Şirket Sözleşmesi veya Genel Kurul Kararıyla Düzenleme

Yapabilme...................................................................................... 528

b. Şirket Defter ve Hesaplarını İnceleme............................................... 528

c. Rapor Tanzim Etme ........................................................................ 528

3. Denetçilerin Sır Saklama Yükümlülüğü..................................................... 529

VIII. KOOPERATİFİN SONA ERMESİ VE TASFİYESİ ...........................................529


§9. ŞİRKETLERDE YAPISAL DEĞİŞİKLİKLER


I. BİRLEŞME.....................................................................................................531

A. Birleşme Türleri ........................................................................................... 531

1. Genel Olarak......................................................................................... 531

2. Devralma Şeklinde Birleşme (Absorptionsfusion) ...................................... 531

3. Yeni Kuruluş Şeklinde Birleşme (Kombinationsfusion) ............................... 532

B. Geçerli Birleşmeler ....................................................................................... 532

1. Sermaye Şirketlerinin Birleşebileceği Şirketler .......................................... 533

2. Şahıs Şirketlerinin Birleşebileceği Şirketler ............................................... 533

3. Kooperatiflerin Birleşebileceği Şirketler.................................................... 533

4. Tasfiye Halindeki Şirketlerin Birleşmeye Katılması..................................... 534

5. Sermayenin Kaybı veya Borca Batıklık Halinde Birleşmeye Katılma

(Sanierungsfusion) ................................................................................ 535

C. Birleşme Süreci............................................................................................ 536

1. Şirketlerin Birleşmesi Düşüncesinin Ortaya Çıkması ve Sözleşme Öncesi

Görüşmeler........................................................................................... 536

2. Birleşme Bilançosu (Fusionsbilanz) Hazırlanması ...................................... 536

3. Birleşme Sözleşmesi Hazırlanması........................................................... 537

a. Sözleşmenin İçeriği......................................................................... 537

b. Sözleşmenin İmzalanması................................................................ 538

4. Birleşme Raporunun Hazırlanması........................................................... 538

5. Gereğinde Bir Ara Bilançonun (Zwischenbilanz) Hazırlanması .................... 540

6. Pay Sahipleri ve Diğer Kişilere Bilgi Alma İmkânının Tanınması.................. 540

a. İnceleme Hakkı............................................................................... 540

b. Malvarlığındaki Değişiklikler ile İlgili Bilgilerin Sunulması..................... 541

7. Gereken Hallerde İzin Alınması ............................................................... 542

a. Rekabet Hukukundan Doğan Sebeplerle ........................................... 542

b. Banka Hukukundan Kaynaklanan Gereklilikler.................................... 543


36 İçindekiler

c. Kuruluşu İzne Tabi Olan Anonim Şirketlerde ......................................543

8. Birleşmenin Korporatif Temelinin Hazırlanması .........................................543

a. Devralma Şeklinde Birleşmede Sermaye Artırımına Gidilmesi...............543

b. Yeni Kuruluş Şeklinde Birleşmede “Yeni Şirketin Kuruluşu”..................544

9. Genel Kurulun Birleşme Sözleşmesini Onaylaması .....................................544

a. Genel Olarak...................................................................................544

b. Nisaplar..........................................................................................545

10. Ticaret Siciline Tescil ..............................................................................546

a. Tescil İşlemi....................................................................................546

b. Tescilin Hukukî Sonuçları..................................................................547

11. Alacaklılara Çağrı Yapılması.....................................................................548

D. Kolaylaştırılmış Birleşme ................................................................................548

1. Kolaylaştırılmış Şekilde Birleşme Şartları...................................................548

2. Kolaylıklar .............................................................................................549

a. TTK m. 155/1 Bağlamında................................................................549

b. TTK m. 155/2 Bağlamında................................................................550

E. Koruma Önlemleri.........................................................................................551

1. Pay Sahiplerinin Korunması.....................................................................551

a. Katılım Oranının Korunması ve Denkleştirme Ödemesi ........................551

b. Ayrılma Akçesi.................................................................................552

2. Alacaklıların Korunması...........................................................................552

3. Çalışanların Korunması ...........................................................................553

4. Ortakların Kişisel Sorumluluklarının Devam Etmesi ....................................554

II. BÖLÜNME......................................................................................................554

A. Bölünme Türleri............................................................................................554

1. Tam Bölünme (Aufspaltung) ...................................................................554

2. Kısmî Bölünme (Abspaltung) ...................................................................555

B. Bölünme Süreci ............................................................................................555

1. Şirketlerin Bölünmesi Düşüncesinin Ortaya Çıkması...................................555

2. Bölünme Bilançosu (Spaltungsbilanz) Hazırlanması ...................................556

3. Bölünme Sözleşmesinin veya Bölünme Planının Hazırlanması .....................556

a. Genel Olarak...................................................................................556

b. Sözleşme veya Planın İçeriği ............................................................557

c. Tahsisat Yapılmayan Malvarlığının Durumu ........................................557

4. Bölünme Raporunun Hazırlanması ...........................................................558

5. Gereğinde Bir Ara Bilanço Hazırlanması....................................................559

6. Bölünmeye Katılan Şirket Ortaklarının Bilgi Alma Hakkı..............................560

a. İnceleme Hakkı ...............................................................................560

b. Malvarlığındaki Değişiklikler ile İlgili Bilgilerin Sunulması .....................560

7. Bölünmenin Korporatif Temelinin Hazırlanması .........................................561

a. Kısmî Bölünmede.............................................................................561


İçindekiler 37

i. Sermayenin Azaltılması ............................................................. 561

ii. Sermayenin Artırılması.............................................................. 561

b. Tam Bölünmede Yeni Kuruluşa Dair Gereklilikler................................ 561

8. Alacakların Teminat Altına Alınması......................................................... 562

9. Bölünme Kararının Alınması.................................................................... 563

10. Ticaret Siciline Tescil ............................................................................. 564

C. Koruma Önlemleri ........................................................................................ 564

1. Pay Sahiplerinin Korunması .................................................................... 564

2. Alacaklıların Korunması .......................................................................... 564

3. Çalışanların Korunması........................................................................... 564

4. Sorumluluk Hükümleri............................................................................ 565

a. Bölünmeye Katılan Şirketlerin Sorumluluğu ....................................... 565

b. Ortakların Sorumluluğu ................................................................... 566

III. TÜR DEĞİŞTİRME.........................................................................................566

A. Kavram ....................................................................................................... 566

B. Geçerli Tür Değiştirmeler .............................................................................. 567

1. İlke ...................................................................................................... 567

2. Kollektif ve Komandit Şirketlerin Tür Değiştirmelerine Özel Kolaylıklar........ 568

C. Tür Değiştirme Süreci................................................................................... 569

D. Koruma Önlemleri ................................................................................. 569

1. Ortakların Korunması............................................................................. 569

2. Alacaklıların Korunması ve İş İlişkileri...................................................... 570

IV. ORTAK HÜKÜMLER.......................................................................................570

A. Denkleştirme Akçesinin Tespiti Davası............................................................ 570

B. Yapısal Değişiklik Kararlarının İptali ............................................................... 571

C. Sorumluluk Hükümleri .................................................................................. 572


§10. ŞİRKETLER TOPLULUĞU


I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE..................................................................................573

A. Şirketler Topluluğu ve İlgili Diğer Kavramlar................................................... 573

1. Şirketler Topluluğu Kavramı ................................................................... 573

2. Şirketler Topluluğu-Holding İlişkisi .......................................................... 574

3. Şirketler Topluluğu ve Konsorsiyum ........................................................ 574

4. Hâkim Şirket-Bağlı Şirket........................................................................ 574

5. Hâkim Teşebbüs.................................................................................... 575

6. Dolaylı Hâkimiyet................................................................................... 575

7. Doğrudan Hâkimiyet.............................................................................. 576

8. Karşılıklı İştirak...................................................................................... 576

B. Şirketler Topluluğunun Bazı Açılardan Sınıflandırılması .................................... 577

1. Hiyerarşik ve Eşitliğe Dayalı Şirketler Toplulukları..................................... 577

2. Sözleşmeye Dayalı ve Fiilî Şirketler Toplulukları........................................ 578


38 İçindekiler

II. ŞİRKETLER TOPLULUĞUNU YARATAN OLGULAR .........................................579

A. TTK m. 195/1 Düzenlemesi ...........................................................................579

1. Oy Haklarının Çoğunluğuna Sahip Olmak .................................................579

2. Yönetim Organında Çoğunluğu Oluşturabilmek.........................................579

3. Sözleşmeye İstinaden Oy Haklarının Çoğunluğunu Oluşturabilmek .............580

4. Bir Sözleşme Yoluyla Hâkimiyet Kurmak...................................................580

5. “Başka Bir Yolla” Hâkimiyet Kurmak.........................................................581

B. TTK m. 195/2 Düzenlemesi ...........................................................................581

1. Bir Ticaret Şirketinin Başka Bir Ticaret Şirketinin Paylarının

Çoğunluğuna Sahip Olması .....................................................................581

2. Bir Ticaret Şirketinin Başka Bir Ticaret Şirketini Yönetebilecek Kararları

Alabilecek Miktarda Paya Sahip Olması ....................................................581


III. HÂKİMİYETİN HUKUKA AYKIRI KULLANILMASINDAN DOĞAN

SORUMLULUK ...............................................................................................582

A. Hâkimiyetin Değil Ancak Hâkimiyeti Hukuka Aykırı Kullanmanın Sorumluluk

Doğurması ...................................................................................................582

B. Hâkimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılması...........................................................582

1. İlke.......................................................................................................582

2. İstisna: Denkleştirme .............................................................................583

3. Şirketin Uğradığı Zararların Tazmini .........................................................583

a. Genel Olarak...................................................................................583

b. Tazminat Yükümlülüğünden Kurtulma ...............................................584

4. Bağlı Şirket Ortaklarının Şirketten Çıkma Hakkı .........................................584

5. Kötü Niyetle Dava Açılması Halinde Sorumluluk ........................................584

C. Tam Hâkimiyet Halinde Kayba Uğratıcı Talimat Verilmesi .................................584

1. Kural.....................................................................................................584

2. İstisna...................................................................................................585

3. Bağlı Şirket Organlarının Sorumsuzluğu....................................................585

4. Alacaklıların Dava Hakları........................................................................585

D. Şirketler Topluluğunda Güvenden Doğan Sorumluluk.......................................586

KAVRAM DİZİNİ.........................................................................................................587

KAYNAKLAR ..............................................................................................................591

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.