Ticari İşletme Hukuku

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER VII

KISALTMALAR XIX

§- BİRİNCİ BÖLÜM  

GENEL ESASLAR VE TİCARİ İŞ

I) TİCARET VE TİCARET HUKUKU 1

II) TİCARET HUKUKU VE TİCARET KANUNU 3

III) YÜRÜRLÜKTEKİ TÜRK TİCARET KANUNU 4

IV) TİCARET HUKUKUNUN KAPSAMININ BELİRLENMESİNE İLİŞKİN KRİTERLER 6

A)  ŞAHIS KRİTERİ (SUBJEKTİF KRİTER) 6

B) İŞLEM KRİTERİ (OBJEKTİF KRİTER) 7

C) MODERN KRİTER 8

D) TÜRK TİCARET KANUNU’NUN ESAS ALDIĞI 

KRİTER 8

V) TİCARİ İŞ 10

A) GENEL OLARAK 10

B) TİCARİ İŞ KAVRAMI 11

1) Ticari iş kriterleri 12

a) Türk Ticaret Kanununda Düzenlenen Hususlar 12

b) Ticari işletmeyle ilgili işler 12

2) Ticari iş karineleri 13

a) Tacirin Borcu 13

b) Taraflardan Biri İçin Ticari İş Niteliği Taşıyan Sözleşmeler 15

C) TİCARİ İŞ OLMAYA BAĞLANAN SONUÇLAR 18

1) Faiz Bakımından Tabi Olunan Özel Hükümler 18

a) Faiz kavramı 19

b) Faiz türleri 20

aa) Anapara Faizi-Temerrüt Faizi 20

bb) İradi Faiz-Kanuni Faiz 20

cc) Basit Faiz-Bileşik Faiz 21

aaa) Genel olarak 21

bbb) Bileşik faiz hesabına müsaade edilen haller 22

c) Ticari İşlerde Faiz-Adi İşlerde Faiz 24

d) Ticari işlerin faiz bakımından gösterdiği özellikler 25

aa) Faizi talep hakkı bakımından farklar 25

bb) Faiz oranı bakımından farklar 26

e) Ticari işletmeler arasında mal ve hizmet tedarikine yönelik sözleşmelerde 28

2) Teselsül Karinesine Tabi Olma 32

3) Ticari Hükümlere Tabi Olma 33

a) Genel Olarak 33

b) Ticari Hükümler 34

c) Ticari işlere uygulanacak hükümlerin sıralaması 34

aa) Emredici Hükümler 35

bb) Sözleşme Hükümleri 36

cc) Ticari Hükümler 37

dd) Ticari Örf-Adet Hukuku Kuralları 38

ee) Genel Hükümler 40

§- İKİNCİ BÖLÜM  

TİCARİ DAVALAR VE ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİ

I) TİCARİ DAVALARIN VE ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİNİN TESPİTİ 43

A) TİCARİ DAVALAR 43

1) Mutlak Ticari Davalar 44

a) Türk Ticaret Kanunu’nda Sayılan Hususlardan 

Doğan Davalar 44

b) Rehin Karşılığında Ödünç Verme İşi ile Uğraşanlar Hakkındaki TMK m. 962 ilâ 969’dan Doğan Hukuk Davaları 45

c) Türk Borçlar Kanunu’nda Düzenlenen Bazı 

Hususlardan Doğan Hukuk Davaları 46

d) Fikrî Mülkiyet Hukukuna Dair Mevzuatta Öngörülen Hususlardan Doğan Hukuk Davaları 48

e) Borsa, Sergi, Panayır ve Pazarlar ile Antrepo ve 

Ticarete Özgü Diğer Yerlere İlişkin Özel Hükümlerde Öngörülen Hususlardan Doğan Hukuk Davaları 49

f) Bankalara, Diğer Kredi Kuruluşlarına, Finansal Kurumlara ve Ödünç Para Verme İşlerine İlişkin Düzenlemelerde Öngörülen Hususlardan Doğan Hukuk Davaları 49

g) Özel Kanunlarda Öngörülen Ticari Davalar 49

2) Nispi Ticari Davalar 50

a) Herhangi Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Bazı 

Davalar 50

b) Her İki Tarafın Ticari İşletmesi ile İlgili Hususlardan Doğan Davalar 51

B) TİCARİ NİTELİKTEKİ ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİ 52

II) TİCARİ DAVA VE ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİNİN GÖRÜLECEĞİ MAHKEMELER 53

A) ASLİYE TİCARET MAHKEMELERİ 54

B) DİĞER MAHKEMELER 56

III) TİCARİ DAVALARDA DELİLLER VE YARGILAMA 

USULÜ 58

A) DELİLLER VE DELİLLERİN SUNULMASI 58

B) YARGILAMA USULÜ 60

IV) TİCARİ DAVALARDA DAVA ŞARTI ARABULUCULUK 62

§- ÜÇÜNCÜ BÖLÜM  

TİCARİ İŞLETME

I) TİCARİ İŞLETME 65

A) TİCARİ İŞLETME KAVRAMI 65

B) TİCARİ İŞLETMENİN UNSURLARI 65

1) Esnaf İşletmesi İçin Öngörülen Sınırı Aşan Düzeyde 

Gelir Sağlamayı Hedef Tutma 66

2) Faaliyette Devamlılık 67

3) Bağımsızlık 68

C) TİCARİ İŞLETMEDE MERKEZ VE ŞUBE 

KAVRAMLARI 68

1) Merkez 68

2) Şube 69

a) Tanımı 69

b) Unsurları 69

aa) Merkeze Bağlı Olma 70

bb) Dış İlişkide Bağımsızlık 70

cc) Yer ve Yönetim Ayrılığı 70

3) Merkez-Şube Ayrımının Sonuçları 71

a) Hak ve Borçlar 71

b) Ticaret Siciline Tescil 71

c) Ticaret Unvanı 71

d) Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması 72

e) Yetkili Mahkeme 72

D) TİCARİ İŞLETMENİN MALVARLIĞI UNSURLARI 72

1) Maddi Malvarlığı Unsurları 73

2) Gayri Maddi Malvarlığı Unsurları 73

II) TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ 74

A) TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ KAVRAMI VE KANUNİ DÜZENLEMELER 74

B) DEVRİN KOŞULLARI 75

C) DEVRİN HÜKÜM VE SONUÇLARI 77

III) TİCARİ İŞLETMENİN REHNİ 79

A) GENEL OLARAK 79

B) REHNİN TARAFLAR 80

C) REHNİN KURULMASI 81

D) REHNİN KAPSAMI 82

E) REHNİN SONUÇLARI 84

F) REHNİN SONA ERMESİ 85

§-DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TACİR

I) GERÇEK KİŞİ TACİR 87

A) TANIMI VE UNSURLARI 87

1) Ticari İşletme 87

2) Ticari İşletmeyi Kısmen de Olsa Kendi Adına İşletme 88

B) TACİR SAYILANLAR 88

C) TACİR GİBİ SORUMLU OLANLAR 89

D) ÖZEL DURUMLAR 89

1) Küçük ve Kısıtlıların Durumu 89

2) Ticaret Yapmaktan Men Edilen veya İzne Tâbi 

Olanların Durumu 90

E) GERÇEK KİŞİ TACİR SIFATININ KAYBEDİLMESİ 91

II) TÜZEL KİŞİ TACİR 92

A) TANIMI 92

B) TİCARET ŞİRKETLERİ 92

C) VAKIFLAR 93

D) DERNEKLER 93

E) DEVLET VE/VEYA KAMU TÜZEL KİŞİLERİ TARAFINDAN KURULAN KURUM VE 

KURULUŞLAR 94

F) TÜZEL KİŞİ TACİR SIFATININ KAYBEDİLMESİ 95

III) DONATMA İŞTİRAKİ 96

IV) HÂKİM TEŞEBBÜS 97

V) TACİR OLMANIN HÜKÜMLERİ 98

A) TACİR OLMAYA BAĞLI HÜKÜMLER 98

1) İflasa Tâbi Olma 99

2) Ticaret Unvanı Seçmek ve Kullanmak 100

3) Ticari İşletmeyi Ticaret Siciline Tescil Ettirmek 100

4) Odalara ve Birliklere Kaydolma 101

5) Ticari Defterleri Tutmak 102

6) Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Etmek 102

7) Ticari İş Karinesine Tâbi Olmak 103

8) Ücret ve Faiz İsteme Hakkı 104

9) Fatura Düzenleme 104

10) Teyit Mektubuna İtiraz 105

11) Ücret ve Sözleşme Cezasının İndirilmesini 

İsteyememe 105

12) Ticari Örf ve Adete Tâbi Olmak 106

B) HER İKİ TARAFIN TACİR OLMASINA BAĞLI HÜKÜMLER 107

1) Belirli İhbar ve İhtarların Şekle Tâbi Olması 107

2) Ticari Defterlerin Delil Olarak Kullanılması 108

3) Faturaya İtiraz 108

4) Ticari Satış ve Mal Değişimine İlişkin Özel 

Hükümlere Tâbi Olmak 109

5) Hapis Hakkına İlişkin Karineye Tâbi Olmak 112

6) Yetki Sözleşmesi Yapabilme 113

VI)ESNAF 114

A) TANIMI VE UNSURLARI 114

B) ESNAF HAKKINDA UYGULANACAK TTK 

HÜKÜMLERİ 115

§-BEŞİNCİ BÖLÜM 

 TACİR YARDIMCILARI

I) TACİR YARDIMCILARI 116

II) BAĞLI TACİR YARDIMCILARI 116

A) TİCARİ TEMSİLCİ 116

1) Tanımı ve Unsurları 117

2) Atanması 118

3) Yetkisinin Kapsamı, Sınırları ve Sınırlandırılması 118

4) Rekabet Yasağı 119

5) Sona Ermesi 120

B) TİCARİ VEKİL 121

1) Tanımı ve Unsurları 121

2) Atanması 121

3) Yetkisinin Kapsamı, Sınırları ve Sınırlandırılması 122

4) Rekabet Yasağı 122

5) Sona Ermesi 123

C) PAZARLAMACI 123

1) Tanımı, Unsurları ve Atanması 123

2) Türleri 124

a) Aracı Pazarlamacı 124

b) Temsilci Pazarlamacı 124

3) Pazarlamacının Hak ve Yükümlülükleri 125

4) İşverenin Hak ve Yükümlülükleri 125

5) Sona Ermesi 126

III) BAĞIMSIZ TACİR YARDIMCILARI 126

A) ACENTE 126

1) Tanımı ve Unsurları 127

2) Acentenin Yetkileri 128

3) Acentenin Hak ve Borçları 130

4) Müvekkilin Borçları 133

5) Sona Ermesi 133

B) SİMSAR 134

1) Tanımı ve Unsurları 134

2) Simsarın Hak ve Yükümlülükleri 134

a) Hakları 135

b) Yükümlülükleri 135

3) İş Sahibinin Hakları ve Yükümlülükleri 136

4) Sona Ermesi 136

C) KOMİSYONCU 136

1) Tanımı ve Unsurları 136

2) Hak ve Borçları 137

3) Sona Ermesi 138

D) TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCUSU 138

1) Tanımı ve Unsurları 138

2) Hak ve Borçları 139

3) Sona Ermesi 140

§-ALTINCI BÖLÜM  

TİCARET UNVANI, İŞLETME ADI VE MARKA

I) TİCARET UNVANI 141

A) GENEL OLARAK 141

B) TİCARET UNVANININ OLUŞTURULMASI İLE İLGİLİ SİSTEMLER 141

C) TİCARET UNVANININ OLUŞTURULMASI 142

1) Çekirdek Kısım 142

a) Gerçek Kişi Tacir Bakımından 142

b) Adi Şirket Bakımından 142

c) Ticaret Şirketleri Bakımından 143

d) Dernek, Vakıf ve Diğer Tüzel Kişiler Bakımından 144

e) Donatma İştiraki Bakımından 144

2) Ek Kısım 144

D) TİCARET UNVANI SEÇME VE KULLANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 145

E) TİCARET UNVANININ DEVAMI 146

1) Adın Değişmesi 146

2) Yeni Ortak Girmesi 146

3) Ortağın Ayrılması 147

4) Ortağın ya da Tacirin Ölümü 147

5) Ticari İşletmenin Devredilmesi 147

F) TİCARET UNVANINI KULLANMA HAKKI 147

G) TİCARET UNVANININ KORUNMASI 148

II) İŞLETME ADI 148

III) MARKA 149

A) GENEL OLARAK 149

B) MARKANIN TANIMI 150

C) MARKANIN İŞLEVLERİ 151

1) Kaynak Gösterme İşlevi 151

2) Reklâm İşlevi 151

3) Garanti İşlevi 151

D) MARKANIN TÜRLERİ 152

1) Bireysel Markalar 152

2) Ortak Markalar 152

3) Garanti Markası 152

4) Ticaret Markaları 153

5) Hizmet Markaları 153

E) MARKANIN TESCİLİ 153

1) Markanın Tescilinde Ret Nedenleri 154

2) Marka Tescil Talebinde Bulunulması 157

3) Marka Tescil Talebinin Kabulü 158

4) Markanın Tescil Edilmesi 158

F) TESCİLİN HÜKÜMLERİ 159

1) Marka Sahibinin Hakları 159

2) Marka Sahibinin Yükümlülükleri 160

G) MARKA İLE İLGİLİ HUKUKİ İŞLEMLER 160

1) Devir 160

2) Rehin 161

3) Haciz 161

4) Lisans 161

H) MARKA HAKKININ SONA ERMESİ 162

1) Hükümsüzlük 162

2) İptal 163

3) Vazgeçme 163

4) Yenilememe 164

I. MARKA HAKKINA TECAVÜZ VE MARKANIN KORUNMASI 164

1) SMK Kapsamındaki Hukuki Koruma 165

2) TTK Kapsamında Hukuki Koruma 166

3) Cezai Yaptırımlar 167

§- YEDİNCİ BÖLÜM  

HAKSIZ REKABET

I) HAKSIZ REKABETİN TANIMI 169

II) BAŞLICA HAKSIZ REKABET ÖRNEKLERİ 169

III) HAKSIZ REKABETİN HUKUKİ SONUÇLARI 174

A) HUKUKİ SORUMLULUK 174

1) Açılabilecek Hukuk Davaları 174

2) Hukuk Davalarında Davacı ve Davalılar 174

3) Hükmün Üçüncü Kişilere Karşı İcrası 175

4) Zamanaşımı 175

B) CEZAİ SORUMLULUK 176

§- SEKİZİNCİ BÖLÜM  

TİCARET SİCİLİ

I) TİCARET SİCİLİ KAVRAMI, TEŞKİLATI VE TİCARET SİCİLİNİN DENETİMİ 177

A) TİCARET SİCİLİ KAVRAMI 177

B) TİCARET SİCİLİ TEŞKİLATI 178

C) TİCARET SİCİLİNİN DENETİMİ 179

II) TİCARET SİCİLİ İŞLEMLERİ VE SİCİL MÜDÜRLÜĞÜ KARARLARINA İTİRAZ 180

A) TESCİL 180

B) GEÇİCİ TESCİL 183

C) TADİL 183

D) TERKİN 184

E) SİCİL MÜDÜRLÜĞÜ İŞLEMLERİNE İTİRAZ 184

III) TİCARET SİCİLİNİN FONKSİYONLARI 185

A) AÇIKLIĞIN (ALENİYETİN) SAĞLANMASI 185

B) DELİL NİTELİĞİ VE İSPAT FONKSİYONU 186

C) GÜVENİN KORUNMASI 186

D) OLUMLU-OLUMSUZ ETKİ 187

E) AÇIKLAYICI (İZHARİ), KURUCU (İHDASİ),  

ONARICI ETKİ 189

IV) TİCARET SİCİLİ İŞLEMLERİNDEN DOĞAN 

SORUMLULUK 190

A) İLGİLİLERİN SORUMLULUĞU 190

B) DEVLETİN SORUMLULUĞU VE İLGİLİ ODANIN SORUMLULUĞU 190

C) SİCİL MÜDÜRÜNÜN SORUMLULUĞU 191

§- DOKUZUNCU BÖLÜM  

TİCARİ DEFTERLER

I) DEFTER TUTMA VE ENVANTER 193

A) DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 193

B) TUTULACAK DEFTERLER 195

C) DEFTERLERİN TUTULMASINA İLİŞKİN ESASLAR 196

D) AÇILIŞ VE KAPANIŞ ONAYLARI 198

E) ENVANTER 200

II) AÇILIŞ BİLANÇOSU VE YILSONU FİNANSAL 

TABLOLARI 202

A) DÜZENLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 202

B) FİNANSAL TABLOLARIN DÜZENLENMESİNE 

İLİŞKİN ESASLAR 202

C) KALEMLERE İLİŞKİN ESASLAR 202

1) Tamlık ve Mahsup Yasağı 202

2) Bilançonun İçeriği 203

3) Aktifleştirme Yasağı 203

4) Karşılıklar 204

5) Dönem Ayırıcı Hesaplar 204

6) Sorumluluk İlişkileri 204

D) DEĞERLEME İLKELERİ 205

1) Genel Değerleme İlkeleri 205

2) Varlıklar ile Borçların Değerleme Ölçüleri 206

3) İktisap ve Üretim Değerleri 206

4) Değerlemeyi Basitleştirici Yöntemler 206

III) SAKLAMA VE İBRAZ 206

A) SAKLAMA 206

B) İBRAZ 208

C) TİCARİ DEFTERLERİN DELİL OLARAK 

KULLANILMASI (HMK M. 222) 209

D) KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMUNUN YETKİSİ 210

§ ONUNCU BÖLÜM

I) CARİ HESAP 213

A) TANIM VE ŞEKİL 213

B) CARİ HESABIN KONUSU VE KAPSAMI 214

C) CARİ HESABIN İŞLEYİŞİ 216

D) CARİ HESABIN SONA ERMESİ 219

E) ZAMANAŞIMI 220

KAYNAKÇA 221

ADIGÜZEL, B. (2020). Tacirler Arası Ticari Satış. Ankara.

AL-KILIÇ, Ş. (2018). Tacirler Arasındaki İhtar ve İhbarlara İlişkin 6102 Sayılı TTK m. 18/3 Hükmünde Öngörülen Şekil Şartlarının Hukuki Niteliği. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (Türk Ticaret Kanunu'nun 5. Yılı Sempozyumu 7-8 Kasım 2017 (Hakem Denetiminden Geçmiş Tebliğler Kitabı)), 121-171.

ARKAN, S. (2019). Ticari İşletme Hukuku (25 b.). Ankara.

ARSLANLI, H. (1960). Kara Ticareti Hukuku Dersleri Umumi Hükümler (3 b.). İstanbul.

ATALI, M., ERMENEK, İ., & ERDOĞAN, E. (2020). İcra ve İflas Hukuku (3 b.). Ankara.

ATALI, M., ERMENEK, İ., & ERDOĞAN, E. (2020). Medeni Usul Hukuku (3 b.). Ankara.

AYHAN, R. (2013). Ticari İş Kavramı ve Tacir Sıfatına Bağlanan Ücret ve Sözleşme Cezalarının İndirilmesini İsteyememe. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, VVII(1-2), 291-314.

AYHAN, R., ÇAĞLAR, H., & ÖZDAMAR, M. (2020). Ticari İşletme Hukuku (13 b.). Ankara.

BAHTİYAR, M. (2020). Ticari İşletme Hukuku (21 b.). İstanbul.

BİLGE, M. E. (1999). Ticaret Sicili. İstanbul.

BİLGİLİ, F., & DEMİRKAPI, E. (2020). Ticaret Hukuku Bilgisi (17 b.). Bursa.

BOLAT-TÜRKDOĞAN, E. (2021). Türk Hukukunda Bir Kusursuz Sorumluluk Türü Olarak Objektif Özen Ödevine Dayalı Sorumluluk. Ankara.

DOĞAN, M., & NARBAY, Ş. (2000). İktisadi Amaçla Vakıf Kurulamaması Prensibi ve Vakfın İktisadi İşletme İşletmesi. Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, IV(1-2), 437-461.

DOMANİÇ, H. (1988). Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Cilt I. İstanbul.

ERMENEK, İ., & AZAKLI-ARSLAN, B. (2020). İcra ve İflas Hukuku Açısından Ticari Davalarda Arabulucuya Başvuru Zorunluluğu (TTKm. 5/A). Türkiye Barolar Birliği Dergisi(148), 135-196.

GÖKTÜRK, K. (2015). Şirketler Topluluğunda Sorumluluk Esasları (Anonim Şirketlerden Oluşan Topluluklar Bakımından). Ankara.

GÖKTÜRK, K. (2015a). Ticari İş Kavramı, Sınırlandırılması ve Faiz Meselesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: XIX, Sa. 2, 3-44.

GÖKTÜRK, K. (2020). Anonim ve Limited Şirket Yöneticileri Açısından Ticareti Terk Halinde Mal Beyanında Bulunmama Suçu. 5. Türk-Kore Ceza Hukuku Günleri Karşılaştırmalı Hukukta Ekonomik Suçlar Ulasraarası Sempozyumu Tebliğler (23-24 Eylül 2019 Ankara), Cilt: I, 519-238.

İMREGÜN, O. (1993). Kara Ticareti Hukuku Dersleri. İstanbul.

KARAYALÇIN, Y. (1968). Ticaret Hukuku, I. Giriş-Ticari İşletme (3 b.). Ankara.

KAYA, A. (2016). Türk Ticaret Kanunu Şerhi (Birinci Kitap: Ticari İşletme Yedinci Kısım: Acentelik) (2 b.). İstanbul.

KAYA, M. İ. (2014). Acentelik Hukuku. Ankara.

KIRCA, İ. (2018). Ticari İş ve Ticari Hükümlere Dair. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: XXXIV, Sa. 3, 5-20.

KURU, B. (2017). Medeni Usul Hukuku. Ankara.

NARBAY, Ş., & UYUMAZ, M. (2013). Acentenin Mahkemede Müvekkili Temsil Yetkisi. Legal Hukuk Dergisi, 11(121), 101-141.

OĞUZMAN, M. K., SELİÇİ, Ö., & OKTAY-ÖZDEMİR, S. (2017, 08 19). Eşya Hukuku (20 b.). İstanbul.

ÖZBAY, İ. (2008). Donatma İştirakinin İflası. Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, XII(1-2), 157-198.

ÖZDAMAR, M. (2006). Ticaret Sicili Memurunun Tek Başına Yaptığı İşlemlerden Dolayı Başvurulması Gereken Yargı Yolu. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, XXIII(4), 287-298.

ÖZDAMAR, M. (2008). Yargıtay Kararları Işığında Fatura İçeriğine İtiraz. Ankara Barosu Dergisi(Yıl: 66 Sayı:1), 219-229.

PEKCANITEZ, H., ATALAY, O., & ÖZEKES, M. (2019). Medeni Usul Hukuku (13 b.). İstanbul.

POROY, R., & YASAMAN, H. (2019). Ticari İşletme Hukuku (18 b.). İstanbul.

SÖNMEZ, M., & TÜRKDOĞAN, A. F. (2021). The CE marking in Turkey: Is it indeed a guarantee trade mark? Journal of Intellectual Property Law & Practice, Oxford University Press. https://doi.org/ 10.1093/jiplp/jpab065 adresinden alındı

ŞENER, O. H. (2020). Ticari İşletme Hukuku (2 b.). Ankara.

ÜLGEN, H., HELVACI, M., KAYA, A., & NOMER-ERTAN, N. F. (2019). Ticari İşletme Hukuku (6 b.). İstanbul.