| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Elif AYAN DURHAN |
| Baskı Tarihi | 2021/08 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 384 |
Bu çalışma, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Doktora Pragramı kapsamında tez olarak hazırlanmış ve 03.03.2020 tarihinde Prof. Dr. İhsan ERDOĞAN, Prof. Dr. M. Fadıl YILDIRIM, Prof. Dr. Cemal OĞUZ, Prof. Dr. Hayrunnisa ÖZDEMİR ve Doç. Dr. Ömer ARBEK’ten oluşan jüri önünde savunularak, oybirliği ile başarılı bulunmuştur.
Tezin konusunu oluşturan eser sözleşmesinde ayıbı takip eden zarardan sorumluluk, borçlar hukukunun üzerinde çalışılması zor, ancak aynı zamanda bir o kadar da zevkli olan konularından biridir. Konunun zorluğu, öncelikle yabancı literatürde yerine göre ayıbı takip eden zarar dışında başka kavramlar kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Hiç şüphesiz bu durum kaynakların değerlendirilmesini de etkilemiştir. Ayrıca özellikle Alman ve İsviçre hukukunda konuya ilişkin çok sayıda eserin bulunması, tabir-i caizse, neredeyse eser sayısı kadar farklı görüşün ileri sürülmüş olması nedeniyle bu görüşlerin başlıklandırılmasında bir takım zorluklar yaşanmıştır. Fakat bu görüşlerin her biri, tezin yazımı sırasında karşılaşılan sorunların açıklığa kavuşturulmasında adeta bana rehberlik etmiş, ufkumun genişlemesine yardımcı olmuştur.
ÖNSÖZ........................................................................................................................................................... 7
İÇİNDEKİLER ...........................................................................................................................................11
KISALTMALAR ........................................................................................................................................19
GİRİŞ
KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ, SINIRLANDIRILMASI
VE TARİHİ GELİŞİMİ
§ 1. KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE SINIRLANDIRILMASI ................................21
I. Konunun Takdimi ve Önemi ....................................................................................... 21
II. Konunun Sınırlandırılması .......................................................................................... 28
§ 2. KONUNUN TARİHİ GELİŞİMİ................................................................................30
I. Roma Hukuku .................................................................................................................... 30
A. Roma Hukukunda Eser Sözleşmesi................................................................. 30
B. Roma Hukukunda Eserin Ayıplı Olması Halinde Sorumluluk ............ 32
1. Ayıplı malzemenin conductor tarafından temin edilmesi........... 33
a) Ius civile dönemi.................................................................................... 33
b) Ius honorarium dönemi...................................................................... 36
c) Iustinianus dönemi............................................................................... 37
2. Ayıplı malzemenin locator tarafından temin edilmesi.................. 38
II. Alman Hukuku................................................................................................................... 42
A. 2002 Yılı Öncesindeki Hukuki Durum........................................................... 42
1. Ayıp zararı ile ayıbı takip eden zarar ayrımı ve bu
ayrımın önemi.................................................................................................. 42
2. Ayıp zararı ile ayıbı takip eden zarar ayrımına ilişkin
görüşler............................................................................................................... 45
a) Doktrinde ileri sürülen görüşler..................................................... 45
aa) Uygun illiyet bağı görüşü......................................................... 45
bb) Tipolojik görüş ............................................................................. 46
cc) Somut ayıbın türünü esas alan görüş................................. 47
dd) Zararın meydana geldiği yeri esas alan görüş
(lokal kriter) .................................................................................. 47
12 İçindekiler
ee) İhlal edilen menfaatin türünü esas alan görüş ...............51
gg) Zarar türleri arasında ayrım yapmanın gereksiz
olduğunu savunan görüş ..........................................................52
b) Federal mahkeme tarafından başvurulan esaslar...................54
aa) Zararın doğrudan doğruyalığı esası ....................................54
bb) İhlal edilen menfaatin esas alınması ...................................55
3. Ayıbı takip eden zararlara ilişkin zamanaşımı sorunu ..................56
4. Yakın ve uzak ayıbı takip eden zarar ayrımı ve bu
ayrımın zamanaşımına etkisi.....................................................................61
B. 2002 Tarihli Borçlar Hukuku Reformundan Sonraki Hukuki
Durum ...........................................................................................................................64
III. Fransız Hukuku..................................................................................................................68
A. Genel Olarak Sorumluluğun Şartları ...............................................................68
B. İşsahibine Tanınan Haklar...................................................................................71
1. Onarım ve eserin yeniden üretilmesini talep etme hakkı ............71
2. Gecikme zararlarının tazminini talep etme hakkı............................72
3. Hiç ifa etmemeden doğan zararın tazmini talebi .............................72
4. Sözleşmeyi feshetme hakkı.........................................................................73
5. Eserin üçüncü kişi tarafından ifasını talep etme hakkı..................74
IV. Avusturya Hukuku............................................................................................................75
A. 2002 Tarihli Değişiklikten Önceki Hukuki Durum ...................................76
B. 2002 Tarihli Değişiklikten Sonraki Hukuki Durum .................................78
1. BÖLÜM
AYIBI TAKİP EDEN ZARAR KAVRAMI, AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN
GÖRÜNÜM ŞEKİLLERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ VE TAZMİNİ İÇİN
ARANAN ŞARTLAR İLE BUNA BAĞLANAN HUKUKİ SONUÇLAR
§ 3. AYIBI TAKİP EDEN ZARAR KAVRAMI ...............................................................85
I. Tanımı ....................................................................................................................................85
II. Unsurları ...............................................................................................................................92
A. Olumlu Unsurlar .......................................................................................................92
1. Zararın meydana gelmesi ............................................................................92
2. Teslim edilen eserin ayıplı olması...........................................................95
a) Genel olarak ..............................................................................................95
b) Zararın eser ayıbından doğmadığı haller....................................96
aa) Gecikme zararları.........................................................................96
bb) Eserin tamamlanmamış olması hali ....................................96
İçindekiler 13
cc) Eşlik eden zararların bulunması hali ................................. 98
dd) Eserin durumunun teslimden sonra kötüleşmesi
ve tali ayıbın bulunması hali ................................................101
ee) Gereksiz muayene masrafları..............................................102
ff) Aliudun bulunması ...................................................................103
B. Olumsuz Unsurlar .................................................................................................104
1. Zararın bizzat ayıplı eserden doğmaması.........................................104
2. Zararın seçimlik haklarla karşılanamaması.....................................104
§ 4. AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN GÖRÜNÜM ŞEKİLLERİ................................. 105
I. Fiili Zarar (Damnum Emergens) .............................................................................106
II. Yoksun Kalınan Kar (Lucrum Cessans)................................................................107
III. Manevi Zararın Ayıbı Takip Eden Zarara Konu Olmaması .........................108
§ 5. AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN HUKUKİ NİTELİĞİ ........................................ 108
I. Kümülatif Bir Hak Olması...........................................................................................108
II. Alacak Hakkı Niteliği Taşıması ................................................................................111
§ 6. AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN TALEP EDİLEBİLMESİ İÇİN ARANAN
ŞARTLAR VE BUNA BAĞLANAN HUKUKİ SONUÇLAR ................................ 112
I. Ayıbı Takip Eden Zararın Talep Edilebilmesinin Şartları............................112
A. Ayıptan Doğan Bütün Haklar İçin Aranan Ortak Şartlar.....................112
1. Eser ayıplı olmalı ..........................................................................................113
a) Genel olarak ...........................................................................................113
aa) Zikredilen veya vaat edilen nitelikler mevcut
olmamalı........................................................................................117
bb) Dürüstlük kuralına göre beklenen lüzumlu
nitelikler bulunmamalı...........................................................120
b) Ayıbın görünüm şekilleri .................................................................122
aa) Maddi ayıp-hukuki ayıp ayrımı...........................................122
bb) Açık ayıp-gizli ayıp ayrımı.....................................................123
cc) Önemli ayıp-daha az önemli ayıp ayrımı........................123
dd) Asli ayıp-tali ayıp ayrımı........................................................124
2. Eser tamamlanarak teslim edilmiş olmalı ........................................125
3. Ayıp işsahibine isnat edilememeli........................................................127
4. Ayıp açıkça veya zımnen kabul edilmemiş olmalı.........................132
5. Muayene ve ihbar külfetleri yerine getirilmeli...............................136
a) Muayene külfeti....................................................................................137
b) İhbar külfeti............................................................................................140
14 İçindekiler
6. Zamanaşımı süresi dolmamış olmalı...................................................143
a) Genel olarak ...........................................................................................143
b) Zamanaşımının başlangıç anı ve bu anın ayıbı takip
eden zararlarla ilgili uygulanma kabiliyeti..............................146
c) Taşınmaz yapı eserlerinde zamanaşımı sorunu ...................149
d) Ağır kusurun zamanaşımına etkisi..............................................151
B. Tazminat Talebinin Tabi Olduğu Münferit Şartlar ................................152
1. Ayıp dolayısıyla zarara uğranılmalı.....................................................152
2. Yüklenici kusurlu olmalı ...........................................................................153
a) Genel olarak ...........................................................................................153
b) Kusur ilkesinin istisnaları................................................................156
aa) Sözleşmede kusursuz sorumluluğun
kararlaştırılmış olması ...........................................................156
bb) Eser ayıbının ifa yardımcılarının
davranışlarından doğması ....................................................157
cc) Yüklenicinin temin ettiği malzemelerin ayıplı
olmasından doğan sorumluluk ...........................................159
c) Kusurun ispatı.......................................................................................162
3. Uygun illiyet bağı bulunmalı ...................................................................164
4. Yüklenicinin sorumluluğu sınırlandırılmamış veya
ortadan kaldırılmamış olmalı .................................................................166
a) Genel olarak sorumsuzluk kayıtları ve görünüm
şekilleri.....................................................................................................166
b) Sorumsuzluk kayıtlarının yorumu ..............................................168
aa) Genel olarak.................................................................................168
bb) Muhtelif yorum sorunları......................................................169
cc) Sorumsuzluk kayıtlarının geçerliliği................................171
c) Ayıplı ifadan doğan sorumluluğun genel işlem koşulu
olarak öngörülen sorumsuzluk kayıtlarıyla
sınırlandırılması...................................................................................174
II. Ayıbı Takip Eden Zararın Tazminine Bağlanan Hukuki Sonuçlar...........175
A. Tazminat Miktarının Belirlenmesi ................................................................175
1. Genel olarak ....................................................................................................175
2. Ayıbı takip eden zararın götürü olarak belirlenmesi ..................180
B. Üçüncü Kişilerin Zarar Görmesi Halinde Hukuki Durum...................183
C. Tazminat Hakkının Devredilmesinin Hukuki Etkileri..........................186
İçindekiler 15
2. BÖLÜM
ESER SÖZLEŞMESİNDE AYIBI TAKİP EDEN
ZARARIN KAPSAMI
§ 7. AYIPTAN DOĞAN SEÇİMLİK HAKLAR............................................................. 189
I. Genel Olarak .....................................................................................................................189
II. İşsahibinin Ayıpsız Misliyle Değiştirme Hakkının Bulunup
Bulunmadığı Sorunu.....................................................................................................192
III. İşsahibinin Yeni Bir Eserin Meydana Getirilmesini Talep Edip
Edemeyeceği Sorunu ....................................................................................................194
IV. Ayıp Zararının Tazmininin Seçimlik Hak Olarak İleri Sürülüp
Sürülemeyeceği Sorunu ..............................................................................................197
V. Ayıba İlişkin Cezai Koşulun (Ayıp Cezasının) Ayıptan Doğan
Haklarla Birlikte Talep Edilip Edilemeyeceği Sorunu...................................201
A. Genel Olarak Cezai Koşul ...................................................................................201
B. Ayıp Cezası ve Miktarı.........................................................................................202
C. Ayıp Cezası ile Ayıptan Doğan Haklar Arasındaki İlişki ......................204
§ 8. DÖNME HALİNDE AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN TAZMİNİ....................... 208
I. Genel Olarak Dönme Hakkı, Şartları ve Sınırları .............................................208
II. Dönme Hakkının Hukuki Niteliği ve Sözleşme İlişkisine Etkisi................213
III. Dönme Halinde Tazmin Edilecek Zararın Türü ...............................................215
A. Menfi Zararın Bulunduğunu Savunan Görüş (Klasik Görüş).............215
B. Müspet Zararın Mevcut Olduğunu Savunan Görüş................................217
C. İşsahibinin Seçimine Göre Menfi ya da Müspet Zararın Söz
Konusu Olduğunu Savunan Görüş.................................................................220
D. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz ..........................................223
IV. Dönme Hakkı Kapsamında Değerlendirilen Haller ........................................226
A. Gerekli ve Faydalı Masraflar ............................................................................227
B. Ayıplı Eserin İadesiyle, Özellikle İmha Edilip Taşınmazdan
Kaldırılmasıyla İlgili Masraflar .......................................................................231
C. İşsahibi Tarafından Temin Edilen Malzemelerdeki Değer
Kaybı ...........................................................................................................................233
D. Eserin İmaline Katılan İşsahibinin Yerine Getirdiği İşgörme
Edimi ...........................................................................................................................239
V. İade Alacağı Kapsamında Karşılanamayan Münferit Zarar
Kalemleri............................................................................................................................241
A. Diğer (Lüks) Masraflar........................................................................................241
B. Yoksun Kalınan Karın Dönme Zararı Sayılıp Sayılamayacağı
Sorunu ........................................................................................................................242
16 İçindekiler
C. Kaçırılan Fırsatlar .................................................................................................244
D. Gerekli Muayene Masrafları .............................................................................245
E. Dava Dışı Gerekli Bilirkişi Masrafları...........................................................247
F. Üçüncü Kişilere Ödenen Tazminatlar veya Cezai Şartlar ...................250
G. Üçüncü Kişilerin Açtığı Davadan Doğan Masraflar................................251
§ 9. ONARIM HALİNDE AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN TAZMİNİ..................... 253
I. Genel Olarak Onarım Hakkı.......................................................................................253
II. Tazmin Edilecek Zararın Türü.................................................................................260
III. Onarım Hakkının Kapsamına Giren Haller.........................................................260
A. Onarım Masrafları.................................................................................................261
B. Eşlik Eden Masraflar, Özellikle Ön Hazırlık ve Yeniden Üretim
Çalışmaları................................................................................................................264
C. Kısmi Onarım ..........................................................................................................266
D. Enflasyon Dolayısıyla Daha Fazla Masraf Yapılması Durumu..........268
E. İşsahibi Tarafından Temin Edilen Malzemeler .......................................269
F. İşsahibinin İşin İfasına Katılması (İşgörme Edimi)...............................271
IV. Onarım Hakkı Kapsamında Karşılanamayan Münferit Zarar
Kalemleri............................................................................................................................272
A. Fiili Zarar ve Yoksun Kalınan Kar..................................................................272
B. Ticari Değer Kaybı ................................................................................................273
C. Gerekli Muayene ve Bilirkişi Masrafları .....................................................279
D. Tahliye ile Nakil ve Yerleştirmeden Doğan Masraflar .........................280
E. Üçüncü Kişinin Açtığı Davadan Doğan Masraflar...................................283
§ 10. BEDELDEN İNDİRİM HALİNDE AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN
TAZMİNİ.................................................................................................................. 283
I. Genel Olarak Bedelden İndirim Hakkı..................................................................283
II. Tazmin Edilecek Zararın Türü.................................................................................287
III. Değer Azalması Kapsamında Telafi Edilen Değerler.....................................288
A. Genel Olarak ............................................................................................................288
B. Bizzat Onarım ve Bununla Bağlantılı Masraflar......................................288
IV. İndirim Hakkının Kullanılması Üzerine Tazmini İstenecek
Münferit Zarar Kalemleri ...........................................................................................289
A. Yoksun Kalınan Kar..............................................................................................289
B. Dava Dışı Gerekli Bilirkişi Masrafları...........................................................290
C. Üçüncü Kişinin Açtığı Davadan Doğan Masraflar...................................290
İçindekiler 17
D. Ticari Değer Kaybı ................................................................................................290
E. İşsahibi Tarafından Teslim Edilen Malzeme.............................................291
F. İşsahibinin İşgörme Edimi ................................................................................292
G. Objektif Değer Azalması ile İndirilecek Meblağ Arasındaki
Pozitif Fark ...............................................................................................................292
3. BÖLÜM
ESER SÖZLEŞMESİNDE AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN
TAZMİNİ KONUSUNDA UYGULANACAK HÜKÜMLER VE
BU HÜKÜMLERİN TBK M. 475 İLE İLİŞKİSİ
§ 11. AYIPLI İFADAN DOĞAN SORUMLULUĞUN DİĞER SORUMLULUK
SEBEPLERİ İLE İLİŞKİSİ...................................................................................... 295
§ 12. TBK M. 475’TE YAPILAN ATIF DOLAYISIYLA TBK M. 112
HÜKMÜNÜN UYGULANMASI ............................................................................. 298
I. Genel Hüküm-Özel Hüküm İlişkisinin Bulunduğunu Savunan
Görüş....................................................................................................................................299
II. Yarışma İlişkisinin Mevcut Olduğunu Savunan Görüş..................................302
A. Bağımlı (Sınırlı) Yarışma İlişkisi Görüşü ....................................................302
B. Bağımsız (Tam) Yarışma İlişkisi Görüşü ....................................................303
III. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz ...................................................304
§ 13. BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ İLE İLİŞKİSİ........................................................ 307
§ 14. SATIŞ SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN TBK M. 229 HÜKMÜNÜN ESER
SÖZLEŞMESİ BAKIMINDAN KIYASEN UYGULANIP
UYGULANAMAYACAĞI SORUNU....................................................................... 311
§ 15. HAKSIZ FİİL İLE İLİŞKİSİ.................................................................................... 318
I. Genel Olarak .....................................................................................................................318
II. Kümülatif İlişki................................................................................................................321
III. Yarışma İlişkisi ................................................................................................................321
A. Bağımlı Yarışma İlişkisi ......................................................................................324
B. Bağımsız Yarışma İlişkisi...................................................................................324
§ 16. YÜKLENİCİNİN ÜRÜN SORUMLULUĞU KAPSAMINDA SORUMLU
TUTULUP TUTULAMAYACAĞI SORUNU ........................................................ 326
§ 17. CULPA IN CONTRAHENDO İLE İLİŞKİSİ ......................................................... 335
§ 18. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME İLE İLİŞKİSİ............................................................ 340
§ 19. İMKANSIZLIKLA İLİŞKİSİ ................................................................................... 340
I. Başlangıçtaki İmkansızlıkla İlişkisi........................................................................342
II. Sonraki İmkansızlıkla İlişkisi....................................................................................343
18 İçindekiler
§ 20. İRADE BOZUKLUĞU HALLERİ İLE İLİŞKİSİ................................................... 346
I. Yanılma İle İlişkisi..........................................................................................................347
II. Aldatma ile İlişkisi .........................................................................................................353
§ 21. TÜKETİCİ İŞLEMLERİNDE TAZMİNAT TALEBİ İLE İLGİLİ
UYGULANACAK HÜKÜMLER ............................................................................. 357
SONUÇ ................................................................................................................................ 367
KAYNAKLAR..................................................................................................................... 373
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
