İnşaat Sözleşmesinde İş Sahibinin Temerrüdü

İnşaat Sözleşmesinde İş Sahibinin Temerrüdü

Av. Mehmet Cihat EKMEN

2020/01 1. Baskı, 224 Sayfa

ISBN 978-975-02-5876-3

Karşılıklı borç yükleyen sözleşme türünde olan inşaat sözleşmesinde, yüklenicinin inşaatı yapıp teslim etme (meydana getirme) borcuna karşılık, iş sahibi de bedel ödeme borcuyla sorumludur. Kanuni düzenlemede her ne kadar iş sahibinin sadece bedel ödeme borcu açık bir şekilde düzenlenmişse de doktrinde, iş sahibinin ayrıca yükleniciyle işbirliği içerisinde hareket etmesi ve ifaya katılması gerektiği hakkında görüş birliği bulunur. İş sahibinin sorumlu olduğu edimleri ifa etmemesi ya da işbirliğine katılmaması birtakım olumsuz sonuçlardan sorumlu tutulmasına neden olur.

Çalışmamızda, iş sahibinin borçlu sıfatıyla temerrüdü ve alacaklı sıfatı ile temerrüdü ayrı ayrı incelenmiştir. Borçlu temerrüdü, borçlu tarafın yükümlü olduğu edimin ifasında genel olarak gecikmesiyle gerçekleştiğinden, iş sahibinin borçlusu olduğu bir edimi ifada gecikmesi, TBK 117 vd. maddeleri gereğince borçlu temerrüdü hükümlerine göre sorumluluğuna yol açar. İş sahibinin, yüklenicinin teslim etmek istediği yapıyı teslim almaması veya yüklenicinin kendi edimini ifasına etkili olan birtakım hazırlık fiillerini yapmaması, iş sahibinin edim ifasına katılmaktan kaçınmasına neden olur. Teslim alma veya hazırlık fiili niteliğinde ifaya katılma külfeti teşkil eden davranışların iş sahibince yerine getirilmemesi, TBK 106 vd. maddeleri gereğince alacaklı sıfatıyla temerrüdüne yol açar.

	İş Sahibinin Yükümlülükleri ve Külfete Bağlı Sorumlulukları
	İş Sahibinin Borçlu Sıfatıyla Temerrüdü
	İş Sahibinin Alacaklı Sıfatıyla Temerrüdü

İçindekiler

Önsöz  5

Kısaltmalar  13

GİRİŞ  15

BİRİNCİ BÖLÜM

İNŞAAT SÖZLEŞMESİ VE GENEL ÖZELLİKLERİ

§1. GENEL OLARAK İNŞAAT SÖZLEŞMESİ  19

I. Tanımı  20

II. Hukuki Niteliği  23

A. Genel Olarak  23

B. Ani veya Sürekli Edimli Sözleşme Olması Sorunu  28

III. Şekli  33

IV. Unsurları  35

A. Konunun Bir İnşaat Olması  35

B. İnşaatı Meydana Getirme Borcu Olması  36

C. Bedel Ödeme Borcu Olması  37

D. Taraf İradelerinin Uyuşması  38

V. Uygulanması Gerekli Hükümler  39

VI. Tarafları  41

A. İş Sahibi  41

B. Yüklenici  42

İKİNCİ BÖLÜM

İNŞAAT SÖZLEŞMESİNDE İŞ SAHİBİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE

KÜLFETE BAĞLI SORUMLULUKLARI

§1. GENEL OLARAK  45

I. İş Sahibinin Yükümlülükleri  46

A. Bedel Ödeme Borcu  46

B. Yükümlülük Niteliğindeki İşbirliği Yapma Ödevleri  50

1. Genel Olarak İşbirliği  51

2. İşbirliği Yapma Ödevlerinin Hukuki Niteliği  53

3. Yan Edim Yükümlülüğü Olarak İşbirliği Yapma Ödevleri  57

a. Malzeme ile Araç ve Gereçleri Sağlama  58

b. Kat İrtifakı ve Kat Mülkiyeti Kurma  61

c. Masrafları ve Vergileri Ödeme  63

d. İpoteği Kaldırma  66

e. İnşaat Alanını Teslim ve Hukuki Engellerden Arındırma  66

f. İdari ve Hukuki İzinleri Alma  69

g. Rekabet Etmeme ve Sır Saklama  71

II. Külfet Niteliğindeki İşbirliği Yapma Ödevleri  72

A. Genel Olarak Külfet  72

B. Edimin İfasını Kolaylaştırıcı Külfetler  73

1. Hazırlık Fiillerine Katılma Külfetleri  73

2. Vekâlet Verme  74

3. İşi Yönetme ve Yükleniciler Arasında Koordinasyonu Sağlama  76

4. Bilgi Verme, Uyarma ve Talimat Verme  78

C. İş Sahibinin Teslimle Alakalı İşbirliği Külfetleri  79

1. Meydana Getirilen İnşaatı Teslim Alma  79

2. Hakkın Kullanımına İmkân Sağlayan Külfetler  83

a. Meydana Getirilen İnşaatı Gözden Geçirme  84

aa. Genel Olarak  84

bb. Gözden Geçirmenin Hukuki Niteliği  85

cc. Gözden Geçirmenin Hükümleri  85

b. Ayıpları Bildirimde Bulunma  88

aa. Genel Olarak  88

bb. Bildirimde Bulunmanın Hukuki Niteliği  89

cc. Bildirimde Bulunmanın Hükümleri  90

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İNŞAAT SÖZLEŞMESİNDE İŞ SAHİBİNİN BORÇLU SIFATIYLA TEMERRÜDÜ, KOŞULLARI VE SONUÇLARI

§1. İNŞAAT SÖZLEŞMESİNDE İŞ SAHİBİNİN BORÇLU SIFATIYLA TEMERRÜDÜ  93

I. Genel Olarak  93

II. Bedel Ödeme Borcunda Temerrüt  95

A. Koşulları  95

1. Bedelin Muaccel Olması  95

2. Bedelin Ödenmemiş Olması  97

3. Yüklenicinin İfayı Kabule Hazır Olması  98

4. İhtar Koşulunun Yerine Getirilmiş Olması  101

a. İhtarın Özellikleri ve Hukuki Niteliği  102

b. İhtarın Şekli  104

c. İhtara Gerek Olmayan Haller  105

5. Seçimlik Hakların Kullanımı İçin Ek Koşullar  109

a. Ek Süre Şartının Yerine Getirilmiş Olması  110

b. Aynen İfadan Vazgeçme Bildiriminin Yapılması  114

B. İş Sahibinin Bedel Ödeme Borcunda Temerrüdün Sonuçları  116

1. Borçlu Temerrüdünün Genel Sonuçları  117

2. Yüklenicinin Hakları  118

a. Aynen İfa ve Buna Bağlı Haklar  118

aa. Aynen İfa  119

bb. Yüklenicinin İşi Durdurma Hakkı  120

cc. Temerrüt Faizi İsteme Hakkı  122

dd. Aşkın Zarara İsteme Hakkı  127

b. Seçimlik Haklara Başvuru Hakkı  131

aa. Genel Olarak Seçimlik Haklar  131

bb. Aynen İfa Yerine Müspet Zararın Tazminini İsteme Hakkı  132

aaa. Genel Olarak Tazminat Hakkı  132

bbb. Yüklenicinin Talep Edebileceği Müspet Zarar  133

cc. Sözleşmeden Dönme ve Menfi Zararın Tazminini İsteme Hakkı  135

aaa. Genel Olarak Sözleşmeden Dönme  135

bbb. Dönmenin Hukuki Niteliği  137

ccc. Dönmenin Sözleşmenin Geçerliliğine Etkisi ve Sonuçları  138

aaaa. Genel Olarak  138

bbbb. İfa Edilen Edimlerin İadesi  143

cccc. Dönme Halinde Yüklenicinin Talep Edebileceği Menfi Zarar  146

ddd. Dönmenin İnşaat Sözleşmesine Uygulanması Bakımından Bazı Sonuçlar  150

eee. Dönmenin Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesine Uygulanması Bakımından Özel Sonuçlar  153

III. Malzeme Sağlama Borcunda Temerrüt  155

A. Malzeme Sağlama Borcunda Temerrüdün Koşulları  157

B. Malzeme Sağlama Borcunda Temerrüdün Sonuçları  158

IV. Yapma Borcu Olarak Vekâlet Borcunda Temerrüt  160

A. Vekâlet Borcunda Temerrüdün Koşulları  161

B. Vekâlet Borcunda Temerrüdün Sonuçları  162

C. Yüklenicinin Nama İfa Hakkı  164

D. İş Sahibinin Diğer Yapma Borçları Bakımından Temerrüt  166

V. İş Sahibinin Yapmama Borçlarına Aykırılığı ve Temerrüt Sorunu  168

§2. İŞ SAHİBİNİN BORÇLU TEMERRÜDÜNDE KUSURUNUN ARANMAMASI  169

§3. İŞ SAHİBİNİN BORÇLU TEMERRÜDÜNÜN SONA ERMESİ  170

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İNŞAAT SÖZLEŞMESİNDE İŞ SAHİBİNİN ALACAKLI SIFATIYLA TEMERRÜDÜ, KOŞULLARI VE SONUÇLARI

§1. İNŞAAT SÖZLEŞMESİNDE İŞ SAHİBİNİN ALACAKLI SIFATIYLA TEMERRÜDÜ  173

I. İnşaat Sözleşmesinde İş Sahibi  173

II. İş Sahibinin Alacaklı Sıfatıyla Temerrüdü  174

A. İş Sahibinin Alacaklı Temerrüdünün Koşulları  175

1. Teslim Alma Külfetinde Alacaklı Temerrüdünün Koşulları  176

a. Yüklenici Ediminin Muaccel Olması  177

b. Gereği Gibi İfa Teklifinin Yapılması  178

c. İfa Teklifinin Haksız Olarak Ret Edilmiş Olması  179

2. Edimin İfasını Kolaylaştıran Külfetlerde Alacaklı Temerrüdünün Koşulları  181

a. İş Sahibinin Sorumlu Olduğu İfaya Hazırlık Fiilinin Muaccel Olması  181

b. İfaya Hazırlık Fiilinin Süresinde İfa Edilmemiş Olması  182

c. İfaya Hazırlık Fiilini Yapmaktan Kaçınmanın Haklı Nedene Dayanmaması  182

B. İş sahibinin Alacaklı Sıfatıyla Temerrüdünün Sonuçları  183

1. Genel Olarak  183

2. Yüklenicinin Sorumluluğunu Hafifletmeye İlişkin Sonuçlar  184

a. Yüklenicinin Sorumluluğunda Hafif Kusurun Esas Alınması  184

b. Borçlu Temerrüdünün Ortadan Kalkması  186

c. Beklenmeyen Durumlar Sebebiyle Sorumluluktan Kurtulma  186

d. Yükleniciye Karşı Sözleşmenin İfa Edilmediği Def’inin Kullanamaması  187

e. Masrafların İstenebilmesi  188

3. Yüklenicinin Borçtan Kurtulması Bakımından Sonuçlar  189

a. Genel Olarak  189

b. TBK m. 107 Hükmünün İnşaat Sözleşmesinde Uygulanması  190

aa. Genel Olarak Tevdi Hakkı  190

bb. Yüklenicinin Tevdi Hakkı  191

c. TBK m. 108 Hükmünün İnşaat Sözleşmesinde Uygulanması  195

aa. Genel Olarak  195

bb. Yüklenicinin Satma hakkı  195

d. TBK m. 110 Hükmünün İnşaat Sözleşmesinde Uygulanması ve Sözleşmeden Dönme  197

aa. Genel Olarak  197

bb. Yüklenicinin Dönme Hakkı  198

e. Alacaklı Temerrüdü Hükümlerinin İş Sahibi Açısından Uygulanması Sorunu  200

§2. İŞ SAHİBİNİN ALACAKLI TEMERRÜDÜNDE KUSURUNUN ARANMAMASI  204

§3. İŞ SAHİBİNİN ALACAKLI SIFATIYLA TEMERRÜDÜNÜN SONA ERMESİ  205

§4. DİĞER İFA ENGELLERİ  205

SONUÇ  207

Kaynakça  213

Kavram Dizini  223