Kambiyo Senetlerinde İhtiyati Haciz

Kambiyo Senetlerinde İhtiyati Haciz

Dr. Ferhat KAYIŞ

2020/06 1. Baskı, 285 Sayfa, Ciltli

ISBN 978-625-708-852-7

Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan “Kambiyo Senetlerinde İhtiyati Haciz” isimli bu çalışma, 2012 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde savunularak başarılı bulunmuştur. Aradan geçen bunca zamana rağmen konunun güncelliğini koruması ve uygulamada yaşanan sorunların devam etmesi, bu çalışmanın kitaplaştırılmasında en önemli faktörlerden birini oluşturmaktadır. Bu yüzden kitaplaştırılmasına karar verdiğim bu çalışma, kambiyo senetlerine ilişkin ihtiyati hacizler açısından uygulamada yaşanan sorunlara bir nebze de olsa çözüm bulma arayışının bir ürünüdür.

Bu çalışmada ihtiyati haczin kambiyo alacakları yönünden gösterdiği özellikler, İcra ve İflas Kanunu’ndaki ihtiyati haciz hükümleri ile Türk Ticaret Kanunu’ndaki kıymetli evraka ilişkin düzenlemeler ve kambiyo senetlerine ilişkin diğer mevzuattaki özel hükümler çerçevesinde açıklanmaya çalışılmıştır. Savunulduğu tarihten günümüze kadar konuyla ilgili yenilikler metne işlenmiş, son dönemde ortaya çıkan önemli bulduğumuz Yargıtay kararları çalışmaya dâhil edilmiştir. Bununla birlikte çalışmanın savunulduğu haline sadık kalınmasına da özen gösterilmiştir.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  5

İÇİNDEKİLER 7

KISALTMALAR 13

GİRİŞ 15

§ 1 KAMBİYO SENETLERİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER17

A Genel Olarak  17

B Kambiyo Senetlerinin Ortak Özellikleri 21

1 Kanunen Emre Yazılı Olması 21

2 Kurucu ve Soyut Kıymetli Evrak Olması 22

3 Sıkı Şekil Şartlarına Bağlı Olması 24

4 Birer Alacak Senedi Olması  25

5 İmzaların Bağımsızlığı İlkesine Tâbi Olmaları 26

6 Müteselsil Sorumluluk İlkesinin Benimsenmiş Olması  28

7 Emre ve Hamiline Düzenlenmiş Olmak Kaydıyla Kamu Güvenini

Haiz Olması 32

8 Özel Takip Usulüne Tâbi Olması 33

§ 2 KAMBİYO SENEDİNDE İHTİYATİ HACZE İLİŞKİN TEMEL ÖZELLİKLER 35

A Genel Olarak  35

B Kambiyo Senetlerinde İhtiyati Haczin Amacı  38

§ 3 KAMBİYO SENETLERİ BAKIMINDAN İHTİYATİ HACZİN ŞARTLARI 43

A İhtiyati Hacze Esas Olan Kambiyo Alacağı 43

B Kambiyo Alacağının Rehinle Temin Edilmemiş Olması  46

1 Genel Olarak  46

2 Kambiyo Senetleri Bakımından Değerlendirme  49

8 İçindekiler

C Senedi Rehin Cirosuyla Devralan Hamilin İhtiyati Haciz İsteyip

İsteyemeyeceği Sorunu  52

1 Genel Olarak  52

2 Rehin Cirosu Kavramı 53

3 Rehin Cirosunun Hukuki Niteliği  57

4 Rehin Cirosunun Teminat Fonksiyonu  60

5 Senedi Rehin Cirosuyla Devralan Hamilin İhtiyati Haciz Talebi 63

a Genel Olarak 63

b Hamilin Kendi Cirantasına Karşı İhtiyati Haciz Talebi  64

aa Asıl İlişkideki Alacağın Kambiyo Alacağından Önce

Muaccel Olması  69

bb Kambiyo Alacağının Asıl İlişkideki Alacaktan Önce

Muaccel Olması  70

c Hamilin Kendi Cirantası Dışındaki Kambiyo Borçlularına

Karşı İhtiyati Haciz Talebi  73

D Kambiyo Alacaklarında İhtiyati Haciz Sebepleri 74

1 Genel Olarak  74

2 Vadesi Gelmiş Kambiyo Alacaklarında İhtiyati Haciz Sebepleri  77

a Genel Olarak 77

b Kambiyo Senetlerinde Vade ve Muacceliyet Kavramları 78

aa Asıl Borçlular Yönünden Kambiyo Alacağının Muaccel

Olması 80

bb Müracaat (Başvuru) Borçluları Yönünden Kambiyo

Alacağının Muaccel Olması 82

c Çekler Bakımından Kambiyo Alacağının Muaccel Olması 84

3 Vadesi Gelmemiş Kambiyo Alacaklarında İhtiyati Haciz

Sebepleri 89

a Genel Olarak 89

b Senedin Asıl Borçlularına Karşı Vadeden Önce İhtiyati Haciz

Talepleri (İİK m 257/2) 92

c Senedin Müracaat Borçlularına Karşı Vadeden Önce İhtiyati

Haciz Talepleri (TTK m 713/2)  96

d İleri Tarihli Çekler Bakımından İhtiyati Haciz Talepleri 100

4 Kambiyo Senetlerinde İhbar Mecburiyeti 107

5 Kambiyo Senetlerindeki Muacceliyet Kaydının İhtiyati Hacze

Etkisi 113

İçindekiler 9

6 Zamanaşımına Uğramış Kambiyo Alacaklarında İhtiyati Haciz

Talepleri  117

7 Usulsüz Protestodan Kaynaklanan Sorunlar  128

§ 4 KAMBİYO SENETLERİ BAKIMINDAN İHTİYATİ HACİZ

YARGILAMASININ ÖZELLİKLERİ 133

A Genel Olarak  133

B Kambiyo Senetlerinde İhtiyati Haczin Tarafları 136

1 Genel Olarak  136

2 Kambiyo Senetleri Bakımından İhtiyati Haczin Tarafları  138

a İhtiyati Haciz Talep Eden (Alacaklı) 138

b Hakkında İhtiyati Haciz Talep Edilen (Borçlu)  146

C Kambiyo Senetlerinde İhtiyati Haczin Konusu  149

1 Senedin Son Meşru Hamili Tarafından İhtiyati Haciz İstenmesi 150

2 Hamile Ödeme Yapan Cirantalar veya Onlara Aval Verenler

Tarafından İhtiyati Haciz İstenmesi 154

D Kambiyo Senetlerine Dayalı İhtiyati Hacizlerde Görevli ve Yetkili

Mahkeme 155

1 Genel Olarak  155

2 Görevli Mahkeme 156

3 Kambiyo Senetlerindeki Tahkim Kaydının Görevli Mahkemeye

Etkisi 159

4 Türk Ticaret Kanunu’ndaki Zorunlu Arabuluculuk

Düzenlemesinin Kambiyo Alacağına Dayalı İhtiyati Haciz

Taleplerine Etkisi  160

5 Yetkili Mahkeme  163

a Borçlunun Yerleşim Yeri Mahkemesi 165

b Sözleşmenin Yapıldığı Yer Mahkemesi  167

c Sözleşmenin İfa Edileceği Yer Mahkemesi 168

d Kambiyo Senetlerindeki Yetki Kaydıyla Kararlaştırılan

Mahkeme  172

e Yabancılık Unsuru Taşıyan Kambiyo Senetlerine Dayalı

İhtiyati Hacizlerde Türk Mahkemelerinin Milletlerarası

Yetkisi  177

E Kambiyo Senetleri Bakımından İhtiyati Haciz Talebi ve Sonuçları  179

1 İhtiyati Haciz Talebi  179

10 İçindekiler

2 İhtiyati Haciz Talebinde Bulunmanın Sonuçları 182

a İhtiyati Haciz Talebinde Bulunma Zamanı  182

b Maddî Hukuk Bakımından Ortaya Çıkan Sonuçlar 183

c Yargılama Hukuku Bakımından Ortaya Çıkan Sonuçlar  186

F Kambiyo Senetlerine Dayalı İhtiyati Hacizlerde Yargılama Usulü 189

1 Uygulanacak Yargılama Usulü 189

2 Ön İnceleme ve Tahkikat  192

3 İhtiyati Haciz Yargılamasında Hukuki Dinlenilme Hakkı 193

G Kambiyo Senetlerine Dayalı İhtiyati Haciz Yargılamasında İspat ve

Deliller  200

1 Genel Olarak  200

2 Kambiyo Senetlerine Dayalı İhtiyati Hacizlerde İspat Sorunları 201

a İspat Yükü 201

b İspat Ölçüsü 204

3 Kambiyo Senetlerinde İhtiyati Haciz Yargılaması Bakımından

İspat Araçları (Deliller)  208

§ 5 KAMBİYO SENETLERİNDE İHTİYATİ HACİZ KARARI VE ETKİSİ  211

A Genel Olarak 211

B İhtiyati Haciz Talebinin Kabulü  212

1 İhtiyati Haciz Kararının İçeriği  212

2 Alacaklının Teminat Yatırması 214

C İhtiyati Haciz Talebinin Reddi  218

D İhtiyati Haciz Kararının Kesinleşmesi  219

§ 6 KAMBİYO SENETLERİNE DAYALI VERİLEN İHTİYATİ HACİZ KARARININ

İCRASI  221

A Genel Olarak 221

B Alacaklının İhtiyati Haczin İcrasını Talep Etmesi 222

C Yetkili İcra Dairesi  223

D İcra Dairesince Kararın İcrası  224

İçindekiler 11

§ 7 KAMBİYO SENETLERİNE DAYALI İHTİYATİ HACİZ KARARINA KARŞI

BAŞVURU YOLLARI VE KARARIN KALDIRILMASI227

A Genel Olarak  227

B Kambiyo Senetlerine Dayalı İhtiyati Haciz Kararına Karşı Borçlu ve

Üçüncü Kişilerin İtiraz Hakkı  228

1 Mahkemenin Görevine veya Yetkisine İtiraz 232

2 İhtiyati Haciz Sebeplerine İtiraz 234

3 Teminata İlişkin İtiraz  242

4 İtiraz Usulü  243

5 İtiraz Süresi 245

6 İtirazın İncelenmesi  246

7 İtiraz Hakkında Verilen Karar ve Sonuçları  247

8 İtirazın Reddi Kararına Karşı Temyiz Yolu 248

C Teminat Karşılığı İhtiyati Haciz Kararının Kaldırılması 249

§ 8 KAMBİYO SENETLERİNE DAYALI İHTİYATİ HACZİ TAMAMLAYICI

MERASİM253

A Genel Olarak  253

B İhtiyati Haczin Tamamlayıcı Merasim Olarak Kambiyo Senetlerine

Özgü Haciz Yoluyla Takiplerde Gösterdiği Özellikler 257

SONUÇ 263

KAYNAKLAR275