Konkordato Mühleti Verilmesinin Sürekli Borç İlişkileri Etkisi

ÖNSÖZ .......................................................................................................................................................7

İÇİNDEKİLER .........................................................................................................................................9

KISALTMALAR ................................................................................................................................... 17

GİRİŞ ...................................................................................................................................19

I. KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ, SINIRLANDIRILMASI VE İNCELEME

PLANI............................................................................................................................................ 19

A. Konunun Takdimi ve Önemi ...................................................................................... 19

B. Konunun Sınırlandırılması ......................................................................................... 20

C. İnceleme Planı .................................................................................................................. 20

BİRİNCİ BÖLÜM

SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİSİ KAVRAMI VE KONKORDATO MÜHLETİNİN

SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİNE ETKİSİ

I. KONKORDATO MÜHLETİNİN SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİNE ETKİSİNE

İLİŞKİNHÜKMÜN UYGULAMA ALANININBELİRLENMESİ.................................. 23

A. Genel Olarak...................................................................................................................... 23

B. Sürekli Borç İlişkisi Kavramı ..................................................................................... 26

1. Borç İlişkilerinin Zaman Unsuruna Göre Sınıflandırılması.................. 26

a) Ani Edimli Sözleşmeler................................................................................ 27

b) Dönemli Edimli Sözleşmeler ..................................................................... 29

c) Sürekli Edimli Sözleşmeler ........................................................................ 32

2. Sürekli Borç İlişkilerinin Tespitine Yönelik Görüşler............................. 33

a) Borçlunun İfa Hareketlerinin Zamana Yayılmasını Esas

Alan Görüş ......................................................................................................... 33

b) Alacaklının İfadaki Menfaatinin Zamana Yayılmasını Esas

Alan Görüş ......................................................................................................... 34

c) Edimin Kapsamının Belirlenmesindeki Zaman Unsurunu

Esas Alan Görüş............................................................................................... 35

d) Edim Sonucunun Çokluğunu Esas Alan Görüş .................................. 36

e) Sözleşmenin Karakteristik Edimini Esas Alan Görüş..................... 37

10 İçindekiler

f) Sözleşmenin Süresini Esas Alan Görüş .................................................39

g) Diğer Görüşler..................................................................................................39

h) Yargı Kararlarında Sürekli Borç İlişkisi................................................41

3. Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi...........................................................44

a) Sürekli Borç İlişkilerinin Kendiliğinden Sona Ermesi....................44

i) Sürenin Sona Ermesi.............................................................................44

ii) Ölüm.............................................................................................................46

iii) Fiil Ehliyetinin Kaybı ............................................................................47

iv) İfa Güçsüzlüğü ve İflâs..........................................................................48

1) Genel Olarak.....................................................................................48

2) İfa Güçsüzlüğü Kavramı ..............................................................49

3) İflâs.......................................................................................................51

v) Sonraki İmkânsızlık...............................................................................52

b) Sürekli Borç İlişkilerinin Hukukî İşlemle Sona Ermesi..................53

i) Tarafların Anlaşması ............................................................................53

ii) Olağan Fesih .............................................................................................54

iii) Olağanüstü Fesih ....................................................................................56

1) Genel Olarak.....................................................................................56

2) Haklı Sebebin Hukukî Temeli ...................................................57

3) Haklı Sebep Kavramı ....................................................................59

4) Fesih Hakkının Kullanılması .....................................................62

C. Konkordatonun Amacına Ulaşmasının Engellenmesi.....................................63

1. Konkordatonun Hukukî Niteliği.......................................................................63

2. Konkordatonun Amacı..........................................................................................66

3. Konkordatonun Amacının Benzer Kurumlardan Ayırt Edilmesi .........69

a) İflâsın Ertelenmesindeki Amaçtan Ayırt Edilmesi...........................69

b) İflâstaki Amaçtan Ayırt Edilmesi .............................................................73

c) İflâsın Kaldırılmasındaki Amaçtan Ayırt Edilmesi...........................76

d) Sermaye Şirketleri ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla

Yeniden Yapılandırılmasındaki Amaçtan Ayırt Edilmesi..............77

e) Finansal Yeniden Yapılandırmadaki Amaçtan Ayırt

Edilmesi ..............................................................................................................80

f) Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordatodaki Amaçtan

Ayırt Edilmesi...................................................................................................82

İçindekiler 11

II. SÖZLEŞMELERE EGEMEN OLAN İLKELER ÇERÇEVESİNDE

KONKORDATO MÜHLETİNİN SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİNE ETKİSİ .............. 86

A. Sözleşme Özgürlüğü ...................................................................................................... 86

1. Sözleşme Özgürlüğü Kavramı ve Kapsamı .................................................. 86

2. Sürekli Borç İlişkilerinin İcra ve İflâs Kanunu m. 296/2

Uyarınca Feshinin Sözleşme Özgürlüğü İlkesi ile İlişkisi...................... 89

3. Hükmün Emredici Nitelikte Olmasının Sözleşme Özgürlüğü

Bağlamında İncelenmesi ..................................................................................... 91

B. Ahde Vefa İlkesi ............................................................................................................... 95

1. İcra ve İflâs Kanunu m. 296/2 Hükmü Açısından Ahde Vefa

İlkesi ............................................................................................................................. 95

2. Fesih Yerine Sözleşmenin Uyarlanması Sorunu ....................................... 97

III. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA KONKORDATO VEYA BENZERİ

MÜESSESELERİN SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİNE ETKİSİ.................................... 103

A. Alman Hukuku............................................................................................................... 103

1. Alman Yeniden Yapılandırma Hukukunun Genel Esasları................ 103

2. Alman Yeniden Yapılandırma Hukukunda Sözleşmelerin Akıbeti...... 105

B. Amerikan Hukuku........................................................................................................ 112

1. Amerikan Yeniden Yapılandırma Hukukunun İşleyişi........................ 112

2. Amerikan Yeniden Yapılandırma Hukukunun Sözleşmelere

Etkisi.......................................................................................................................... 116

C. Avusturya Hukuku....................................................................................................... 121

1. Avusturya Hukukunda Yeniden Yapılandırma Hukukunun

Temel Özellikleri.................................................................................................. 121

2. Avusturya Hukukunda Yeniden Yapılandırmanın

Sözleşmelere Etkisi............................................................................................. 122

D. Fransız Hukuku............................................................................................................. 130

1. Fransız Hukukunda Yeniden Yapılandırma Mekanizması ................ 130

2. Fransız Yeniden Yapılandırma Hukukunda Sözleşmelerin

Durumu .................................................................................................................... 132

E. İsviçre Hukuku .............................................................................................................. 135

IV. SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİNDEN DOĞAN ALACAKLARIN

KONKORDATOYA TÂBİ OLUP OLMADIKLARININ TESPİTİ............................... 137

A. Konkordatoya Tabi Alacakların Belirlenmesi ................................................. 137

B. Sürekli Borç İlişkilerinden Doğan Alacakların Konkordatoya Tabi

Olması Sorunu ............................................................................................................... 139

1. Alacağın Bir Bütün Alacak Olarak Doğması ............................................. 139

2. Konkordato Mühleti İçinde Doğan Alacaklar .......................................... 141

12 İçindekiler

İKİNCİ BÖLÜM

KONKORDATONUN AMACINA ULAŞMASINI ENGELLEYEN

SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİNİN BORÇLU TARAFINDAN FESHİ

I. FESHİN HUKUKÎ NİTELİĞİ................................................................................................ 147

A. Olağanüstü Fesih Niteliği.......................................................................................... 147

B. Feshin Haklı Sebebe Dayanıp Dayanmadığı Sorunu..................................... 149

C. Görüşümüz...................................................................................................................... 152

II. FESHİN KOŞULLARI............................................................................................................. 156

A. Sürekli Borç İlişkisinin Varlığı................................................................................ 156

1. Sürekli Borç İlişkilerinin Tespitine Yönelik Görüşümüz.................... 156

2. Dönemli Edimli Sözleşmelerin Sürekli Borç İlişkisi Olarak

Nitelendirilip Nitelendirilemeyeceği Sorunu .......................................... 157

3. Kuruluşu İle İfası Arasında Bir Süre Bulunan Ani Edimli

Sözleşmelerin Durumu...................................................................................... 160

B. Konkordatonun Amacına Ulaşmasının Engellenmesi.................................. 164

1. Konkordatonun Amacının Somut Olay Bakımından

İncelenmesi............................................................................................................. 164

2. Sürekli Borç İlişkisinin Amaca Mani Olup Olmadığının

Değerlendirilmesi ................................................................................................ 166

C. Borç İlişkisinin Aşırı Külfetli Olması.................................................................... 169

1. Külfet Kavramı ...................................................................................................... 169

2. Hangi Borç İlişkilerinin Aşırı Külfetli Sayılacağı Meselesi................. 171

3. “Aşırı Külfet” Kavramının Karşılaştırmalı Hukuk Bakımından

Değerlendirilmesi ................................................................................................ 174

D. Komiserin Uygun Görüşü ve Mahkemenin İzni .............................................. 176

1. Genel Olarak........................................................................................................... 176

2. Komiserin Uygun Görüşü ................................................................................. 177

3. Mahkemenin İzni.................................................................................................. 181

a) Mahkemenin İzninde Aranacak Kriterler ......................................... 181

b) İspat Ölçüsü.................................................................................................... 184

c) Mahkemenin İzin İşleminin Hukukî Niteliği.................................... 187

i) Geçici Hukukî Koruma Yaklaşımı................................................. 187

ii) Ön Sorun Yaklaşımı ............................................................................ 190

iii) Çekişmesiz Yargı İşi Yaklaşımı ...................................................... 191

III. FESİH HAKKININ KULLANILMASI ................................................................................ 194

A. Taraflar Arasındaki Sözleşmeden Bağımsızlığı .............................................. 194

İçindekiler 13

B. Hakkın Kötüye Kullanılması Teşkil Eden Durumlar..................................... 199

1. Genel Olarak........................................................................................................... 199

2. Sürekli Borç İlişkilerinin Feshinde Hakkın Kötüye

Kullanılması ........................................................................................................... 201

C. Fesih Hakkının Tabi Olduğu Kullanılma Süresi.............................................. 205

D. Fesih Beyanının Borçlu Tarafından İleri Sürülmesi ..................................... 206

E. Komiserin Uygun Görüşü ve Mahkemenin İzninin Alınmasında

Şekil.................................................................................................................................... 208

F. Mahkemenin İzin Kararına Karşı Başvuru Yolları......................................... 213

G. Koşulları Oluşmayan Feshin Hukukî Durumu................................................. 218

1. Genel Olarak........................................................................................................... 218

2. Koşulları Oluşmaksızın Kullanılan Feshin Tahvili ................................ 220

H. Feshin Geçersizliğinin Tespiti İçin Ayrı Bir Dava Açılıp

Açılamayacağı Sorunu................................................................................................ 223

IV. FESHİN SONUÇLARI............................................................................................................ 226

A. Sürekli Borç İlişkisinin Sona Ermesi ................................................................... 226

B. Tazminat Yükümlülüğü............................................................................................. 228

1. Genel Olarak........................................................................................................... 228

2. Tazminatın Hukukî Niteliği............................................................................. 229

a) Genel Olarak .................................................................................................. 229

b) Tazminatın Borçlar Hukukuna Dayandığı Görüşü ....................... 230

i) İflâs İdaresinin Sözleşmeye Girmediği Durumlarda

Ödenmesi Gereken Tazminat Bakımından İleri

Sürülen Görüşlerin Değerlendirilmesi ...................................... 230

ii) Tazminatın Borçlar Hukukuna Dayandırılabileceği

Diğer Olasılıklar................................................................................... 233

c) Tazminatın İcra ve İflâs Hukukuna Dayandığı Görüşü............... 235

i) İflâs İdaresinin Sözleşmeye Girmediği Durumlarda

Ödenmesi Gereken Tazminat Bakımından İleri

Sürülen Görüşlerin Değerlendirilmesi ...................................... 235

ii) İleri Sürülebilecek Diğer Görüşler............................................... 237

d) Görüşümüz..................................................................................................... 238

3. Tazminatın Kapsamı ve Hesaplanması...................................................... 241

a) Tazminatın Kapsamının Belirlenmesi................................................ 241

b) Tazminat Alacağının Hesaplanmasında Dikkate Alınması

Gereken Hususlar........................................................................................ 243

4. Tazminat Alacağının Konkordatoya Tabi Olması.................................. 248

14 İçindekiler

5. Tazminat Alacağının Bildirilmesi.................................................................. 252

6. Tazminat Miktarının Çekişmeli Hale Gelmesi ve Tazminat

Alacaklısının Oy Hakkı....................................................................................... 254

C. Fesih Nedeniyle Ortaya Çıkan İade Yükümlülüğü ......................................... 256

D. Feshin Kefilin Sorumluluğuna Etkisi ................................................................... 258

E. Mühletin Kaldırılmasının Feshe Etkisi................................................................ 260

F. Konkordatonun Feshinin Sözleşmenin Feshine Etkisi ................................ 262

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KONKORDATO MÜHLETİ VERİLMESİNİN

SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİNİN DİĞER SONA ERME HALLERİNE ETKİSİ

VE ÖZELLİK ARZ EDEN BAZI SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİ

I. ÖZELLİK ARZ EDEN SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİ.....................................................265

A. Hizmet Sözleşmesi....................................................................................................... 265

1. Genel Olarak........................................................................................................... 265

2. Hizmet Sözleşmelerinin Feshe İlişkin Kurala (İcra ve İflâs

Kanunu m. 296/2) İstisna Kılınmasının Nedenleri............................... 266

3. Hizmet Sözleşmelerinin İstisna Tutulmasının Kapsamının

Belirlenmesi ........................................................................................................... 269

4. Hizmet Sözleşmelerinin İstisna Kılınmasının Sonuçları..................... 272

B. Finansal Kiralama Sözleşmesi ................................................................................ 274

1. Genel Olarak........................................................................................................... 274

2. Finansal Kiralama Sözleşmesi Bakımından İcra ve İflâs

Kanunu m. 296/2 Kapsamındaki Fesihlerde Özellik Arz Eden

Durumlar ve Ortaya Çıkabilecek Sorunlar................................................ 276

a) Tazminatın Belirlenmesi Bakımından Özellik Arz Eden

Durumlar......................................................................................................... 276

b) Kiracının Tasfiye Sürecine Girmesi ..................................................... 279

c) İhtiyati Tedbir Kararları ve İcrası ........................................................ 280

C. Eser Sözleşmesi............................................................................................................. 282

1. Eser Sözleşmesinin Hukukî Niteliği............................................................. 282

2. Eser Sözleşmelerinin İcra ve İflâs Kanunu m. 296/2

Kapsamında Feshedilmesinin Ortaya Çıkarabileceği

Muhtemel Sorunlar ............................................................................................. 286

D. Kredi Açma Sözleşmeleri .......................................................................................... 289

1. Kredi Açma Sözleşmelerinin Hukukî Niteliği .......................................... 289

2. Kredi Açma Sözleşmelerinin İcra ve İflâs Kanunu m. 296/2

Uyarınca Kredi Veren Tarafından Feshi .................................................... 291

İçindekiler 15

3. Kredi Açma Sözleşmelerinin İcra ve İflâs Kanunu m. 296/2

Uyarınca Kredi Kullanan Tarafından Feshi.............................................. 293

II. SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİNİN TARAFLARIN ANLAŞMASI İLE SONA

ERDİRİLMESİ ......................................................................................................................... 295

A. Sürekli Borç İlişkisinin Tarafların Anlaşması İle Sona Erdirilmesi ....... 295

B. Sürekli Borç İlişkilerinin Tarafların Anlaşması İle Sona

Erdirilmesinin Konkordatoya Etkisi.................................................................... 297

III. SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİNİN ALACAKLI TARAFINDAN

FESHEDİLMESİ...................................................................................................................... 301

A. Genel Olarak................................................................................................................... 301

B. Sürekli Borç İlişkisinin İşletmenin Faaliyetinin Devamı İçin Önem

Arz Etmesi ....................................................................................................................... 302

C. Sürekli Borç İlişkisinin Projeden Etkilenip Etkilenmediği ........................ 305

D. Sürekli Borç İlişkilerinin Konkordato Başvurusu Nedeniyle Sona

Erdirilememesi ............................................................................................................. 307

IV. ALACAKLININ ÖDEMEZLİK DEFİNDENFAYDALANMAK İSTEMESİ............. 312

A. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde Ödemezlik Defi ........................... 312

1. Ödemezlik Definin Koşulları........................................................................... 312

2. Sürekli Borç İlişkileri Bakımından Ödemezlik Defi.............................. 314

3. Konkordato Mühletinin Sürekli Borç İlişkileri Bakımından

Ödemezlik Definin Kullanılmasına Etkisi ................................................. 315

B. İfa Güçsüzlüğü Nedeniyle Ödemezlik Defi ........................................................ 318

1. İfa Güçsüzlüğü Kavramı.................................................................................... 318

2. İfa Güçsüzlüğüne Dayanan Ödemezlik Definin Koşulları................... 320

C. Konkordato Mühleti Verilmesi ile İfa Güçsüzlüğü Arasındaki İlişki...... 321

1. Konkordato Mühleti Verilmesinin İfa Güçsüzlüğü Olarak

Nitelendirilip Nitelendirilemeyeceği Sorunu.......................................... 321

2. İcra ve İflâs Kanunu m. 296/1 ile Türk Borçlar Kanunu m. 98

Arasındaki İlişki ................................................................................................... 323

SONUÇ ............................................................................................................................. 327

KAYNAKÇA..................................................................................................................... 343