| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Doğan AĞIRMAN |
| Baskı Tarihi | 2022/02 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 1206 |
Taraflar arasında bulunan özellikle kendi iradelerine tabi uyuşmazlıkların çözümünde başvurabilecekleri birçok yöntem bulunmaktadır. Gerek devlet mahkemelerinin gerek alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin her birinin kendine göre bir takım avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Seçilen yönteme göre uyuşmazlık bir şekilde çözülmekte ise de, varılan sonuç itibariyle umulan faydanın elde edilememesi, daha da ötesi taraflar arasındaki ilişkilerin onarılmayacak şekilde zarar görmesi söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle uyuşmazlığın çözülmesi konusunda bir yöntem tercih edilirken bu hususa da özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir. Aksi durum sorunların daha karmaşık hale gelmesine, ticari ilişkilerin kopmasına ve netice itibariyle her iki tarafın da zarar görmesine sebep olabilmektedir. Bu husus dikkate alındığında tahkim, belki de önerilecek en ideal uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kelime anlamı olarak tahkim; muhkem hale getirme, sağlamlaştırmadır. Taraflar arasında hiç sorun çıkmadan bu yöntem seçilebilmekte, bir anlamda taraflar uyuşmazlık çıkmadan önlem almaktadır. Uyuşmazlık çıktığında da hakem seçiminin yapılması, uygulanacak usul kurallarının belirlenmesi, tahkikatın yürütülmesi ve kararın verilip icra edilmesine kadar tüm aşamalarda taraflar yargılamanın içinde yer almakta veya bir şekilde iradeleri dikkate alınmaktadır. Bu şekilde taraflar her zaman yargılamanın tarafı olmaktan öte süjesi haline gelmektedirler. Tahkimin muhkem hale getirme, sağlamlaştırma anlamı da burada zuhur etmekte, taraflar arasındaki uyuşmazlık çözülürken ilişkilerin zarar görmesinin ve daha da önemlisi ilişkilerin kopmasının önüne geçilmektedir.
Tahkim, bu onarıcı etkisinin yanında aynı zamanda basit ve sade bir yöntemdir. Bu nedenle insanların bir araya gelerek topluluk halinde yaşamaya başlamalarından bu yana uygulandığı görülmektedir. Devlet yargısının teşekkülünden sonraki dönemlerde de alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak sürekli gündemde olmaya devam etmiştir. Devlet yargısına alternatif olduğu dönemde de sürekli bir değişim ve gelişim içinde kendini yenileyerek güçlü bir alternatif olma özelliğini korumuştur. Bu yönüyle tahkimin geçmişi itibariyle insanlığın en kadim uyuşmazlık çözüm yöntemi, bugünü itibariyle en modern ve işlevsel uyuşmazlık çözüm yöntemi olduğu gibi gelecekte de insanlık için önemli bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak varlığını sürdüreceğini söylememiz sanırım abartı olmayacaktır.
Uluslararası alanda sürekli bir değişim yaşayarak gelişen tahkimin ülkemizde benimsenmesi ve insanların tercihine mazhar olması da kuşkusuz kolay olmamış, birçok badirenin atlatılması sonucunda bu sonuca ulaşılmıştır. Günümüzde halen birçok sorunla karşılaşılmakta, tahkimin kurumsallaşıp kök salmasının önüne birçok engel de çıkmaktadır. Kurumsallaşmanın önündeki bu engellerin bir kısmı; yasal düzenlemelerin yetersizliği, insan kaynaklarının eksikliği, yeteri kadar bilgi sahibi olunmaması gibi alt yapıya ilişkin eksikliklerden kaynaklanmakta olup, bunlar zamanla da giderilmekte iken, ülke olarak bizi daha fazla zorlayan engel zihniyet değişimi ihtiyacı olmuştur. Bunun eseri olarak uygulamada tahkime halen kuşku ile yaklaşıldığı görülmektedir.
Bu zihniyet değişiminin yaşanmasında büyük ölçüde UNCITRAL Model Kanunu esas alınarak çıkarılan 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu önemli bir dönüm noktası olmuştur. Anayasa’nın 125 ve 155. maddelerinin değiştirilmesi ve yine 4501 Sayılı Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Başvurulması Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun’un kabul edilmesi ile kamuyu ilgilendiren alanlardaki uyuşmazlıklar açısından da bir zihniyet dönüşümü amaçlanmış ve bu amaç büyük ölçüde de gerçekleşmiştir. 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun onbirinci kısmında yer verilen tahkime ilişkin düzenlemelerde de Milletlerarası Tahkim Kanunu hükümleri esas alınmıştır. Bu şekilde iç tahkime ilişkin düzenlemeler de, uluslararası tahkim düzenlemeleri ve yaklaşımları ile uyumlu hale getirilmiştir. Tahkime ilişkin yasal altyapı alanında yaşanan bu gelişmeler, arzu edilen düzeyde olmasa da, uygulamada da kendini göstermiş, bir zihniyet dönüşümü yaşanması açısından olumlu bir ivme yakalanmıştır. Bu çalışmamızdaki temel amaç da umut verici olan bu yaklaşıma bir nebze de olsa katkıda bulunma arzusudur.
Bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak tahkimi konu alan bu çalışmamızda tahkimin tüm yönleriyle değerlendirilmesi amaçlanmış; bu amaçla öncelikle tahkimin tarihi gelişimi incelenmiş, kavramsal kökenine inilmiş, bu güne kadar gelinen aşamada geçirdiği süreçlerin fotoğrafı çekilmeye çalışılmıştır. Bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak tahkim günümüze kadar ulaşırken kuşkusuz doğrusal bir çizgiden ziyade, inişli çıkışlı bir süreçten geçmiştir. Tarihsel olarak yaşanan bu sürece değinilirken aynı zamanda günümüzde ortaya çıkan sorunlara da ışık tutulmaya gayreti güdülmüştür.
Ülkemizde milletlerarası tahkim ve milli tahkimin ayrı kanunlarda düzenlenmesinin etkisiyle olsa gerek, genellikle tahkime ilişkin çalışmaların ayrı ayrı yapılması tercih edilmektedir. Ancak tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de tahkime ilişkin uluslararası düzenlemelerin yaygınlaşması ve bu düzenlemelerin ulusal tahkim mevzuatımızda benimsenmesi nedeniyle giderek bu farklılıkların da azaldığı görülmektedir. Ülkemizde Milletlerarası Tahkim Kanunu kabul edilirken uluslararası düzenlemeler esas alınmış ve iç tahkim açısından da Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun esas alınması ile farklılıklar ciddi oranda azaltılmıştır. Bu durum da dikkate alınarak milli ve milletlerarası tahkim kurumlarının birlikte çalışılmasının faydalı olacağı kanaati hâsıl olmuş ve bu yöntem uygulanmıştır. Bu konuda uygulamada kolaylık oluşturması açısından da her iki tahkimde aynı olan noktalar özellikle vurgulanmak üzere birlikte irdelenmiş, farklı olan yerlerde bu farklılıklar açık bir şekilde belirtilmiş, tamamen farklı düzenleme içeren yönler ise ayrı başlıklar halinde değerlendirilmiştir.
Çalışmada mümkün olduğu kadar güncel bilimsel görüş ve yargısal içtihatlara yer verilmiş, yeri geldiğinde olması gereken hukuk anlamında farklı açılımlar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ancak uygulayıcıların yararlanması açısından da mümkün olduğu kadar o konudaki mevcut Yargıtay uygulamasının ne yönde olduğu özellikle vurgulanmıştır. Bunun dışında da uygulamaya ilişkin Yargıtay kararları her bölümün sonuna konulmuş, ancak okuyucunun ilgili konuyu okurken bir arada görüp değerlendirmesi açısından kolaylık sağlamak için de kararın can alıcı kısmına ilgili sayfada dipnot olarak yer verilmiştir. Her bölümün sonunda yer verilen Yargıtay kararlarının güncel olmasına dikkate edilmiş, özellikle 4686 Sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra çıkan içtihatlar tercih edilmiştir.
Tahkimle ilgili bir çalışma yapılırken bu konuda verilen yabancı hakem kararlarının tanınması ve tenfizi konusuna yer verilmemesi kuşkusuz bir eksiklik olurdu. Bu amaçla yabancı hakem kararlarının tanınması ve tenfizi hem 1958 tarihli New York Sözleşmesi hem de Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun yönünden ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Bu konulardaki bilimsel görüş ve yargısal içtihatlara da yer verilmiş ve yine mümkün olduğu kadar her konuda güncel içtihatlar tercih edilmiştir.
Baş döndürücü teknolojik gelişmelerin yaşandığı ve buna bağlı olarak bilgiye ulaşmanın çok daha kolay hale geldiği günümüzde kuşkusuz tahkimle ilgili mevzuata ulaşılması da sorun olmaktan çıkmıştır. Ancak çalışmadan yararlanılması sırasında ihtiyaç duyulması halinde ilgili mevzuata toplu olarak ve kolay bir şekilde ulaşılmasının temini açısından tahkimle ilgili mevzuata da çalışmanın sonunda ek olarak ayrıca yer verilmiştir.
ÖNSÖZ...............................................................................................................................................................7
İÇİNDEKİLER.............................................................................................................................................. 11
KISALTMALAR........................................................................................................................................... 31
§ 1. GENEL OLARAK TAHKİM......................................................................................... 35
A. TAHKİM KAVRAMI.............................................................................................................. 35
B. TAHKİMİN TARİHİ GELİŞİMİ......................................................................................... 36
1. Genel Olarak.................................................................................................................. 36
2. Eski Medeniyetlerde Hukuk ve Tahkim ........................................................... 41
a. Hint Medeniyeti .................................................................................................. 41
b. Mısır Medeniyeti ................................................................................................ 41
c. Sümer- Babil Medeniyeti ................................................................................ 42
d. Hitit Medeniyeti.................................................................................................. 43
e. Çin Medeniyeti .................................................................................................... 44
3. Eski Yunan Hukuku ve Tahkim ............................................................................ 46
4. Eski Roma Hukuku ve Tahkim.............................................................................. 48
5. Ortaçağ ve Sonrası Monarşik Devirde Hukuk ve Tahkim ........................ 51
6. İslamiyet Öncesi Türk Hukuku ve Tahkim...................................................... 55
7. İslamiyet Öncesi Arap Hukuku ve Tahkim...................................................... 57
8. İslam Hukuku ve Tahkim ........................................................................................ 59
a. Genel Olarak İslam Hukuku........................................................................... 59
b. İslam Hukukunun Diğer Hukuk Sistemleriyle Etkileşimi................ 60
c. İslam Hukukunda Tahkimin Yeri................................................................ 61
d. İslam hukukunda Tahkimin Hükümleri .................................................. 63
aa. Tahkim Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ......................................... 63
bb. Tahkim Sözleşmesinin Konusu ......................................................... 64
cc. Tahkimde Hakemler............................................................................... 64
dd. Hakem Kararları....................................................................................... 65
9. Osmanlı Hukuku ve Tahkim................................................................................... 66
a. Genel Olarak Osmanlı Hukuku..................................................................... 66
b. Tanzimat Sonrası Osmanlı Hukuku ve Tahkime İlişkin İlk
Düzenlemeler....................................................................................................... 68
12 İçindekiler
c. Osmanlı’da İlk Usul Kanunu ve Tahkim Düzenlemesi ...................... 69
d. Mecelle ve Tahkim............................................................................................. 71
aa. Tahkimin Konusu .................................................................................... 71
bb. Tahkim Sözleşmesinin Şekli ............................................................... 72
cc. Tahkimde Süre.......................................................................................... 72
dd. Tahkimde Hakemler............................................................................... 72
ee. Hakem Kararlarının Onanması ve İcrası ...................................... 73
e. Usulü Muhakemat-ı Hukukiye Kanunu ve Tahkim ............................ 74
f. Osmanlı’da Özel ve Mahalli Kanunlarda Tahkim ................................ 75
10. Cumhuriyet Döneminde Tahkim......................................................................... 78
C. GÜNÜMÜZDE TAHKİM...................................................................................................... 80
D. TAHKİMİN HUKUKİ NİTELİĞİ ....................................................................................... 82
1. Maddi Hukuk Sözleşmesi Görüşü........................................................................ 83
2. Usul Hukuku Sözleşmesi Görüşü......................................................................... 84
3. Karma Görüş ................................................................................................................. 85
4. Bağımsız(Otonom) Görüş ....................................................................................... 85
E. TAHKİMİN TÜRLERİ .......................................................................................................... 86
1. Milli Tahkim- Milletlerarası Tahkim.................................................................. 87
2. Zorunlu Tahkim- İhtiyari Tahkim ....................................................................... 88
3. Arizi(Ad Hoc) Tahkim- Kurumsal Tahkim...................................................... 90
F. TAHKİM VE DİĞER ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ......... 93
1. Tahkim ve Hakem-Bilirkişi Kavramı ................................................................. 94
2. Tahkim ve Arabulucu Kavramı............................................................................. 95
3. Tahkim ve Uzlaştırmacı Kavramı ........................................................................ 99
4. Tahkim ve Arabulucu-Hakem Kavramı ..........................................................100
5. Tarafsız Ön Değerlendirme..................................................................................104
6. Vakıaların Saptanması Yöntemi (Fact Finding-FF)...................................105
7. Kısa Yargılama(Mini-Trial) ..................................................................................107
8. Müzakere(Negotiation) .........................................................................................109
9. Kısa Jüri Yargılaması(Summary Jury Trials)................................................110
G. TAHKİMİN UYGULAMA ALANI....................................................................................110
1. Milletlerarası Tahkimde ........................................................................................110
2. Milli Tahkimde...........................................................................................................112
H. TAHKİME İLİŞKİN HÜKÜMLERİN ZAMAN BAKIMINDAN
UYGULANMASI ...................................................................................................................114
I. İTİRAZ HAKKINDAN FERAGAT...................................................................................117
J. TAHKİMDE GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME.....................................................119
1. Genel Olarak................................................................................................................119
İçindekiler 13
2. Milletlerarası Tahkimde Yetkili ve Görevli Mahkeme ............................ 119
3. Milli Tahkimde Yetkili ve Görevli Mahkeme ............................................... 121
K. MAHKEMENİN YARDIMINDA SINIRLILIK İLKESİ............................................. 123
L. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI........................... 125
1. Tahkim ve Diğer Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri................ 125
2. Tahkimin Uygulama Alanı ................................................................................... 127
3. Tahkim Sözleşmesinin Hukuki Niteliği.......................................................... 129
4. Tahkime İlişkin Hükümlerin Zaman Bakımından Uygulanması........ 133
5. İtiraz Hakkından Feragat ..................................................................................... 149
6. Tahkimde Görevli ve Yetkili Mahkeme.......................................................... 150
7. Mahkemenin Yardımında Sınırlılık ilkesi..................................................... 153
8. İhtisas Mahkemesinin Görevli Olması............................................................ 154
§ 2. TAHKİME ELVERİŞLİLİK........................................................................................157
A. GENEL OLARAK................................................................................................................. 157
B. MİLLETLERARASI TAHKİMDE TAHKİME ELVERİŞLİLİK.............................. 158
C. MİLLİ TAHKİMDE TAHKİME ELVERİŞLİLİK........................................................ 159
D. TAHKİME ELVERİŞLİLİĞE BAĞLANAN SONUÇ.................................................. 160
E. TAHKİME ELVERİŞSİZLİK İTİRAZININ İNCELENMESİ................................... 161
F. HUKUKUMUZDA TAHKİME ELVERİŞSİZ OLARAK KABUL EDİLEN
UYUŞMAZLIKLAR ............................................................................................................. 163
1. Gayrimenkulün Aynına İlişkin Uyuşmazlıklar ........................................... 163
2. Tarafların İradelerine Tabi Olmayan Uyuşmazlıklar .............................. 165
a. Ceza Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar.............................................. 165
b. İdare Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar............................................. 166
c. Aile Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar................................................ 166
d. Rekabet Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar ...................................... 167
e. Fikri Mülkiyet Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar.......................... 168
f. Kat Mülkiyeti Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar ........................... 168
g. İflas Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar............................................... 169
h. Deniz Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar............................................ 175
ı. Şirketler Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar ..................................... 176
i. Kooperatifler Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar ........................... 178
j. İş Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar .................................................... 179
k. Tüketici Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar....................................... 182
l. Kira Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar............................................... 189
m. İtirazın İptali ve Menfi Tespit Davaları................................................. 191
14 İçindekiler
G. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ...........................195
1. Tahkime Elverişsizlik İtirazının İncelenmesi ..............................................195
2. Genel Kurul Kararları..............................................................................................197
3. Avukatlık Vekâlet Sözleşmesinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar.......198
4. İflas hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar .........................................................199
5. İş Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar..............................................................204
6. Kira Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar.........................................................210
7. Tüketici Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar ................................................211
8. Şirketin Feshine ilişkin Uyuşmazlıklar ...........................................................213
9. İtirazın İptali ve Menfi Tespit Davaları...........................................................213
10. Aile Hukuku Alanındaki Uyuşmazlıklar .........................................................218
§ 3. TAHKİM SÖZLEŞMESİ.............................................................................................219
A. GENEL OLARAK TAHKİM SÖZLEŞMESİ ..................................................................219
B. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI(MEYDANA GELMESİ)...................220
1. Genel Olarak................................................................................................................220
2. Tahkim Sözleşmesinin Taraflarca Bizzat Yapılması.................................221
3. Tahkim Sösleşmesinin Temsilciler Tarafından Yapılması.....................223
a. Tahkim Sözleşmesinin Veli, Vasi, Kayyım veya Yasal
Danışman Tarafından Yapılması...............................................................224
b. Tahkim Sözleşmesinin Vekil Tarafından Yapılması.........................226
c. Tahkim Sözleşmesinin Ticari Temsilci Tarafından
Yapılması .............................................................................................................227
d. Tahkim Sözleşmesinin Ticari Vekil Tarafından Yapılması ...........227
e. Tahkim Sözleşmesinin Diğer Tacir Yardımcıları Tarafından
Yapılması .............................................................................................................227
f. Tahkim Sözleşmesinin Acenteler Tarafından Yapılması...............227
g. Tahkim Sözleşmesinin Komisyoncu Tarafından Yapılması .........228
h. Tahkim Sözleşmesinin Simsar(Tellal) Tarafından
Yapılması .............................................................................................................228
ı. Tahkim Sözleşmesinin Kaptan Veya Araç Maliki
Tarafından Yapılması.....................................................................................229
j. Tahkim Sözleşmesinin Kolektif Şirketi Temsile Yetkili
Olanlar Tarafından Yapılması ....................................................................229
k. Tahkim Sözleşmesinin Komandit Şirketi Temsile Yetkili
Olanlar Tarafından Yapılması ....................................................................230
l. Tahkim Sözleşmesinin Sermayesi Paylara Bölünmüş
Komandit Şirketi Temsile Yetkili Olanlar Tarafından
Yapılması .............................................................................................................230
İçindekiler 15
m. Tahkim Sözleşmesinin Anonim Şirketi Temsile Yetkili
Olanlar Tarafından Yapılması ................................................................... 231
n. Tahkim Sözleşmesinin Limited Şirketi Temsile Yetkili
Olanlar Tarafından Yapılması ................................................................... 232
4. Tahkim Sözleşmesinin Ehliyetsiz Veya Yetkisiz Olan Kişilerce
Yapılmasının Sonuçları ......................................................................................... 232
C. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ .............................................................................. 233
D. TAHKİM İRADESİ.............................................................................................................. 243
E. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN ETKİSİ VE TAHKİM İTİRAZI................................. 248
F. TAHKİM ŞARTININ ASIL SÖZLEŞMEDEN BAĞIMSIZLIĞI.............................. 250
G. HAKEMİN KENDİ YETKİSİ HAKKINDA KARAR VERMESİ
(KOMPETENZ-KOMPETENZ İLKESİ) ...................................................................... 252
H. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE TEŞMİLİ (SİRAYETİ)....... 254
1. Külli Halefiyet............................................................................................................ 255
2. Şirket Birleşmeleri ve Devralmaları................................................................ 255
3. Malvarlığı ve İşletmenin Devri .......................................................................... 256
4. Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması............................................................... 256
5. Üçüncü Kişinin Fiilini Taahhüt .......................................................................... 258
6. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme......................................................................... 259
7. Alacağın Devri ........................................................................................................... 260
8. Borcun Üstlenilmesi ............................................................................................... 261
9. Borca Katılma ............................................................................................................ 263
10. Sözleşmenin Devri................................................................................................... 263
11. Sözleşmeye Katılma................................................................................................ 264
12. Sigorta Sözleşmeleri............................................................................................... 265
13. Kefalet Sözleşmeleri ............................................................................................... 265
14. Garanti Sözleşmeleri .............................................................................................. 267
I. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI........................... 269
1. Tahkim Sözleşmesinin Hazırlanması ............................................................. 269
2. Tahkim Sözleşmesinin Şekli ............................................................................... 271
3. Tahkim İradesi .......................................................................................................... 278
4. Tahkim Sözleşmesinin Etkisi ve Tahkim İtirazı ........................................ 290
5. Tahkim İlk İtirazı ..................................................................................................... 292
6. Tahkim İtirazında Vekalet Ücreti ..................................................................... 304
7. Tahkim Şartının Asıl Sözleşmeden Bağımsızlığı ....................................... 305
8. Hakem Veya Hakem Kurulunun Kendi Yetkisi Hakkında Karar
Vermesi......................................................................................................................... 311
9. Tahkim Sözleşmesinin Üçüncü Kişilere Teşmili........................................ 315
16 İçindekiler
§ 4. TAHKİMDE GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA TEDBİRLERİ.....................................331
A. GENEL OLARAK GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA TEDBİRLERİ ..............................331
B. MAHKEME TARAFINDAN GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA TEDBİRİ
VERİLMESİ............................................................................................................................332
1. Milletlerarası Tahkimde ........................................................................................332
2. Milli Tahkimde...........................................................................................................333
C. HAKEM TARAFINDAN GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA TEDBİRİ
VERİLMESİ............................................................................................................................337
1. Milletlerarası Tahkimde ........................................................................................338
2. Milli Tahkimde...........................................................................................................340
D. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ...........................343
1. Tahkim Yargılamasında İhtiyati haciz Kararı..............................................343
2. Tahkim Yargılamasında İhtiyati Tedbir Kararı...........................................345
3. İhtiyati Haciz Kararına İtiraz...............................................................................346
§ 5. HAKEM SÖZLEŞMESİ VE HAKEMLER.................................................................349
A. GENEL OLARAK..................................................................................................................349
B. HAKEM SÖZLEŞMESİ.......................................................................................................350
C. HAKEM SAYISI ....................................................................................................................351
D. HAKEMLERİN SEÇİMİ .....................................................................................................353
1. Hakem Seçilebilecek Kişiler.................................................................................353
2. Hakem ve Hakem Seçim Usulünün Taraflarca Belirlenmesi ................353
3. Taraflarca Aksi Kararlaştırılmadığı Takdirde Hakem Seçimi ve
Usulü...............................................................................................................................355
4. Hakemlerin Seçim Usulünün Taraflarca Karalaştırılmasına
Rağmen Buna Uyulmaması ..................................................................................356
E. HAKEMLERİN TARAFSIZLIĞI VE BAĞIMSIZLIĞI................................................356
F. HAKEMİN REDDİ ...............................................................................................................358
G. HAKEMİN GÖREVİNİ YERİNE GETİREMEMESİ...................................................361
H. YENİ HAKEM SEÇİMİ .......................................................................................................362
I. HAKEMLERİN SORUMLULUĞU...................................................................................364
J. HAKEMLERİN KENDİ YETKİLERİ HAKKINDA KARAR VERMESİ ...............366
K. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ...........................367
1. Hakemin İsmen Belirlenmiş Olması.................................................................367
2. Hakem Seçiminde Sözleşmenin Geçerliliğinin Değerlendirilmesi...........369
3. Hakem Seçiminde Tarafların Anlaşması veya Kanuna Uyulmaması ......370
4. Taraflardan Birisinin Süresinde Hakem Seçim Hakkını
Kullanmaması.............................................................................................................371
İçindekiler 17
5. Hakem Seçimine İlişkin Kararlara Karşı Kanun Yolu.............................. 375
6. Hakem Heyetinin Kurul Halinde Karar Vermesi ....................................... 376
7. Hakemin Reddi Davası .......................................................................................... 379
8. Hakemin Reddi Sebebinin İleri Sürülmesi ................................................... 380
§ 6. TAHKİMDE YARGILAMA USULÜ..........................................................................383
A. TAHKİM YARGILAMASINDA UYGULANACAK USUL KURALLARI.............. 383
1. Usul Kurallarının Taraflarca Doğrudan Belirlenmesi............................. 383
2. Usul Kurallarının Taraflarca Atıf Yapılarak Belirlenmesi ..................... 384
3. Usul Kurallarının Hakemlerce Belirlenmesi................................................ 385
B. TAHKİMDE YARGILAMAYA HÂKİM OLAN İLKELER ....................................... 386
1. Tarafların Eşitliği İlkesi......................................................................................... 387
2. Hukuki Dinlenilme Hakkı..................................................................................... 388
3. Tasarruf İlkesi ........................................................................................................... 388
4. Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü........................... 389
5. Resen Araştırma ve Taraflarca Getirilme İlkesi......................................... 390
6. Aleniyet İlkesi............................................................................................................ 391
7. Davayı Aydınlatma Ödevi..................................................................................... 391
8. Sözlülük-Yazılılık İlkesi......................................................................................... 392
9. Usul Ekonomisi İlkesi............................................................................................. 392
10. Yargılamanın Sevk ve İdaresi............................................................................. 393
11. Doğrudanlık İlkesi ................................................................................................... 393
12. Taleple Bağlılık İlkesi............................................................................................. 393
13. Hukukun Uygulanması.......................................................................................... 394
C. TAHKİM YERİ ..................................................................................................................... 394
1. Genel Olarak............................................................................................................... 394
2. Tahkim Yerinin Belirlenmesi ............................................................................. 395
a. Taraflarca Belirlenmesi................................................................................ 395
b. Taraflarca Seçilen Bir Tahkim Kurumunca Belirlenmesi............. 396
c. Hakem veya Hakem Kurulunca Belirlenmesi .................................... 396
3. Hakemlerin Tahkim Yeri Dışında Toplanması........................................... 397
D. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI........................... 399
1. Tahkim Yargılamasında Usul Kurallarına Uyulmaması......................... 399
2. Tarafların Eşitliği ve Hukuki Dinlenilme Hakkının İhlali ...................... 399
3. Dürüst Davranma/ Çelişkili Davranış Yasağı ............................................. 401
4. Hukukun Uygulanması/Yargılamanın Sevk Ve İdaresi.......................... 403
5. Usul Ekonomisi ilkesi............................................................................................. 404
18 İçindekiler
§ 7. TAHKİMDE DAVANIN AÇILMASI.........................................................................407
A. DAVANIN AÇILMA ZAMANI..........................................................................................407
B. DAVANIN TAKİBİ...............................................................................................................409
C. TAHKİM SÜRESİ.................................................................................................................410
1. Genel Olarak................................................................................................................410
2. Tahkim Süresinin Belinlenmesi.........................................................................412
a. Taraflarca Belirlenmesi ................................................................................412
b. Kanunen Belirlenen Süre .............................................................................412
3. Tahkim Süresinin Başlangıcının Belirlenmesi ............................................413
a. Taraflarca Belirlenmesi ................................................................................413
b. Taraflarca Belirlenmemiş Olması.............................................................413
4. Tahkim Süresinin Uzatılması ..............................................................................414
a. Tarafların Anlaşması İle ...............................................................................414
b. Mahkeme Kararı İle ........................................................................................416
5. Hakem Kararının Süresinde Verilmemesi.....................................................418
D. TAHKİMDE YARGILAMA DİLİ......................................................................................420
E. DAVA DİLEKÇESİ ...............................................................................................................424
F. CEVAP DİLEKÇESİ.............................................................................................................426
G. İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ VEYA DEĞİŞTİRİLMESİ ........428
H. GÖREV BELGESİ.................................................................................................................430
1. Görev Belgesi Kavramı ve Hukukumuzdaki Yeri .......................................430
2. Görev Belgesinin Hazırlanması..........................................................................433
3. Görev Belgesinin İçeriği.........................................................................................434
a. Taraflara İlişkin Bilgiler................................................................................435
b. Uyuşmazlığa İlişkin Bilgiler ........................................................................435
c. Hakemlere İlişkin Bilgiler ............................................................................436
d. Tahkimin İşleyişi İle İlgili Bilgiler ............................................................436
e. Hakemlerin Dostane Aracılık Yapma Yetkisi ......................................438
4. Görev Belgesinin İmzalanması ...........................................................................440
5. Görev Belgesinin Hukuki Sonuçları..................................................................441
a. Görev Belgesi Düzenlenmemesinin Hukuki Sonuçları ...................441
b. Görev Belgesi Düzenlenmesinin Hukuki Sonuçları..........................443
I. DURUŞMA YAPILMASI VEYA DOSYA ÜZERİNDEN İNCELEME....................445
J. TARAFLARDAN BİRİNİN YARGILAMAYA KATILMAMASI .............................452
K. DELİLLERİN TOPLANMASI...........................................................................................455
L. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ VE KEŞİF ..............................................................................459
1. Bilirkişi İncelemesi ..................................................................................................459
2. Keşif Yapılması...........................................................................................................464
İçindekiler 19
M. UYUŞMAZLIĞIN ESASINA UYGULANACAK HUKUK.......................................... 466
1. Genel Olarak............................................................................................................... 466
2. Taraflarca Esasa Uygulanacak Hukukun Seçilmesi.................................. 467
3. Ticari Örf ve Adetler İle Ticari Teamüller .................................................... 472
4. Taraflarca Esasa Uygulanacak Hukukun Seçilmemesi ........................... 473
5. Hakemlerin Hakkaniyet ve Nesafet Kurallarına Göre Karar
Vermesi......................................................................................................................... 475
6. Hakemlerin Dostane Aracı Olarak Karar Vermeleri ................................ 476
N. BÖLÜMDE YER ALAN KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ........ 478
1. Tahkim Süresi............................................................................................................ 478
2. Tahkim Süresinin Uzatılması ............................................................................. 480
3. Görev Belgesi ............................................................................................................. 482
4. İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi .......................... 488
5. Taraflardan Birisinin Yargılamaya Katılmaması....................................... 491
6. Bilirkişi İncelemesi ve Keşif................................................................................ 492
§ 8. TAHKİM YARGILAMASINDA ÖZEL DURUMLAR..............................................497
A. ÖN SORUN............................................................................................................................ 497
1. Genel Olarak Ön Sorun .......................................................................................... 497
2. Tahkimde Ön Sorun................................................................................................ 497
B. BEKLETİCİ SORUN(MESELE)...................................................................................... 499
1. Genel Olarak Bekletici Sorun.............................................................................. 499
2. Tahkimde Bekletici Sorun.................................................................................... 500
C. DAVANIN İHBARI ............................................................................................................. 501
1. Genel Olarak Davanın İhbarı .............................................................................. 501
2. Tahkimde Davanın İhbarı .................................................................................... 501
D. DAVAYA MÜDAHALE...................................................................................................... 504
1. Feri Müdahale............................................................................................................ 504
a. Genel Olarak Feri Müdahale....................................................................... 504
b. Tahkimde Feri Müdahale ............................................................................ 505
2. Asli Müdahale ............................................................................................................ 506
a. Genel Olarak Asli Müdahale ....................................................................... 506
b. Tahkimde Asli müdahale............................................................................. 507
E. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ VE AYRILMASI................................................. 507
1. Davaların Birleşmesi.............................................................................................. 507
a. Genel olarak Davaların Birleştirilmesi.................................................. 507
b. Tahkimde Davaların Birleştirilmesi....................................................... 508
20 İçindekiler
2. Davaların Ayrılması.................................................................................................512
a. Genel Olarak Davaların Ayrılması............................................................512
b. Tahkimde Davaların Ayrılması..................................................................513
F. DAVA ARKADAŞLIĞI ........................................................................................................515
1. Genel Olarak Dava Arkadaşlığı...........................................................................515
2. İhtiyari Dava Arkadaşlığı ......................................................................................516
a. Genel Olarak.......................................................................................................516
b. Tahkimde İhtiyari Dava Arkadaşlığı .......................................................517
3. Zorunlu(Mecburi) Dava Arkadaşlığı................................................................518
a. Genel Olarak.......................................................................................................518
b. Tahkimde Zorunlu Dava Arkadaşlığı......................................................519
G. KARŞI DAVA.........................................................................................................................521
1. Genel olarak Karşı Dava.........................................................................................521
2. Tahkimde Karşı Dava..............................................................................................522
H. ISLAH.......................................................................................................................................528
1. Genel Olarak Islah ....................................................................................................528
2. Tahkimde Islah ..........................................................................................................530
a. Milletlerarası Tahkimde Islah....................................................................531
b. Milli Tahkimde Islah.......................................................................................533
I. ADLİ YARDIM ......................................................................................................................534
1. Genel Olarak Adli Yardım......................................................................................534
2. Tahkimde Adli Yardım ...........................................................................................535
J. ADLİ TATİL...........................................................................................................................537
1. Genel Olarak Adli Tatil ...........................................................................................537
2. Tahkimde Adli Tatil .................................................................................................538
K. TARAFLARIN İSTİCVABI................................................................................................539
1. Genel Olarak İsticvap ..............................................................................................539
2. Tahkimde İsticvap....................................................................................................540
a. Milletlerarası Tahkimde İsticvap..............................................................540
b. Milli Tahkimde İsticvap ................................................................................541
L. TARAFLARIN DİNLENMESİ..........................................................................................542
1. Genel Olarak Tarafların Dinlenmesi ................................................................542
2. Tahkimde Tarafların Dinlenmesi ......................................................................543
a. Milletlerarası Tahkimde Tarafların Dinlenmesi................................543
3. Milli Tahkimde Tarafların Dinlenmesi............................................................544
M. DAVA DOSYASININ İŞLEMDEN KALDIRILMASI .................................................545
1. Genel Olarak Dava Dosyasının İşlemden Kaldırılması ............................545
2. Tahkimde Dava Dosyasının İşlemden Kaldırılması..................................545
İçindekiler 21
N. ESKİ HALE GETİRME(HALİ SABIKA İCRA)........................................................... 546
1. Genel Olarak Eski Hale Getirme ........................................................................ 546
2. Tahkimde Eski Hale Getirme.............................................................................. 547
a. Milletlerarası Tahkimde Eski Hale Getirme........................................ 547
b. Milli Tahkimde Eski Hale Getirme .......................................................... 549
3. Hakem Kararına Karşı Kanun Yollarında Eski Hale Getirme............... 550
O. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI........................... 551
1. Tahkimde Dava Arkadaşlığı................................................................................ 551
2. Tahkimde Davaların Ayrılması ve Birleştirilmesi .................................... 556
3. Dosyanın İşlemden Kaldırılması ve Davanın Açılmamış
Sayılması...................................................................................................................... 559
4. Tahkimde Bekletici Mesele ................................................................................. 560
5. Tahkimde Islah, İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ............................ 561
§ 9. TAHKİMDE DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ VE TAHKİM
YARGILAMASININ HAKEM KARARI DIŞINDA SONA ERME HALLERİ.......565
A. TAHKİMDE DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ .................................... 565
1. Genel Olarak............................................................................................................... 565
2. Davadan Feragat ...................................................................................................... 566
a. Genel Olarak ...................................................................................................... 566
b. Tahkimde Davadan Feragat ....................................................................... 567
aa. Milli Tahkimde Davadan Feragat .................................................. 567
bb. Milletlerarası Tahkimde Davadan Feragat ............................... 569
3. Davayı Kabul .............................................................................................................. 569
a. Genel Olarak ...................................................................................................... 569
b. Milli Tahkimde Davanın Kabulü............................................................... 570
c. Milletlerarası Tahkimde Davanın Kabulü............................................ 571
4. Sulh................................................................................................................................. 571
a. Genel Olarak ...................................................................................................... 571
b. Milletlerarası Tahkimde Sulh.................................................................... 573
c. Milli Tahkimde Sulh....................................................................................... 575
B. TAHKİMDE HAKEM KARARI DIŞINDA YARGILAMANIN SONA
ERME HALLERİ.................................................................................................................. 578
1. Genel Olarak............................................................................................................... 578
2. Davanın Geri Alınması........................................................................................... 578
3. Tarafların Anlaşması.............................................................................................. 580
4. Yargılamanın Sürdürülmesinin Gereksiz Veya İmkansız Olması ...... 581
22 İçindekiler
5. Tahkim Süresinin Uzatılmasına İlişkin Talebin Reddi ............................583
6. Taraflarca Kararlaştırılmış Olmasına Rağmen Hakem
Kurulunun Oybirliği İle Karar Ver(e)memesi..............................................584
7. Tahkim Giderleri İçin Avans Yatırılmaması .................................................584
8. Taraf Olma Niteliğinin Kaybı...............................................................................586
E. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ...........................589
1. Davadan Feragat .......................................................................................................589
2. Sulh..................................................................................................................................590
3. Hakem Kurulunun Oybirliğiyle Karar Vermemesi veya İsmen
Belirlenen Hakemin Görevini Yapmasına Engel Çıkması.......................592
4. Tahkim Giderleri İçin Avans Yatırılmaması .................................................593
§ 10. HAKEM KARARI .......................................................................................................595
A. GENEL OLARAK..................................................................................................................595
B. HAKEM KARARI TÜRLERİ.............................................................................................596
1. Nihai Hakem Kararı .................................................................................................596
2. Kısmi Hakem Kararı ................................................................................................596
3. Geçici Hakem Kararı................................................................................................598
4. Ek (Tamamlayıcı) Hakem Kararı.......................................................................598
C. HAKEM KARARININ ŞEKLİ ...........................................................................................599
D. HAKEM KARARININ İÇERİĞİ .......................................................................................600
1. Kararı Veren Hakem veya Hakem Kurulu Üyelerinin Ad ve
Soyadları.......................................................................................................................600
2. Tarafların ve Varsa Temsilcileri ile Vekillerinin Ad ve
Soyadları, Unvan ve Adresleri.............................................................................600
3. Kararın Dayandığı Hukuki Sebepler ile Gerekçesi ....................................601
4. Açık ve Kesin Bir Biçimde Taraflara Yüklenen Hak ve Borçlar
İle Yargılama Giderleri ...........................................................................................603
5. Karara Karşı İptal Davası Açılabileceği ve Süresi ......................................604
6. Tahkim Yeri.................................................................................................................605
7. Kararın Tarihi.............................................................................................................606
8. Kararı Veren Hakem veya Hakem Kurulu Üyelerinin Tamamı
veya Çoğunluğunun İmzaları ..............................................................................606
9. Hakem Kararına Varsa Karşı Oy Yazısının Eklenmesi.............................608
E. HAKEM KARARININ NE ŞEKİLDE VERİLECEĞİ ..................................................609
F. HAKEM KARARININ TARAFLARA BİLDİRİLMESİ .............................................613
1. Milletlerarası Tahkimde ........................................................................................613
2. Milli Tahkimde...........................................................................................................614
İçindekiler 23
G. HAKEM KARARININ MAHKEMEYE TEVDİİ VE SAKLANMASI..................... 616
1. Milli Tahkimde .......................................................................................................... 616
2. Milletlerarası Tahkimde ....................................................................................... 617
H. HAKEM KARARININ TASHİHİ, TAVZİHİ VE TAMAMLANMASI................... 617
1. Hakem Kararının Tashihi(Düzeltilmesi)....................................................... 617
2. Hakem Kararının Tavzihi(Yorumlanması) .................................................. 619
3. Hakem Kararının Tamamlanması .................................................................... 621
I. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI........................... 623
1. Hakem Kararının Şekli .......................................................................................... 623
2. Hakem Kararının Saklanması............................................................................. 623
3. Hakem Kararının Tavzihi ve Tashihi .............................................................. 624
§ 11. HAKEM KARARINA KARŞI KANUN YOLLARI...................................................629
A. GENEL OLARAK................................................................................................................. 629
B. İPTAL DAVASI .................................................................................................................... 632
1. İptal Davasının Konusu......................................................................................... 632
2. İptal Davasının Açılma Süresi ............................................................................ 634
3. İptal Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme .............................................. 635
a. Milli Tahkimde ................................................................................................. 635
b. Milletlerarası Tahkimde .............................................................................. 636
4. İptal Davası Harç ve Giderleri ............................................................................ 637
5. İptal Davasının Hakem Kararının İcrasına Etkisi...................................... 639
a. Milletlerarası Tahkimde .............................................................................. 639
b. Milli Tahkimde ................................................................................................. 640
6. İptal Davası Açma Hakkından Feragat........................................................... 641
a. Milletlerarası Tahkimde .............................................................................. 641
aa. Genel Olarak............................................................................................ 641
bb. İptal Davası Açma Hakkından Feragatin Koşulları,
Şekli ve Zamanı...................................................................................... 643
cc. Yerleşim Yerleri Veya Olağan Oturma Yerleri Türkiye
Dışında Bulunan Taraflar Arasında Yapılması........................ 644
b. Milli Tahkimde ................................................................................................. 645
7. İptal Nedenleri .......................................................................................................... 646
a. Tahkim Sözleşmesinin Taraflarından Birisinin Ehliyetsiz
ya da Tahkim Sözleşmesinin Geçersiz Olması................................... 648
aa. Tahkim Sözleşmesinin Taraflarından Birisinin
Ehliyetsiz Olması................................................................................... 648
bb. Geçerli Bir Tahkim Anlaşmasının Bulunmaması ................... 651
24 İçindekiler
b. Hakem Seçiminin Tarafların Anlaşmasına veya Kanuna
Aykırı Olması .....................................................................................................653
c. Kararın Tahkim Süresi İçinde Verilmemesi ........................................656
d. Hakem veya Hakem Kurulunun Hukuka Aykırı Olarak
Yetkili veya Yetkisiz Olduğuna Karar Vermesi...................................659
e. Hakem veya Hakem Kurulunun, Tahkim Sözleşmesi Dışında
Kalan Bir Konuda Karar Vermesi veya Talebin Tamamı
Hakkında Karar Vermemesi ya da Yetkisini Aşması .......................661
aa. Hakem veya Hakem Kurulunun Tahkim Sözleşmesi
Dışında Kalan Bir Konuda Karar Vermesi..................................661
bb. Hakem veya Hakem Kurulunun Talebin Tamamı
Hakkında Karar Vermemesi .............................................................663
cc. Hakem veya Hakem Kurulunun Yetkisini Aşması..................665
f. Tahkim yargılamasının, Usul Açısından Sözleşmede veya
Bu Yönde Bir Sözleşme Bulunmaması Hâlinde, Bu Kısımda
Yer Alan Hükümlere Uygun Olarak Yürütülmemesi ve Bu
Durumun Kararın Esasına Etkili Olması ...............................................667
aa. Tahkim Yargılamasının Usul Hükümlerine Aykırı
Olarak Yürütülmesi ..............................................................................669
bb. Usule Aykırılığın Kararın Esasına Etkili Olması ......................671
g. Tarafların Eşitliği ve Hukuki Dinlenilme Hakkına Riayet
Edilmemesi .........................................................................................................673
h. Hakem veya Hakem Kurulu Kararına Konu Uyuşmazlığın
Türk Hukukuna Göre Tahkime Elverişli Olmaması .........................678
ı. Hakem Kararının Kamu Düzenine Aykırı Olması .............................685
8. İptal Talebinin İncelenmesi .................................................................................692
C. TEMYİZ...................................................................................................................................696
D. İPTAL DAVASININ KABULÜ VE REDDİNİN SONUÇLARI ................................698
1. İptal Davasının Kabulü...........................................................................................698
a. Tahkim Sürecinin Devam Etmesi .............................................................699
b. Uyuşmazlığın Devlet Mahkemesinde Görülmesi...............................700
2. İptal Davasının Reddi..............................................................................................700
E. YARGILAMANIN İADESİ.................................................................................................701
1. Genel Olarak................................................................................................................701
2. Yargılamanın İadesi Sebepleri............................................................................704
a. Davaya bakması yasak olan yahut hakkındaki ret talebi,
merciince kesin olarak kabul edilen hâkimin/hakemin
karar vermiş veya karara katılmış bulunması(HMK
m.375/1-b) .........................................................................................................704
b. Vekil veya temsilci olmayan kimselerin huzuruyla davanın
görülmüş ve karara bağlanmış olması(HMK m.375/1-c) .............705
İçindekiler 25
c. İfadesi karara esas alınan tanığın, karardan sonra yalan
tanıklık yaptığının sabit olması(HMK m.375/1-e) .......................... 705
d. Bilirkişi veya tercümanın, hükme esas alınan husus
hakkında kasten gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunun
sabit olması(HMK m.375/1-f)................................................................... 706
e. Lehine karar verilen tarafın, karara esas alınan yemini
yalan yere ettiğinin, ikrar veya yazılı delille sabit olması
(HMK m.375/1-g) ........................................................................................... 707
f. Lehine karar verilen tarafın, karara tesir eden hileli bir
davranışta bulunmuş olması(HMK m.375/1-h)............................... 707
g. Bir dava sonunda verilen hükmün kesinleşmesinden sonra
tarafları, konusu ve sebebi aynı olan ikinci davada,
öncekine aykırı bir hüküm verilmiş ve bu hükmün de
kesinleşmiş olması(HMK m.375/1-ı) .................................................... 708
h. Kararın, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya
Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlali suretiyle
verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin
kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması veya karar
aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan
başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı
deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi(HMK
m.375/1-i).......................................................................................................... 709
ı. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru sonucunda
mahkemenin bu yönde karar vermesi .................................................. 711
3. Üçüncü Kişilerin Hükmün İptalini Talep Etmesi....................................... 711
4. Görevli ve Yetkili Mahkeme ................................................................................ 713
5. Yargılamanın İadesi Süresi.................................................................................. 714
6. Yargılamanın İadesi Usulü................................................................................... 715
F. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI........................... 718
1. İptal Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme .............................................. 718
2. İptal Davasının Tarafları....................................................................................... 723
3. İptal Davasının Süresi............................................................................................ 725
4. İptal Davasının Konusu ve Esasa ilişkin Denetim Yasağı ...................... 728
5. İptal Davası Harç ve Giderleri ............................................................................ 735
6. İptal Davası Açma Hakkından Feragat........................................................... 737
7. Tahkim sözleşmesi Taraflarından Birisinin Ehliyetsiz yada
Tahkim Sözleşmesinin Geçersiz Olması........................................................ 740
8. Hakem Seçiminin Tarafların Anlaşmasına ve Kanuna Aykırı
Olması ........................................................................................................................... 759
9. Hakem Kararının Tahkim Süresi İçerisinde Verilmemesi .................... 762
10. Hakem veya Hakem Kurulunun Hukuka Aykırı Olarak Yetkili
veya Yetkisiz Olduğuna Karar Vermesi ......................................................... 765
26 İçindekiler
11. Hakem veya Hakem Kurulunun Tahkim Sözleşmesi Dışında
Kalan Bir Konuda Karar Vermesi veya Talebin Tamamı
Hakkında Karar Vermemesi Ya da Yetkisini Aşması................................767
12. Tahkim Yargılamasının Usul Hükümlerine Aykırı Olarak
Yürütülmesi ve Bu Durumun Kararın Esasına Etkili Olması ................775
13. Tarafların Eşitliği ve Hukuki Dinlenilme Hakkının İhlali.......................786
14. Hakem veya Hakem Kurulu Kararına Konu Uyuşmazlığın
Tahkime Elverişli Olmaması................................................................................791
15. Hakem Kararının Kamu Düzenine Aykırı Olması ......................................803
16. Hakem Kararının Kısmen İptali .........................................................................829
17. Tahkimde Karar Düzeltme Kanun Yolu..........................................................832
18. Tahkimde Hakemlerin Bozmaya Karşı Direnmeleri ................................833
19. İptal Davası Sonucunda Kesin Olarak Verilen Kararlar..........................839
20. Tahkimde Yargılamanın İadesi ..........................................................................841
§ 12. TAHKİMDE YARGILAMA GİDERLERİ.................................................................845
A. GENEL OLARAK..................................................................................................................845
B. YARGILAMA GİDERLERİNİN KAPSAMI...................................................................846
1. Hakemlerin ve Hakemlerce Belirlenen Hakem Sekreterliği
Ücreti..............................................................................................................................846
2. Hakemlerin Seyahat Giderleri ve Yaptıkları Diğer Masraflar ..............850
3. Hakem Veya Hakem Kurulu Tarafından Atanan Bilirkişilere ve
Yardımına Başvurulan Diğer Kişilere Ödenen Ücretler ve Keşif
Giderleri ........................................................................................................................851
4. Hakem veya Hakem Kurulunun Onayladığı Ölçüde Tanıkların
Seyahat Giderleri ve Yaptıkları Diğer Masraflar ........................................852
5. Hakem veya Hakem Kurulunun, Davayı Kazanan Tarafın Varsa
Vekili İçin Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine Göre Takdir Ettiği
Vekâlet Ücreti .............................................................................................................852
6. Mahkemelere Yapılacak Başvurulardan Alınan Yargı Harçları...........853
7. Tahkim Yargılamasına İlişkin Tebligat Giderleri.......................................854
C. TAHKİM GİDERLERİ İÇİN AVANS YATIRILMASI................................................854
D. TAHKİM GİDERLERİNDEN SORUMLULUK............................................................856
E. HAKEM KARARINDA TAHKİM GİDERLERİNİN GÖSTERİLMESİ.................856
F. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI ...........................858
1. Hakem Ücretinin Tayini.........................................................................................858
2. Yargılama Giderlerinden Sorumluluk .............................................................862
İçindekiler 27
§ 13. HAKEM KARARININ İCRASI..................................................................................867
A. GENEL OLARAK................................................................................................................. 867
B. MİLLETLERARASI TAHKİMDE VERİLEN HAKEM KARARININ İCRASI ........ 867
1. Hakem Kararına Karşı Süresinde iptal Davası Açılmamış Olması ....... 868
2. Hakem Kararına Karşı Süresinde iptal Davası Açılmış Olması........... 869
C. MİLLİ TAHKİMDE VERİLEN HAKEM KARARININ İCRASI............................. 870
1. İptal Davası Açılmasının Hakem Kararının İcrasına Etkisi .................. 870
2. İptal Davası Sonunda Verilen Karara Karşı Temyiz Yoluna
Başvurulmasının Kararın İcrasına Etkisi...................................................... 870
3. İptal Kararı Verilmesinin Hakem kararının İcrasına Etkisi.................. 873
D. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI........................... 874
1. Milletlerarası Tahkimde Verilen Hakem Kararının İcrası..................... 874
2. Milli Tahkimde Verilen Hakem Kararının İcrası ....................................... 877
3. Hakem Kararının infazı......................................................................................... 878
§ 14. YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ.......................885
A. YABANCI HAKEM KARARI, TANIMA VE TENFİZ KAVRAMLARI,
UYGULANACAK HUKUK ................................................................................................ 885
1. Yabancı Hakem Kararı........................................................................................... 885
2. Yabancı Hakem Kararının Tanınması ve Tenfizi Kavramları.............. 887
3. Yabancı Hakem kararlarının Tanınması Ve Tenfizinde
Uygulanacak Kurallar ............................................................................................ 889
B. NEW YORK SÖZLEŞMESİNE GÖRE YABANCI HAKEM
KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ ............................................................ 890
1. New York Sözleşmesinin Uygulama Alanı.................................................... 890
a. Hakem Kararının Tanıma Ve Tenfiz Ülkesinden Başka Bir
Ülkede Verilmiş Olması................................................................................ 892
b. Tanınması Ve Tenfizi İstenen Devlette Milli Sayılmayan
Hakem Kararları.............................................................................................. 893
c. Karşılıklılık (Mütekabiliyet) Kaydı ......................................................... 895
d. Ticari Uyuşmazlıklar Kaydı ........................................................................ 896
2. Tanıma ve Tenfiz Usulü ........................................................................................ 898
a. Genel Olarak ...................................................................................................... 898
b. Görevli ve Yetkili Mahkeme ....................................................................... 899
c. Tenfiz Talebinde Bulunabilecek Kişiler................................................ 901
d. Mahkemeye Sunulacak Belgeler .............................................................. 902
aa. Hakem kararının usulüne göre tasdik edilmiş aslını
veya aslına uygunluğunu gösteren şartları içeren bir
suretini (madde IV/1-a) .................................................................... 902
28 İçindekiler
bb. Kararın dayandığı tahkim anlaşmasının aslını veya
aslına uygunluğu usulüne uygun olarak tasdik edilmiş
suretini (madde IV/1-b).....................................................................902
e. Tanıma ve Tenfiz Davasında Harç ...........................................................904
f. Tenfiz Davasında Yargılama Usulü..........................................................906
g. Tenfiz Davasının Sonuçları..........................................................................909
3. Tenfiz Engelleri..........................................................................................................912
a. Tenfiz Mahkemesinin Re’sen Dikkate Alacağı Red Sebepleri ........912
aa. Uyuşmazlığın Tahkime Elverişli Olmaması...............................912
bb. Hakem Kararının Kamu Düzenine Aykırı Olması ...................915
b. Davalı Tarafından Varlığı İddia Ve İspat Olunacak Red
Sebepleri ..............................................................................................................921
aa. Tahkim Anlaşmasının Geçersizliği Veya Tarafların
Ehliyetsizliği.............................................................................................922
bb. Hukuki Dinlenilme Hakkının İhlali................................................926
cc. Tahkim Sözleşmesi Dışında Karar Verilmiş Olması ..............930
dd. Tahkim Usulüne Uygulanan Kurallara Aykırılık .....................934
ee. Hakem Kararının Bağlayıcı Nitelik Kazanmamış Veya
Kesinleşmemiş Olması ........................................................................939
4. İkili veya Çok Taraflı Sözleşmelerin Bulunması Halinde Tanıma
ve Tenfiz........................................................................................................................944
C. MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDAKİ
KANUN UYARINCA YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI
VE TENFİZİ ...........................................................................................................................945
1. MÖHÜK’ün Uygulama Alanı.................................................................................945
2. Türkiye’de Tanınması ve Tenfizi İstenebilecek Yabancı Hakem
Kararları........................................................................................................................948
3. Tanıma ve Tenfiz Usulü .........................................................................................949
a. Görevli ve Yetkili Mahkeme ........................................................................950
b. Mahkemeye Sunulacak Belgeler ...............................................................951
c. Tanıma ve Tenfiz Davasında Harç ...........................................................952
d. Uygulanacak Muhakeme Usulü .................................................................952
e. Tenfiz Davasının Sonuçları..........................................................................954
4. Tenfiz Engelleri..........................................................................................................955
a. Mahkemece Re’sen Dikkate Alınması Gereken Tenfiz
Engelleri ...............................................................................................................955
aa. Uyuşmazlığın Tahkime Elverişli Olmaması...............................956
bb. Hakem Kararının Genel Ahlaka Ve Kamu Düzenine
Aykırı Olması ...........................................................................................958
cc. Tahkim Sözleşmesinin Bulunmaması ..........................................961
İçindekiler 29
b. Aleyhine Tenfiz Talebinde Bulunulan Tarafça Varlığı İddia
ve İspat Olunacak Tenfiz Engelleri ......................................................... 962
aa. Taraflardan birisinin hakemler önünde usulüne göre
temsil edilmemiş ve yapılan işlemleri sonradan açıkça
kabul etmemiş olması......................................................................... 963
bb. Hakkında hakem kararının tenfizi istenen tarafın, hakem
seçiminden usulen haberdar edilmemiş yahut iddia
ve savunma imkânından yoksun bırakılmış olması ............. 964
cc. Tahkim sözleşmesi veya şartının taraflarca tâbi kılınan
kanuna, bu konuda bir anlaşma yoksa hakem hükmünün
verildiği ülke hukukuna göre hükümsüz olması.................... 966
dd. Hakemlerin seçimi veya hakemlerin uyguladıkları
usulün, tarafların anlaşmasına, böyle bir anlaşma yok
ise hakem hükmünün verildiği ülke hukukuna aykırı
olması......................................................................................................... 968
ee. Tahkim sözleşmesi dışında kalan bir konuda veya
tahkim sözleşmesinin sınırlarını aşan bir konuda
karar verilmiş olması.......................................................................... 969
ff. Hakem kararının kesinleşmemiş yahut icra kabiliyeti
veya bağlayıcılık kazanmamış veyahut da iptal
edilmiş olması ........................................................................................ 970
D. BÖLÜMDEKİ KONULARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI........................... 972
1. Tenfize Konu Hakem Kararının Kesinleşmiş/Bağlayıcı Olması ......... 972
2. Tenfiz Davasında Taraf Sıfatı ............................................................................. 981
3. Tenfiz Davasında Sunulması Gereken Belgeler ......................................... 985
4. Tenfizde Yetkili ve Görevli Mahkeme............................................................. 988
5. Hukuki Dinlenilme Hakkının İhlali .................................................................. 995
6. Kamu Düzenine Aykırılık ...................................................................................1004
7. Hakem Kararının Tanınması ve Tenfizinde Hukuki Yarar .................1041
8. Yabancı Hakem Kararının Delil Olması ve Derdestlik Durumu........1043
9. Yabancı Hakem Kararının Kesinleşmesi ve İcrası ..................................1050
10. Tenfiz Davasında Harç, Yargılama Giderleri ve Vekâlet Ücreti ........1052
11. Tenfiz Usulü..............................................................................................................1056
12. Hakem Kararının Kısmi Tenfizi.......................................................................1057
13. Kısmi Hakem Kararının Tenfizi.......................................................................1058
14. Tanıma ve Tenfiz Davasında Teminat..........................................................1062
15. Hakem Kararının Geçerli Bir Tahkim Sözleşmesi veya Tahkim
Şartına Dayalı Olarak Verilmiş Olması.........................................................1063
16. Tenfiz Davasında Esasa İlişkin Denetim Yasağı.......................................1070
17. Tenfizde Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri...............................................1075
30 İçindekiler
EKLER................................................................................................................................. 1079
EK I TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASININ TAHKİME İLİŞKİN HÜKMÜ....1079
EK II HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NUN TAHKİME İLİŞKİN
HÜKÜMLERİ(ONBİRİNCİ KISIM) ..............................................................................1080
EK III MİLLETLERARASI TAHKİM KANUNU.....................................................................1090
EK IV İSTANBUL TAHKİM MERKEZİ KANUNU ................................................................1103
EK V MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA
KANUN’UN HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİNE
İLİŞKİN HÜKÜMLERİ ......................................................................................................1108
EK VI KAMU HİZMETLERİ İLE İLGİLİ İMTİYAZ ŞARTLAŞMA VE
SÖZLEŞMELERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARDA TAHKİM
YOLUNA BAŞVURULMASI HALİNDE UYULMASI GEREKEN İLKELERE
DAİR KANUN.......................................................................................................................1111
EK VII DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU ...................................................1113
EK VIII İKTİSADİ MÜESSESELERDE MECBURİ TÜRKÇE KULLANILMASI
HAKKINDA KANUN..........................................................................................................1116
EK IX HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU HAKEM ÜCRET TARİFESİ...................1117
EK X MİLLETLERARASI TAHKİM ÜCRET TARİFESİ HAKKINDA TEBLİĞ ..........1119
EK XI YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE İCRASI
HAKKINDAKİ NEW YORK SÖZLEŞMESİ ................................................................1121
EK XII MİLLETLERARASI TİCARİ HAKEMLİĞE İLİŞKİN CENEVRE
(AVRUPA) SÖZLEŞMESİ ................................................................................................1126
EK XIII DEVLETLER VE DİĞER DEVLETLERİN VATANDAŞLARI ARASINDAKİ
YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMLENMESİ HAKKINDA
SÖZLEŞME (ICSID ANA SÖZLEŞMESİ).....................................................................1133
EK XIV MİLLETLERARASI ARABULUCULUK UZLAŞMA ANLAŞMALARININ
İCRASINA İLİŞKİN BM(SİNGAPUR) SÖZLEŞMESİ .............................................1146
EK XV İSTANBUL TAHKİM MERKEZİ TAHKİM KURALLARI.......................................1152
EK XVI MİLLETLERARASI TİCARET ODASI(ICC) TAHKİM KURALLARI ...............1167
EK XVII UNCITRAL TAHKİM KURALLARI ..............................................................................1184
EKXVIII ÖRNEK TAHKİM ŞARTI VE SÖZLEŞMELERİ .........................................................1201
KAYNAKÇA........................................................................................................................ 1203
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
