Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu

Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu

Rahmi Can ÖMÜR, Merdan ÇALIŞKAN

2020/07 1. Baskı, 240 Sayfa

ISBN 978-625-708-864-0

Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu; 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda yeniden ele alınmış ve mülga Kanuna göre yapılan pek çok değişiklikle revizyona tabi tutulmuş ve günümüz ticari süreçlerinin kısmen ihtiyacını karşılar bir hal almıştır. Çalışmamızın iki boyutu olduğunu paylaşmak isteriz. Öncelikle bir rehber mahiyetinde anonim şirketlerin yöneticileri tarafından bu zorunlu organın iyice anlaşılması ve içselleştirilmesi amaçlanmış olup devamında yönetim kurulu üyelerinin vereceği kararlar veyahut eylemleri hakkındaki hukuki süreç irdelenmiştir. Açıkçası çalışmaya bütüncül bir bakışla yaklaşıldığı zaman görüleceği üzere; kitabın asli amacı öncelikle yönetim kurulu üyelerinin sonrasında anonim şirketlerin bütün organlarının kullanabileceği bir rehber yaratmaktır. Bu amacımıza ulaşmak için 10 Haziran 2019’da başlattığımız çalışma nihayet son halini almıştır.

Türk Ticaret Hukukunda da her ne kadar limited şirket kadar sayısı fazla olmasa da mali kapasite açısından anonim şirketlerin birincil derecede önem arzetteği açıktır. Fakat tacirler yine de öncelikle limited şirketleri tercih etmektedir. Tacirlerin bu tercihinin sebebi anonim şirketin hukuki süreçlerinin çok daha yoğun olmasından kaynaklıdır. Bu çalışmamızda anonim şirketlerin yönetim organı olan ve dışa dönük yüzü olan yönetim kurulu organı bu perspektifte incelenmiş olup; okuyanların bütüncül şekilde çözümlemesi hedeflenmiştir.

Ticaret hukuku; ticaret hayatındaki dinamizmle paralel olarak sürekli gelişmekte olan ve en yoğun başvurulan hukuk disiplinidir. Şüphesiz bu çalışmanın önümüzdeki yıllarda yapılacak değişikliklerle güncellenmesi de gerekecektir. Ancak elinizdeki baskıyla farklı birimlerde çalışan ve farklı disiplinlerden gelmiş yöneticilerin ve çalışanların rahatlıkla faydalanabilecekleri bir kitap yarattığımız düşüncesindeyiz.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  7

İÇİNDEKİLER 9

BİRİNCİ BÖLÜM

YÖNETİM KURULU

A ANONİM ŞİRKETLER 17

B ANONİM ŞİRKETLERİN ORGANLARI VE YARDIMCI BİRİMLERİ19

1 Genel Kurul  20

2 Yönetim Kurulu  24

3 Denetim Fonksiyonu  27

4 Komite ve Komisyonlar  29

5 Tasfiye Memurları 30

C YÖNETİM KURULU ORGANININ OLUŞUMU 33

1 Kuruluşta 33

2 Genel Kurul Kararıyla  34

3 Esas Sözleşmeyle Doğrudan 35

4 İmtiyazlarla 35

5 Devletin Ortak Olduğu veya Kamu Hizmeti Gören Şirketlerde  35

6 Bir Üyeliğin Boşalması Halinde 36

7 Bir Üst Kurulun Atamasıyla  37

D YÖNETİM KURULU ÜYESİ OLABİLECEKLER 38

1 Tüzel Kişilerin Üyeliği  38

E GÖREV DAĞILIMI39

F BAĞIMSIZ YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ 40

G YÖNETİM KURULU TOPLANTILARI VE KARARLARI 42

H YÖNETİM KURULU KARAR DEFTERİ44

İ YÖNETİM KURULUNUN YASAKLILIK HALLERİ45

1 Belirli Gündem Maddeleri Hakkında Müzakereye Katılma Yasağı  45

2 Şirketle İşlem Yapma Yasağı 46

3 Şirkete Borçlanma Yasağı 47

4 Rekabet Yasağı  49

10 İçindekiler

J YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HAKLARI 50

1 Mali Hakları 50

2 Bilgi Alma ve İnceleme Hakları 51

a Üyenin Toplantıda Bilgi İsteme Hakkı  51

b Toplantı Dışında Bilgi Alma Hakkı 52

c Görevlilerin Bilgi Verme Yükümlülüğü  53

K ÜYELİĞİN SONA ERMESİ54

L ELEKTRONİK ORTAMDA YÖNETİM KURULU55

1 Esas Sözleşmede Bulunması Zorunlu Hüküm  57

M YÖNETİM KURULUNUN DÜZENLEYECEĞİ FAALİYET RAPORU 57

1 Raporda Bulunması Gereken Asgari Bilgiler  59

İKİNCİ BÖLÜM

YÖNETİM KURULU KARARLARININ HÜKÜMSÜZLÜĞÜ

A GENEL OLARAK HÜKÜMSÜZLÜK63

B YÖNETİM KURULU KARARLARININ BUTLANI 65

1 Eşit İşlem İlkesine Aykırı Kararlar 66

2 Anonim Şirketin Temel Yapısına Uymayan Sermayenin Korunması

İlkesini Gözetmeyen Kararlar 67

3 Pay Sahiplerinin Vazgeçilemez Nitelikteki Haklarını İhlal Eden veya

Kullanılmalarını Kısıtlayan ya da Güçleştiren Kararlar  68

4 Diğer Organların Devredilemez Yetkilerine Giren Kararlar 69

C BUTLANIN TESPİTİ DAVASI69

D YÖNETİM KURULU KARARLARININ İPTALİ 70

1 Türk Ticaret Kanunu’na Göre Yönetim Kurulu Kararlarının İptali  71

2 Sermaye Piyasası Kanunu’na göre Yönetim Kurulu Kararlarının İptali  71

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TİCARET KANUNUNA GÖRE ANONİM ŞİRKETLERDE

YÖNETİM KURULUNUN YETKİLERİ

A YÖNETİM VE TEMSİL YETKİSİ73

B DEVREDİLEMEZ YETKİLER75

1 Üst Yönetim  75

2 Tam Hakimiyet Halinde Hakim Şirket Yönetim Kurulunun Bağlı

Şirkete Talimat Verme Yetkisi 76

3 Organizasyon yapısı  78

4 Finansal Yönetim  82

İçindekiler 11

5 Temsil Yetkisinin Paylaşılacağı Kişileri Belirleme ve Azilleri  83

6 Yönetim Yetkisi Verilenlerin Üst Gözetimi  84

7 Defterler, Raporlar ve Genel Kurula Sunum  85

a Defterler  85

b Yıllık Faaliyet Raporu  86

c Kurumsal Yönetim Açıklaması  87

d Genel Kurul Toplantılarının Hazırlanması 87

8 Borca Batıklıkta Bildirim 88

9 Geçici Üye Seçmek  91

10 Komite ve Komisyonlar Kurmak 92

a Risk Komitesi  94

b Denetim Komitesi 94

c Aday Gösterme Komitesi 96

d Ücret Komitesi 96

e Kurumsal Yönetim Komitesi  96

11 Önemli Nitelikteki İşlemlerde Bilirkişi Atanması Talebinde Bulunma

Yetkisi 97

12 Ciddi Bir Kayıptan Kaçınmak Maksadıyla Şirketin Kendi Paylarını

İktisabı 97

13 Özel Kurul Kararı Aleyhine İptal Davası Açmak  98

14 Kayıtlı Sermaye Sisteminde Sermayeyi Artırmak  99

C PAYLAŞIMLI YETKİLER 100

1 Şirketin Feshine Karar Verilmesi İçin Mahkemeye Başvurma Yetkisi 100

2 Yönetim Kurulunun Görev Dağılımı  100

3 Denetçinin Değiştirilmesini İsteme Hakkı  101

4 Denetçi ile Görüş Aykırılıklarının Sonuçlandırılması 101

5 Genel Kurulu Toplantıya Çağırmak  101

6 Ortakların İnceleme Hakkı 102

7 Genel Kurul Kararına Karşı İptal Davası Açmak  102

8 Rüçhan Hakkının Sınırlandırılması veya Kaldırılması 103

D YÖNETİM KURULU ÜYESİNİN YETKİLERİ  103

1 Hakim Şirket – Bağlı Şirket İlişkisi Raporu Talep Etme Yetkisi 103

2 Bilgi Alma, İnceleme Ve Toplantıya Çağırma Hakkı 104

3 Genel Kurul Kararına Karşı İptal Davası Açmak  105

4 Kayıtlı Sermaye Sisteminde Alınan Artırım Kararına Karşı İptal Davası

Açmak  105

12 İçindekiler

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM YETKİLERİNİN DEVRİ

A YÖNETİM KAVRAMI107

B YÖNETİM YETKİSİ 107

C YÖNETİM YETKİSİNİN DEVRİ 108

D YETKİ DEVRİNİN KAPSAMI 108

E YETKİ DEVRİNİN SINIRLARI109

1 Yönetim Kurulunun Devredilmez ve Vazgeçilmez Yetkileri  109

a Şirketin Üst Düzeyde Yönetimi ve Bunlarla İlgili Talimatların

Verilmesi  110

b Şirket Yönetim Teşkilatının Belirlenmesi 111

c Muhasebe, Finans Denetimi ve Şirketin Yönetiminin Gerektirdiği

Ölçüde, Finansal Planlama İçin Gerekli Düzenin Kurulması  111

d Müdürlerin ve Aynı İşleve Sahip Kişiler ile İmza Yetkisini Haiz

Bulunanların Atanmaları ve Görevden Alınmaları  112

e Yönetimle Görevli Kişilerin Üst Gözetimi  112

f Defter ve Kayıtların Tutulması ile Genel Kurul Toplantılarına

İlişkin Görevler  113

g Borca Batıklık Durumunda Mahkemeye Bildirimde Bulunulması  114

F YÖNETİM YETKİSİNİN TAMAMEN VEYA KISMEN DEVRİ 114

G YETKİ DEVRİNİN ŞARTLARI 115

1 Şekli Şartlar  115

2 Maddi Şartlar  115

H İÇ YÖNERGE115

İ İÇ YÖNERGE KAVRAMI, HUKUKİ NİTELİĞİ VE DÜZENLENMESİ115

J İÇ YÖNERGENİN İÇERİĞİ116

K İÇ YÖNERGENİN ŞEKLİ118

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEMSİL YETKİSİNİN DEVRİ

A GENEL OLARAK TEMSİL KAVRAMI 119

B TEMSİL YETKİSİ 119

C TEMSİL YETKİSİNİN KULLANILMASI 119

D TEMSİL YETKİSİNİN DEVRİ120

E TEMSİL YETKİSİNİN SINIRLANDIRILMASI121

1 Geçerli Sınırlandırmalar  122

a Yer İtibariyle Sınırlandırma 122

b Birlikte Temsil 122

2 Geçerli Olmayan Sınırlandırmalar 123

İçindekiler 13

F ULTRA VİRES İLKESİNİN TERK EDİLMESİ 123

G SINIRLI YETKİLİ TEMSİLCİ ATANMASI  123

1 İç Yönerge Hazırlanması 126

2 Temsilci Atama Kararı  126

ALTINCI BÖLÜM

YÖNETİM KURULUNUN HUKUKİ SORUMLULUĞU

A YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN ŞİRKETE KARŞI SORUMLULUKLARININ

NİTELİĞİ  128

1 Vekâlet Sözleşmesi Görüşü  130

2 Hizmet Sözleşmesi Görüşü 131

3 Sui Generis Sözleşme Görüşü 131

4 Şirketler ve Borçlar Hukukuna İlişkin Unsurları Bünyesinde

Barındıran Sözleşme Görüşü 132

B YÖNETİM KURULU PAY SAHİPLERİNE VE ALACAKLILARA KARŞI

SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ  132

C YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUK ŞARTLARI 133

1 Genel Olarak  133

2 Kusur  134

3 Yükümlülük İhlali 136

4 Zarar 137

a Doğrudan ve Dolayısıyla Zararlar  138

5 İlliyet Bağı 140

6 Birden Çok Kişinin Aynı Zarardan Sorumluluğu 141

a Birden Çok Kişinin Aynı Zarardan Sorumluluğun Şartları  143

b Farklılaştırılmış Teselsül İlkesine Göre Bireysel Sorumluluk

Miktarların Hesaplanmasında Bireysel İndirim Sebepleri  145

(1) Kusurun Derecesi 145

(2) Durumun Gerekleri 146

(3) Farklılaştırılmış Teselsül İlkesine Göre Bireysel Sorumluluk

Miktarların Hesaplanmasında Ortak İndirim Sebepleri  148

c Zararın Tamamı İçin Dava 151

d Farklılaştırılmış Teselsülde Rücu Davaları 152

7 Özel Sorumluluk Halleri (TTK 549-552)  153

a Belge ve Beyanların Kanuna Aykırı Olması (TTK 549) 153

b Sermaye Taahhüdü ve Ödemelerle İlgili Yanlış Beyanlardan ve

Pay Taahhüt Edenlerin Ödeme Yetersizliğinden Doğan

Sorumluluk  154

c Değer Biçmede Yolsuzluk  155

14 İçindekiler

D SORUMLULUK DAVASINDA TARAFLAR155

1 Aktif Dava Ehliyeti 155

a Şirket  156

b Pay Sahipleri ve Şirket Alacaklıları 159

(1) Dolayısıyla Zararlar İçin Dava Açma Hakkı 159

(2) Doğrudan Zararlar İçin Dava Açma Hakkı 162

2 Pasif Dava Ehliyeti 163

a Yönetim Kurulu Üyeleri 163

b Yöneticiler  164

E SORUMLULUKTAN KURTULMA İMKÂNLARI166

1 Yönetim Kurulu Toplantıları 166

2 Yetki Devri Halinde Sorumluluk  168

3 Tam Hâkimiyet Durumunda Talimat 171

4 İbra 174

5 Zamanaşımı 181

YEDİNCİ BÖLÜM

TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE

ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM KURULUNUN

CEZAİ SORUMLULUKLARI

A CEZAİ SORUMLULUK HAKKINDA 185

B TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE 186

1 Tescili Zorunlu Hususların Tescil Edilmemesi 187

2 Kötü Niyetle Gerçeğe Aykırı Tescil 192

3 Ticaret Unvanının Asılmaması, Unvanlarında Yanıltıcı İbareler

Bulunması, Şubelerin Unvanda Belirtilmemesi, Ticaret Unvanı İle

İşletmenin Ayrı Olarak Devredilmesi  192

4 Haksız Rekabet, İş Edinmek Amacıyla Yanıltıcı Ve Yanlış Bilgi Verme,

Ticaret Sırlarını Ele Geçirmek İçin Belli Kimseleri Zorlama, Cezayı

Gerektiren Haksız Bir Fiili Veya Beyanı Düzeltmeme 195

5 Defter Tutma Yükümünün Yerine Getirilmemesi, Belgelerin

Kopyasının Sağlanmaması, Defterlerin Açılış Ve Kapanış Tasdiklerinin

Yapılmaması, Hileli Envanter Çıkarılması, Belgelerin İbraz

Edilmemesi  199

6 Türkiye Muhasebe Standartlarına, Kavramsal Çerçeve İlkelerine ve

Yorumlara Uyum 203

7 Bağlı ve Hakim Şirketlerle İlişkilerin Raporlanması 204

8 Denetime Yetkili Olan Şahıslara Defter Ve Belgelerin İbraz

Edilmemesi  206

İçindekiler 15

9 Gerçeğe Aykırı Kuruluş Denetim Raporu Verilmesi  206

10 Şirketle Ticari İşlem Yapma  207

11 Ticari Defterlerin Mevcut Olmaması, Kayıt İçermemesi,

Saklanmaması  207

12 Öğrenilen Sırların Açıklanması  208

13 Belgelerin Ve Beyanların Kanuna Aykırı Olması 208

14 Sermaye Hakkında Yanlış Beyan Verilmesi  209

15 Ayni Sermayeye Değer Biçilmesinde Yolsuzluk 209

16 Halktan Para Toplamak 210

17 İnternet Sitesi Oluşturulmaması  210

C TÜRK CEZA KANUNUNA GÖRE  219

1 Rüşvet Suçu 219

2 Nitelikli Dolandırıcılık  221

3 Şirket Hakkında Yanlış Bilgi Verme 221

4 İhaleye Fesat Karıştırma 222

5 Edimin İfasına Fesat Karıştırma 223

D SUÇLARDA EK YAPTIRIMLAR 223

E İCRA VE İFLAS KANUNUNA GÖRE 225

1 Özel Menfaat Temini  225

2 Alacaklıları Zarara Uğratma  225

3 Hataya Düşürme ve Yapılandırmaya Uymama  225

4 Mal Beyanında Bulunmama ve Eksik veya Gerçeğe Aykırı Beyan 226

5 Şirketin İflasını İstememe  226

F SERMAYE PİYASASI KANUNUNA GÖRE  227

1 Kurul Kararlarına ve Düzenlemelerine Aykırılıklar  227

2 Pay Alım Teklifi Yapılmaması  228

3 Yönetim Kurulu Üyelerinin Kazançları İhraçcıya Ödemeleri

Zorunluluğu 229

4 Basiretli Tacir Gibi Davranmama 229

5 Bilgi Suistimali 229

6 Piyasa Dolandırıcılığı  230

7 Usulsüz Halka Arz ve İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyeti 231

8 Güveni Kötüye Kullanma ve Sahtecilik 231

9 Bilgi ve Belge Vermeme, Denetimin Engellenmesi  232

10 Yasal Defterlerde, Muhasebe Kayıtlarında Ve Finansal Tablo Ve

Raporlarda Usulsüzlük  233

KAYNAKÇA 235