Arabuluculuk ve Ombudsmanlık

İÇİNDEKİLER

İçindekiler

Özet  7

Teşekkür  9

Tablo Listesi  17

Kısaltmalar  19

Giriş  23

Birinci Bölüm

ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMİ VE

GENEL OLARAK ARABULUCULUK

1. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMİ  27

1.1. Genel Olarak Alternatif Uyuşmazlık Çözüm (AUÇ) Yöntemi ve “Alternatif” Kelimesine Yüklenen Anlam  27

1.2. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi Türleri  30

1.2.1. Kısa Duruşma  30

1.2.2. Tarafsız Ön Değerlendirme Yöntemi  31

1.2.3. Vakıaların Saptanması  32

1.2.4. Müzakere  33

1.2.5. Uzlaştırma  33

1.2.6. Tahkim  36

1.2.7. Arabuluculuk – Tahkim  41

2. ARABULUCULUK KAVRAMI, GELİŞİMİ VE TERCİH EDİLME NEDENLERİ  43

2.1. Arabuluculuk Kavramı –Tanımı  43

2.2. Arabuluculuğun Gelişimi (Tarihi Süreci)  46

2.2.1. Uzakdoğu  48

2.2.2. Amerika Birleşik Devletleri  50

2.2.3. Avrupa Birliği (AB)  53

2.2.4. Türkiye (6325 sayılı Yasa Öncesi)  59

2.3. Arabuluculuğun Tercih Edilme Nedenleri  62

2.3.1. Zamandan Tasarruf Sağlama  62

2.3.2. Masraftan Tasarruf Sağlama (Daha Az Maliyet)  64

2.3.3. Kazan–Kazan (Win–Win)  64

2.3.4. Taraf Kontrollü ve Esnek Süreç  65

2.3.5. Gelecekteki Menfaatler  66

2.3.6. Fikirler Arası Uyuşma  66

2.3.7. Bağlayıcı Olmama  66

2.3.8. Gizlilik  67

İkinci Bölüm

6325 SAYILI HUKUK UYUŞMAZLIKLARINDA

ARABULUCULUK KANUNU (HUAK)

1. 6325 SAYILI HUKUK UYUŞMAZLIKLARI ARABULUCULUK KANUNU ÇERÇEVESİNDE ARABULUCULUĞUN TANIMI VE KONUSU  69

1.1. Arabuluculuğun Tanımı  69

1.2. Arabuluculuğun Konusu  73

1.2.1. Yabancılık Unsuru  74

1.2.2. Tarafların Üzerinde Serbestçe Tasarruf Edebilecekleri İş veya İşlemler (Kamu Düzeni Ölçütü)  75

1.2.3. Aile İçi Şiddet İddiası Unsurunu İçeren Uyuşmazlıklar  78

2. ARABULUCULUK SİCİLİ: KAYIT OLMA ŞARTLARI VE SİCİLDEN SİLİNME  81

2.1. Arabuluculuk Siciline Kayıt Olma Şartları  81

2.1.1. Genel Olarak Arabuluculuk Sicili  81

2.1.2. Sicile Kayıt Olma Şartları  83

2.1.2.1. Arabuluculuk Siciline Kayıt Olabilme Şartlarından Biri Olan Arabuluculuk Eğitimi  86

2.2. Sicilden Silinme  90

3. ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ  91

3.1. Gizlilik  92

3.2. Eşitlik  97

3.3. İradi Olma (Gönüllülük)  99

4. ARABULUCUNUN TEMEL HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ  104

4.1. Arabulucunun Hakları  104

4.1.1. Unvanın Kullanılması  104

4.1.2. Ücret ve Masrafların İstenmesi  105

4.1.3. Taraflarla Görüşme ve İletişim Kurma  111

4.2. Arabulucunun Yükümlülükleri  112

4.2.1. Görevin Özenle ve Tarafsız Bir Şekilde Yerine Getirilmesi  112

4.2.2. Aidat Ödeme  115

4.2.3. Tarafların Aydınlatılması  116

4.2.4. Reklam Yasağı  119

4.2.5. Belge (Dosya) Saklama Yükümlülüğü  122

5. ARABULUCULUK FAALİYETİ  123

5.1. Arabulucuya Başvuru ve Arabulucunun Seçimi  123

5.1.1. Arabuluculuya Başvuru  123

5.1.2. Arabulucunun Seçimi  126

5.2. Arabuluculuk Faaliyetinin Yürütülmesi  127

5.3. Arabuluculuk Sürecinin Başlaması ve Sürelere Etkisi  129

5.3.1. Dava Açılmadan Önce Arabulucuya Başvuru  130

5.3.2. Davanın Açılmasından Sonra Arabulucuya Başvuru  131

5.3.2.1. Mahkemenin Tarafları Arabuluculuk Yoluna Teşvik Etmesi ve Tarafların da Bu Daveti Kabul Etmesi  131

5.3.2.2. Dava Sırasında Tarafların Arabulucuya Başvurma Konusunda Anlaşmaları  132

5.3.2.3. Celse Arasında Tarafların Arabuluculuğa Başvurma Konusunda Anlaşmaları  133

5.4. Arabuluculuk Sürecinin Sona Ermesi  134

5.5. Arabuluculuk Sürecinin Sona Ermesinin Sonuçları  137

5.5.1. Anlaşma Belgesi  138

5.5.2. Belgelerin Saklanması ve Gönderimi  140

5.5.3. İcra Edilebilirlik Şerhi ve Etkileri  141

Üçüncü Bölüm

GENEL OLARAK OMBUDSMANLIK

1. OMBUDSMAN KAVRAMI, TANIMI VE TARİHSEL SÜRECİ  149

1.1. Ombudsmanlık Kavramı –Tanımı ve Tarihsel Süreci  149

1.1.1. Ombudsmanlık Kavramı ve Tanımı  149

1.1.2. Ombudsmanlık Kurumunun Tarihsel Süreci  154

2. OMBUDSMANLIK KURUMUNA DUYULAN İHTİYAÇ  158

3. OMBUDSMANIN ÖZELLİKLERİ, GÖREVLERİ, YETKİLERİ VE TÜRLERİ  161

3.1. Ombudsmanın Özellikleri  161

3.1.1. Bağımsızlık (Indepence)  161

3.1.2. Tarafsızlık ve Adil Olmak (Impartiality And Fairness)  162

3.1.3. Güvenilir Bir İnceleme Süreci (Credible Review Process)  162

3.1.4. Gizlilik (Confidentiality)  163

3.1.5. Kolay Erişebilirlik (Accessibility)  163

3.1.6. Kararların Bağlayıcı Olmaması (Non–Bindingness)  163

3.1.7. Diğer Temel Özellikler  164

3.2. Ombudsmanın Görevleri  164

3.3. Ombudsmanın Yetkileri  166

3.4. Ombudsmanın Türleri  167

3.4.1. Tüketici Ombudsmanı  168

3.4.2. İnsan Hakları Ombudsmanı  169

3.4.3. Çocuk Ombudsmanı  169

4. DÜNYADA UYGULANAN OMBUDSMANLIK ÖRNEKLERİ  171

4.1. İsveç Ombudsmanlığı  171

4.2. Fransa Ombudsmanlığı (Le Mediateur)  173

4.3. Avusturya Ombudsmanı (Volksanwaltsschaft)  175

4.4. Avrupa Birliği (AB) Ombudsmanlığı  177

Dördüncü Bölüm

6328 SAYILI YASA KAPSAMINDA

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

1. TÜRK HUKUKUNDA KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU KANUNU  181

1.1. Yapılan İlk Çalışmalar  181

1.1.1. Gerekçeli Anayasa Önerisi ve Ombudsmanlık  181

1.2. 5548 Sayılı Kanun  182

1.3. 6328 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu  185

1.3.1. Kamu Denetçiliği Kurumunun Kuruluşu  186

1.3.2. Kamu Denetçiliği Kurumunun Özellikleri  186

1.3.2.1. Kurumun Görevi  187

1.3.2.2. Yetkiler  187

1.3.2.3. Bağımsızlık ve Tarafsızlık (Kamu Denetçisinin Statüsü)  188

1.3.3. Kamu Başdenetçi ve Denetçisi Olabilmek İçin Gerekli Koşullar  189

1.3.4. Kamu Başdenetçisi ve Denetçilerin Görevleri ve Yetkileri  191

1.3.5. Başdenetçi ve Denetçilerin Adaylık, Seçim Süreci, Göreve Başlama ve Sona Ermesi  193

1.3.6. Kamu Denetçiliği Kurumunun İnceleme Alanı, Kuruma Yapılan Başvuru ve Sürecin İşleyişi  195

1.3.6.1. Kamu Denetçiliği Kurumunun İnceleme Alanı  195

1.3.6.2. Kamu Denetçiliği Kurumuna Yapılan Başvuru ve Usulü  196

1.3.6.3. Kamu Denetçiliği Kurumunun Şikayet Üzerine İzleyeceği Süreç  199

1.3.6.3.1. Ön İnceleme Aşaması  200

1.3.6.3.2. İnceleme ve Araştırma Aşaması  202

1.3.6.3.2.1. Tanık Beyanı ve Bilirkişi İncelemesi  202

1.3.6.3.2.2. İdareden Bilgi ve Belge İsteme  205

1.3.7. İncelenmekte Olan Bir Şikayetle İlgili Olarak Dava Açılmasının Sürece Etkisi  206

1.3.8. Kamu Denetçiliği Kurumu Sürecinin Sona Erme Halleri  206

1.3.9. İnceleme ve Araştırma Sonucunda Verilecek Kararlar  207

1.3.9.1. Tavsiye Kararı  209

1.3.9.2. Ret Kararı  210

1.3.9.3. Dostane Çözüm Kararı  212

1.3.9.4. Karar Verilmesine Yer Olmadığına Dair Karar  213

1.3.10. İnceleme ve Araştırma Sonucunda Verilecek Kararların Sürece Etkisi  214

1.3.11. Kamu Denetçisinin Ücreti  215

1.3.12. Kamu Denetçiliği Kurumu Raporları  216

1.3.13. Süreç İradi (Gönüllü) Midir?  217

2. BAŞKANLIK SİSTEMİNDE KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMUNA KISA BİR BAKIŞ  218

Beşinci Bölüm

OMBUDSMANLIK VE ARABULUCULUK SİSTEMLERİNİN BENZER VE FARKLI YÖNLERİ

1. İKİ SİSTEMİN BENZER YÖNLERİ  223

1.1. Yasal Düzenleme  223

1.2. Kanunların Düzenleniş Amacı  224

1.3. Gizlilik  224

1.4. Vekil İle Temsil  225

1.5. Başvuru Şekli Açısından Benzerlikler  226

1.6. Sürecin Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Sürelere Etkisi  227

1.7. Kararların Bağlayıcı Olmaması  227

1.8. Başvuru Yapacak Kişiler  228

1.9. Sona Erme Hallerinden Biri Olan: Gerçek Kişinin Ölmesi  228

1.10. Arabulucunun / Denetçinin Aydınlatma Yükümlülüğü  229

1.11. Tarafsızlık  230

1.12. İradilik  230

1.13. Uzmanlık  232

1.14. Faaliyetlerde Elektronik İmkanların Kullanılması  233

2. İKİ SİSTEMİN FARKLI YÖNLERİ  234

2.1. Yasal Düzenlemelerin Amaç ve Kapsamı  234

2.2. Arabulucu / Kamu Denetçisi Olma Koşulları  235

2.3. Yabancılık Unsuru  235

2.4. Ücret / Masraf  236

2.5. Keşif, Tanık, Bilirkişiye Başvurma  236

2.6. Görev Süresi  237

2.7. Karar Verme Yetkisi  238

2.8. Arabulucu / Denetçi Seçimi  239

2.9. Kararın Etkisini Kuvvetlendirici Faktör “Şerh”  240

2.10. Başvuru Süresi  240

2.11. İnceleme ve Araştırma Süresi  241

2.12. Medya Araçlarının Kullanımı ve Kamuoyunun Desteği  242

Sonuç  245

Kaynakça  249

Kavramlar Dizini  265