Kötüleme - Yanıltıcı Gerçek Dışı Açıklamalar ve Karşılaştırılma Yoluyla Haksız Rekabet

KISALTMALAR ............................................................................. 13

KAYNAKÇA .................................................................................... 17

GİRİŞ ................................................................................................ 41

BİRİNCİ BÖLÜM HAKSIZ REKABETE İLİŞKİN KAVRAMSAL ÇERÇEVE, GELİŞİMİ VE KANUNUİ DÜZENLEMELER

I- REKABET HUKUKU ............................................................... 43

A- Rekabet Kavramı ................................................................. 43

B- Rekabet Hukukunun Genel Niteliği ..................................... 46

1- Rekabet Konusundaki Düzenlemelerin Anayasal Dayanakları ..................................................................... 52

2- Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (RKHK) ........... 54

II- HAKSIZ REKABET HUKUKU ................................................ 55

A- Genel Olarak ........................................................................ 55

B- Haksız Rekabetin Tanımı ..................................................... 58

a- Bütün Katılanlar Kavramı .......................................... 66

b- Haksız Rekabetin Dürüstlük (Objektif İyiniyet) Kurallarına (TMK. m. 2/2) Aykırı Biçimde Yapılmış Olması ........................................................ 70

c- Haksız Rekabetin Hukuki Niteliği ............................. 73

C- Türk Hukukunda Haksız Rekabet Düzenlemeleri ............... 77

1- TBK ve TTK'daki Düzenlemeler .................................... 77

2- İlgili Diğer Mevzuat ........................................................ 81

a- TKHK'daki Düzenlemeler ......................................... 81

b- İHRÖK'daki Düzenlemeler ........................................ 82

c- SMK'daki Düzenlemeler ............................................ 85

d- FSEK'daki Düzenlemeler ........................................... 87

KÖTÜLEME - YANILTICI - GERÇEK DIŞI AÇIKLAMALAR VE

KARIŞTIRILMA YOLUYLA HAKSIZ REKABET

8

e- Paris Anlaşmasında Benimsenen İlkeler .................... 87

D- TTK m. 54/2 Kapsamında Genel İlke - Yasanın Sistematiği ............................................................................ 88

E- Haksız Rekabetin Unsurları ................................................. 92

a- Davranış veya Ticari Uygulama Aldatıcı veya Dürüstlük Kuralına Aykırı Olmalıdır ......................... 92

b- Bir Üst Kavram Olarak Rekabetin Varlığı ................. 95

c- Taraf Olan Sadece Rakipler Değildir ......................... 98

d- Haksız Rekabet Nedeniyle Zarar Görme Şartı veya Zarar Tehlikesi ................................................ 101

e- Uygun İlliyet (Nedensellik) Bağı ............................. 106

F- Haksız Rekabete Hâkim Olan İlkeler ................................ 109

a- Ticarî Bir Davranış veya Uygulamanın Mevcudiyeti ............................................................. 109

b- Failin Kusurunun Aranmaması ................................ 111

c- Failin Yarar Sağlaması Şart Değildir ....................... 113

İKİNCİ BÖLÜM HAKSIZ REKABET HALLERİ KAPSAMINDA KÖTÜLEME, GERÇEK DIŞI VEYA YANILTICI (ALDATICI) AÇIKLAMALAR

I- GENEL OLARAK TTK 55 ...................................................... 115

II- DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRI DAVRANIŞLAR, TİCARİ UYGULAMALAR .................................................... 117

III- DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRI REKLAMLAR ve SATIŞ YÖNTEMLERİYLE DİĞER HUKUKA AYKIRI DAVRANIŞLARLA HAKSIZ REKABETE NEDEN OLMAK ................................................................................... 119

A- Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklamlar Yoluyla Haksız Rekabete Neden Olmak ..................................................... 121

1- Kavram ve Hukuksal Çerçeve ....................................... 121

2- Düzenlemenin Kapsamı ................................................ 127

B- Satış Yöntemleri ile Haksız Rekabete Neden Olmak ........ 134

IV- HAKSIZ REKABET HÂLLERİ .............................................. 136

İÇİNDEKİLER

9

A- Kötüleme ile Haksız Rekabet ............................................. 136

1- Kavram .......................................................................... 136

2- Kapsamı ......................................................................... 137

3- Kötülemede Taraflar ...................................................... 143

4- Kötülemede Bulunması Gereken Unsurlar .................... 143

a- Bir Açıklama Yapılmış Olmalıdır ............................ 143

b- Açıklama Yanlış, Yanıltıcı veya Gereksiz Yere İncitici Olmalıdır ...................................................... 146

c- Bu Açıklama Bir Süjeye Yönelmelidir .................... 150

d- Yapılan Açıklamada Üçüncü Şahısları veya Şirketleri Kötülemeye Yönelik Dürüstlük Kuralına Aykırı İfadeler veya Durumlar Olmalıdır .................................................................. 153

e- Yapılan Açıklama ile Ortaya Çıkan Durum Rekabet Ortamını Bozucu, Haksız Rekabet Yaratıcı Olmalıdır. ................................................... 155

B- Gerçek Dışı veya Yanıltıcı (Aldatıcı) Açıklamalar Yoluyla Haksız Rekabet (TTK m. 55/1.a.2) ...................... 159

1- Gerçek Dışı Açıklamalar ve Aldatıcı (Yanıltıcı) Reklamlar ...................................................................... 160

2- Reklamın Aldatıcılığının Belirlenmesi .......................... 168

a- Reklamın Yanlış (Gerçek Dışı veya Yalan) Olması ...................................................................... 169

b- Reklamın Yanıltıcı Olması ...................................... 170

3- İnternet Vasıtasıyla Aldatıcı Reklamların Haksız Rekabete Yol Açması .................................................... 173

4- Aldatıcı Reklam Türleri ................................................. 177

a- Abartma Unsuru Taşıyan Reklamlar ....................... 177

b- Bilimsel Araştırma Sonuçlarına Dayanan Reklamlar ................................................................. 180

c- Fiyat Unsuru İçeren Reklamlar ................................ 182

aa- Özel İndirimli Reklamlar .................................. 187

bb- Primli - Hediyeli Satışlar .................................. 189

cc- Toptan Fiyatına Perakende Satış Yapıldığının Duyurulması ................................ 194

KÖTÜLEME - YANILTICI - GERÇEK DIŞI AÇIKLAMALAR VE

KARIŞTIRILMA YOLUYLA HAKSIZ REKABET

10

d- Karşılaştırmalı Reklamlar ........................................ 195

C- Sahip Olmadığı Meslek Adları ve Sembolleri Kullanmak veya Özel Bir Yeteneği Varmış Gibi Davranmak (TTK m. 55/1.a.3) .......................................... 206

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KARIŞTIRILMA YOLUYLA HAKSIZ REKABET

I- KARIŞTIRILMA (TTK m. 55/1.a.4) ....................................... 211

A- Genel Olarak ...................................................................... 211

B- TTK m. 55/1.a.4 'ün Kapsamı ............................................ 216

1- Hukuk Terminolojisi Bakımından İltibas ve Karıştırılma .................................................................... 216

2- Karışıklığın (İltibasın) Emek İlkesine Aykırılık Yaratması ile Hızlı Tanınmışlık Kazanma Arasındaki Dengenin Sağlanması ................................. 222

3- Haksız Rekabet Kapsamında Karıştırılma .................... 223

C- Markalar Bakımından Karıştırılmanın Özellik Arz Ettiği Durumlar .................................................................. 231

1- Her İki Ticari Markanın da Kullanıldığı Durumlarda Karıştırılma Olasılığı ..................................................... 232

2- Ticari Markalardan Birinin veya Her İkisinin Fiilen Kullanılmadığı Durumlarda Karıştırılma Olasılığı ....... 233

3- Mallar Arasındaki Yüksek Derecede Benzerliğin, Tek Başına Markaların Karıştırılması Sonucunu Yaratmadığı Hakkında .................................................. 234

4- Şekil Markaları Bakımından Tanınmış Bir Şeklin Korunması ve Karıştırılma Olasılığı (Alman Federal Patent Mahkemesi'nin Konuya ilişkin Kararı) .............. 235

5- Markanın Alan Adı (Domain Name) Olarak Kullanılması Halinde Karışıklık Olasılığı ..................... 239

II- KARIŞTIRILMANIN UNSURLARI ...................................... 241

A- Daha Önceden Başkalarının Haklı Olarak Kullandığı Mal, İş Ürünü, Faaliyet ve İşleri ile Benzerlik ................... 241

B- Önce Kullanma .................................................................. 249

İÇİNDEKİLER

11

C- Başkasının Malları, İş Ürünleri, Faaliyetleri veya İşleriyle Karıştırılma .......................................................... 252

D- Karıştırılmanın Dış Görünüş veya Duyuruş Bakımından Olması ................................................................................ 260

E- Karıştırılmanın Tespit Edilmesi ......................................... 264

III- TANINMIŞLIK VE KARIŞTIRILMA İLİŞKİSİ .................... 267

IV- FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARINI KORUYAN ÖZEL HÜKÜMLER KARŞISINDA HAKSIZ REKABET HÜKÜMLERİNİN SAĞLADIĞI KORUMA ......................... 269

A- Öğretideki Görüşler Işığında Koruma, Haksız Rekabet hükümleriyle mi? Sınaî Mülkiyet Hükümleriyle mi Olmalı? ............................................................................... 273

V- İNTERNETTE YAPILAN REKLAMLARLA KARIŞTIRILMA ..................................................................... 289

VI- KARIŞTIRILMAYA (İLTIBAS) YOL AÇABILECEK MALLARIN ELDE BULUNDURULMASININ HAKSIZ REKABET SAYILMASI ......................................................... 299

VII- KARIŞTIRILMA KONUSUNDA UYGULAMADAN ÖRNEKLER ............................................................................. 302

A- Sınai Mülkiyet Hakları Bakımından .................................. 302

B- Alan Adı ve Anahtar Kelime Bakımından Karıştırılma .... 306

C- Ürünün (Tasarımın) Şekli ve Ürünü Niteleyen İfade, Sloganlar Bakımından Karıştırılma ................................... 309

D- Şekil Markası ve Ambalajı ile (İltibas) Karıştırılma Yaratmak ............................................................................ 312

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM HAKSIZ REKABETİN SONUÇLARI

I. HUKUKİ SORUMLULUK ...................................................... 323

A- Açılabilecek Davalar .......................................................... 323

1- Tespit Davası (TTK m. 56/1.a) ..................................... 324

a- Tespit Davasının Şartları.......................................... 325

aa- Hukuki Yarar Şartı ........................................... 325

bb- Tespit Davası Bakımından Kusur ..................... 328

KÖTÜLEME - YANILTICI - GERÇEK DIŞI AÇIKLAMALAR VE

KARIŞTIRILMA YOLUYLA HAKSIZ REKABET

12

cc- Tespit Davasının Açılabileceği Zaman ............ 329

2- Haksız Rekabetin Men'i Davası .................................... 329

3- Ref (Eski Hale Getirme, Düzeltme, Önleme) Davası ... 333

4- Tazminat Davası ............................................................ 338

a- Maddi Tazminat Davası ........................................... 339

aa- Koşulları ........................................................... 339

bb- Zararın Hesaplanması ....................................... 340

b- Manevi Tazminat Davası ......................................... 349

B- Kararın ilanı ....................................................................... 352

C- Davada Taraf Olmayan Kişiler Bakımından Mahkeme Hükmünün İcrası ................................................................ 352

D- Zamanaşımı ........................................................................ 354

E- Taraflar ............................................................................... 354

1- Davacılar ....................................................................... 354

a- Zarar Gören veya Zarar Görme Tehlikesiyle Karşılaşabilecekler ................................................... 354

b- Müşteriler ................................................................. 355

c- Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları, Borsalar .................................................................... 355

d- Meslekî ve Ekonomik Birlikler ile Sivil Toplum Kuruluşları ve Kamusal Nitelikteki Kurumlar ......... 356

2- Davalılar ........................................................................ 357

a- Çalıştıranlar .............................................................. 358

b- Basın, Yayın, İletişim Ve Bilişim Kuruluşlarının Sorumluluğu ............................................................. 358

c- İnternet Servis (Hizmet) Sağlayıcılarının Sorumluluğu ............................................................. 360

F- İhtiyati Tedbirler ................................................................ 367

II- CEZAÎ SORUMLULUK .......................................................... 370

SONUÇ ........................................................................................... 373