| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Ömer Uğur GENÇCAN |
| Baskı Tarihi | 2021/06 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Sert Kapak (İplik Dikiş) |
| Sayfa Sayısı | 955 |
Kadın-erkek ilişkileri yüzyıllar boyu farklı aşamalardan geçmiştir. Günümüzde genel olarak bu ilişki nişanlanma, sonrasında evlenme ve umduğunu bulamazlarsa boşanma aşamalarından geçmektedir.
Yıllar boyu boşanma aşaması üzerinde yoğunlaştım. Oysa boşanma ön-cesi olan kadın-erkek ilişkilerinde de aile mahkemelerine pek çok dava açılmaktadır. Bu kez nişanlanma ve evliliğin kurulması sırasında oluşan davalara/sorunlara/uyuşmazlıklara ışık tutmak amacıyla EVLENME HUKUKU adlı bu eseri kaleme almaya karar verdim.
Evlenme hukukunun Yargıtay'da amiral gemisi olan Yargıtay 2. Hukuk Dairesinde verdiğim otuz üç yıllık (Evet, 17 yıl tetkik hakimi, 10 yıl üyesi ve nihayet 6 yılı aşkın başkanı sıfatlarımla tam otuz üç yıl) emeğimi Evlenme Hukuku bağlamında gün yüzüne çıkarmanın huzuru içindeyim. Farkında ol-manızı isterim ki bu çalışma tam OTUZ ÜÇ YILLIK göznurumun, yorgunluğumun ve mutluluğumun somutlaşmış bir ifadesidir.
Kadın-erkek ilişkileri yüzyıllar boyu farklı aşamalardan geçmiştir. Gü-nümüzde genel olarak bu ilişki nişanlanma, sonrasında evlenme ve umdu-ğunu bulamazlarsa boşanma aşamalarından geçmektedir.
Yıllar boyu boşanma aşaması üzerinde yoğunlaştım. Oysa boşanma ön-cesi olan kadın-erkek ilişkilerinde de aile mahkemelerine pek çok dava açıl-maktadır. Bu kez nişanlanma ve evliliğin kurulması sırasında oluşan dava-lara/sorunlara/uyuşmazlıklara ışık tutmak amacıyla EVLENME HUKUKU adlı bu eseri kaleme almaya karar verdim.
Evlenme hukukunun Yargıtay'da amiral gemisi olan Yargıtay 2. Hukuk Dairesinde verdiğim otuz üç yıllık (Evet, 17 yıl tetkik hakimi, 10 yıl üyesi ve nihayet 6 yılı aşkın başkanı sıfatlarımla tam otuz üç yıl) emeğimi Evlenme Hukuku bağlamında gün yüzüne çıkarmanın huzuru içindeyim. Farkında ol-manızı isterim ki bu çalışma tam OTUZ ÜÇ YILLIK göznurumun, yorgun-luğumun ve mutluluğumun somutlaşmış bir ifadesidir.
Yargıtay’da Evlenme Hukukunu ilgilendiren binlerce (evet, binlerce!) dava dosyasını bizzat okudum ve binlerce (evet, binlerce!) Yargıtay ilamını bizzat yazdım. Binlerce kararda ahlaki, vicdani ve hukuki sorumluluğum var-dır.
Yabancı unsurlu evlenme hukukuna yönelik kanunlar ihtilafı kuralla-rına da eserde derinlemesine yer vermeye çalıştım.
Bu vesile ile hukukçu çevresine bugüne kadar düşüncelerimi açıklamama olanak sağlamış olanlardan aklıma geliveren;
Devlet kuruluşlarından;
Yargıtay, Adalet Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakan-lığı, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Türkiye Adalet Akademisi, TBMM Adalet Komisyonu Başkanlığı, TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, TÜBİTAK, Diyanet İşleri Din İşleri Başkanlığı ile Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğüne,
Sivil toplum örgütlerinden;
UNİCEF, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), İKÜ Ceza Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi (CEHAMER), Türk Hukuk Ku-rumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü, Türk Demokrasi
6 Önsöz
Vakfı, Avrupa Genç Hukukçular Derneği ELSA (The European Law Stu-dents’ Assosiation), İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygu-lama ve Araştırma Merkezi, Raoul Wallenberg İnsan Hakları ve İnsancıl Hu-kuk Enstitüsü, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Yoncalı Platformu, Aile Hukuku Derneği, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Derneği (KEFE-DER), Ak-tif Kadın Çalışmaları Derneği (AKÇADER), Adalet Sistemi Uzmanları Der-neği (ASUD), Yaşar Üniversitesi Hukuk Topluluğu, Mağdur Babalar Derneği, Annem Kadın ve Aile Derneği, Marmara Üniversitesi Hukuk ve Diplomasi Kulübü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kurgusal Duruşma Topluluğu, İzmir Arabulucular Derneği (İZARDER), Adalet Mensupları Dayanışma Vakfı, Marmara Üniversitesi Hukuk ve Diplomasi Kulübü, Ankara Üniversi-tesi Hukuk Fakültesi Kurgusal Duruşma Topluluğu, Ankara Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Ceride-i Kantar Öğrenci Topluluğu, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukukta Kariyer Topluluğu ile Halkbank’ın de-ğerli yöneticilerine,
Hukuk fakültelerinden;
Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fa-kültesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Atılım Üni-versitesi Hukuk Fakültesi, Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İnönü Üni-versitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi,, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Ticaret Üniver-sitesi Hukuk Fakültesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Özyeğin Üni-versitesi Hukuk Fakültesi, Turgut Özal Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakülte-sine
Barolardan;
Özellikle başta Türkiye Barolar Birliği olmak üzere Adana Barosu, Adı-yaman Barosu, Afyon Barosu, Aksaray Barosu, Amasya Barosu, Ankara Ba-rosu, Antalya Barosu, Artvin Barosu, Aydın Barosu, Balıkesir Barosu, Bartın Barosu, Batman Barosu, Bingöl Barosu, Bolu Barosu, Burdur Barosu, Bursa Barosu, Çanakkale Barosu, Çorum Barosu, Denizli Barosu, Diyarbakır Ba-rosu, Düzce Barosu, Edirne Barosu, Elazığ Barosu, Erzincan Barosu, Erzurum Barosu, Eskişehir Barosu, Gaziantep Barosu, Giresun Barosu, Hatay Barosu, Isparta Barosu, İstanbul Barosu, İzmir Barosu, Kahramanmaraş Barosu, Ka-rabük Barosu, Karaman Barosu, Kars-Ardahan Barosu, Kastamonu Barosu, Kayseri Barosu, Kırıkkale Barosu, Kırklareli Barosu, Kırşehir Barosu, Koca-eli Barosu, Konya Barosu, Kütahya Barosu, Malatya Barosu, Manisa Barosu,
Önsöz 7
Mardin Barosu, Mersin Barosu, Muğla Barosu, Nevşehir Barosu, Niğde Ba-rosu, Ordu Barosu, Osmaniye Barosu, Sakarya Barosu, Samsun Barosu, Sinop Barosu, Sivas Barosu, Şanlıurfa Barosu, Tekirdağ Barosu, Trabzon Barosu, Uşak Barosu, Van Barosu, Yozgat Barosu, Zonguldak Barosu’na,
Merkezlerden;
Türkiye Barolar Birliği Eğitim Merkezi, Ankara Barosu Eğitim Merkezi, Ankara Barosu İnsan Hakları Merkezi, Ankara Barosu Çocuk Hakları Mer-kezi, Ankara Barosu Kadın Hakları Merkezi, Ankara Barosu Gelincik Mer-kezi, Antalya Barosu Genç Avukatlar Meclisi, İstanbul Barosu Meslek İçi Eği-tim Merkezi, İstanbul Barosu Staj Eğitim Merkezi ve İstanbul Barosu Bakır-köy Bölge Temsilciliği’ne,
Konuşma metinlerimi yayınlayan;
Türkiye Barolar Birliği Kadın Hukuku Komisyonu (TÜBAKKOM), İs-tanbul Barosu Kadın Hakları Komisyonu, İstanbul Barosu Kadın Hakları Uy-gulama Merkezi, İzmir Barosu Dergisi Yayın Kurulu’na, makalelerimi yayın-layan Yargıtay Dergisi, Adalet Dergisi, Ankara Barosu Dergisi, İstanbul Ba-rosu Dergisi, İzmir Barosu Dergisi, Bursa Barosu Dergisi, Manisa Barosu Dergisi, Kayseri Barosu Dergisi, Kocaeli Barosu Dergisi, Osmaniye Barosu Dergisi, Giresun Barosu Dergisi ve Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi yöneticilerine,
Söyleşilerimi yayınlayan;
Güncel Hukuk Dergisi ve ZİGGURAT, Ankara Üniversitesi Hukuk Fa-kültesi Öğrenci Topluluğu Dergisi yayın kuruluna,
Benimle televizyon programları yapan;
TRT Televizyonuna ve CNN Televizyonuna,
Ayrıca;
Saymayı unuttuğum diğer bütün tüzel kişiliklere kalbî teşekkürlerimi sunarım.
Bütün eserlerimin olduğu gibi bu eserimin de yayınlanmasına aracılık eden/emek veren Yetkin Yayınevinin bütün çalışanlarına ve özellikle sayın Muharrem Başer’e teşekkür ederim.
Hepinizi saygı ve dostluk ile selâmlarım
8 Mayıs 2021 Ömer Uğur GENÇCAN
Çankaya-ANKARA Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Başkanı
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ ......................................................................................................................5
İÇİNDEKİLER ...........................................................................................................9
KAYNAKÇA ............................................................................................................ 65
KISALTMALAR ...................................................................................................... 67
BİRİNCİ KISIM AİLE KAVRAMI
§ 1. AİLE KAVRAMI ............................................................................................. 69
I. TANIMI .................................................................................................. 70
A- TANIMLAMA SORUNU ................................................................. 70
B- TANIMLAYICI SORUNU ............................................................... 70
II. ANLAMI .................................................................................................... 71
A- DAR AİLE (EVLİLİK BİRLİĞİ) (TMK m. 185) ............................. 72
B- GENİŞ AİLE (SOYBAĞI BİRLİĞİ) (TMK m. 282) ........................ 72
C- BÜYÜK AİLE (EV DÜZENİ BİRLİĞİ) (TMK m. 367) .................. 73
D- DUYGUSAL AİLE (DUYGU BİRLİĞİ) (MUKAYESELİ HUKUK) ............................................................... 73
1- Eski İlişkidekiler ........................................................................ 74
2- Yeni İlişkidekiler ....................................................................... 75
3- Ayrı Yaşayıp İlişkisi Sürenler.................................................... 76
III. ÖNEMİ.................................................................................................... 76
§ 2. AİLE HUKUKU KAVRAMI .......................................................................... 78
I. TARİHÇESİ ............................................................................................ 78
II. SİSTEMATİĞİ ........................................................................................ 80
III. İLİŞKİLERİ ............................................................................................ 81
A- BİREYLER ARASI İLİŞKİLER ....................................................... 81
B- AKÇALI İLİŞKİLER ........................................................................ 82
IV. İLKELERİ ............................................................................................... 82
10 İçindekiler
A- OLAN İLKELER .............................................................................. 83
1- Birlik İlkesi ................................................................................ 83
a. Birlikte Mutluluğu Sağlama (TMK m. 185 f. II) ................ 84
b. Birlikte Yaşama (TMK m. 185 f. III) .................................. 84
c. Birlikte Sadakat (TMK m. 185 f. III) .................................. 84
d. Birlikte Yardım (TMK m. 185 f. III) .................................. 85
e. Birlikte Konut Seçme (TMK m. 186 f. I) ............................ 85
f. Birlikte Yönetim (TMK m. 186 f. II) .................................. 86
g. Birlikte Katkı (TMK m. 186 f. III) ...................................... 86
h. Birlikte Temsil (TMK m. 188 f. I) ...................................... 87
ı. Birlikte Sorumluluk (TMK m. 189) .................................... 87
2- Süreklilik İlkesi .......................................................................... 87
3- Eşitlik İlkesi ............................................................................... 88
a. Kural Olarak ....................................................................... 88
b. İstisna Haller ....................................................................... 89
4- Koruma İlkesi ............................................................................ 89
a. Kadını Koruma İlkesi .......................................................... 90
b. Çocuğu Koruma İlkesi ........................................................ 91
c. Vesayet Altındakini Koruma İlkesi ..................................... 93
5- Sınırlılık İlkesi ........................................................................... 94
6- Karışma İlkesi ............................................................................ 96
7- Gizlilik İlkesi ............................................................................. 97
a. Kamuya Açık Hayat ............................................................ 97
b. Özel Hayat .......................................................................... 97
c. Gizli Hayat .......................................................................... 98
8- Planlama İlkesi ........................................................................ 100
9- Resmi Evlilik İlkesi ................................................................. 101
a. Evlendirme Memuru Önünde Evlilik ................................ 102
b. Tek Eşle Evlilik ................................................................ 102
c. Dini Törenin Etkisizliği .................................................... 102
d. Eşcinsel Birlikteliklerin Geçersizliği ................................ 103
10- Toplumun Temeli Olma İlkesi ................................................. 103
11- Emredicilik İlkesi..................................................................... 103
12- Şekil İlkesi ............................................................................... 104
İçindekiler 11
13- Takdir İlkesi ............................................................................. 107
B- OLMASI GEREKEN İLKELER ..................................................... 108
1- Tanımlanmama İlkesi .............................................................. 109
2- Dengeli Birliktelik İlkesi ......................................................... 109
3- Kendisi Olma İlkesi ................................................................. 109
4- Sürdürülebilir Adalet İlkesi ..................................................... 111
V. KAPSAMI ............................................................................................. 111
A- NİŞANLANMA .............................................................................. 111
B- EVLENME ...................................................................................... 111
C- KAYIN HISIMLIĞI ........................................................................ 112
D- EVLAT EDİNME ........................................................................... 112
E- EV DÜZENİ .................................................................................... 112
F- VESAYET ....................................................................................... 113
VI. MEVZUATI .......................................................................................... 114
A- TÜRK MEDENİ KANUNU ........................................................... 114
B- BORÇLAR KANUNU .................................................................... 115
C- TÜRK CEZA KANUNU ................................................................. 115
D- DİĞER DÜZENLEMELER ............................................................ 115
1- Milletlerarası Andlaşmalar ...................................................... 115
2- Özel Kanunlar .......................................................................... 117
3- Tüzükler ................................................................................... 117
4- Yönetmelikler .......................................................................... 117
VII. MAHKEMESİ ....................................................................................... 118
A- KURULUŞU ................................................................................... 118
B- GÖREVLERİ .................................................................................. 118
§ 3. EVLENME KAVRAMI ................................................................................. 121
I. GENEL OLARAK ................................................................................ 121
II. TANIMI ................................................................................................ 121
III. HUKUKİ NİTELİĞİ ............................................................................. 122
A- ŞART-TASARRUF GÖRÜŞÜ ....................................................... 122
B- KURUM GÖRÜŞÜ ......................................................................... 123
C- SÖZLEŞME GÖRÜŞÜ ................................................................... 123
IV. İŞLEVİ .................................................................................................. 124
12 İçindekiler
A- HUKUKİ KORUMA SAĞLAMA .................................................. 124
B- HAYAT ORTAKLIĞI KURMA ..................................................... 125
C- SÜREKLİ BİRLİK OLUŞTURMA ................................................ 125
V. YÜRÜRLÜĞÜ ...................................................................................... 125
VI. TESPİTİ ................................................................................................ 126
A- EVLİLİĞİN TESPİTİ ...................................................................... 126
B- EVLENME TARİHİNİN TESPİTİ ................................................. 127
1- Aile Mahkemesi Görevlidir ..................................................... 128
2- Tescil Kararı Verilemez ........................................................... 128
VII. GEÇERLİLİĞİ ...................................................................................... 129
A- FARKLILIKLARI OLANLARIN EVLENMELERİ ...................... 129
1- Farklı Dinde Olanların Evlenmeleri......................................... 129
2- Farklı Mezhepte Olanların Evlenmeleri................................... 129
3- Farklı Irkta Olanların Evlenmeleri ........................................... 130
4- Farklı Dilde Olanların Evlenmeleri ......................................... 130
5- Farklı Renkte Olanların Evlenmeleri ....................................... 130
B- AYNI CİNSTEN OLANLARIN EVLENMELERİ ........................ 130
C- CİNSİYET DEĞİŞTİRMİŞ OLANLARIN EVLENMELERİ ........ 131
D- ÇOCUK YAŞTA OLANLARIN EVLENMELERİ ........................ 132
E- HAYAT ORTAKLIĞI .................................................................... 133
1- Kayıtsız Hayat Ortaklığı .......................................................... 133
a. Özellikleri ......................................................................... 134
aa. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Kurulur ... 134
bb. Evlenme Niyetine Gerek Yoktur ................................ 134
cc. Evliliğin Tüm Yükümlülükleri Yerine Getirilir ......... 134
dd. Belirli Şekilde Süreklilik Taşır ................................... 135
ee. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Sona Erer ............................................................................ 135
b. Çeşitleri ............................................................................. 135
aa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı ........ 135
bb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı ....... 135
2- Kayıtlı Hayat Ortaklığı ............................................................ 135
a. Özellikleri ......................................................................... 136
aa. Resmi Sicile Kayıt veya Tescille Kurulur .................. 136
İçindekiler 13
bb. Kanun Tarafından Düzenlenen Hak ve Yükümlülükler Doğurur ...................................................................... 136
cc. Boşanma Söz konusu Değildir ................................... 136
b. Çeşitleri ............................................................................. 136
aa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı .......... 137
bb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ......... 137
F- BİRDEN ÇOK KADIN VEYA ERKEKLE EVLENME ................ 137
G- MUVAZAALI EVLENME ............................................................. 140
H- COMMON LAW EVLİLİK ............................................................ 141
I- HOMOPARENTAL AİLE .............................................................. 142
İ- TEK EBEVEYNLİ AİLE ................................................................ 142
J- EŞ CİNSEL EVLİLİK ..................................................................... 142
K- DİNİ NİKAHLI İLİŞKİ ................................................................... 143
İKİNCİ KISIM EVLİLİĞİN KURULMASI
§ 4. NİŞANLILIĞA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER ........................................... 145
I. KAVRAM ............................................................................................. 145
A- NİŞANLANMA KAVRAMI .......................................................... 146
B- NİŞANLILIK KAVRAMI .............................................................. 147
C- NİŞANLI KAVRAMI ..................................................................... 147
D- NİŞAN KAVRAMI ......................................................................... 147
II. TANIMI ................................................................................................ 147
III. HUKUKİ NİTELİĞİ ............................................................................. 147
A- ÖN SÖZLEŞME GÖRÜŞÜ ............................................................ 148
B- SÖZLEŞME GÖRÜŞÜ ................................................................... 149
1- Borçlar Hukuku Sözleşmesi..................................................... 149
2- Aile Hukuku Sözleşmesi .......................................................... 149
C- KARAR GÖRÜŞÜ .......................................................................... 150
D- GÜVEN İLİŞKİSİ GÖRÜŞÜ .......................................................... 150
IV. İŞLEVİ .................................................................................................. 150
A- TANIMA İŞLEVİ ........................................................................... 151
1- Birbirini Tanıma ...................................................................... 151
14 İçindekiler
2- Aileleri Tanıma ........................................................................ 151
B- ÖĞRENME İŞLEVİ ........................................................................ 151
1- Gelenek ve Görenekleri Öğrenme ........................................... 151
2- Evlenme Engelini Öğrenme ..................................................... 151
C- HAZIRLIK İŞLEVİ ......................................................................... 152
1- Evliliğe Manevi Hazırlık ......................................................... 152
2- Evliliğe Maddi Hazırlık ........................................................... 152
V. OLUŞUMU (TMK m. 118 f. I) ............................................................. 152
A- EVLENME VAADİ ŞEKLE BAĞLI DEĞİLDİR .......................... 154
B- EVLENME VAADİ NİŞANLANACAKLAR TARAFINDAN YAPILMALIDIR ............................................................................ 155
C- EVLENME VAADİNDE GERÇEK İRADE AÇIKLANMALIDIR ...................................................................... 155
Ç- EVLENME VAADİ KARŞILIKLI OLMALIDIR .......................... 155
VI. YASAL TEMSİLCİLERİN RIZASI (TMK m. 118 f. II) ..................... 155
A- AYIRT ETME GÜCÜNE SAHİP KÜÇÜĞÜN YASAL TEMSİLCİNİN RIZASININ ALINMASI ...................................... 156
B- AYIRT ETME GÜCÜNE SAHİP KISITLININ YASAL TEMSİLCİNİN RIZASININ ALINMASI ...................................... 157
VII. İSPATI................................................................................................... 160
A- İSPAT YÜKÜ ................................................................................. 160
B- İSPAT ARAÇLARI ......................................................................... 160
1- Tanık Anlatımı ......................................................................... 160
a. İfade Usulü ........................................................................ 160
aa. Yer ve Zaman Göstermelidir ...................................... 160
bb. Bilginin Kaynağını Açıklamalıdır .............................. 160
cc. İfade Hüküm Kurmaya Elverişli Olmalıdır ................ 161
b. Dinlenme Usulü ................................................................ 161
aa. Tanık Sayısı Sınırlandırılmamalıdır ........................... 161
bb. Kesin Süre Uygun Olmalıdır ...................................... 161
c. Değerlendirme Usulü ........................................................ 161
aa. Üstün Tutma Sebebi Açıklanmalıdır .......................... 162
bb. Görgüye Dayanmayan Anlatım Dikkate Alınmamalıdır ............................................................ 162
İçindekiler 15
cc. Taraflardan Aktarılan Anlatım Dikkate Alınmamalıdır ............................................................ 162
dd. Akraba Olma Geçerliliği Etkilemez ........................... 162
ee. Delil Listesinde Bulunmayana İtibar Edilemez .......... 162
2- Diğer Dava Dosyaları .............................................................. 162
3- Teknik Kayıtlar ........................................................................ 162
a. Video Kayıtları ................................................................. 162
b. VCD, DVD Kayıtları ........................................................ 163
c. Fotoğraf ............................................................................. 163
d. Bilgisayar Kayıtları ........................................................... 163
4- Diğer Hukuka Uygun Deliller.................................................. 163
§ 5. NİŞANLILIĞIN OLUŞUMU ........................................................................ 164
I. EHLİYETİN VARLIĞI ........................................................................ 164
A- TAM EHLİYETLİLER ................................................................... 164
B- SINIRLI EHLİYETLİLER .............................................................. 164
C- SINIRLI EHLİYETSİZLER ............................................................ 165
1- Ayırt Etme Gücüne Sahip Küçük ............................................ 165
a. Yasal Temsilcinin Rızasının Alınması .............................. 166
aa. Nişanlanmaya İzin ...................................................... 167
bb. Nişanlanmaya onam ................................................... 168
cc. Hâkime Başvuru ......................................................... 168
b. Yasal Temsilcilerin Rızasının Yokluğunun Sonuçları ...... 169
aa. Ayırt Etme Gücü Olan Küçük Açısından ................... 169
bb. Diğer Taraf Açısından ................................................ 169
2- Ayırt Etme Gücüne Sahip Kısıtlı ............................................. 170
a. Yasal Temsilcinin Rızasının Alınması .............................. 170
aa. Nişanlanmaya İzin ...................................................... 170
bb. Nişanlanmaya onam ................................................... 171
cc. Hâkime Başvuru ......................................................... 171
b. Yasal Temsilcilerin Rızasının Yokluğunun Sonuçları ...... 171
aa. Ayırt Etme Gücü Olan Kısıtlı Açısından ................... 172
bb. Diğer Taraf Açısından ................................................ 172
D- TAM EHLİYETSİZLER ................................................................. 172
16 İçindekiler
II. İRADE AÇIKLAMASI ........................................................................ 173
A- ŞEKLE BAĞLI DEĞİLDİR ............................................................ 173
1- Açık Olarak Yapılabilir ........................................................... 174
a. Sözle Yapılabilir ............................................................... 174
b. Yazıyla Yapılabilir ............................................................ 174
c. İşaretle Yapılabilir ............................................................ 174
2- Örtülü Olarak Yapılabilir ......................................................... 175
a. Nişanlı Olarak Tanıtmak ................................................... 175
b. Hediye Vermek ................................................................. 175
c. Ev Hazırlamak .................................................................. 175
d. Gebe Kalmak .................................................................... 176
e. Diğerleri ............................................................................ 176
3- Gizli Tutulabilir ....................................................................... 176
4- Süreye Bağlı Değildir .............................................................. 176
5- Törene Bağlı Değildir .............................................................. 176
B- NİŞANLANACAKLAR TARAFINDAN YAPILMALIDIR ......... 177
1- Bizzat Yapılması ...................................................................... 177
2- Aracı/Haberci İle Yapılması .................................................... 177
C- GERÇEK İRADE AÇIKLANMALIDIR ........................................ 178
1- Gizli İrade Bulunmamalıdır ..................................................... 178
2- Ciddi Olmalıdır ........................................................................ 178
D- KARŞILIKLI OLMALIDIR ........................................................... 179
III. ENGELİN BULUNMAMASI .............................................................. 179
A- EVLENME ENGELİNİN BULUNMAMASI ................................. 179
1- Kesin Evlenme Engelinin Bulunması ...................................... 179
a. Mevcut Evlilik .................................................................. 179
b. Sürekli Ayırt Etme Gücünden Yoksunluk ........................ 180
c. Akıl Hastalığı .................................................................... 180
d. Yakın Hısımlık .................................................................. 180
2- Kesin Olmayan Evlenme Engelinin Bulunması....................... 181
B- BİRDEN ÇOK NİŞANLANMANIN OLMAMASI ....................... 181
1- İlk Nişanlılık Sürdürülüyorsa................................................... 181
2- İlk Nişanlılık Sürdürülmüyorsa ............................................... 181
C- SÜRE VEYA KOŞUL ENGELİNİN BULUNMAMASI ............... 182
İçindekiler 17
1- Süreye Bağlama ....................................................................... 182
a. Süresiz Nişanlılık Kabul Edilemez ................................... 182
b. Süreli Nişanlılık Kabul Edilemez .................................... 182
aa. Bir Süre Sonra Sona Erecek Nişanlılık ...................... 182
bb. Bir Süre Sonra Başlayacak Nişanlılık ........................ 183
2- Koşula Bağlama ....................................................................... 183
a. Koşulun Geçerliliği ........................................................... 183
b. Koşul Türü ........................................................................ 184
aa. Geciktirici Koşula Bağlanma ..................................... 185
bb. Bozucu Koşula Bağlanma .......................................... 185
§ 6. NİŞANLILIĞIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ ..................................................... 186
I. GENEL OLARAK ................................................................................ 186
II. KAPSAMI ............................................................................................. 186
A- EVLENME YÜKÜMLÜLÜĞÜ ...................................................... 187
1- Süreyi Belirleme ...................................................................... 187
2- Süreye Uymama ...................................................................... 187
a. Haklı Sebeple Uymama .................................................... 187
b. Haklı Sebep Olmadan Uymama ........................................ 187
B- SADAKAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ ...................................................... 188
1- Cinsel Sadakat Yükümlülüğü .................................................. 188
2- Ekonomik Sadakat Yükümlülüğü ............................................ 189
3- Duygusal Sadakat Yükümlülüğü ............................................. 189
4- Fiziksel Sadakat Yükümlülüğü ................................................ 189
5- Görsel Sadakat Yükümlülüğü .................................................. 189
6- Sosyal Sadakat Yükümlülüğü .................................................. 190
C- YARDIMLAŞMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ ........................................... 190
D- DAYANIŞMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ ................................................ 190
§ 7. NİŞANLANMANIN HAKLARI ................................................................... 191
I. NİŞANLANMANIN SAĞLADIĞI HAKLAR ......................................... 191
A- KAÇINMA HAKKI ........................................................................ 191
1- Tanıklıktan Kaçınma ............................................................... 191
a. Hukuk Davalarında ........................................................... 192
18 İçindekiler
b. Ceza Davalarında .............................................................. 192
2- Hâkimlikten Kaçınma .............................................................. 192
3- Hakemlikten Kaçınma ............................................................. 192
4- Evlenmekten Kaçınma ............................................................. 192
B- TAZMİNAT HAKKI ...................................................................... 193
1- Destekten Yoksun Kalma Tazminatı ....................................... 193
2- Ölüme Sebep Olandan Manevi Tazminat İsteme .................... 193
C- MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİ YAPMA HAKKI ............................ 193
II. NİŞANLANMANIN SAĞLAMADIĞI HAKLAR .............................. 194
A- EVLENMEYE ZORLAMA DAVA EDİLEMEZ (TMK m. 119 f. I ) ........................................................................... 194
B- CAYMA TAZMİNATI DAVA EDİLEMEZ (TMK m. 119 f. II ) 195
C- CEZA ŞARTI DAVA EDİLEMEZ (TMK m. 119 f. II ) ................ 196
D- ÖDEME YAPILMIŞSA GERİ İSTENEMEZ (TMK m. 119 f. II ) ......................................................................... 197
§ 8. NİŞANLANMANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ ................................................... 198
I. YOKLUK .............................................................................................. 198
II. BUTLAN .............................................................................................. 199
A- EHLİYETSİZLİK ............................................................................ 199
B- EMREDİCİ KURALLARA AYKIRILIK ....................................... 199
C- İMKANSIZLIK ............................................................................... 199
D- AHLAK VE ADABA AYKIRILIK ................................................ 199
E- MUVAZAA ..................................................................................... 199
III. İRADE SAKATLIĞI ............................................................................ 200
§ 9. NİŞANLILIĞIN SONA ERMESİ ................................................................. 201
I. İRADİ SEBEPLE SONA ERME .......................................................... 201
A- EVLENME ...................................................................................... 202
1- Birbiriyle Evlenme................................................................... 202
2- Başkasıyla Evlenme ................................................................. 202
B- CİNSİYET DEĞİŞTİRME .............................................................. 202
C- ANLAŞMA ..................................................................................... 203
D- NİŞANI BOZMA ............................................................................ 204
İçindekiler 19
1- Bozma Usulü ........................................................................... 204
a. Tek Taraflı İrade Açıklaması Yeterlidir ............................ 204
aa. Açık İrade Açıklaması ................................................ 204
bb. Örtülü İrade Açıklaması ............................................. 204
b. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haktır ......................................... 205
c. Önceden Vazgeçilemez ..................................................... 205
d. Bozmadan Dönülemez ...................................................... 205
e. Haklı Sebep Koşul Değildir .............................................. 205
2- Bozma Şekli ............................................................................. 206
a. Haklı Olarak Bozma ......................................................... 206
aa. Haklı Bozma Sebepleri .............................................. 206
bb. Hâkimin Takdir Hakkı ............................................... 207
b. Haksız Olarak Bozma ....................................................... 207
3- Bozma Sonucu ......................................................................... 207
a. Nişanlı Statüsünden Çıkma ............................................... 207
b. Yeniden Nişanlanma Hakkı .............................................. 208
c. Ölüme Bağlı Tasarruflara Etkisi ....................................... 208
E- ÇİFTE NİŞANLANMA .................................................................. 209
II. İRADİ OLMAYAN SEBEPLE SONA ERME ..................................... 209
A- ÖLÜM ............................................................................................. 209
B- ÖLÜM KARİNESİ .......................................................................... 209
C- GAİPLİK ......................................................................................... 210
D- EVLENME EHLİYETİNİ YİTİRME ............................................. 210
E- EVLENME ENGELİNİN OLUŞMASI .......................................... 210
F- BOZUCU KOŞULUN GERÇEKLEŞMESİ ................................... 211
§ 10. NİŞANIN BOZULMASI SEBEBİYLE MADDİ TAZMİNAT (TMK. m. 120) ............................................................................................. 212
I. KOŞULLARI ........................................................................................ 212
A- GEÇERLİ NİŞANLILIK BULUNMALIDIR ................................. 212
1- Evlenme Vaadi Olmadan Birlikte Yaşayan İsteyemez ............ 212
2- Flört Eden İsteyemez ............................................................... 216
3- Sevgili Gibi Davranan İsteyemez ............................................ 216
4- Aynı Evi Paylaşan İsteyemez .................................................. 218
20 İçindekiler
5- Hayat Ortaklığı Sürdüren İsteyemez ........................................ 218
6- Serbest Yaşayan İsteyemez ...................................................... 218
B- NİŞAN BOZULMUŞ OLMALIDIR ............................................... 218
1- Haklı Bir Sebep Olmaksızın Bozulma ..................................... 219
2- Nişan Taraflardan Birine Yükletilebilen Bir Sebeple Bozulma ................................................................................... 219
C- ZARAR BULUNMALIDIR ............................................................ 219
1- Katlandığı Maddî Fedakârlık Olmalıdır ................................... 219
2- Evlenme Amacıyla Yapılan Harcama Olmalıdır ..................... 220
3- Nişan Giderleri Bulunmalıdır .................................................. 223
4- Dürüstlük Kuralına Uygun Davranılmış Olmalıdır .................... 225
D- UYGUN TAZMİNAT VERİLMELİDİR ........................................ 226
II. USUL HÜKÜMLERİ ........................................................................... 226
A- GÖREVLİ MAHKEME .................................................................. 226
B- YETKİLİ MAHKEME .................................................................... 231
C- DAVACI ......................................................................................... 231
1- Nişanlılardan Birisi .................................................................. 231
2- Nişanlılardan Birinin Ana ve Babası ....................................... 232
3- Ana ve Babası Gibi Davrananlar ............................................. 232
D- DAVALI .......................................................................................... 233
E- FERAGAT ....................................................................................... 233
F- HAKKIN DEVRİ ............................................................................ 233
G- ZAMANAŞIMI (TMK m. 123) ....................................................... 233
H- İSTEK .............................................................................................. 233
1- İstek Belirli Olmalıdır .............................................................. 234
2- İstek Dışı Karar Verilmemelidir .............................................. 234
I- KARARIN ÖZELLİĞİ .................................................................... 235
1- Duraksama Yaratmamalıdır ..................................................... 236
2- Gerekçeli Olmalıdır ................................................................. 236
3- Kısa Karar Uygun Olmalıdır.................................................... 237
4- Yargıtay Denetimine Uygun Olmalıdır ................................... 237
İ- KESİNLİK SINIRI .......................................................................... 237
1- İstinaf Kesinlik Sınırı ............................................................... 237
2- Temyiz Kesinlik Sınırı ............................................................. 237
İçindekiler 21
J- YARGILAMA GİDERİ .................................................................. 238
K- VEKALET ÜCRETİ ....................................................................... 238
§ 11. NİŞANIN BOZULMASI SEBEBİYLE MANEVİ TAZMİNAT (TMK m. 121) .............................................................................................. 240
I. KOŞULLARI ........................................................................................ 240
A- GEÇERLİ NİŞANLILIK BULUNMALIDIR ................................. 240
1- Evlenme Vaadi Olmadan Birlikte Yaşayan İsteyemez ............ 241
2- Flört Eden İsteyemez ............................................................... 242
3- Sevgili Gibi Davranan İsteyemez ............................................ 243
4- Aynı Evi Paylaşan İsteyemez .................................................. 243
5- Hayat Ortaklığı Sürdüren İsteyemez ........................................ 243
6- Serbest Yaşayan İsteyemez ...................................................... 243
B- NİŞAN BOZULMUŞ OLMALIDIR ............................................... 243
C- KİŞİLİK HAKKI SALDIRIYA UĞRAMALIDIR ......................... 243
1- Saldırı Gerçekleşmelidir .......................................................... 244
a. Duygusal Şiddet Uygulanması .......................................... 244
b. Görsel Şiddet Uygulanması .............................................. 246
c. Cinsel Şiddet Uygulanması ............................................... 246
d. Sosyal Şiddet Uygulanması .............................................. 246
e. Fiziksel Şiddet Uygulanması ............................................ 247
f. Ekonomik Şiddet Uygulanması ........................................ 247
2- Doğal Üzüntü Yeterli Değildir ................................................ 247
3- Zarar İspat Edilmelidir ............................................................. 255
a. Zarar İspat Edilmişse ........................................................ 256
b. Zarar İspat Edilmemişse ................................................... 256
D- SALDIRI HUKUKA AYKIRI OLMALIDIR ................................. 257
E- DAVALI KUSURLU OLMALIDIR ............................................... 257
F- UYGUN TAZMİNAT VERİLMELİDİR ........................................ 258
1- Paranın Ödenmesi .................................................................... 258
a. Toptan Ödenir ................................................................... 259
b. İrat Şeklinde Ödenemez .................................................... 259
c. Taksitle Ödenemez............................................................ 259
2- Para Dışında Tazminat Verilemez ........................................... 259
22 İçindekiler
II. USUL HÜKÜMLERİ ........................................................................... 260
A- GÖREVLİ MAHKEME .................................................................. 260
B- YETKİLİ MAHKEME .................................................................... 265
C- DAVACI ......................................................................................... 265
D- DAVALI .......................................................................................... 266
E- FERAGAT ....................................................................................... 266
F- HAKKIN DEVRİ ............................................................................ 266
G- ZAMANAŞIMI (TMK m. 123) ....................................................... 266
H- İSTEK .............................................................................................. 266
1- İstek Belirli Olmalıdır .............................................................. 267
2- İstek Dışı Karar Verilmemelidir .............................................. 267
3- İstek Bölünemez ...................................................................... 267
I- KARARIN ÖZELLİĞİ .................................................................... 268
1- Duraksama Yaratmamalıdır ..................................................... 268
2- Gerekçeli Olmalıdır ................................................................. 268
3- Kısa Karar Uygun Olmalıdır.................................................... 268
İ- KANUN YOLLARI ........................................................................ 268
1- İstinaf Kanun Yolları ............................................................... 268
2- Temyiz Kanun Yolları ............................................................. 268
J- YARGILAMA GİDERİ .................................................................. 269
K- VEKALET ÜCRETİ ....................................................................... 269
§ 12. NİŞANIN BOZULMASI SEBEBİYLE HEDİYELERİN GERİ VERİLMESİ (TMK m. 122) ...................................................................... 271
I. KOŞULLARI ........................................................................................ 271
A- GEÇERLİ NİŞANLILIK BULUNMALIDIR ................................. 272
1- Evlenme Vaadi Olmadan Birlikte Yaşayan İsteyemez ............ 272
2- Flört Eden İsteyemez ............................................................... 273
3- Sevgili Gibi Davranan İsteyemez ............................................ 274
4- Aynı Evi Paylaşan İsteyemez .................................................. 274
5- Hayat Ortaklığı Sürdüren İsteyemez ........................................ 274
6- Serbest Yaşayan İsteyemez ...................................................... 275
B- NİŞANLILIK SONA ERMİŞ OLMALIDIR .................................. 275
1- Sona Erme Sebebi .................................................................... 275
İçindekiler 23
a. Evlenme Sebebiyle Sona Ererse........................................ 275
b. Evlenme Dışındaki Bir Sebeple Sona Ererse .................... 275
2- Sona Ermede Kusur Aranmaz .................................................. 276
C- HEDİYE VERİLMİŞ OLMALIDIR ............................................... 277
1- Hediye Kavramı ....................................................................... 277
a. Başlık ................................................................................ 277
b. Ağırlık ............................................................................... 277
c. Kalın ................................................................................. 278
d. Drahoma............................................................................ 278
e. Mektup .............................................................................. 278
f. Fotoğraf ............................................................................. 278
2- Hediyenin Zamanı ................................................................... 278
a. Nişanlanmadan Önce ........................................................ 278
b. Nişanlanma Sırasında ........................................................ 279
c. Nişanlanmadan Sonra ....................................................... 279
3- Hediyenin Konusu ................................................................... 279
a. Nişanlıların Birbirlerine Verdikleri Hediyeler .................. 279
b. Nişanlıya Verilen Hediyeler.............................................. 280
aa. Ana ve Babanın Verdiği Hediyeler ............................ 280
bb. Ana ve Baba Gibi Davrananların Verdiği Hediyeler .. 280
4- Hediyenin Amacı ..................................................................... 283
a. Evlenmeye Olan İnancı Yükseltmek ................................. 283
b. İlişkileri Güçlendirmek ..................................................... 283
c. Bağlılığı Çoğaltmak .......................................................... 283
d. Sevgi ve Saygıyı Artırmak ................................................ 284
D- HEDİYE ALIŞILMIŞIN DIŞINDA OLMALIDIR ......................... 284
1- Alışılmış Hediye ...................................................................... 284
2- Alışılmışın Dışında Hediye ...................................................... 284
a. Değeri Fazla Olan Hediye ................................................. 285
b. Örf ve Adete göre Alışılmamış Olan Hediye .................... 286
c. Nişan Yüzüğü Dışında Ziynet Eşyası Hediye ................... 288
E- HEDİYELERİN GERİ VERİLMESİ TALEP EDİLMELİDİR ...... 288
1- Aynen Geri Verilmelidir .......................................................... 289
2- Aynen yoksa Mislen Geri Verilmelidir .................................... 289
24 İçindekiler
3- Sebepsiz Zenginleşme Hükümlerinin Uygulanması ............... 290
a. Üçüncü Kişiden İstenemez................................................ 290
b. İyiniyetli Davranmışsa ...................................................... 290
aa. Elinden Çıkarmışsa .................................................... 290
bb. Tüketmişse ................................................................. 290
cc. Eskimişse ................................................................... 291
dd. Karşılık Almışsa ......................................................... 292
c. Kötü Niyetli Davranmışsa ................................................. 293
II. USUL HÜKÜMLERİ ........................................................................... 293
A- GÖREVLİ MAHKEME .................................................................. 293
B- YETKİLİ MAHKEME .................................................................... 294
C- TARAFLAR .................................................................................... 294
1- Davacı ...................................................................................... 294
a. Nişanlılar ........................................................................... 294
b. Nişanlıların Ana ve Babası ............................................... 294
c. Nişanlıların Ana ve Babası Gibi Davrananlar ................... 294
d. Ölüm Halinde İlgilinin Mirasçıları.................................... 297
2- Davalı ...................................................................................... 297
D- FERAGAT ....................................................................................... 297
E- HAKKIN DEVRİ ............................................................................ 297
F- ZAMANAŞIMI (TMK m. 123) ....................................................... 298
G- İSTEK .............................................................................................. 299
1- İstek Belirli Olmalıdır .............................................................. 299
2- İstek Dışı Karar Verilmemelidir .............................................. 300
H- İSPAT .............................................................................................. 301
1- İspat Yükü................................................................................ 301
2- İspat Araçları ........................................................................... 301
3- İspatın Konusu ......................................................................... 306
a. Hediye Edilme İspatlanmalıdır ......................................... 306
b. Alışılmışın Dışında Olduğu İspatlanmalıdır ..................... 307
c. İade Edilmediği İspatlanmalıdır ........................................ 307
I- YARGILAMA GİDERİ .................................................................. 307
1- Kural Olarak ............................................................................ 308
2- Kısmen Haklı Çıkılırsa ............................................................ 310
İçindekiler 25
3- Aleyhine Hüküm Verilenler Birden Fazla İse.......................... 310
İ- VEKALET ÜCRETİ ....................................................................... 310
J- KARARIN ÖZELLİĞİ .................................................................... 311
1- Duraksama Yaratmamalıdır ..................................................... 311
2- Gerekçeli Olmalıdır ................................................................. 312
3- Kısa Karar Uygun Olmalıdır.................................................... 312
K- HÜKÜM FIKRASI ......................................................................... 312
1- Taraflara Yükletilen Borç ve Tanınan Haklar Ayrı Ayrı Gösterilmelidir ......................................................................... 312
2- Kısa Kararla Gerekçeli Karar Arasında Çelişki Olmamalıdır .. 314
3- Gerekçe İle Hüküm Arasında Çelişki Olmamalıdır ................. 314
L- KESİNLİK SINIRI .......................................................................... 314
1- İstinaf Kesinlik Sınırı ............................................................... 314
2- Temyiz Kesinlik Sınırı ............................................................. 314
§ 13. EVLENME EHLİYETİ (TMK m. 124-128) .............................................. 315
I. GENEL OLARAK ................................................................................ 316
A- EVLENME EHLİYETİ ................................................................... 316
1- Kişiye Özgü Evlenme Ehliyeti ................................................ 316
a. Genel Evlenme Ehliyeti .................................................... 316
b. Özel Evlenme Ehliyeti ...................................................... 317
2- Türe Özgü Evlenme Ehliyeti ................................................... 317
a. Tam Ehliyetliler ................................................................ 317
b. Tam Ehliyetsizler .............................................................. 317
c. Sınırlı Ehliyetliler.............................................................. 318
d. Sınırlı Ehliyetsizler ........................................................... 318
B- EVLENME ERGİNLİĞİ ................................................................. 319
a. Olağan Evlenme Erginliği ....................................................... 319
b. Olağan Dışı Evlenme Erginliği ................................................ 319
II. EVLENME YAŞI (TMK m. 124) ......................................................... 319
A- OLAĞAN EVLENME YAŞI (TMK m. 124 f. I) ............................ 320
1- Evlenme Yaşı Alt Sınırı ........................................................... 321
2- Evlenme Yaşı Üst Sınırı .......................................................... 323
3- Evlenme Yaşı Mukayesesi ....................................................... 323
26 İçindekiler
a. Erkek İçin .......................................................................... 323
b. Kadın İçin ......................................................................... 323
B- OLAĞAN DIŞI EVLENME YAŞI (TMK m. 124 f. II) .................. 324
1- Genel Olarak ............................................................................ 324
2- Olağan Dışı Evlenmeye İzin Davası (TMK m. 124 f. II) ......... 324
a. Koşulları............................................................................ 325
aa. İzin istenilen Onaltı Yaşını Tamamlamış Olmalıdır... 325
bb. Olağanüstü Durum ve Pek Önemli Bir Sebep Olmalıdır .................................................................... 328
cc. Evlenme Olgunluğuna Sahip Olunmalıdır ................. 330
dd. Olanak Varsa Yasal Temsilci Dinlenmelidir .............. 331
ee. Belli Kişi İle Evlenme İzni Verilebilir ....................... 333
b. Usul Hükümleri ................................................................. 333
aa. Görevli Mahkeme....................................................... 333
bb. Yetkili Mahkeme ........................................................ 335
cc. Davacı ........................................................................ 335
dd. Davalı ......................................................................... 336
ee. Evrak Üzerinde Karar Verilemez ............................... 336
C- EVLENME YAŞININ ALTINDA EVLİLİK YAPILMASI ........... 337
1- Olağan Dışı Evlenme Yaşının Altında Evlilik Yapılması ........ 337
2- Olağan Evlenme Yaşının Altında Evlilik Yapılması ............... 338
III. AYIRT ETME GÜCÜ (TMK m. 125) .................................................. 338
A- NİSBÎ KAVRAMDIR. .................................................................... 339
B- PSİKOLOJİK KAVRAMDIR ......................................................... 339
C- BİYOLOJİK KAVRAMDIR ........................................................... 339
D- CEVAP ANINDA BULUNMALIDIR ............................................ 340
E- YOKSUNLUĞUN ETKİSİ FARKLIDIR ....................................... 340
1- Sürekli Yoksunluk ................................................................... 340
2- Geçici Yoksunluk (TMK m. 148) ............................................ 341
IV. YASAL TEMSİLCİNİN İZNİ .............................................................. 341
A- EVLENMEYE İZNİN VERİLMESİ ............................................... 341
1- İzin Konusu Olanlar (TMK m. 126-127) ................................. 342
a. Küçükler (TMK m. 126) ................................................... 342
b. Kısıtlılar (TMK m. 127) .................................................... 343
İçindekiler 27
2- İzin Verilme Usulü .................................................................. 344
a. İznin Şekli (TMK m. 136)................................................. 345
b. İznin Zamanı (TMK m. 137 f. I) ....................................... 345
c. İznin İncelenmesi (TMK m. 137 f. II) ............................... 346
d. Redde İtiraz Davası (TMK m. 138 f. I) ............................. 346
B- EVLENMEYE İZNİN VERİLMEMESİ ......................................... 346
1- Açıklanan İrade ........................................................................ 347
a. Sınırlı Ehliyetsizin Açıklaması ......................................... 347
b. Yasal Temsilcinin Açıklaması .......................................... 347
2- Olağan Evlenmeye İzin Davası (TMK m. 128) ....................... 347
a. Koşulları............................................................................ 348
aa. İzin istenilen Onyedi Yaşını Tamamlamış ya da Ergin Olup Kısıtlanmış Olmalıdır .............................. 348
bb. Yasal Temsilci Evlenmeye İzin Vermemelidir .......... 349
cc. Haklı Sebep Olmadan İzin Verilmemelidir ................ 349
dd. Belli Kişi İle Evlenme İzni Verilebilir ....................... 350
b. Usul Hükümleri ................................................................. 350
aa. Görevli Mahkeme....................................................... 350
bb. Yetkili Mahkeme ........................................................ 351
cc. Davacı ........................................................................ 351
dd. Davalı ......................................................................... 351
ee. Evrak Üzerinde Karar Verilemez ............................... 351
ff. Ergin Olma Davayı Konusuz Bırakır ......................... 352
§ 14. KESİN EVLENME ENGELLERİ .............................................................. 353
I. MEVCUT EVLİLİK (TMK m. 130, 145 b. 1) .......................................... 354
A- GENEL OLARAK ........................................................................... 354
B- YENİDEN EVLENME (TMK m. 130) ........................................... 355
1- Ölüm Sebebiyle ....................................................................... 355
2- Boşanma Sebebiyle .................................................................. 356
3- Butlan Sebebiyle ...................................................................... 357
C- Gaibin Eşinin Evlenmesi (TMK m. 131) ......................................... 357
II. AYIRT ETME GÜCÜNDEN SÜREKLİ YOKSUNLUK (TMK m. 125, 145 b. 2) ........................................................................ 357
28 İçindekiler
III. AKIL HASTALIĞI (TMK m. 133, 145 b. 3)........................................ 359
IV. HISIMLIK (TMK m. 129, 145 b. 4) ..................................................... 362
A- KAN HISIMLIĞI (TMK m. 129 b. 1, 145 b. 4) .............................. 365
1- Biri Diğerinden Gelenler (Üstsoy-Altsoy) ............................... 365
a. Üstsoy Kan Hısımlığı ........................................................ 366
b. Altsoy Kan Hısımlığı ........................................................ 366
2- Ortak Bir Kökten Gelenler (Yansoy) ....................................... 366
a. Tam Kan Yansoy Kan Hısımlığı ....................................... 367
b. Yarım Kan Yansoy Kan Hısımlığı .................................... 367
B- KAYIN HISIMLIĞI (TMK m. 129 b. 2, 145 b. 4) .......................... 368
1- Genel Olarak ............................................................................ 368
2- Altsoy ve Üstsoy Kayın Hısımlığı ........................................... 369
3- Yansoy Kayın Hısımlığı .......................................................... 369
C- EVLATLIK İLİŞKİSİ (TMK m. 129 b. 3 145 b. 4) ........................ 369
1- Evlât edinen ile Evlâtlık Arasında ........................................... 370
2- Evlât Edinen veya Evlâtlık İle Diğerinin Eşi Arasında ............ 370
3- Evlât Edinen veya Evlâtlık İle Diğerinin Altsoyu Arasında .... 370
§ 15. KESİN OLMAYAN EVLENME ENGELLERİ ........................................ 371
I. BAZI BULAŞICI HASTALIKLAR ..................................................... 371
II. KADIN İÇİN BEKLEME SÜRESİ (TMK m. 132) .............................. 373
A- GENEL OLARAK .......................................................................... 373
B- BEKLEME SÜRESİNİN SINIRLARI ............................................ 374
1- Bekleme Süresinin Başlangıcı ................................................. 374
2- Bekleme Süresinin Sona Ermesi (TMK m. 132 f. II) .............. 375
C- BEKLEME SÜRESİNİN KALDIRILMASI DAVASI (TMK m. 132 f. III) ......................................................................... 375
1- Koşulları .................................................................................. 375
a. Gebe Olunmadığının Anlaşılması ..................................... 375
b. Eşlerin Yeniden Birbiriyle Evlenmek İstemesi ................. 376
2- Usul Hükümleri ....................................................................... 376
a. Görevli Mahkeme ............................................................. 376
b. Yetkili Mahkeme .............................................................. 377
c. Davacı ............................................................................... 377
İçindekiler 29
d. Davalı ................................................................................ 377
D- YABANCI UYRUKLU KADIN İÇİN BEKLEME SÜRESİ ......... 377
1- Açık Düzenleme Varsa ............................................................ 377
2- Açık Düzenleme Yoksa ........................................................... 377
III. ASKERİ ÖĞRENCİLİK ....................................................................... 378
§ 16. EVLENMENİN ŞEKLİ KOŞULLARININ İŞLEVİ (TMK m. 134-144) ....................................................................................... 379
I. EVLENECEKLER AÇISINDAN ......................................................... 379
A- ZORLAMA EVLİLİKLERİN ÖNLENMESİ ................................. 379
B- AHLAKA AYKIRI EVLİLİKLERİN ÖNLENMESİ ..................... 380
C- ACELE EVLİLİKLERİN ÖNLENMESİ ........................................ 380
D- GİZLİ BİRLİKTELİKLERİN ÖNLENMESİ ................................. 380
II. DOĞACAK ÇOCUKLAR AÇISINDAN ............................................. 380
A- SAĞLIKSIZ DOĞUMLARIN ÖNLENMESİ ................................ 380
B- SOYBAĞI KARIŞIKLIĞININ ÖNLENMESİ ............................... 381
§ 17. EVLENME BAŞVURUSUNUN YAPILMASI .......................................... 382
I. BAŞVURACAK KİŞİLER ................................................................... 383
A- BİZZAT BAŞVURU ....................................................................... 383
1- Birlikte Başvuru (TMK m. 134 f. I) ......................................... 383
2- Ayrı Başvuru ............................................................................ 384
a. Ayrı İllerde Oturma ........................................................... 384
b. Ayrı Ülkelerde Oturma ..................................................... 384
B- VEKALETEN BAŞVURU ............................................................. 385
II. BAŞVURU ŞEKLİ ............................................................................... 385
A- YAZILI BAŞVURU (TMK m. 135) ............................................... 385
B- SÖZLÜ BAŞVURU (TMK m. 135) ................................................ 386
C- İMZA ATAMAYANLAR ............................................................... 386
D- SAĞIR VE DİLSİZLER .................................................................. 386
III. BAŞVURU MAKAMI (TMK m. 134 f. I-II) ........................................ 387
A- YURT İÇİNDE EVLENME BAŞVURUSU ................................... 387
1- Taraflar Türk İse ...................................................................... 387
a. Belediye Bulunan Yerlerde ............................................... 387
30 İçindekiler
b. Köylerde............................................................................ 388
c. Yetki Verilebilen Makamlar ............................................. 388
aa. İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlükleri ........................ 389
bb. Nüfus Müdürlükleri .................................................... 389
cc. Dış Temsilcilikler ....................................................... 390
2- Taraflardan Biri Yabancı İse.................................................... 390
B- YURT DIŞINDA EVLENME BAŞVURUSU ................................ 391
1- Türk Yetkili Makamlarına Başvuru ......................................... 391
2- Yabancı Yetkili Makamlara Başvuru....................................... 391
C- GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUĞU ........................................ 392
1- Görev ve Yetkileri ................................................................... 392
2- Sorumlulukları ......................................................................... 392
IV. BAŞVURU BELGELERİ (TMK m. 136)............................................. 392
A- EVLENME BEYANNAMESİ ........................................................ 393
B- FOTOĞRAFLI NÜFUS CÜZDANI ÖRNEĞİ ............................... 394
C- SAĞLIK RAPORU/RESMİ SAĞLIK KURULU RAPORU .......... 394
D- VESİKALIK FOTOĞRAF .............................................................. 395
E- NÜFUS KAYIT ÖRNEĞİ VE EVLENME EHLİYET BELGESİ ......................................................................................... 395
1- Türk Vatandaşları İçin ............................................................. 396
2- Yabancılar İçin ........................................................................ 396
a. Tasdik İşlemi Gerekmeyen Belgeler ................................. 396
b. Tasdik İşlemi Gereken Belgeler ........................................ 397
aa. Taraf Ülkenin Ülkemizdeki Temsilciliğince Düzenlenmişse ........................................................... 397
bb. Yabancı Ülkenin Yerel Makamlarınca Düzenlenmişse ........................................................... 398
cc. Yabancı Ülkenin Türkiye’deki Temsilciliğince Düzenlenmişse ........................................................... 398
dd. Ülkemizde Temsilciliği Bulunmayan Devlet Makamlarınca Düzenlenmişse ................................... 398
ee. Adına Akredite Olmuş Devletin Yetkili Makamlarınca Düzenlenmişse ................................... 399
ff. Dış Temsilciliğimizin Bulunmadığı Devlet Makamlarınca Düzenlenmişse ................................... 399
İçindekiler 31
F- ÖNCEKİ EVLİLİĞİ SONA ERMİŞ İSE BUNA İLİŞKİN BELGE ............................................................................................ 399
G- İZNE BAĞLILIK VARSA RIZA BELGESİ .................................. 399
§ 18. EVLENME BAŞVURUSUNUN İNCELENMESİ (TMK m. 137 f. I) .... 401
I. EVLENME BAŞVURUSUNU İNCELEME USULÜ.......................... 401
A- YAZIŞMA USULÜ ......................................................................... 401
1- Yazışma ................................................................................... 401
2- Kullanılacak Belgeler .............................................................. 402
3- Kullanılacak Defterler ............................................................. 402
B- İNCELEME KONUSU ................................................................... 402
C- NOKSANLARIN TAMAMLANMASI .......................................... 403
1- Evlenecekler Tarafından Tamamlama ..................................... 403
2- Evlendirme Memuru Tarafından Tamamlama ......................... 403
II. EVLENME BAŞVURUSUNUN KABULÜ (TMK m. 139 f. I) ......... 403
A- EVLENME BAŞVURUSUNUN KAYDININ YAPILMASI ......... 404
B- EVLENME GÜN VE SAATİNİN BİLDİRİLMESİ ....................... 404
C- EVLENME İZNİ BELGESİNİN VERİLMESİ (TMK m. 139) ...... 404
III. EVLENME BAŞVURUSUNUN REDDİ SEBEPLERİ (TMK M. 137 F. II) ............................................................................... 405
A- BAŞVURUNUN USULE UYGUN BULUNMAMASI ................. 405
B- EVLENME EHLİYETİNİN BULUNMAMASI ............................. 405
C- EVLENME ENGELİNİN BULUNMASI ....................................... 406
IV. EVLENME BAŞVURUSUNUN REDDİNE İTİRAZ SEBEPLERİ (TMK m. 138) ....................................................................................... 406
A- MUTLAK BUTLAN SEBEPLERİNE DAYALI REDDE İTİRAZ (TMK m. 138 f. II) .......................................................................... 406
B- DİĞER SEBEPLERE DAYALI REDDE İTİRAZ (TMK m. 138 f. I) ............................................................................ 407
V. EVLENME BAŞVURUSUNUN REDDİNE İTİRAZDA YARGILAMA USULÜ ........................................................................ 407
A- AİLE MAHKEMESİ GÖREVLİDİR .............................................. 407
B- RET KARARI VEREN EVLENDİRME MEMURLUĞUNUN BULUNDUĞU YER MAHKEMESİ YETKİLİDİR ...................... 407
C- EVLENECEKLERDEN HER BİRİ İTİRAZ EDEBİLİR ............... 407
32 İçindekiler
D- EVLENME BAŞVURUSUNUN REDDİNE İTİRAZDA YARGILAMA ŞEKLİ .................................................................... 407
1- Mutlak Butlan Sebeplerine Dayalı Redde İtirazda Yargılama Şekli ......................................................................................... 407
2- Diğer Sebeplere Dayalı Redde İtirazda Yargılama Şekli ......... 408
VI. EVLENMEYE İTİRAZ ........................................................................ 408
A- İLGİLİLERİN İTİRAZI .................................................................. 408
1- İtiraz Şekli................................................................................ 408
2- İtirazın İncelenmesi ................................................................. 409
B- CUMHURİYET SAVCILIĞININ İTİRAZI ................................... 409
§ 19. EVLENME TÖRENİ YAPILIRKEN ŞEKİL KOŞULLARI ................... 411
I. KİŞİLERE İLİŞKİN ŞEKİL KOŞULLARI (TMK m. 142) ................. 411
A- EVLENECEKLERE İLİŞKİN ........................................................ 411
1- Hazır Bulunmalıdır .................................................................. 412
a. Bizzat Hazır Bulunmalıdır ................................................ 412
b. Aynı Anda Hazır Bulunmalıdır ......................................... 413
aa. Aynı Yerde Hazır Bulunmalıdır ................................. 413
bb. Aynı Zamanda Hazır Bulunmalıdır ............................ 413
c. Vekalet Geçerli Değildir ................................................... 413
2- Evlenme İradesi Açıklanmalıdır .............................................. 414
a. Belirli Sözcük Şart Değildir .............................................. 415
b. Ardı Sıra İrade Açıklanmalıdır ......................................... 416
c. Yabancının İrade Açıklaması ............................................ 416
d. Sağır ya da Dilsizin İrade Açıklaması ............................... 417
B- EVLENDİRME MEMURUNA İLİŞKİN ....................................... 417
1- Herhangi Bir Evlendirme Memuru Olabilir ............................. 417
2- Yurtdışında Bir Evlendirme Memuru Olabilir ......................... 418
3- Görev Alanı Dışında Bir Evlendirme Memuru Olabilir .......... 418
4- Açıklama Yapmayan Bir Evlendirme Memuru Olabilir .......... 418
5- Gerekli Niteliği Olan Evlendirme Memuru Olabilir ................ 419
6- Özel Kıyafet Giymeyen Bir Evlendirme Memuru Olabilir ...... 420
C- TANIKLARA İLİŞKİN .................................................................. 420
1- Tanık Tam Ehliyetli Olmalıdır ................................................ 421
İçindekiler 33
2- Tanık Evlenecekleri Tanımalıdır ............................................. 421
3- Tanık İkiden Fazla Olabilir ...................................................... 422
4- Tanık Yabancı Uyruklu Olabilir .............................................. 422
5- Tanık Farklı ya da Aynı Cinsten Olabilir ................................ 422
6- Tanık Yakın Hısım Olabilir ..................................................... 423
7- Tanık Evlendirme Memurunca Tanınmalıdır .......................... 423
D- DAVETLİLERE İLİŞKİN .............................................................. 423
1- Davetli Sayısı Önemli Değildir................................................ 424
2- Davetli Bulunmaması Önemli Değildir ................................... 424
II. YERE İLİŞKİN ŞEKİL KOŞULLARI (TMK m. 141) ......................... 424
A- EVLENME TÖRENİ YAPILABİLECEK YERLER ...................... 425
1- Evlenme Dairesinde ................................................................. 425
2- Diğer Yerlerde ......................................................................... 425
a. Konutlarda ........................................................................ 426
b. Özel Binalarda .................................................................. 426
c. Salonlarda ......................................................................... 426
d. Ceza veya Tutukevinde ..................................................... 426
e. Hastanelerde ...................................................................... 427
B- EVLENME TÖRENİ YAPILAMAYACAK YERLER ................. 427
1- Mahiyeti İle Bağdaşmayan Yerler ........................................... 427
2- Serbest İrade Açıklanamayacak Yerler .................................... 428
3- Mabetler ................................................................................... 428
III. ZAMANA İLİŞKİN ŞEKİL KOŞULLARI (Ev. Yön. m. 45) .............. 429
A- ÇALIŞMA SAATLERİ İÇERİSİNDE YAPILIR ........................... 429
B- ÇALIŞMA SAATLERİ DIŞINDA YAPILABİLİR ........................ 429
C- HAFTA SONU YAPILABİLİR ...................................................... 429
D- RESMİ TATİL GÜNLERİNDE YAPILABİLİR ............................ 430
IV. KÜTÜĞE İLİŞKİN ŞEKİL KOŞULLARI (TMK M. 144) .................. 430
A- EVLENME KÜTÜĞÜNÜN HUKUKİ MAHİYETİ ...................... 430
B- EVLENME KÜTÜĞÜNE EVLENMENİN GEÇİRİLİŞİ .............. 431
1- İmzalama ................................................................................. 431
2- İmza Edilmemesi ..................................................................... 432
a. Tarafların İmzalamaması .................................................. 432
b. Tanıkların İmzalamaması .................................................. 432
34 İçindekiler
c. Evlendirme Memurunun İmzalamaması ........................... 433
C- EVLENME KÜTÜKLERİNİN TASDİKİ ...................................... 433
D- EVLENME KÜTÜKLERİNİN ARŞİVLENMESİ ......................... 433
E- DAYANAK BELGELERİNİN İMHASI ........................................ 433
§ 20. EVLENME TÖRENİNDEN SONRA ŞEKİL KOŞULLARI ................... 434
I. AİLE CÜZDANI VERİLMESİ (TMK m. 143 f. I) .............................. 434
A- TANIMI ........................................................................................... 434
B- İŞLEVİ ............................................................................................ 434
1- Evliliğin İspatlanması .............................................................. 435
2- Dini Törenin Yapılabilmesi ..................................................... 435
C- DÜZENLENMESİ .......................................................................... 435
D- VERİLECEK OLANLAR ............................................................... 436
1- Eşlerden Birine ........................................................................ 436
2- Vekillik Belgesi Bulunana ....................................................... 436
3- Yabancı Uyrukluya .................................................................. 436
E- VERECEK OLANLAR ................................................................... 436
1- Nüfus Müdürlüğü .................................................................... 437
2- Dış Temsilcilikler .................................................................... 437
F- DEĞİŞİKLİKLERİN İŞLENMESİ ................................................. 438
II. DİNİ TÖREN YAPILMASI/YAPILMAMASI (TMK m. 143 f. II-III) ........................................................................... 438
III. AİLE KÜTÜĞÜNE KAYIT ................................................................. 438
A- YURT İÇİNDE YAPILAN EVLENDİRME (5490 SK m. 23) ....... 439
B- YURT DIŞINDA YAPILAN EVLENDİRME (5490 SK m. 24) .... 440
1- Yetkili Türk Makamları Önünde ............................................. 440
2- Yetkili Yabancı Makamları Önünde ........................................ 441
a. Türk Dış Temsilciliğine Bildirim ...................................... 441
b. Türk Dış Temsilciliğinden İlgili Birime Bildirim ............. 442
C- EVLENMEKLE TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAZANANLARIN TESCİLİ (5490 SK m. 25) .............................................................. 442
D- YABANCI UYRUKLULAR İÇİN YAPILACAK İŞLEM............. 442
IV. CUMHURİYET SAVCILIĞINA BİLDİRİM ...................................... 443
A- MUTLAK BUTLAN HALLERİNDE ............................................. 443
İçindekiler 35
B- DİĞER HALLERDE ....................................................................... 444
1- Yok Evliliklerde ...................................................................... 444
2- Nisbî Butlan Hallerinde ........................................................... 444
3- Butlanı Gerektirmeyen Sebeplerde .......................................... 445
4- Ceza Hükümlerinin Uygulanması Gereken Hallerde ............... 445
§ 21. TÜRK VATANDAŞI OLMAYANLARIN TÜRKİYE’DE EVLENMELERİ ......................................................................................... 446
I. YABANCILARIN EVLENMESİ ......................................................... 446
A- YABANCI KAVRAMI ................................................................... 446
1- Genel Olarak ............................................................................ 446
2- İmtiyazlı Yabancılar (Mavi Kartlılar) ...................................... 447
B- BİR TÜRK VATANDAŞI İLE YABANCININ EVLENMESİ ...... 449
C- YABANCI İKİ KİŞİNİN EVLENMESİ ......................................... 449
1- Farklı Uyruklu Yabancı İki Kişinin Evlenmesi ....................... 450
2- Aynı Uyruklu Yabancı İki Kişinin Evlenmesi ......................... 450
II. VATANSIZLARIN (=HAYMATLOS) EVLENMESİ ........................ 451
A- VATANSIZ TANIMI ...................................................................... 451
B- VATANSIZLIĞIN TESPİTİ (YUKK, m. 50) ................................. 452
C- VATANSIZ KİŞİ KİMLİK BELGESİ ............................................ 452
D- VATANSIZLARIN HAKLARI VE GÜVENCELERİ (YUKK, m. 51) ................................................................................ 453
E- VATANSIZLARIN EVLENMESİ ................................................. 453
III. MÜLTECİLERİN EVLENMESİ .......................................................... 454
A- MÜLTECİLER (YUKK, m. 61) ...................................................... 454
1- Sözleşme (MHDDCS-1951) Hükümlerine Göre ..................... 455
2- YUKK Hükümlerine Göre ....................................................... 458
B- ŞARTLI MÜLTECİLER (SIĞINMACILAR) (YUKK, m. 62) ..... 459
C- İKİNCİL KORUMA STATÜSÜ SAHİPLERİ (YUKK, m. 63) .... 461
D- EVLENMELERİ ............................................................................. 462
IV. VATANDAŞLIK DURUMU DÜZGÜN OLMAYANLARIN EVLENMESİ ........................................................................................ 462
36 İçindekiler
ÜÇÜNCÜ KISIM EVLİLİĞİN SONA ERMESİ
§ 22. EVLENMENİN YOKLUĞU (YOK EVLİLİK) ........................................ 466
I. KAVRAM ............................................................................................. 466
A- HÜKÜMSÜZLÜK KAVRAMI ...................................................... 466
B- YOKLUK KAVRAMI .................................................................... 468
II. EVLENMENİN YOKLUĞU SEBEPLERİ .......................................... 469
A- AYNI CİNSTEN KİŞİLER ARASINDA YAPILMASI ................. 470
B- EVLENDİRME MEMURU BULUNMADAN YAPILMASI ........ 470
1- Sadece Birbirine İrade Açıklaması .......................................... 471
2- Yetkili Olmayan Kişiye İrade Açıklaması ............................... 471
C- TARAFLAR HAZIR BULUNMADAN YAPILMASI ................... 473
1- Aynı Yerde Hazır Olmamak .................................................... 473
2- Aynı Zamanda Hazır Olmamak ............................................... 473
3- Bizzat Hazır Olmamak ............................................................ 473
III. EVLENMENİN YOKLUĞUNUN SONUÇLARI ................................ 475
A- EVLENME KENDİLİĞİNDEN HÜKÜMSÜZDÜR ...................... 475
B- EVLENMENİN YOKLUĞUNUN TESPİTİ DAVASI AÇILABİLİR .................................................................................. 475
1- Her İlgili Açabilir .................................................................... 476
2- Her Zaman Açılabilir ............................................................... 476
3- Her Türlü Delille Kanıtlanabilir .............................................. 476
4- Aile Mahkemesi Görevlidir ..................................................... 476
C- BOŞANMA DAVASI AÇILMASINA OLANAK VERMEZ ........ 477
D- KAYIT VARSA DÜZELTİLMESİ DAVA EDİLEBİLİR ............. 478
E- ÖZEL KANUN VARSA EVLİLİK OLARAK TESCİL EDİLEBİLİR ................................................................................... 478
F- UZUN SÜRE GEÇMESİ YOKLUĞU ORTADAN KALDIRMAZ ................................................................................. 479
§ 23. EVLENMENİN MUTLAK BUTLANI (TMK m. 145-147) ...................... 481
I. EVLENME SIRASINDA EVLİ BULUNMA (TMK m. 130, 145 b. 1) ........................................................................ 482
A- GENEL OLARAK .......................................................................... 482
İçindekiler 37
1- Çokeşli Evlilik Yasağı ............................................................. 482
2- Çokeşli Evlilik Yasağının İstisnası .......................................... 484
3- Yargılamanın İadesi İle Oluşan Çokeşlilik .............................. 484
B- YENİDEN EVLENME SIRASINDA GEÇERLİ EVLİLİK OLMALIDIR ................................................................................... 485
C- EVLİ OLAN YENİDEN EVLENMELİDİR (TMK m. 130) ......... 490
D- BUTLAN KARARINDAN ÖNCE ÇOKEŞLİLİĞİN SONLANMASI ............................................................................... 491
1- Birinci Evliliğin Sonlanması .................................................... 491
a. İkinci Evlenmede Diğer Eş İyiniyetli İse (TMK m. 147 f. III)........................................................... 491
b. İkinci Evlenmede Diğer Eş İyiniyetli Değilse ................... 493
2- İkinci Evliliğin Sonlanması ..................................................... 494
3- Birinci ve İkinci Evliliğin Sonlanması ..................................... 494
II. EVLENME SIRASINDA AYIRT ETME GÜCÜNDEN SÜREKLİ YOKSUNLUK (TMK m. 125, 145 b. 2) .............................................. 495
A- GENEL OLARAK .......................................................................... 495
B- EVLENME SIRASINDA YOKSUNLUK BULUNMALIDIR ...... 496
C- SÜREKLİ YOKSUNLUK BULUNMALIDIR ............................... 496
D- NİSBİ BUTLANA DÖNÜŞEBİLİR (TMK m. 147 f. II) ................ 496
III. EVLENMEYE ENGEL OLACAK DERECEDE AKIL HASTALIĞI (TMK m. 133, 145 b. 3) ........................................................................ 497
A- GENEL OLARAK .......................................................................... 497
B- EVLENME SIRASINDA AKIL HASTALIĞI BULUNMALIDIR .......................................................................... 498
C- AKIL HASTALIĞI EVLENMEYE ENGEL OLACAK DERECEDE OLMALIDIR ............................................................. 498
D- NİSBİ BUTLANA DÖNÜŞEBİLİR (TMK m. 147 f. II) ................ 500
IV. EVLENMEYE ENGEL OLACAK DERECEDE HISIMLIK (TMK m. 129, 145 b. 4) ........................................................................................ 501
A- KAN HISIMLIĞI ............................................................................ 501
B- KAYIN HISIMLIĞI ........................................................................ 502
C- EVLATLIK İLİŞKİSİNDEN DOĞAN HISIMLIK ........................ 503
V. OLAĞAN DIŞI EVLENME YAŞININ ALTINDA EVLİLİK YAPILMASI ......................................................................................... 504
38 İçindekiler
§ 24. MUTLAK BUTLAN DAVASINDA TARAF TEŞKİLİ .......................... 506
I. DAVACI ............................................................................................... 506
A- CUMHURİYET SAVCISI (TMK m. 146 f. I) ................................ 506
1- Kamu Davasının Açılması ve Sürdürülmesi ............................ 506
a. Dava Açmak Zorunludur (TMK m. 146 f. I) .................... 506
b. Duruşmada Hazır Bulunmak Zorundadır .......................... 507
c. Duruşmaya Çağrılmalıdır .................................................. 509
aa. Duruşma Günü Tebliğ Edilmelidir ............................. 509
bb. Duruşma Günü Usulüne Uygun Tebliğ Edilmelidir (Teb. K. m. 43) ........................................................... 510
2- Dava Açılacak Durumlar ......................................................... 510
3- Dava Açılamayacak Durumlar ................................................. 511
a. Sona Ermiş Evliliğin Mutlak Butlanı (TMK m. 147 f. I) .. 511
b. Ayırt Etme Gücünü Sonradan Kazanılmışsa .................... 512
c. Akıl Hastası Eş İyileşmişse ............................................... 512
4- Dava Sürdürülemeyecek Durumlar ......................................... 513
B- HER İLGİLİ (TMK m. 146 f. II) ..................................................... 515
1- İlgili Kavramı .......................................................................... 515
a. Eşlerden Biri ..................................................................... 516
b. Eşlerin Mirasçıları ............................................................. 520
c. Eşlerin Ana Babaları ......................................................... 522
d. Eşlerin Vasileri ................................................................. 523
e. Maddi Menfaati Olanlar .................................................... 524
f. Manevi Menfaati Olanlar .................................................. 524
2- Dava Açılacak Durumlar ......................................................... 525
a. Sürmekte Olan Evliliğin Mutlak Butlanı .......................... 525
b. Sona Ermiş Evliliğin Mutlak Butlanı (TMK m. 147 f. I) .. 525
c. Yeniden Evlenenin Önceki Evliliği Sonlanıp İkinci Eş İyiniyetli Değilse ............................................................... 526
d. İki Evlilik Yapan Eş Ölmüşse ........................................... 526
3- Dava Açılamayacak Durumlar ................................................. 526
a. Ayırt Etme Gücünü Sonradan Kazanılmışsa .................... 526
b. Akıl Hastası Eş İyileşmişse ............................................... 527
İçindekiler 39
c. Yeniden Evlenenin Önceki Evliliği Sonlanıp İkinci Eş İyiniyetli İse ...................................................................... 527
C- AYIRT ETME GÜCÜNÜ SONRADAN KAZANAN E Ş (TMK m. 147 f. II) ....................................................................... 527
D- AKIL HASTALIĞI İYİLEŞEN EŞ (TMK m. 147 f. II) ................. 529
II. DAVALI ............................................................................................... 529
A- DAVALI SIFATI OLANLAR ........................................................ 529
1- Cumhuriyet Savcısının Açtığı Davada ..................................... 530
2- İlgilinin Açtığı Davada ............................................................ 531
3- Eşin Açtığı Davada .................................................................. 531
B- NÜFUS MÜDÜRLÜĞÜ TARAF DEĞİLDİR ............................... 532
§ 25. EVLENMENİN NİSBÎ BUTLANI (TMK m. 148-153) ............................. 534
I. AYIRT ETME GÜCÜNDEN GEÇİCİ YOKSUNLUK (TMK m. 148) ....................................................................................... 536
A- GENEL OLARAK .......................................................................... 536
B- EVLENME SIRASINDA YOKSUNLUK BULUNMALIDIR ...... 537
C- GEÇİCİ YOKSUNLUK BULUNMALIDIR .................................. 537
D- MUTLAK BUTLANA DÖNÜŞEBİLİR (TMK m. 145 b. 2) ......... 538
II. İRADE SAKATLIĞI (TMK m. 149-151)............................................. 538
A- YANILMA (TMK m. 149) .............................................................. 539
1- Dilekte Yanılma (TMK m. 149 f. I) ......................................... 540
2- Kişide Yanılma (TMK m. 149 f. I) .......................................... 541
3- Nitelikte Yanılma (TMK m. 149 f. II) ..................................... 541
a. Nitelik Eşe Ait Olmalıdır .................................................. 542
aa. Nitelik, Davalı Eşe Ait Olmalıdır ............................... 542
bb. Nitelik, Davalıyı Niteleyen Olmalıdır ........................ 542
b. Nitelik Önemli Olmalıdır .................................................. 543
aa. Nitelik Davacıya Önemli Olmalıdır ........................... 544
bb. Nitelik Genele Önemli Olmalıdır ............................... 544
aaa. Cinsel Nitelikte Yanılma .................................... 545
bbb. Fiziksel Nitelikte Yanılma ................................. 548
ccc. Ekonomik Nitelikte Yanılma .............................. 548
ddd. Sosyal Nitelikte Yanılma ................................... 549
aaaa. Farklı Zannetme ....................................... 549
40 İçindekiler
bbbb. Var Zannetme ........................................... 550
eee. Manevi Nitelikte Yanılma .................................. 550
aaaa. Ahlakta Yanılma ...................................... 551
bbbb. Şerefte Yanılma ........................................ 551
cccc. Haysiyette Yanılma .................................. 551
c. Nitelik Birlikte Yaşamayı Çekilmez Duruma Getirmelidir ....................................................................... 551
aa. Çekilmezlik Davacı İçin Aranır ................................. 551
bb. Uzun Süre Geçmemelidir ........................................... 552
cc. Hoşgörü Bulunmamalıdır ........................................... 552
B- ALDATMA (TMK m. 150) ............................................................. 553
1- Genel Olarak ............................................................................ 553
a. Aldatılmış Olmak Yeterlidir ............................................. 553
b. İlliyet Bağının Bulunması Yeterlidir ................................. 554
c. Sayım Bitiricidir ............................................................... 554
2- Namus ve Onur Hakkında Aldatma (TMK m. 150 b. 1) ......... 555
a. Aldatma Eşe İlişkin Olmalıdır .......................................... 555
b. Aldatma Namus ve Onura İlişkin Olmalıdır ..................... 556
aa. Yaşayış Biçiminde Aldatma ....................................... 556
bb. Geçmişi Hakkında Aldatma ....................................... 557
c. Aldatılma Gerçekleşmelidir .............................................. 557
aa. Bizzat Aldatma ........................................................... 558
aaa. Susma Aldatma Değildir .................................... 558
bbb. Açıklama Yükümlülüğünün Doğması ................ 558
aaaa. Eşin İrade Açıklaması Üzerine Açıklama Yükümlülüğü ........................................... 558
bbbb. Kendiliğinden Açıklama Yükümlülüğü ... 559
bb. Başkası Tarafından Aldatma ...................................... 560
aaa. Herkes Aldatabilir .............................................. 560
bbb. Eşin Bilgisi Altında Olmalıdır ............................ 560
3- Ağır Tehlike Oluşturan Hastalığın Gizlenmesi (TMK m. 150 b. 2) ................................................................... 560
a. Hastalık Eşe İlişkin Olmalıdır ........................................... 561
aa. Bizzat Eşin Hastalığı .................................................. 561
bb. Kalıtımsal Hastalık ..................................................... 561
İçindekiler 41
b. Hastalık Ağır Tehlike Oluşturmalıdır ............................... 561
aa. Hastalık Bulunmalıdır ................................................ 561
aaa. Hastalık Belirlenmiş Olmalıdır .......................... 562
bbb. Hastalık Tedavi Edilemez Olmalıdır .................. 562
ccc. Davalı Hastalığını Biliyor Olmalıdır .................. 563
bb. İlgili İçin Ağır Tehlike Oluşturmalıdır ....................... 563
aaa. Diğer Eş İçin Ağır Tehlike ................................. 563
bbb. Diğer Eşin Altsoyu İçin Ağır Tehlike ................ 564
c. Hastalık Gizlenmiş Olmalıdır ........................................... 565
aa. Susma Aldatma Sayılır ............................................... 565
bb. Başkasının Aldatmasından Haberdar Olunmaması Önemli Değildir ......................................................... 566
C- KORKUTMA (TMK m. 151).......................................................... 566
1- Korkutma Gerçekleşmelidir ..................................................... 567
a. Diğer Eş Tarafından Korkutma ......................................... 567
aa. Uzun Süre Arkadaşlık Korkutmanın Olmadığına Karinedir .................................................................... 567
bb. Resmi Görevlilerden Yardım İstememe Korkutmanın Olmadığına Karinedir ................................................. 568
b. Başkası Tarafından Korkutma .......................................... 568
2- Korkutma Eşe veya Yakına Yönelik Olmalıdır ....................... 569
a. Korkutma Eşe Yönelik Olmalıdır ..................................... 569
b. Korkutma Yakına Yönelik Olmalıdır................................ 569
3- Korkutma Ağır Tehlikeye Yönelik Olmalıdır .......................... 570
a. Hayata Yönelik Korkutma ................................................ 570
b. Sağlığa Yönelik Korkutma................................................ 571
c. Namusa Yönelik Korkutma .............................................. 571
d. Onura Yönelik Korkutma.................................................. 571
4- Korkutma Mevcut veya Pek Yakın Tehlikeye Yönelik Olmalıdır .................................................................................. 572
a. Korkutma Mevcut Tehlikeye Yönelik Olmalıdır .............. 572
b. Korkutma Pek Yakın Tehlikeye Yönelik Olmalıdır ......... 572
5- Korkutma ile Evlilik Arasında İlliyet Bağı Bulunmalıdır ........ 572
6- Korkutma İle İlgili Ceza Dosyası Sonucu Beklenmelidir ........ 572
42 İçindekiler
III. YASAL TEMSİLCİNİN İZNİNİN BULUNMAMASI (TMK m. 153 f. I) ................................................................................. 573
A- DAVA HAKKININ OLUŞMASI (TMK m. 153 f. I) ..................... 573
B- DAVA HAKKININ KALKMASI (TMK m. 153 f. II) ................... 574
1- İzne Muhtaç Olmaktan Kurtulmak .......................................... 575
a. Küçüğün Onsekiz Yaşını Doldurarak Ergin Olması (TMK m. 153 f. II) ............................................................ 575
b. Kısıtlının Vesayet Altından Çıkması (TMK m. 153 f. II) . 576
2- Karının Gebe Kalması (TMK m. 153 f. II) .............................. 576
a. Rapor İle Belgelenmelidir ................................................. 576
b. Gebelik Eşle İlgili Olmalıdır ............................................. 576
aa. Eş Gebe Kalmalıdır .................................................... 577
bb. Eşten Gebe Kalınmalıdır ............................................ 577
c. Sağ Doğum Aranmamalıdır .............................................. 578
§ 26. NİSBÎ BUTLAN DAVASINDA TARAF TEŞKİLİ ................................. 580
I. DAVACI .................................................................................................... 580
A- EŞLER ............................................................................................. 581
1- Ayırt Etme Gücünü Kazanan Eş ............................................. 581
2- İradesi Sakatlanan Eş ............................................................... 582
a. Yanılan Eş ......................................................................... 582
b. Aldatılan Eş ....................................................................... 582
c. Korkutulan Eş ................................................................... 583
3- Mirasçılar Sadece Açılmış Davayı Sürdürebilir (TMK m. 159) .......................................................................... 583
B- YASAL TEMSİLCİ ........................................................................ 584
II. DAVALI ............................................................................................... 584
A- DAVALI SIFATI OLANLAR ........................................................ 585
1- Eşlerin Açtığı Davada .............................................................. 585
2- Yasal Temsilcinin Açtığı Davada ............................................ 585
B- NÜFUS MÜDÜRLÜĞÜ TARAF DEĞİLDİR ............................... 585
§ 27. BUTLAN DAVASINDA YARGILAMA USULÜ (TMK m. 160) .......... 587
I. GENEL OLARAK ................................................................................ 587
A- HÂKİM VİCDANEN KANAAT GETİRMELİDİR ....................... 587
İçindekiler 43
B- OLGULAR HAKKINDA HÂKİM TARAFLARA YEMİN ÖNEREMEZ ................................................................................... 588
C- TARAFLARIN İKRARI VE KABULÜ HÂKİMİ BAĞLAMAZ .. 588
1- Tarafların İkrarı Bağlamaz....................................................... 588
2- Tarafların Kabulü Bağlamaz .................................................... 588
3- Başka Delil Yoksa Dava Reddedilir ........................................ 589
D- KANITLARI HÂKİM SERBESTÇE TAKDİR EDER .................. 589
E- FER'Î SONUÇLARA İLİŞKİN ANLAŞMALAR HÂKİM TARAFINDAN ONAYLANMALIDIR.......................................... 589
F- HÂKİM DURUŞMANIN GİZLİ YAPILMASINA KARAR VEREBİLİR .................................................................................... 590
II. YARGILAMA USULÜ ........................................................................ 590
A- GÖREVLİ MAHKEME .................................................................. 590
B- YETKİLİ MAHKEME (TMK m. 160) ........................................... 594
1- Eşler Tarafından Açılan Butlan Davasında .............................. 594
2- Diğerleri Tarafından Açılan Butlan Davasında ....................... 594
3- Yetkiye İlişkin Usul Hükümleri ............................................... 595
a. Yetki Kesin Yetki Değildir ............................................... 595
b. Taraf Olamayanların İlk İtirazı İncelenemez .................... 596
C- TARAFLAR .................................................................................... 596
1- Davacı ...................................................................................... 596
a. Mutlak Butlan Davasında.................................................. 596
b. Nisbi Butlan Davasında .................................................... 597
2- Davalı ...................................................................................... 597
D- MUTLAK BUTLAN DAVASINDA SÜRE ................................... 598
1- Cumhuriyet Savcısının Açtığı Davada ..................................... 603
2- İlgilinin Açtığı Davada ............................................................ 603
3- Ayırt Etme Gücünü Sonradan Kazanan Eşin Davasında ........ 604
4- Akıl Hastası İken İyileşen Eşin Davasında .............................. 605
E- NİSBÎ BUTLAN DAVASINDA SÜRE .......................................... 605
1- Eşin Açtığı Davada (TMK m. 152) ......................................... 605
a. Sürenin Niteliği ................................................................. 606
b. Sürenin Kapsamı ............................................................... 606
aa. Altı Aylık Süre ........................................................... 607
44 İçindekiler
aaa. Ayırt Etme Gücünün Kazanıldığı Andan Başlar.................................................................. 607
bbb. Yanılmanın Öğrenildiği Andan Başlar ............... 607
ccc. Aldatmanın Öğrenildiği Andan Başlar ............... 607
ddd. Korkunun Etkisinin Ortadan Kalktığı Andan Başlar.................................................................. 608
bb. Beş Yıllık Süre ........................................................... 608
aaa. Sürenin Başlangıcı .............................................. 608
bbb. Sürenin Sonlanması ............................................ 609
2- Yasal Temsilcinin Açtığı Davada (TMK m. 153 f. II) ............. 609
a. Küçüğün Onsekiz Yaşını Bitirmesine Kadar Açabilir ...... 610
b. Kısıtlılık Sona Erene Kadar Açabilir ................................ 610
c. Karı Gebe Kalana Kadar Açabilir ..................................... 611
F- YARGILAMANIN İADESİ İSTENEBİLİR ................................... 611
G- MÜDAHİL OLUNABİLİR ............................................................. 611
H- HÂKİM GEÇİCİ ÖNLEMLERİ ALIR (TMK. m. 169) .................. 612
I- BEKLETİCİ SORUN (HMK m. 165) ............................................. 612
İ- KANUN YOLU ............................................................................... 613
§ 28. MUTLAK BUTLAN İLE NİSBÎ BUTLAN KARŞILAŞTIRMASI ........ 614
I. KENDİ İÇİNDE KARŞILAŞTIRMA................................................... 614
A- BENZERLİKLER ........................................................................... 614
1- Sebeplerin Bitirici Sayımı (TMK m. 145, 148-151) ................ 615
2- Hukuki Sonuçları (TMK m. 156) ............................................ 615
3- Sonlandırılması (TMK m. 156) ............................................... 616
4- Geçmişe Etkisi ......................................................................... 616
B- FARKLILIKLAR ............................................................................ 616
1- İleri Sürebilme ......................................................................... 617
a. Kural Olarak Her Zaman (Mutlak Butlan) ........................ 617
b. Hak Düşürücü Süre (Nisbî Butlan) (TMK m. 152, 153 f. II) .................................................... 618
2- Düzeltebilme ............................................................................ 618
a. Kural Olarak Düzeltilemezlik (Mutlak Butlan) ................ 618
b. Düzeltilebilirlik (Nisbî Butlan) ......................................... 619
3- İlgilendirme ............................................................................. 619
İçindekiler 45
a. Herkesi İlgilendirme (Mutlak Butlan) ............................... 620
b. Tarafları İlgilendirme (Nisbî Butlan) ................................ 620
4- Dava Edebilme ........................................................................ 620
a. Görev (Mutlak Butlan) ...................................................... 620
b. Hak (Nisbî Butlan) ............................................................ 621
II. SÖZLEŞMELERİN BUTLANI İLE KARŞILAŞTIRMA .................... 621
A- HÂKİM KARARINA İHTİYAÇ .................................................... 622
B- GEÇERSİZLİK ............................................................................... 622
C- DAVA EDİLEBİLİRLİK ................................................................ 622
III. BOŞANMA İLE KARŞILAŞTIRMA .................................................. 623
A- BENZERLİKLER ........................................................................... 623
1- Evliliğe Son Vermek................................................................ 623
2- Hâkim Kararı İle Sonlanma ..................................................... 623
3- Bitirici Sayım ........................................................................... 624
B- FARKLAR ...................................................................................... 624
1- Dava Açmada Tercih Olanağı .................................................. 624
2- Dava Türünde Tercih Olanağı ................................................. 625
a. Sadece İptal Davası Açılmışsa .......................................... 625
b. İptal Olmazsa Boşanma Davası Açılmışsa ....................... 626
c. Sadece Boşanma Davası Açılmışsa .................................. 627
§ 29. EVLENMENİN BUTLANINI GEREKTİRMEYEN SEBEPLER .......... 628
I. BEKLEME SÜRESİNE UYMAMA (TMK m. 154) ............................ 628
II. ŞEKİL KURALLARINA UYMAMA (TMK m. 155) .......................... 629
A- EVLENDİRME MEMURUNUN AÇIKLAMA YAPMAMASI .... 629
B- EVLENDİRME MEMURUNUN ÖZELLİKLERİNİN EKSİK BULUNMASI ................................................................................. 629
C- EVLENDİRME MEMURUNUN CÜBBE GİYMEMESİ .............. 630
D- EVLENDİRME TÖRENİNDE TANIK BULUNMAMASI ........... 630
E- TANIĞIN TAM EHLİYETLİ BULUNMAMASI .......................... 630
F- TANIĞIN EVLENENLERİ TANIMAMASI ................................. 630
G- TANIĞIN KİMLİLİĞİNİN DOĞRULANMAMASI ..................... 630
H- EVLENME TÖRENİNİN TEK TANIKLA YAPILMASI ............. 631
I- EVLENME TÖRENİNE DAVETLİ KATILMAMASI .................. 631
46 İçindekiler
İ- EVLENME KÜTÜĞÜNÜN İMZALANMAMIŞ OLMASI ........... 631
§ 30. BUTLAN KARARININ HÜKMÜ (TMK m. 156-158) ............................ 632
I. HUKUKİ NİTELİĞİ ............................................................................. 632
II. ETKİSİ .................................................................................................. 633
A- HÂKİMİN KARARINA KADAR GEÇERLİ BİR EVLİLİĞİN BÜTÜN SONUÇLARINI DOĞURUR (TMK m. 156) ................. 633
B- BUTLAN KARARI İLERİYE ETKİLİ OLUR ............................... 633
§ 31. BUTLAN KARARININ EŞLER YÖNÜNDEN SONUÇLARI (TMK m. 158) .............................................................................................. 634
I. GENEL OLARAK ................................................................................ 634
II. KAZANILMIŞ KİŞİSEL DURUMUN KORUNMASI (TMK m. 158 f. I) ................................................................................. 634
A- KURAL OLARAK .......................................................................... 634
1- Kayın Hısımlığı (TMK m. 129 b. 2) ........................................ 634
2- Yeniden Evlenme (TMK m. 130) ............................................ 635
a. Kadın İçin Bekleme Süresi Vardır (TMK m. 132 f. I) ...... 635
b. Erkek Hemen Evlenebilir (TMK m. 130) ......................... 636
B- İYİNİYETLİ OLMAYAN EŞ KİŞİSEL DURUMUNU KORUYAMAZ (TMK m. 158 f. I) ................................................. 636
1- Miras Hakları (TMK m. 158 f. I, 159) ..................................... 636
a. Yasal Mirasçılık ................................................................ 636
aa. Eş Sıfatıyla ................................................................. 637
aaa. Sağ Eş İyiniyetli İse ............................................ 637
bbb. Sağ Eş İyiniyetli Değilse .................................... 638
bb. Kan Hısımı Sıfatıyla ................................................... 639
b. Ölüme Bağlı Tasarrufla Sağlanan Haklar ......................... 639
aa. Lehdar İyiniyetli İse ................................................... 639
bb. Lehdar İyiniyetli Değilse ............................................ 639
cc. Aksi Düzenlenmişse ................................................... 639
2- Vatandaşlık (TMK m. 158 f. I, TVK m. 16 f. III) .................... 640
3- Erginlik .................................................................................... 640
a. Butlan Kararına Kadar (TMK m. 156 c. 2) ....................... 640
b. Butlan Kararı Sonrası (TMK m. 158 f. I) .......................... 640
İçindekiler 47
III. BOŞANMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLERİN UYGULANMASI (TMK m. 158 f. II) ................................................................................ 641
A- MAL REJİMİNİN TASFİYESİ (TMK m. 158 f. II) ....................... 641
B- TAZMİNAT (TMK m. 158 f. II) ..................................................... 642
1- Maddî tazminat (TMK. m. 158 f. II, 174 f. I) .......................... 643
2- Manevî tazminat (TMK. m. 158 f. II, 174 f. II) ....................... 643
C- NAFAKA (TMK m. 158 f. II) ......................................................... 644
1- Tedbir Nafakası (TMK m. 158 f. II, 169) ................................ 644
2- Yoksulluk nafakası (TMK. m. 158 f. II, 175) .......................... 645
D- SOYADI (TMK m. 158 f. II, 173) ................................................... 646
1- Kadın Evlenmeden Önceki Soyadını Alır (TMK m. 158 f. II, 173 f. I, c. 1) ............................................. 646
2- Dul Olan Kadın Doğum Soyadına İzin İsteyebilir (TMK m. 158 f. II, 173 f. I, c. 2) ............................................. 647
3- Butlan Erkeğin Soyadını Taşımaya İzin İstenebilir (TMK m. 158 f. II, 173 f. II) .................................................... 647
4- Butlan Erkek İznin Kaldırılmasını İsteyebilir (TMK m. 158 f. II, 173 f. III) .................................................. 647
§ 32. BUTLAN KARARININ ÇOCUKLAR YÖNÜNDEN SONUÇLARI (TMK m. 157) .............................................................................................. 648
I. GENEL OLARAK ................................................................................ 648
II. SONUÇLARI ........................................................................................ 648
A- EVLİLİK İÇİNDE DOĞMUŞ SAYILMA (TMK m. 157 f. I, 285 f. I) .............................................................. 648
B- BOŞANMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLERİ UYGULAMA (TMK m. 157 f. II) .......................................................................... 649
1- Velâyet (TMK. m. 157 f. II, 182 f. I, 336 f. III) ....................... 649
2- Kişisel ilişki (TMK. m. 157 f. II, 182 f. I, 323) ....................... 649
3- İştirak nafakası (TMK. m. 157 f. II, 182 f. II) ......................... 650
C- VATANDAŞLIK (TVK m. 7 f. I) ................................................... 650
§ 33. BUTLAN KARARININ ÜÇÜNCÜ KİŞİLER YÖNÜNDEN SONUÇLARI ............................................................................................... 652
I. GENEL OLARAK ................................................................................ 652
II. ÜÇÜNCÜ KİŞİLER YÖNÜNDEN SONUÇLARI .............................. 652
48 İçindekiler
A- BUTLAN KARARI VERİLMESİNE KADAR SONUÇLARI ...... 652
B- BUTLAN KARARI VERİLMESİNDEN SONRA SONUÇLARI .................................................................................. 653
§ 34. EVLENMENİN MUVAZAALI YAPILMASI (MUVAZAALI EVLİLİK) ......................................................................... 654
I. GENEL OLARAK ................................................................................ 654
II. MUVAZAALI EVLİLİK ...................................................................... 654
§ 35. EVLİLİĞİN MAHKEME KARARIYLA SONLANMASI ...................... 656
I. EVLİLİĞİN FESİH KARARIYLA SONLANMASI (TMK m. 32 f. I, 131) ........................................................................... 657
A- GAİPLİK KARARI İLE EŞ ÖLMÜŞ GİBİ KABUL EDİLİR (TMK m. 35) ................................................................................... 660
B- GAİPLİK KARARI EVLİLİĞİ ORTADAN KALDIRMAZ .......... 661
C- GAİPLİK KARARI ALAN FESİH KARARI ALMAYABİLİR .... 662
D- EVLİLİĞİN FESHİ KARARI EVLİLİĞİ ORTADAN KALDIRIR ...................................................................................... 662
E- EVLİLİĞİN FESHİ KARARI ALAN EŞ YENİDEN EVLENEBİLİR ............................................................................... 662
1- Fesih Kararı Almadan Yeniden Evlenme (TMK m. 145 b. 1) ................................................................... 663
2- Fesih Kararı Aldıktan Sonra Yeniden Evlenme (TMK m. 131 f. 1) ................................................................... 663
II. EVLİLİĞİN İPTAL KARARIYLA SONLANMASI (TMK m. 145-160) ................................................................................ 664
III. EVLİLİĞİN BOŞANMA KARARIYLA SONLANMASI (TMK m. 161-184) ................................................................................ 664
§ 36. EVLİLİĞİN MAHKEME KARARI OLMADAN SONLANMASI ........ 667
I. EVLİLİĞİN ÖLÜMLE SONLANMASI (TMK m. 28 f. I) .................. 667
II. EVLİLİĞİN ÖLÜM KARİNESİYLE SONLANMASI (TMK m. 31, 44 f. I) ............................................................................. 669
III. EVLİLİĞİN DE FACTO CİNSİYET DEĞİŞTİRMEYLE SONLANMASI..................................................................................... 670
A- EVLİ KİŞİ CİNSİYETİNİ HUKUKEN DEĞİŞTİREMEZ (TMK m. 40) ................................................................................... 671
İçindekiler 49
1- İstem Sahibi Onsekiz Yaşını Doldurmuş Bulunmalıdır ........... 672
2- Evli Olmamalıdır ..................................................................... 672
3- Transseksüel Yapıda Olmalıdır ............................................... 672
4- Cinsiyet Değişikliği Ruh Sağlığı Açısından Zorunlu Olmalıdır. ................................................................................. 673
5- İstem Sahibi Üreme Yeteneğinden Sürekli Biçimde Yoksun Bulunmalıdır ............................................................................ 673
6- Zorunluluk ve Yoksunluk Resmî Sağlık Kurulu Raporuyla Belgelenmelidir ....................................................................... 673
B- EVLİ KİŞİNİN DE FACTO CİNSİYET DEĞİŞTİRMESİ ............ 673
IV. YABANCILIK UNSURU..................................................................... 675
DÖRDÜNCÜ KISIM EVLİLİĞE AİLE TOPLULUKLARININ ETKİSİ
§ 37. EV DÜZENİ BİRLİĞİ/BÜYÜK AİLE ....................................................... 678
I. KAVRAM ............................................................................................. 678
A- EV DÜZENİ EV TOPLULUĞUNDAN FARKLIDIR ................... 679
B- EV DÜZENİNDE BİRDEN FAZLA EV BAŞKANI OLABİLİR .. 679
C- EV DÜZENİ KAMU HUKUKU KAYNAKLI OLABİLİR ........... 679
D- EV DÜZENİNE BAĞLILIK BİRDEN FAZLA OLABİLİR .......... 680
E- EV DÜZENİNE BAĞLI OLANLARIN GEREKLİ ÖZGÜRLÜKLERİ KORUNUR (TMK m. 368 f. II) ...................... 680
II. UNSURLARI ........................................................................................ 680
A- AİLE HALİNDE YAŞAMA ........................................................... 680
B- OTORİTEYE BAĞLANMA ........................................................... 680
1- Kanuna Göre ............................................................................ 681
2- Sözleşmeye Göre ..................................................................... 681
3- Örfe Göre ................................................................................. 681
III. EV BAŞKANININ GÖREVLERİ ........................................................ 681
A- EVİN DÜZENİNİ SAĞLAMA (TMK m. 368 f. I) ......................... 682
B- EVİN EŞYASINI KORUMA (TMK m. 368 f. III) ......................... 682
C- EVİN GÖZETİMİNİ YAPMA (TMK m. 369 f. II) ........................ 682
1- Küçükler .................................................................................. 683
2- Kısıtlılar ................................................................................... 683
50 İçindekiler
3- Akıl Hastaları ........................................................................... 683
4- Akıl Zayıfları ........................................................................... 684
D- ÖDEMELERİ YAPMA ................................................................... 685
1- Denkleştirme Alacağını Ödeme ............................................... 685
2- Verilen Zararı Ödeme .............................................................. 685
IV. EV BAŞKANININ SORUMLULUĞU (TMK m. 369 f. I) .................. 686
A- BAŞKASINA ZARAR VERİLMİŞ OLMALIDIR ......................... 686
B- KANUNDA ÖNGÖRÜLEN KİŞİ ZARAR VERMİŞ OLMALIDIR ................................................................................... 686
C- İLLİYET BAĞI BULUNMALIDIR ............................................... 686
D- KURTULUŞ BEYYİNESİ GETİRİLMEMİŞ OLMALIDIR ......... 686
1- Alışılmış Şekilde Durum ve Koşulların Gerektirdiği Dikkati Göstermemiş Olmalıdır ............................................... 687
2- Dikkat ve Özeninin Zararı Engelleyemeyeceğini İspat Etmemiş Olmalıdır................................................................... 687
V. ALTSOYUN DENKLEŞTİRME ALACAĞI (TMK m. 370-371) ...... 687
A- DENKLEŞTİRME ALACAĞININ HUKUKİ NİTELİĞİ .............. 687
1- Tereke Borcu Sayılmaktadır (TMK m. 641 f. II) ..................... 688
2- Kanundan Doğan Alacaktır ..................................................... 688
3- Sağlararası İşlemle Devredilebilir ........................................... 688
B- DENKLEŞTİRME ALACAĞININ KOŞULLARI (TMK m. 370 f. I) ............................................................................ 688
1- Alacaklı Altsoy Olmalıdır ........................................................ 689
a. Altsoyun Hukuken Soybağı Kurulu Olmalıdır.................. 689
b. Altsoy Dışındakiler İstekte Bulunamaz ............................ 690
c. Altsoya Üvey Evlat Dahil Değildir ................................... 690
2- Alacaklı Ergin Olmalıdır ......................................................... 690
3- Alacaklı Birlikte Yaşamalıdır .................................................. 690
a. Birlikte Yaşanacak Olanlar ............................................... 691
aa. Ana Baba ile Birlikte Yaşama .................................... 691
bb. Büyük Ana ve Baba ile Birlikte Yaşama .................... 691
b. Birlikte Yaşama Şekli ....................................................... 691
aa. Sürekli Olmalıdır ........................................................ 691
bb. Geçici Kesilme Etkili Değildir ................................... 691
cc. Aynı Çatı Altında Olma Zorunlu Değildir ................. 692
İçindekiler 51
4- Alacaklı Özgülemede Bulunmalıdır ........................................ 692
a. Özgüleme Türü ................................................................. 692
aa. Emeğin Aileye Özgülenmesi ...................................... 692
aaa. Bedensel Emeğin Özgülenmesi .......................... 692
bbb. Düşünsel Emeğin Özgülenmesi .......................... 693
bb. Gelirin Aileye Özgülenmesi.............................................. 693
b. Özgüleme Şekli ........................................................................ 693
aa. Kısmi Özgüleme Yapılabilir ............................................. 693
bb. Sürekli Özgüleme Yapılmalıdır ........................................ 693
5- Alacaklı Karşılıksız Özgülemede Bulunmamalıdır ......................... 693
a. Özgülemenin Karşılığı Alınmamış Olmalıdır .......................... 694
aa. Borçtan Kurtarma Yapılmış İse ........................................ 694
bb. Malvarlığı Devredilmiş İse ............................................... 694
cc. Ölüme Bağlı Tasarrufla Kazandırma Varsa ...................... 694
b. Özgülemenin Karşılığından Feragat Edilmemiş Olmalıdır ...... 694
C- DENKLEŞTİRME ALACAĞININ İSTENMESİ ........................... 695
1- Borçlunun Ölümü Hâlinde İstek (TMK m. 371 f. I) ................ 695
2- Borçlunun Sağlığında İstek (TMK m. 371 f. II) ...................... 695
a. Birlikte Yaşamanın Sona Ermesinde İstek (TMK m. 371 f. II) ............................................................ 695
b. İşletmenin El Değiştirmesinde İstek (TMK m. 371 f. II) .. 696
c. Borçluya Karşı İcra Takibi Yapılmasında İstek (TMK m. 371 f. II) ............................................................ 696
d. Borçlunun İflâsı Hâlinde İstek (TMK m. 371 f. II) ........... 696
3- Borçlunun Terekesinin Taksimi Anına Kadar İstenebilir (TMK m. 371 f. III) ................................................................. 696
D- DENKLEŞTİRME ALACAĞININ BELİRLENMESİ ................... 696
1- Kural Olarak: Tarafların Anlaşması İle Belirlenir (TMK m. 370 f. I) .................................................................... 697
2- Uyuşmazlık Hâlinde Hâkim Tarafından Belirlenir (TMK m. 370 f. II) ................................................................... 697
a. Bedelin Miktarını Belirleme ............................................. 697
aa. Aktif Kalem ................................................................ 698
bb. Pasif Kalem ................................................................ 698
b. Bedelin Güvence Altına Alınmasını Belirleme ................. 698
52 İçindekiler
c. Bedelin Ödeme Şeklini Belirleme ..................................... 698
E- DENKLEŞTİRME ALACAĞINDA USUL HÜKÜMLERİ ........... 698
1- Görevli Mahkeme .................................................................... 699
2- Yetkili Mahkeme ..................................................................... 699
3- Davacı ...................................................................................... 699
4- Davalı ...................................................................................... 699
§ 38. AİLE VAKFI (TMK m. 372) ....................................................................... 700
I. GENEL OLARAK ................................................................................ 700
II. AİLE VAKFININ TANIMI .................................................................. 701
III. AİLE VAKFININ BAĞLI OLDUĞU HÜKÜMLER ........................... 701
A- AİLE VAKFININ AMACI ............................................................. 701
B- AİLE VAKFININ KURULUŞU ..................................................... 701
1- Aile Vakfının Sağlıkta Kuruluşu ............................................. 701
2- Aile Vakfının Ölüme Bağlı Tasarrufla Kuruluşu ..................... 702
C- AİLE VAKFINDAN YARARLANACAK KİŞİLER ..................... 703
D- AİLE VAKFININ TESCİLİ ............................................................ 703
E- AİLE VAKFININ SONA ERMESİ ................................................ 704
IV. AİLE FİDEİKOMİSİ YASAĞI ............................................................ 704
A- TARİHÇESİ .................................................................................... 704
B- SAKINCALARI .............................................................................. 704
§ 39. AİLE MALLARI ORTAKLIĞI (TMK m. 373-385) ................................. 706
I. OLUŞUMU ........................................................................................... 706
A- KOŞULLARI (TMK m. 373) .......................................................... 707
B- ŞEKİL (TMK m. 374) ..................................................................... 707
II. SÜRE (TMK m. 375) ............................................................................ 707
III. HÜKMÜ................................................................................................ 707
A- ELBİRLİĞİ İLE İŞLETME (TMK m. 376) .................................... 707
B- YÖNETİM VE TEMSİL ................................................................. 707
1- Genel Olarak (TMK m. 377) ................................................... 708
2- Yöneticinin Yetkisi (TMK m. 378) ......................................... 708
C- ORTAK MALLAR VE KİŞİSEL MALLAR (TMK m. 379) ........ 708
IV. ORTAKLIĞIN SONA ERMESİ ........................................................... 708
İçindekiler 53
A- SEBEPLERİ (TMK m. 380) ............................................................ 708
B- FESİH BİLDİRİMİ, ÖDEMEDEN ACİZ, EVLENME (TMK m. 381) ................................................................................. 709
C- ÖLÜM (TMK m. 382) ..................................................................... 709
D- PAYLAŞMA KURALLARI (TMK m. 383) ................................... 709
V. KAZANÇ PAYLI AİLE MALLARI ORTAKLIĞI .............................. 709
A- KONUSU (TMK m. 384) ................................................................ 709
B- ÖZEL SONA ERDİRME SEBEPLERİ (TMK m. 385) .................. 710
§ 40. AİLE YURDU (TMK m. 386-395) .............................................................. 711
I. GENEL OLARAK ................................................................................ 711
II. AİLE YURDUNUN KURULMASI ..................................................... 712
A- KOŞULLARI (TMK. m. 387) ......................................................... 712
B- USUL VE ŞEKİL (TMK. m. 388-389) ........................................... 712
1- İlân (TMK. m. 388) ................................................................. 712
2- Üçüncü Kişilerin Haklarının Korunması (TMK. m. 389) ........ 713
3- Tapu Kütüğüne Şerh Verilmesi (TMK. m. 390) ..................... 713
III. AİLE YURDUNUN SONUÇLARI ...................................................... 713
A- TASARRUF HAKKININ SINIRLANMASI (TMK. m. 391) ....... 713
B- KAN HISIMLARININ AİLE YURDUNA ALINMASI (TMK. m. 392) ................................................................................ 714
C- MALİKİN ÖDEMEDE ACZE DÜŞMESİ (TMK. m. 393) ............ 714
IV. AİLE YURDUNUN SONA ERMESİ .................................................. 714
A- MALİKİN ÖLÜMÜ HÂLİNDE (TMK. m. 394) ............................ 715
B- MALİKİN SAĞLIĞINDA (TMK. m. 395) ..................................... 715
54 İçindekiler
BEŞİNCİ KISIM KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI
BİRİNCİ AYIRIM NİŞANLILIKTA KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI
§ 41. NİŞANLILIKTA KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI (MÖHUK m. 12) .......................................................................................... 718
I. KAVRAM ............................................................................................. 719
II. OLUŞUMU ........................................................................................... 720
A- EHLİYETİN VARLIĞI ................................................................... 720
B- İRADE AÇIKLAMASI ................................................................... 720
C- ENGELİN BULUNMAMASI ......................................................... 720
III. ŞEKLİ ..................................................................................................... 721
IV. HÜKÜM VE SONUÇLARI.................................................................. 721
A- EVLENMEYE ZORLAMA DAVA EDİLEMEZ (TMK m. 119 f. I ) ........................................................................... 722
B- CAYMA TAZMİNATI DAVA EDİLEMEZ (TMK m. 119 f. II ) ...... 722
C- CEZA ŞARTI DAVA EDİLEMEZ (TMK m. 119 f. II ) ................ 722
D- NİŞANLILIĞIN SONA ERME SEBEPLERİ ................................. 723
1- İRADİ SEBEPLE SONA ERME ............................................ 723
a. Evlenme ............................................................................ 723
b. Cinsiyet Değiştirme .......................................................... 723
c. Anlaşma ............................................................................ 723
d. Nişanı Bozma .................................................................... 723
e. Çifte Nişanlanma .............................................................. 724
2- İRADİ OLMAYAN SEBEPLE SONA ERME ....................... 724
a. Ölüm ................................................................................. 724
b. Ölüm Karinesi ................................................................... 724
c. Gaiplik .............................................................................. 725
d. Evlenme Ehliyetini Yitirme .............................................. 725
e. Evlenme Engelinin Oluşması ............................................ 725
f. Bozucu Koşulun Gerçekleşmesi ....................................... 725
E- NİŞANIN BOZULMASI SEBEBİYLE MADDİ TAZMİNAT (TMK. m. 120) ................................................................................ 726
İçindekiler 55
F- NİŞANIN BOZULMASI SEBEBİYLE MANEVİ TAZMİNAT (TMK m. 121) ................................................................................. 726
G- NİŞANIN BOZULMASI SEBEBİYLE HEDİYELERİN GERİ VERİLMESİ (TMK m. 122) .......................................................... 726
H- NİŞANLANMANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ ..................................... 727
1- Yokluk ..................................................................................... 727
2- Butlan ...................................................................................... 727
a. Ehliyetsizlik ...................................................................... 727
b. Emredici Kurallara Aykırılık ............................................ 728
c. İmkansızlık ........................................................................ 728
d. Ahlak ve Adaba Aykırılık ................................................. 728
e. Muvazaa ............................................................................ 728
3- İrade Sakatlığı .......................................................................... 728
V. YETKİLİ HUKUKUN UYGULANMA ANI ....................................... 728
VI. ATIF ...................................................................................................... 729
VII. KAMU DÜZENİNE AYKIRILIK ........................................................ 729
İKİNCİ AYIRIM EVLİLİK VE GENEL HÜKÜMLERİNDE KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI
§ 42. EVLİLİK VE GENEL HÜKÜMLERİNDE KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI (MÖHUK m. 13) ............................................................... 730
I. EVLENME EHLİYETİ VE ŞARTLARI (MÖHUK m. 13, f. I).......... 732
A- GENEL OLARAK .......................................................................... 732
1- Tanımı ...................................................................................... 733
2- Hukuki Niteliği ........................................................................ 733
3- Geçerliliği ................................................................................ 734
4- Yetkili Makamlar ..................................................................... 734
a. Türk Vatandaşları İçin ...................................................... 734
b. Yabancılar İçin .................................................................. 735
B- EVLENME EHLİYETİ (MÖHUK m. 13, f. I) ................................ 735
1- Evlenme Yaşı (TMK m. 124) .................................................. 737
2- Ayırt Etme Gücü (TMK m. 125) ............................................. 739
3- Yasal Temsilcinin İzni ............................................................. 741
56 İçindekiler
C- EVLENME ENGELLERİ (MÖHUK m. 13, f. I) ........................... 742
1- Kesin Evlenme Engelleri ......................................................... 744
a. Mevcut Evlilik (TMK m. 130, 145 b. 1) ........................... 744
b. Ayırt Etme Gücünden Sürekli Yoksunluk (TMK m. 125, 145 b. 2) .................................................... 746
c. Akıl Hastalığı (TMK m. 133, 145 b. 3)............................. 748
d. Hısımlık (TMK m. 129, 145 b. 4) ..................................... 749
aa. Kan Hısımlığı (TMK m. 129 b. 1, 145 b. 4) ............... 750
aaa. Biri Diğerinden Gelenler (Üstsoy-Altsoy) ......... 751
aaaa. Üstsoy Kan Hısımlığı ............................... 751
bbbb. Altsoy Kan Hısımlığı ............................... 752
bbb. Ortak Bir Kökten Gelenler (Yansoy) ................. 752
aaaa. Tam Kan Yansoy Kan Hısımlığı .............. 752
bbbb. Yarım Kan Yansoy Kan Hısımlığı ........... 753
bb. Kayın Hısımlığı (TMK m. 129 b. 2, 145 b. 4)............ 754
aaa. Altsoy ve Üstsoy Kayın Hısımlığı ...................... 755
bbb. Yansoy Kayın Hısımlığı ..................................... 756
cc. Evlatlık İlişkisi (TMK m. 129 b. 3 145 b. 4) .............. 756
aaa. Evlât edinen ile Evlâtlık Arasında ...................... 757
bbb. Evlât Edinen veya Evlâtlık İle Diğerinin Eşi Arasında ............................................................. 758
ccc. Evlât Edinen veya Evlâtlık İle Diğerinin Altsoyu Arasında ................................................ 758
2- Kesin Olmayan Evlenme Engelleri .......................................... 758
a. Bazı Bulaşıcı Hastalıklar ................................................... 759
b. Kadın İçin Bekleme Süresi (TMK m. 132) ....................... 761
c. Askeri Öğrencilik .............................................................. 762
D- EVLENMENİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ ............................................ 763
1- Evlenmenin Yokluğu (Yok Evlilik) ......................................... 766
2- Evlenmenin Mutlak Butlanı (TMK m. 145-147) ..................... 768
a. Evlenme Sırasında Evli Bulunma (TMK m. 130, 145 b. 1) .................................................... 770
b. Evlenme Sırasında Ayırt Etme Gücünden Sürekli Yoksunluk (TMK m. 125, 145 b. 2) ................................. 770
İçindekiler 57
c. Evlenmeye Engel Olacak Derecede Akıl Hastalığı (TMK m. 133, 145 b. 3) .................................................... 770
d. Evlenmeye Engel Olacak Derecede Hısımlık (TMK m. 129, 145 b. 4) .................................................... 770
e. Olağan Dışı Evlenme Yaşının Altında Evlilik Yapılması . 770
3- Evlenmenin Nisbî Butlanı (TMK m. 148-153) ........................ 771
a. Ayırt Etme Gücünden Geçici Yoksunluk (TMK m. 148) . 773
b. İrade Sakatlığı (TMK m. 149-151) ................................... 775
aa. Yanılma (TMK m. 149) ............................................. 775
bb. Aldatma (TMK m. 150) ............................................. 777
cc. Korkutma (TMK m. 151) ........................................... 778
c. Yasal Temsilcinin İzninin Bulunmaması (TMK m. 153 f. I) ............................................................. 780
E- EVLENMENİN SORUNLARI ....................................................... 781
1- Farklılıkları Olanların Evlenmeleri .......................................... 781
a. Farklı Dinde Olanların Evlenmeleri .................................. 782
b. Farklı Mezhepte Olanların Evlenmeleri ............................ 782
c. Farklı Irkta Olanların Evlenmeleri .................................... 782
d. Farklı Dilde Olanların Evlenmeleri ................................... 783
e. Farklı Renkte Olanların Evlenmeleri ................................ 783
2- Aynı Cinsten Olanların Evlenmeleri ........................................ 783
3- Cinsiyet Değiştirmiş Olanların Evlenmeleri ............................ 784
4- Çocuk Yaşta Olanların Evlenmeleri ........................................ 785
5- Evlenme Sözleşmesi Olmadan Birlikte Yaşama ...................... 785
a. Kayıtlı Olmayan Hayat Ortaklığı ...................................... 786
b. Kayıtlı Hayat Ortaklığı ..................................................... 786
6- Birden Çok Kadın veya Erkekle Evlenme ............................... 786
7- Muvazaalı Evlenme ................................................................. 789
II. EVLİLİĞİN ŞEKLİ (MÖHUK m. 13 f. II) ........................................... 790
A- BAŞVURUYA İLİŞKİN ŞEKİL ..................................................... 794
1- Başvuracak Kişiler ................................................................... 794
2- Başvuru Şekli ........................................................................... 794
3- Başvuru Makamı (TMK m. 134 f. I-II).................................... 794
4- Başvuru Belgeleri (TMK m. 136) ............................................ 796
58 İçindekiler
B- KİŞİLERE İLİŞKİN ŞEKİL (TMK m. 142) .................................. 800
1- Evleneceklere İlişkin ............................................................... 800
a. Hazır Bulunmalıdır ........................................................... 800
b. Evlenme İradesi Açıklanmalıdır ....................................... 801
2- Evlendirme Memuruna İlişkin ................................................. 801
3- Tanıklara İlişkin ....................................................................... 801
4- Davetlilere İlişkin .................................................................... 802
C- YERE İLİŞKİN ŞEKİL (TMK m. 141).......................................... 802
1- Türkiye'de Evlenme ................................................................. 802
a. Türk Vatandaşları Arasında Evlenme ............................... 802
b. Türk Vatandaşı İle Yabancı Arasında Evlenme ................ 803
c. İki Yabancı Arasında Evlenme ......................................... 803
aa. Türk Makamları Önünde Evlenme ............................. 803
bb. Konsoloslukta Evlenme ............................................. 804
2- Yabancı Ülkede Evlenme ........................................................ 805
a. Türk Vatandaşları Arasında Evlenme ............................... 805
aa. Türk Makamları Önünde ............................................ 805
bb. Yabancı Makamlar Önünde ....................................... 805
cc. Konsolosluk Önünde .................................................. 806
b. Türk Vatandaşı İle Yabancı Arasında Evlenme ................ 806
aa. Türk Makamları Önünde ............................................ 806
bb. Yabancı Makamlar Önünde ....................................... 806
cc. Konsolosluk Önünde .................................................. 807
c. İki Yabancı Arasında Evlenme ......................................... 808
aa. Türk Makamları Önünde Evlenme ............................. 808
bb. Yabancı Makamlar Önünde Evlenme ........................ 808
cc. Konsoloslukta Evlenme ............................................. 809
D- ZAMANA İLİŞKİN ŞEKİL (Ev. Yön. m. 45) ............................... 809
E- KÜTÜĞE İLİŞKİN ŞEKİL (TMK m. 144) .................................... 809
III. EVLİLİĞİN GENEL HÜKÜMLERİ (MÖHUK m. 13, f. III) .............. 810
A- GENEL OLARAK .......................................................................... 811
B- HAKLAR VE YÜKÜMLÜLÜKLER ............................................. 812
1- Eşlerin Hakları ......................................................................... 812
a. Birlikte Yaşama Hakkı (TMK m. 185 f. III) ..................... 812
İçindekiler 59
b. Oturacakları Konutu Seçme Hakkı (TMK m. 186 f. I) ..... 813
c. Birliği Yönetme Hakkı (TMK m. 186 f. II) ...................... 815
d. Kadının Önceki Soyadını Kullanma Hakkı (TMK m. 187) ................................................................... 816
e. Kadının Bekârlık Soyadını Kullanma Hakkı .................... 817
f. Birliği Temsil Hakkı (TMK m. 188) ................................. 825
aa. Sürekli İhtiyaçlarda Temsil Yetkisi (TMK m. 188 f. I) ...................................................... 826
bb. Sürekli Olmayan İhtiyaçlarda Temsil Yetkisi (TMK m.188 f. II) ...................................................... 828
cc. Eşlerin Birliği Temsile İlişkin Sorumluluk Hükümleri .................................................................. 829
aaa. Eşler Arası Sorumluluk ...................................... 829
bbb. Üçüncü Kişiler Karşı Sorumluluk ...................... 831
dd. Eşlerin Birliği Temsil Yetkisinde Değişiklik ............. 832
aaa. Temsil Yetkisinin Kaldırılması (TMK m. 190) .. 833
bbb. Temsil Yetkisinin Sınırlanması (TMK m. 190).. 834
ccc. Temsil Yetkisinin Geri Verilmesi (TMK m. 191) .................................................... 836
g. Meslek veya İş Seçimi Hakkı (TMK m. 192 c.1) ............. 837
2- Eşlerin Yükümlülükleri ........................................................... 838
a. Birliğin Mutluluğunu Sağlama Yükümlülüğü (TMK m. 185 f. II) ............................................................ 838
b. Eşlerin Çocuklara Özen Yükümlülüğü (TMK m. 185 f. II) ............................................................ 840
c. Birlikte Yaşama Yükümlülüğü (TMK m. 185 f. III) ......... 841
d. Sadık Kalma Yükümlülüğü (TMK m. 185 f. III) .............. 842
e. Yardım Yükümlülüğü (TMK m. 185 f. III) ...................... 843
f. Birliğin Giderlerine Katılma Yükümlülüğü (TMK m. 186 f. III)........................................................... 844
g. Meslek veya İş Seçiminde Özen Yükümlülüğü (TMK m. 192) ................................................................... 846
C- EVLENEN KADININ SOYADI (TMK m. 187) ............................ 847
D- EŞLERİN HUKUKİ İŞLEMLERİ .................................................. 850
1- Genel Olarak ............................................................................ 850
2- Aile Konutu (TMK m. 194) ..................................................... 853
60 İçindekiler
E- BİRLİĞİN KORUNMASI .............................................................. 854
1- Özel Kanunlara Göre Birliğin Korunması ............................... 854
2- Hâkimin Müdahalesini İsteme (TMK m. 195)........................ 855
3- Eşler Birlikte Yaşarken Parasal Katkıyı Belirleme (TMK m. 196) .......................................................................... 857
4- Birlikte Yaşamaya Ara Verilmesinde Birliğin Korunması (TMK m. 197) .......................................................................... 859
a. Birlikte Yaşamaya Ara Verilmesi ..................................... 859
b. Parasal Katkı İstemi (TMK m. 197 f. II) .......................... 861
c. Konut ve Ev Eşyasından Yararlanma İstemi (TMK m. 197 f. II) ............................................................ 863
d. Malların Yönetimine İlişkin Önlem İstemi (TMK m. 197 f. II) ............................................................ 864
e. Ergin Olmayan Çocuğa İlişkin Önlemler (TMK m. 197 f. IV) .......................................................... 865
5- Borçlulara Ait Önlemler: Borçluya Ödeme Emri Verilmesi (TMK m. 198) .......................................................................... 866
6- Tasarruf Yetkisinin Sınırlanması (TMK m. 199) ..................... 867
7- Birliğin Korunmasına İlişkin Önlem Kararının Değiştirilmesi veya Kaldırılması (TMK m. 200) ............................................ 870
ÜÇÜNCÜ AYIRIM EVLİLİK MALLARINDA KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI
§ 43. EVLİLİK MALLARINDA KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI (MÖHUK m. 15) .......................................................................................... 872
I. KAVRAM ............................................................................................. 876
A- KURAL REJİM ............................................................................... 878
B- SÖZLEŞME REJİMİ ....................................................................... 878
C- OLAĞANÜSTÜ REJİM ................................................................. 879
II. KAPSAMI ............................................................................................. 879
A- STATÜNÜN UYGULANACAĞI HALLER .................................. 879
1- Evlilik Sürerken Uygulama ..................................................... 879
a. Yeni Bir Mal Rejimi Sözleşmesiyle (TMK. m. 208 f. I) ... 879
b. Olağanüstü Rejime Dönüşüm İle (TMK. m. 206-212) ..... 880
İçindekiler 61
aa. Hâkim Kararıyla Dönüşüm (Dönüştürme Davası) (TMK. m. 206, 210 f.I, 212, 225 f. II) ........................ 880
aaa. Mevcut Mal Rejiminde Dönüştürme Davası (TMK. m. 206, 212, 225 f. II) ........................... 880
bbb. Mal Ortaklığında Dönüştürme Davası (TMK. m. 210 f. I, 212, 225 f. II) ....................... 880
bb. Kendiliğinden Dönüşüm (TMK. m. 209) ................... 881
c. Ayrılık Kararı İle (TMK. m. 180) ..................................... 881
2- Evlilik Sonlandığında Uygulama ............................................. 882
a. Boşanma (TMK. m. 225 f. II) .......................................... 882
aa. Türk Mahkemesinden Verilen Boşanma Kararı ......... 882
bb. Yabancı Mahkemeden Verilen Boşanma Kararı ........ 882
b. Evlenmenin İptali (TMK. m. 145-160, 225 f. II ) ............ 883
B- DİĞER HALLERDE STATÜNÜN UYGULANABİLİRLİĞİ ....... 884
1- Evlilik Dışı Birliktelik ............................................................. 884
a. Kayıtlı Olmayan Hayat Ortaklığı ...................................... 884
b. Kayıtlı Hayat Ortaklığı ..................................................... 884
2- Evliliğin Genel Hükümleri....................................................... 885
3- Miras ........................................................................................ 885
a. Ölüm Durumunda (TMK. m. 225 f.I) ............................... 885
aa. Boşanma Davası Olmayan Eşin Ölümü Durumunda . 885
bb. Boşanma Davası Olan Eşin Ölümü Durumunda ........ 888
b. Ölüm Benzeri Durumlarda ................................................ 888
aa. Ölümüne Kesin Gözüyle Bakılıyorsa/Ölüm Karinesi (TMK. m.31, 44 f.I) ................................................... 888
bb. Ölümü Olası İse/Kayıplık (Gaiplik) Kararı (TMK. m.32 f.I) ......................................................... 889
4- Mal Rejimi Sözleşmesinde Ehliyet ve Şekil ............................ 890
5- Ayni Hak.................................................................................. 890
6- Farklılıkları Olanların Evlenmeleri .......................................... 890
a. Farklı Dinde Olanların Evlenmeleri .................................. 891
b. Farklı Mezhepte Olanların Evlenmeleri ............................ 891
c. Farklı Irkta Olanların Evlenmeleri .................................... 891
d. Farklı Dilde Olanların Evlenmeleri ................................... 892
e. Farklı Renkte Olanların Evlenmeleri ................................ 892
62 İçindekiler
7- Aynı Cinsten Olanların Evlenmeleri ........................................ 892
8- Cinsiyet Değiştirmiş Olanların Evlenmeleri ............................ 893
9- Çocuk Yaşta Olanların Evlenmeleri ........................................ 894
10- Birden Çok Kadın veya Erkekle Evlenme ............................... 894
11- Muvazaalı Evlenme ................................................................. 895
III. UYGULAMA KONUSU ...................................................................... 895
A- MAL REJİMİNİN GEÇERLİLİĞİ .................................................. 895
B- MAL REJİMİNİN SEÇİLMESİ ...................................................... 896
C- MAL REJİMİNİN DÖNÜŞTÜRÜLMESİ ...................................... 896
D- MAL REJİMİNDE YÖNETME, YARARLANMA VE TASARRUF .................................................................................... 896
IV. BAĞLAMA KURALI .......................................................................... 896
A- EŞLER YETKİLİ HUKUKU BELİRLEMİŞSE (MÖHUK m. 15, f. I) ....................................................................... 896
1- Belirlemenin Zamanı ............................................................... 897
2- Belirlemenin Şekli ................................................................... 897
3- Belirlemenin Sınırları .............................................................. 897
4- Belirlemenin Sonuçları ............................................................ 897
B- EŞLER YETKİLİ HUKUKU BELİRLEMEMİŞSE (MÖHUK m. 15, f. I) ....................................................................... 898
C- EŞLER EVLENMEDEN SONRA YENİ BİR MÜŞTEREK HUKUKA SAHİP OLMUŞSA (MÖHUK m. 15, f. III) ................. 900
D- EŞLERİN TAŞINMAZ MALLARI TASFİYE EDİLECEKSE (MÖHUK m. 15, f. II) ..................................................................... 900
ALTINCI KISIM MİLLETLERARASI SÖZLEŞMELER
§ 44. EVLİLİK BAĞINA İLİŞKİN KARARLARIN TANINMASI HAKKINDA 1967 TARİHLİ KİŞİ HALLERİ KOMİSYONU SÖZLEŞMESİ (EBKTS-1967) ................................................................... 907
I. SÖZLEŞMEYE TARAF DEVLETLER ............................................... 907
II. SÖZLEŞMENİN AMACI ..................................................................... 907
III. SÖZLEŞMENİN KONUSU ................................................................. 907
IV. SÖZLEŞMENİN İŞLEYİŞİ .................................................................. 910
İçindekiler 63
KAVRAM DİZİNİ .................................................................................................. 913
Ömer Uğur GENÇCAN’IN YAŞAM ÖYKÜSÜ .................................................... 953
Ömer Uğur GENÇCAN’IN ÇALIŞMALARINDAN “BİR KISMI” ..................... 955
AKINCI, Ziya; GÖKYAYLA Cemile DEMİR: Milletlerarası Aile Hukuku, İstanbul-2010
AKINTÜRK, Turgut: Aile Hukuku, Ankara 2002
ARSEBÜK, Esat: Aile Hukuku, Ankara 1940
AYAN, Serkan: Evlilik Birliğinin Korunması, Ankara-2004 (Kısaltma: AYAN-Evlilik)
BİRSEN, Kemaleddin: Medeni Hukuk Dersleri, İstanbul-1966
CİN, Halil: İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Ankara 1974
ÇELİKEL, Aysel: Milletlerarası Özel Hukuk, İstanbul-1995
ÇINAR, Ömer: “Hısımlıktan Doğan Evlenme Engeli ve Sonuçları” Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan, İstanbul-2009, s. 519-537.
DEMİR, Pınar Özlem: Yeni Medeni Kanunda Evli Kadınların Hukuki Durumu İle İlgili Yenilik ve Değişiklikler, İstanbul-2004
DURAL, Mustafa; ÖĞÜZ, Tufan; GÜMÜŞ, Alper: Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku, İstanbul-2005
DURAL, Mustafa; ÖĞÜZ, Tufan: Türk Özel Hukuku, Cilt II, Kişiler Hukuku, İstanbul-2004
EGGER, August: Aile Hukuku (Çev. Tahir Çağa) İstanbul 1943
FEYZİOĞLU, Feyzi N.: Aile Hukuku, İstanbul 1986
GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Teoride ve Uygulamada Evliliğin Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri, İstanbul-2008.
HATEMİ, Hüseyin-SEROZAN, Rona: Aile Hukuku, İstanbul 1993
KÖPRÜLÜ, Bülent-KANETİ, Selim: Aile Hukuku, İstanbul 1985-1986
OĞUZMAN, Kemal-DURAL, Mustafa: Aile Hukuku, İstanbul 1994
OĞUZOĞLU, H. Cahit: Aile Hukuku, Ankara 1949
ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, Ankara 2005
66 Kaynakça
PALAMUT,Mehmet E.: Medeni Hukuk, İstanbul-2004.
SAYMEN, Ferit Hakkı-ELBİR, Halid Kemal: Türk Medeni Hukuku, Aile Hu-kuku, İstanbul 1960
SCHWARZ, Andreas B.: Aile Hukuku (Çev. Bülent Davran), İstanbul 1946
TEKİNAY, Selahattin Sulhi: Türk Aile Hukuku, İstanbul 1984
VELİDEDEOĞLU, Hıfzı Veldet: Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, İstan-bul 1965
ZEVKLİLER, Aydın: Medeni Hukuk, Ankara 1997
ZEVKLİLER, Aydın, HAVUTÇU, Ayşe : Medeni Hukuk (Temel Bilgiler), Ankara-2004.
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
